Berxwedêriya pîroz, şerê me yê vejînê Newroza xwe ya 25. bi serkeftineke mezin hêza pêşwazîkirinê nîşan daye. Ger em ketina mezin a dîrokî bi hilweşandina Med’an re bidin destpêkirin, -ev şaristaniyeke Mezopotamya bû- piştî ketina 2500 salan, ev bîst û pênc salên belkî jî tam bersiva wê ye û her saleke wê sedsalekê peyda dike, bi rastî jî vejînek e, û pir nêzîkê rizgariyê bûye.
Ger em fêm bikin, em ji kû hatine û hatine êxistin rewşeke çawa, em karibin bihizirin, divê em bibin çawa û bibiryar bikin, ka dikarin çi bikin, emê bibînin ku ya jê re tê gotin jiyan ji mirinê xirabtir e. Ger em bigihîjin mirovayetiya xwe û nasnameya xwe ya azad ku bi axê re têkil bûye; nefes danûsitandineke vê ya sînordar jî ka çiqas hêja ye, em neçar in ku teqdîr bikin. Ji vê jî wêdetir bi minetariyeke mezin di serî de pakrewan, her kesê ku di van salan de berxwedêriyeke watedar nîşan daye; pakrewaniyên me yên mezin ên Newrozê Mezlûm Dogan, Zekiye, Rahşan, Ronahî-Berîvan û raderbirîna dawî ya serhildanên me yên pîroz ên di salên 90’î de li Nisêbîn, Cizîr, Şirnex, Licê, Wan û li hemû Kurdistanê tevahî pakrewanên li bajêr û gundan ger em têxin puxteya vê Newrozê, emê bibînin ku divê jiyan bi awayekî dîtir were fêmkirin û şer jî bi awayekî dîtir were dayîn.
Divê li ser vê sala 25. tim bê sekinandin û wane jê bêne derxistin. Ger hebe îdîaya me ya mirovayetiyê ji bo ku em hêzê nîşanî jiyanê bidin li ser axa dayikê, divê em van salan weke salên xwe jinûve pêkanîn û afirandinê binirxînin. Dîsa em ji ramaneke pir puxtedar bigirin heya henasê danûsitandineke azad, ev sal ew salên peydakirina her tiştên wenda bûne û hatine wendakirin in. Divê hûn fêm bikin ku şer jî di bingeh de, hewldana vê ya herî dawî ye.
PKK bûyereke vejînê, bûyera roja nû û bûyera Newrozê ye
Me vala bi vê rojê re dest bi PKK’ê nekir. Di heman demê de navlêkirineke dirûst a dawî ya mirovên me yên lewaz e ku li ber sêlûna qedîm û tariya tirsnak in.
Ev sozdayîna “Ezê dirûst bim” e.
Di wê serdema ku ti nîşanên hêviyê tunebûn de jî -çendî ku bawerî û şensê wê tunebe jî- karîna gotina “ezê bi vê nasnameyê, ji bo vî sozî bijîm û heke pêwîst bike ezê şer bikim” e.
Ew roj weke îro tê bîra min: Li paytexta dijmin di qonaxa ciwanitiyê de ku bi heşifandin, bê îdîabûn û daqurtandinê re rûbirû bû, tevî hemû derfetên rakêş ên mêtîngeriyê ku li ber sêlûna paşverû û tunebûnê bûn, min vê çêtirdîtinê da çêkirin. Me ji jiyana mêtîngeriya îmhakar re got “nexêr!” Me got, ma em dest bi vê hêviya azadî ku bêhêvî û bêderfet xuya dike bikin dê çi bibe? Gaveke wisa bû ku ti kes pê bawer nedikir, çendî ku bi her tiştî wateyê didan jî, nekarîbûn wateyê bidin vê. Belkî jî di cîhan û dîrokê de hempayê wê nîn e. Me vê biryarê da. Bi du peyvan be jî, bi axa dayikê re ger jiyaneke bi nasname pêk were, me got bila ev jiyan bi azadiyê be û em ketin nava wî şerê mezin ê hêviyê.
