Her sal di destpêka demsala buharê de, tevayî jinên cîhanê û bi taybetî jî jinên şoreşger û milîtanên tevgera APO’yî roja 8’ê Adarê pîroz dikin. Ev rojek gelekî bi wate ye û cihek xwe yê taybet di dîroka têkoşîna azadiya jinê de heye. Ev ne tenê cejnek jina ye, di heman dem de jî nîşana berxwedaniya jinê li hemberî mejiyê zagona baviksalarî û desthilatdariya mêra ne. Ew rojek cîhanî ye û ji aliyê her netew û civakekê ve bi awayekî taybet tê pîroz kirin.
Roja 8’ê Adarê xwedî dîrok û raboriyek pir dirêj e, raboriyek tijî êş, kul, birîn, kûştin û zilm e. Berxwedaniya jinan a bê hempa, bedel û fedekariyên pir mezin her kes nas kir ku 8’ê Adarê wek roja jinên cîhanê bipejirînin.
Gelo çima bi taybet roja 8’ê Adarê?
Di sala 1857’an de Neteweyên Yekbûyî roja 8'ê Adarê weke roja jinên cîhanê qebûl kir.
Her çend ev roj di asta navnetewî de di salên 1970'ê de hatibe qebûlkirin jî, bûyer û daxwaza pîrozkirina vê rojê, ya weke rojeke hevbeş a jinên cîhanê rastî salên 1800’î tê. Di 8’ê Adara sala 1857’an de jinan li New Yorkê girevek li darxistin. Jinan bi gireva xwe daxwaz dikirin ku saeta wan a kar dakeve 8 saetan û heqdestekî wekhev ji wan re were dayîn. Lê belê di encama girevê de kargeha jinan hate şewitandin û bi qasî 100 jin di encam vê bûyerê de mirin. Her çend jinan bi girevê, daxwaza xwe dabin qebûlkirin jî, têkoşîna bi rêxistinî ya ji bo mafên jinan di salên 1900’î de destpê dike. Di sala 1903’an de li Emerîkayê ji bo parastina mafên jinan ên aborî, polîtîk û kesayetî "Kualîsyona Sendîkayên Jinan" hate sazkirin. Di yekşema dawî ya sala 1908’an de jinên sosyalîst li New Yorkê, ji bo mafên xwe yên dengdan, polîtîk û aborî meşek pêkanîn. Her wiha ev roj weke yekem xwepêşandana "roja jinan" tê qebûlkirin. Li Dewletên Yekbûyî yên Emerîkayê lêgerîna jinan a ji bo mafên xwe, di sala 1909’ê de jî, bi beşdariya 2 hezar kesî xwepêşandanek pêk hat û piştî vê xwepêşandanê bi beşdariya 20- 30 hezar jinên karkerên tekstîlê gireveke giştî hate destpêkirin. Karkerên jin, bi gireva xwe dixwestin ku şert û mercên xebata wan were başkirin û heqdestek baş ji wan re were dayîn. Kualîsyona Sendîkaya Jinan pêwîstiya jinên di vê girevê de pêşwazî kir û kefaleta jinên ku di vê xwepêşandanê de hatibûn girtin da.
Têkoşîna Jinên Emerîkî, jinên Ewrûpayê jî bandor kiriye. Di sala 1910’an de li Kopenhagê Konferansa Jinên Sosyalîst a Navnetewî ya II. hate li darxistin. Di konfresansê de Clara Zetkin derbarê rojeke jinan a cîhanî de ku jin karibin tê de daxwazên xwe bînin ziman, pêşniyar kir û pêşniyara wê hate qebûlkirin. Piştî vê biryarê ku rojeke teqez nehate diyarkirin, yekem roja Jinan a cîhanî di 19’ê Adara 1911’an de li Almanya, Avusturya û Danîmarkayê hate pîrozkirin. Girîngiya vê rojê ew bû ku qralê Prusyayê di sala 1848’an de hin reform mohr kiribû û di nava van reforman de jin ê karibin mafên xwe yên dengdanê bikarbînin. Lê belê ev reform nehate pêkanîn.
Pîrozkirina 8’ê Adarê weke roja Jinên cîhanê jî, di sala 1972’an de bi organîzasyoneke mezin a bi navê "Tevgera Adarê" ya li Sidneyê hate kirin, destpêkir. Piştî ku Netewên Yekbûyî navbera salên 1975-1985’an weke "Deh Sala Jinan Netewên Yekbûyî" îlan kir, di 16’ê kanûna 1977’an de jî 8’ê Adarê weke "Roja Jinên Cîhanê" îlan kir ku were pîrozkirin. Di salên piştî vê de welatên endamê Netewên Yekbûyî 8’ê Adarê weke roja Jinên cîhanê Pîroz kirin.
