OPERESYONA 1997’AN A LI HERÊMA GARÊ

Beriya operesyona di sala 1997’an de bê destpêkirin, di navbera tevgera me û KDP’ê de gelek nexweşî dihatin jiyîn. Nêzîkatiyen KDP’ê di asta dijminahiyê de bû. Beriya operesyona Garê bikeve rojevê, hinek fermandarên dewleta Tirk li gel Barzanî li Hewlêrê bi hev re rûniştin. Her wiha fermandarekî KDP’ê yê bi navê Qadir Kaçak jî beşdarî wê civînê bûbû. Di vê civînê de hevpeyman çêdikin û biryar didin ku operesyonekê li ser herêma Garê pêk bînin. Armaca vê opresyonê ew bû ku, di nav sê saetan de, herêma Garê ji destê hevalan derxînin. Jixwe ew dem Rebertî li Suriyê bû. Berî operesyonê Rêber APO, li ser destika mezin û bi şandina telîmatan hinek perspektîf ji bo herêma Garê dabû hevalan. Me dizanîbû wê operesyon bê li darxistin. Li ser vî esasî em ketin nava amadekariyan. Nêzî 20 hezar leşker û pêşmergeyên KDP’ê cihê xwe di vê operesyonê de girtibûn. Û jixwe soza wan jî di nava 3 saetan de herêma Garê bi temamî ji destê hevalan derxistin bû. Baş nayê bîra min, lê çend roj mabûn em bikevin sala 1998’an. Bi wê hêjmara me behs kirî derdora Garê hat girtin. Gelek bajar li dora Garê hene û hemû jî bi leşkeran hatin tijekirin. Bajarê weke Aqrê,Amêdiyê, Sersîng û Şêledizê girtin û wisa Garê kirin dorpêça xwe. Ew sal şert û mercên zivistanê gelekî dijwar bûn û berfek zêde jî bariyabû. Di operesyonê de leşkerên Tirk hebûn, lê bi giranî pêşmergeyan pêşengî dikirin. Bi vî awayî operesyon destpê kir. Operesyon destpêkê ji aliyê Bergarê û Pirîzê ve destpê kir. Fermandarê KDP’ê Qadir Kaçak li nêzî Ava Xazil û fermandarên leşkerên tirk jî, li Amêdiyê kordîneya operesyonê dikirin. Her wiha li Sersîngê, Girê Xirê, Siyanê û Ergenê jî girtibûn. Dîsa Qesra Sedam heye li nêzî Garê, ew jî girtibûn. Pêşmerge li pêş bûn û leşkerên tirk jî li pişt wan dihatin. Ew roj pir baş tê bîra min, baraneke zêde dibariya. Di roja yekemîn a operesyonê de hevalan ji sê-çar cihan ve li pêşmergeyan xistin. Pevçûn derketin û şerekî gelek dijwar çêbû. Di şerê roja destpêkê de, gelek kuştiyên pêşmergeyan çêbûn. Jixwe gelek pêşmergeyan bi dayîna çend qirûşan xapandibûn û beşdarî operesyonê kiribûn. Di pêşmergeyan de, ne zanistiya netewî û ne jî ya Kurdîniyê hebû. Lewma ji wan re digotin ‘‘PKK ne tevgereke Kurdî ye, ne misliman e, ger hûn wan bikûjin hûn ê biçin bihuştê.’’ Operesyon heta hefteyekê berdewam kir, lê dijmin zêde nikaribû bi pêş de were. Hevalan teqtîka êrîşê esas girt û bi ser wan de diçûn. Hevalan, ji aliyê Pirîzê ve bi hemleke mezin êrîşî cihê wan kir. Barzanî, bi xwe jî hatibû nêzî herêma operesyonê. Dema ku operesyon şikest û nehat bi serxistin ew bi xwe jî bi hev ketibûn. Fermandarên Tirk ên ku rasterast di nava operesyonê de cih girtibûn, ji Berzanî re dibêjin; “te got em ê Garê di nava sê saetan de bigirin, çima we negirt? Çima nakeve?’’ Li gor agahiyên wê demê ketin destê me; şerek di navbera wan de diqewime û heta hevdû dikujin. Behsa kuştina wan a xwebixwe dikirin, lê bi zelalî agahî neketin destê me. Dijmin di vê operesyonê de derbeyeke mezin xwar. Û weke îro tê bîra min destpêkê tenê du hevalên me şehîd ketibûn. Ew herdû heval jî bi sekvanî hatibûn şehîdxistin, lê di pevçûnê de windahiyên me nîn bûn. Dijmin weke her carê di medya’yê de pesnê xwe didan û digotin: “Me bi sedan gerîla kuştin û cenazeyên wan anîne”. Rastiya van agahiyan qet nîn bû. Ev agahiyên bêbingeh ji aliyê gelek kesan û civakê ve dihate bawerkirin. Operesyon gelekî ajot,  lê windahiyên dijmin pir zêde çêbûn. Gelek pêşmerge ji ber serma û seqemê miribûn. Ji ber ku hevalan gelek cenaze dîtin lê fîşeng li wan neketibû. Dîsa di gelek çeperên berdabûn de erzaqê xwe li dûv xwe hiştibûn. Hevalan, di nava erzaqê wan de, derziyên ku mirovan ji hiş ve dibe dîtibûn. Pêşmerge û leşkerên Tirk di operesyonê de, vê rewşa xwe bi rengekî şênber radixistin ber çavan. Tevî şertên hewayê pir dijwar bûn jî, hevalan xwe parast û heta domahî li ber xwe dan. Dijmin xwest ji aliyê Pirîzê ve bikeve navenda Garê, hevalan darben mezin li wan xistin û hemleya wan têk birin. Di vî şerî de, lingê gelek pêşmergeyan ji ber berfa zêde bariyabû şewitîbû û di encamê de hatibû qutkirin. Gelek ji wan pêşmergeyan yên ji herêmê bi xwe bûn. Xelkê herêmê piştî demekî şûn de, van agahiyan ji me re dan. Dijmin dema ku nekarî ji aliyê Pirîzê ve bikeve herêmê, vê carê xwe di milê Rojavayê Çiravê de ceriband. Lê li vî alî jî rastî berxwedana hevalan hatin û li wir jî têk çûn. Heval dema çûbûn ser cenazeyên wan, ji zêdetirî 20 cenazeyan ji ber şewitandina lingan miribûn. Hevalan, li Çiravê bersiveke xurt da wan û nehêştin ew bikevin nava Garê.  Aliyê operesyonê yê din jî, ku dijmin xwe ceriband Şêledizê bû. Şêledizê dikeve aliyê Bergarê û Heftebaq. Dijmin, ji ber li aliyê Çirav û Pirîzê şikestineke mezin jiya, xwestin li vî milî xwe bigihînin encamê. Operesyon ber bi dawî bû, lê dîsa jî xwe di ser Hefttebaqê re ceribandin. Ji ber ku ji bo dijmin, encam negirtina ji vê operesyonê din av raya giştî de dihate wateya rûreşiyê. Dijminan li gorî xwe soz dabûn û qaşo li gor xwe biryar dabûn ku di nava sê saetan de, Garê ji gerîlayan paqij bikin. Li gor tê bîra min hevalekî me ku bi xwe jî ji başurê Kurdistanê bû, bi birîndarî ketibû destê pêşmergeyên KDP’ê. Gundê wî hevalî niha jî li Deşta Kafya ye. Navê wî hevalî Sefîn bû. Malbata wî welatparêz bû. Bi qasî ez dizanim niha jî malbeta wî li Şêledizê rûdinê. Ew heval dema di destê wan de ye, jêre dibêjin; ‘‘ka ji Serok APO’re bide xeberan.’’ Lê ew heval bi hêrs axaftin ji wan re dike û dibêje; “Min jiyana xwe daye Serok APO”. Ew dem malbata wî zivistanê li Şêledizê dima û havînê jî dihatin Deşta Kafya. Pêşmergeyên KDP’êradibin wî hevalî bi ew halê birîndar bi erde re dikişkişînin û dibêjin; “Xwe radestî me bike, em ê te bidin malbatê.” Lê ew heval berxwedaneke mezin dide û dibêje: “ Ez teslîm nabim û ev şerê me yê li vir, binkeftina we îfade dike, Serok APO wê bi ser bikeve. Ez teslîm nabim û tevlî jiyana hûn li ser min ferz dikin jî nabim.” Pêşmerge radibin heval dibin ber mala wî. Êşkenceyê pê didin kirin, fîşengekê bera wî didin û wî diavêjin hewşa malê. Vê peyamê didin malbetê, ger hûn wisa bikin, em ê we jî wekî wî bikin û bikujin. Û bi şêwazekî dijmirovî wî hevalî li ber deriyê mala wî şehîd dixînin. Di wî şerî de gelek êsîrên wan jî ketin destê hevalan, lê hevalan qet nêzîkatiyeke nebaş raber nekirin. Hevalan, xwarin ji xwe qut dikirin û ji wan êsîran re dibirin. Hevalan wê demê jî digotin ew çi jî bînin serê esîrên me, em dîsa tiştek bi serê esîrên wan naynin. Ji ber ku nêzîkatiya tevgera me, ji bo esîran her tim li ser bingeha rêgezî ye. Van tiştan hemû di wê operesyonê de hatin jiyîn. Piştî operesyon paş ve kişiya em yekîneyek heval derbasî aliyê Bergarê bûn. Hejmara yekîneya me ji 60 hevalî pêk dihat. Em ber bi siharê, derdora saet 5’an gihîştin Deriyê Keran. Deriyê Keran dikeve pişta Yekmalê, şêniyên herêmê jî ji wê qadê re dibêjin Deriyê Keran.  Dema me xwe da pal, wan em dîtin. Pêşmergan em dîtin, ji meqera Bamernê leşkerên tirk xwestin alîkariya wan bikin. Di wê navberê de, hemû teknîka xwe anîn aliyê Bergarê. Bi derketina rojê re, şerekî dijwar destpê kir û em û dijmin ketin nava hev. Ev şer nêzî sê rojan berdewam kir. Dijmin balafir, kobra û teknîka xwe hemû li hemberî me bi kar anî. Heta gelek madeyên nêzî kîmyasalê di nav tenetê de hebûn, gelek heval ji ber bêhna wê gêj dibûn û vedireşiyan. Dijmin Heftebaqê girtibû û berneda. Di pevçûna sê rojan de, hinek hevalên me jî şehîd ketibûn. Kuştiyên dijmin jî di wan sê rojan de, pir zede çêbûn. Ez dixwazim hinek behsa wan hevalên ku li hemberî xiyanetê bi qehremanî li ber xwe dan, bikim. Bi rastî jî, hevalan him li hemberî dijmin û him jî li hemberî şert û mercên zivistanê berxwedaneke bêhempa, nîşan dan. Şerekî pir biêş bû lê, qehremaniyên gelek mezin hatin jiyîn. Em wê demê çend grup heval bûn. Li ser grubekê heval Egîd disekinî ku pişt re şehîd bû. GruBa me ji 18 hevalan pêk dihat. Dema ku em di ser Yekmalê re derbas bûn em di ser palêkî de çûn. Li gel me hevala Daxwaz û hevalê Xemgîn hebûn. Ew heval qet nehatine behskirin. Dîsa heval Agîd hebû ku ji zarokatiya xwe ve tevlî gerîla bûbû. hevalekî pir ciwan bû. Hevalekî din jî ji Başurê Mezin hebû, navê wî Azad bû. Jê re digotin Azadê Koyê. Heval Heqî Enteb hebû. Ev hevalê min navê wan dan, tev bi sekvanî