Bêguman vê bi hîtabeke dîrokî anîna zimên ne gengaz e. Ger gengaz be dê lêkolîn û nirxandina 25 salan, teoriya wê ya ku her diçe kûr dibe derxistina holê, viyana wê, raderbirîna siyaseta wê, jiyana ku dixwaze pêş bixe, -ka viyana wê ya leşkerî çi ye, çi pêk tîne? Bi van hemû aliyan ve ne yek, bi xêzkirina hezar çemberan, bi teşeyekî ku kûrtir û bilindtir dibe bi van têgihîştin, xwe dana mezinkirin û bi van salan re ji nû ve xwe afirandin pêwîst dike. A ku em jê re dibêjin rastiya Serokatiyê, bûyera rastîn a PKK’ê ev e.
Ma di navê de çi tune ne, em ji mirovên heşifandî bigirin ê herî xayîn, ji dilêrên bêhampa bigirin ê herî ketî, ji yê xweşik bigirin ê herî kirêt, ê herî tirsek bigirin ê herî dilêr, ê herî mirî bigirin ê herî zindî her tişt tê de heye. Ev sal, ev salên Kurdistana nûjen derveyî PKK’ê ku her tişt diqediya, nav jî nemabû, ew tevger bû ku me digot, weke çareyeke dawî ger mirovayetiya me hebe, nasnameya û rizgariya me gengaz be, werin em vê gotûbêj bikin. Pişt re jî ew tevger bû ku me digot, ger gengaz be, xwe bigihînin biryarê û jê jî wêdetir gelo em dikarin rê vebikin li ber şer.
Îro hindik be jî me hêrsa xwe ya mezin daxistiye. Lê ji bo bingehîn şerê mezin û rizgariyê afirandina van rojan em dizanin ku weke destpêkekê ye.
Ji bo partiyên nûjen bîst û pênc sal, salên serkeftinê ne.
Hema hema hemû partiyên sedsala bîstemîn ku şoreşên mezin çêkirine, vî karî deh-panzdeh sal an jî nebe di nava bîst salan de pêk anîne. Hinek bi serkeftî bûne, hinek jî bin ketine. Heta yên ku dewlet ava kirine jî dewletên xwe wenda kirine. Me nedikarîbû dewletê ava bikin, ne jî em tam bin ketine. Em di navîna herdûyan de ne. A girîng ne ev e. A girîng ew e ku gotûbêj, ronahîbûn û viyanîbûna mezin, jê jî girîngtir ka rastîn çi ne, wisa dîtinê derxistina holê ye. Ev me zêdetir eleqedar dike. Ev ji aliyekî ve ew şer e ku, li Kurdistanê li hember hêza qirêj, dagirker û îmhakar dihate dayîn. Di rastîna Kurd de ew rewşa kirêt, qedandî, ti armanc û wateya wî ya civakî ku nîn e û qasî nirxa şerê eşqiyayan jî ku şerkariya wî nemaye, li ser bingehê careka dîtir hesab pirsînê kişandina nava partiya me, ew kar bûn ku em pê dixeriqîn.
Me sînor kişande şerên bêwate. Ger şer bibe di bingehê xetê de, divê ew şer bibana ku wate û alîgirên wê hene. Vê çêkirin karekî bixêr bû. Nasname û rasteqîneke ku ewqas li dîroka xwe xiyanet kiriye, di nava mirovayetiya nûjen de hatiye tunekirin, çiqas şermîn e. Ji vê hesab pirsîn û partî avakirin ji me re pêwîst dikirin. Ev bîst û pênc sal vê yekê xweşik çarçove û çember kirin. Rastîna her tiştî ji nû ve -çiqas zêde bawerî tune be, bêîdîa be û heta dinixumîne jî-li virê hate gotûbêjkirin.
Tenê yek mirovekî Kurd û Kurdistaniyek nema ku nehat êxistin di nava vî bîst û pênc salî de. Yek mêtîngerek jî nema, heta împeryalîst jîxistine navê. Hemû cîhan hate kişandin; “werin şerê xwe yê Kurdistanî eşkere bikin.” Hûn hemû hatin kişandin; “werin pîvana bejn û bala xwe bigirin.” Min serkeftinê di virê de dît.