Li Kurdistanê yekem tevgera nûjen a jinan di pêşengiya PKK’ê hat pêşxistin. Bi sedan jinên Kurd tevlî şoreşa azadîxwaz bûn û li hemû qadên têkoşînê cih girtin. Li ser çiyayên Kurdistanê jinên Kurd li hemberî dewleta faşîst a tirk şerkirin û bi hezaran destanên qehremaniyê nivîsandin. Têkoşîna jina Kurd a şoreşger ne tenê li hemberî dagirkerên Kurdsitanê bû, di heman demê de, li hemberî mejiyê civakê yê ku derfeta jiyana azad nedida jinê bû jî, her wiha, têkoşîna jina şoreşger li dijî hemû nêzikatî û çemkên paşverû yên mêrên di nava şoreşê de bû jî. Jina Kurd a şoreşger, li hemberî dagirkerên Kurdistanê, li hemberî paşverûtiya civakê, li hemberî mejiyên desthilatdar ê mêr û di heman demê de jî li hemberî nêzikatiyên paşverû û klasîk ên jinê bi xwe jî têkoşîn dikir.
Têkoşîn û qehremaniya jina Kurd a di nava PKK’ê de, nêrîna civakê û ya hevalên xwe yên xort jî da guhertin. Êdî di Kurdistanê de ne jin jina berê ye û ne jî mêr mêrê berê ye. Di ronahiya felsefe û perspektîfên Rêber APO de bîrdoziya azadiya Jinê pêşket û pê re jî, rêxistina jinê jî pêşket. Hem partîbûyîna jinê û hem jî artêşbûna jinê di nava PKK’ê de bi bedel û fedekariyên pir mezin pêşket. Tevgera jinê ya xweser di sala 1988’an de jî, xwe weke Yekîtiya Jinên Welatparêzên Kurdistan YJWK çêbû. Her çû hêjmara jinê di nava artêşê û partiyê de zêde bû û di encamê de jî, pêwîst bû ku rêxistin jî firehtir bibê. Tevgera Azadîxwaz a Jina Kurd, di sala 1995’an de bi navê Yekîtiya Azadiya Jinên Kurdistan YAJK saz kir. Êdî têkoşîna azadiya bi giştî û ya jinê taybetî pir gav avîtibûn û pêwîstî bi partîbûyînê hebû. Ji lewra Yekîtiya Azadiya Jinên Kurdistan YAJK di sala 1998’an de weke PJKK ango Partiya Jinên Karkerên Kurdistan xwe kire partî. Di sala 2000’î de Tevgera Azadîxwaz ya Jina Kurd bi kongreya xwe ya 3’emîn a awarte li darxist û ji nû ve xwe weke “Partiya Jina Azad” PJA bi nav kir. Partiya Jina Azad PJA ji bo azadiya jinan têdikoşe. Di salên dawiyê de navê PJA hat guhertin û bû PAJK(Partiya Azadiya Jinên Kurdistanê).
Lê di sala 2005’an de, êdî tevgera jinan ji partiyê mezintir bû û gelek şax û milên tevgerê çêbûn. Êdî aliyê jinê yê leşkerî, siyasî, civakî û bîrdozî çêbibûn û pêwîstî bi komkirina van hemû xebatan dibin sîwanekê de hebû. Li ser perspektîfên Rêber APO, di buhara sala 2005’an de, Koma Jinên Bilind(KJB) hat ragihandin. Ev zagona jinê ya herî bilind e û di nava wê de hemû rêxistin û xebatên jinê yên li 4 parçên Kurdistanê û derveyî welat xwe rêxistin kirin. Rêxistinên jina şorşeger li Kurdistanê têkoşîna azadiyê didin ev in:
PAjk, YJA, YJA-STAR û Jinên Ciwan. Her wiha jî, li her perçeyekî Kurdistanê rêxistinên jinan ên xweser hene.
Jina Kurd a ewqasî bihêz û rêxistinkirî, garantiya serkeftina roja 8’ê Adarê ye. Jina Kurd a şoreşger ji bo pêşengtiya tevayî jinên kedkar û azadîxwaz ên cîhanê berendam e.
Ji Pênûsa Gêrîla