şehîd ketin. Heval Heqî di serê xwe de, fîşeng xwar lê zû şehîd nebû. Dema me dît heval Heqî birîndar bûye, me gazî kir û got were, demekê sekinî destê xwe da ber serê xwe. Xwiya bû ku zêde xwîn jê çûbû, rabû ser xwe tiliyên xwe rakirin. Heval Cîger heye ku hîna jî dijî. Ew li gel heval Heqî bû. Ew destê xwe dide heval Heqî û radike ser piyan. Heval Heqî Enteb, li gel Rêbertî mabû. Di wan kêliyan de, heval Heqî bi rûyekî ken got; “bijî Serok APO, şehîd namirin”. Pişt re tê li gel gruba heval Loqman. Heval Loqman ji Wergeha Mexmûrê bi daxwaziya malbetê, weke yadîgarî ji bo partiyê hatibû dayîn. Dema ku dixwaze ber bi hevalê Heqî ve biçe ew jî şehîd dikeve. Heval Azad jî beriya şehîd bikeve, ew jî birîndar dibe û pişt re digihîje şehadetê. Birîndariya heval Azad tê bîra min, di zikê xwe de fîşeng xwaribû lê zû şehîd neket. Heval Agîd jî beriya şehîd bikeve, sê caran birîndar bûbû. Fîşenga herî dawî ji serê xwe ve xwaribû. Hevalekî pir ciwan bû lê, di çûna ser kar û şerê xwe de her tim di pêş de bû. Tevî ku du caran birîndar jî bûbû, lê qet rojekê ji ber birîndariyên xwe neket û dest ji şer berneda. Sedema herî mezin a ku rêheval Egîd bi jiyanê dida girêdan, vîn, bîr û baweriya wî ya bêdawî bû.

Operesyon hîna bi temamî nekşiya bû, me xwe da aliyê Kaniya Ş. Orhan. Ev kanî dikeve aliyê Ava Xazil. Me pişt re jî xwe ji kaniyê berda dolaku dikeve aliyê Xazil. Lingê me gelek hevalan şewitîbûn û gelek heval jî pêlavê wan nîn bûn. Hevalan digot; “operesyon bê encam bûye, pêwîste em zêdetir windahiyan nedin”. Piştî ku me xwe berda jêr, cihekî reş hebû em du rojan li wir man. Di wê navberê de operesyon paş de kişiyabû, lê agahiya me jê tûnebû. Me xwe da ber zinarekî û agir pêxist. Li gel me bêtêlek hebû. Hinek erzaqê li gel hevalan hebû, hevalan derxistin xwarinek xwarin ji bo zêde ji taqetê nekevin. Li aliyê Bergarê, hîna jî dengê fîşengan dihat. Hevalan gotin em xwe amade bikin, biçin alîkariya hevalan. Di bêtêlê de dengê hevalan hat, gotin werin xwe berdin cihê bûyerê. Dijmin tam paş de nekişiya bû, lê qedemeyekê ji herêmê derketibû. Ji ber ku windahiyên dijmin qederek çêbûbûn, cenazeyên xwe dikişandin. Lê dîsa jî dixwestin hemleyeke din li ser me bikin. Hevalan jî gotin berî ew xwe komî ser hev bikin, em dest bi pêngavekê bikin. Em rabûn dîsa vegeriyan Yekmalê li gel hevalan. Lê êdî operesyon ber bi dawî ve hatibû. Di şerê rojên dawî de jî hinek hevalên me şehîd ketibûn. Tenê kêmasiyeke me hebû, ger me xwe bernedana nava wan de, wê ewqas windahiyên me çênebûna. Gelek hevalên me wê demê bi hev re bûn, pişt re li cihên cuda şehîd ketin. Lê hîna jî em hinek hevalên wê demê di nav têkoşînê de ne. Weke encam dikarim bejim ku ew operesyon negihaşt armanca xwe û bi binkeftiyeke mezin paş ve vekişiya.

Azad ŞIRNEX