Kî çî ye, bila derkeve zelaliyê. Beriya şer divê ev bigihîje zelaliyê. Heke li vî welatî ev tune be, her kes ji xwesteka dijmin zêdetir sîxûr be, xayinê jiyanê be û şermkar be, raderbirîna rastîneke qedal be, ya pêşîn ku divê bê çêkirin, vê gihandina zelaliyê ye. Ev, bi partiyê re gengaz e. Hinek di navê de ne, hinek li derveyê ne, hema hemû eleqedar in. Ev, pêşveçûn û qezenceke girîng e. Berxwedanî bêyî vê nabe. Çendî ku hê dem heye ji rizgariyê re, pêşî ev pêwîst e. Peyitîneke xweşik û gaveke di cî de ye.
Şerê wî ewqas bi hilkehelk e, ewqas henase bi henase ye, ewqas binakokî ye, ewqas bihirs e, ewqas bikîn e û em bi van salan re hatine ewqas girêdan... Ji bo hinekan jî ewqas heşifî û çûna wan jî ewqas bêwateye ku... Ev hemû hêrsên erjeng rep dikin. Lê tiştek nabe ango repbûna hêrsê heke venegere çewtiyekê, destpêkirineke şer a baş e. Ez vê yekê tenê ji bo endamên rastîn ên partiyê nabêjim, ji bo dijraberên wê jî dibêjim.
Di şer de asteke watedar derxistina holê jî pêşveçûnek e. Ger hûn bi koletiya xwe serkeftinê jî qezenc bikin, bi ya min ev bi kêrî tiştekî nayê.
We dijmin di hembêza xwe de xweyî kiriye û xwe weke PKK’yî dihesibînin. Ez nikarim we bi çi tiştekî bihesibînim. Lê belê we gule teqandine û serî rakiriye. Ji bo min çi tiştekî naderbirînin, heta hindek serkeftinên we jî pêk hatine. Hêjahiya vê jî nîn e. Ji ber ku ka bi çi jiyanê ve eleqedar e, ber bi kîjan armanca bingehîn ve dibe, takekes xwe çawa diafirîne, çawa dije: Ev girîngtir e.
We derxistina zelaliyê jî pir girîng e. Hûn kesayetiya çi û kî ne? Hûn li pey jiyaneke çawa û çi ne? Van derxistina zelaliyê ji rizgariyê hêjatir e, ango ji bo rizgariyê pêwistiyeke pêşikî ye. Vejîn bi sancoyên vê yên êşdar pêk hatiye. Ez tam ne bawer im ku we zayînê pêk aniye ango rast hatine mezinkirin.
Gumanên min hene, lê gumanên baş...
Her roj mînak dertên, di dilqên curbecûr de. Di jinê de, di zilam de, di yên nû û kevin de. Van gihandina zelaliyê baştir e. Êdî li virê mirov divê veşartî nemîne. Dijmin jî, dost jî, rêheval jî, xayîn jî çendî ku derkevin zelaliyê ewqas baş e.
Egîd û Zîlan...
Gerîlayê rastîn Egîd e û hestên wî yên xweşik, peyvên wî yên xweşik ji bo me ferman in. Zîlan jî wisa ye. Peyvên wan ên zêr ji bo me ferman in û jixwe baş meşiyan. A girîng ne pir biserkeftinbûna wan e, yek be jî biserkeftinbûna wan e. Emê vê bikine serdest. Dê keç jî, xort jî û ciwan jî vê bikin serdest. Bi awayekî dîtir ketina nav vê artêşê nabe, sonda vê artêşê ev her du nav in. Ger hêza we hebe, hûn ê pêwîstekên sondê pêk bînin. Hûn dixwazin karên artêşê bikin, êdî hûn ê vê fêm bikin. Min ji we re karên partiyê vegot.
Mazlûm tê wateya partiyê. Kemal, Xeyrî, Heqî û bi hezaran pakrewanên din hene. Milîtan ew in. Ez berdevkê wan im.
Sibê çi bi serê min de were nediyar e, lê hetanî niha min berdevkiyê kir. Artêşa wê jî ev e, jin jî Zîlan, zilam jî Egîd. Gavên yekem in, emê gavên dawî ango gavên bi hev re biavêjin.
Divê fermandarekî gerîla hêsan nemire, lê bû, yên ku mane hene, leşker hene, berdevk hene. Ma ew ji bo çi hene? Hûn ê ya ku maye temam bikin. Ev qewîtî nîn e, ferman e.
Soza PKK ya Newroza 25., soza artêşê divê bi misogerî rast were fêmkirin. Divê fersend neyê dayîn ku kes sozê biperçiqîne. Bi van pakrewanên mezin ve xwe girêdan û gelê me bi rastî girtina riştiyê mezintir, ma mirov dikare peywirekî dîtir bihizire?
Gundiyê ku dibêje “me îro jî rizgar kir” îro gundiyê herî rezîl ê cîhanê ye. Kedkarê herî zikbirçî ye. Ev berevajiyê PKK’ê ye, berevajiyê artêşa wê ye jî. Bi temamî berovajî min e. Ez napejirînim. Çewt dihesibînim û metirsîdar e. Weke çemka rizgarkirina namûsê ya gundî, qaşo namûs û rûmeta xwe rizgar dike. Lê niha gundî rastîna wê civakê ye ku her cure bênamûsî li serî wî diteqe. Bi çemka azadiya wisa bigerin, binêrin mirovên me yên herî reben in. Ti wateya wê ya di nava partiyê de temsîlkirinê nîn e. Bi rêpîvaneke artêşê ve bi afirîneriyê xwe nade girêdan, tim qala yekanebûnê dike. Di bingeh de xwe dike yekane. Gotina min jê re azadî û xweseriyê, afirîneriyê tevlîhev dike. Ev hemû afirînerî ye, hemû destanên ku divê em binivîsînin dikine kenoke. Bi misogerî divê em vî mejiyê bêkêr qaşo pratîka jiyanê ye, terk bikin.
Ên ku dibêjin ev bîst û pênc sal in ku em neponijîne hene. Lê Zîlan yek salî bû, çawa ponijî? Egîd, qet ne xwedî ezmûneyên şer ê panzdeh salan bû. Du salî bû, çawa ponijî? Nivîsandinên ku kirine tam rojena gerîlayî ye. Kirinên wî jî di mercên herî zor de pratîka gerîla ye. Tê wê wateyê ku zêde eleqeya vê bi ponijîn û perwerdeyê tune. Bi dirûstiyê, biryarmendiyê, jidilbûnê, karê ku dike bi hestên bilind û azwerî girêdanê re têkiliya xwe heye. Bi vê asta perwerdehiyê, bi van ezmûneyan hûn dikarin hezar qatê Zîlan û Egîd rol bileyizin.
Jixwe êdî ew bangawaziyek in. Hûn ê ber bi bangawaziyê ve bibezin û divê bi misogerî dilsoziya bîreweriya pakrewanên PKK’ê wisa bê fêmkirin. Ew a ku nehatiye mafkirin û bingehê xwe qaşo ji şêwaza fermanî ya piraniya wan digire, ew henaseya dawî ya hemû şervanên ciwan ferman in. Ê ku vê hetanî nava mixê nade kêrsimandin, nikare bibe fermandar.
Hûn tenê ji bo yek tiştî bûne PKK’yî.
Ez bi hêsanî nakûjim, bi hêsanî kuştin dibe ku bi henaseyekî mirov têr bike. Ez naxwazim bi dijminê xwe re wisa bigijgijim. Stalîn jî wisa kir. Bi hezaran derketin holê û niha gorên wan jî nediyar in. Ez naxwazim wisa bikim. Ger ew min bikujin jî wateyeke xwe heye. Lê ku ez wan bi hêsanî bikujim zêde wateya xwe nîn e. Ez ên wisa û yên ku dixwazin wisa di nava partiyê de bimînin hişyar dikim.
Ez zorê li we nakim, nabêjim nejîn. Bi hemû berhemên min ve da ku hûn bijîn ez van dibêjim. Xwedibîniya ku li ti derî tune ye, hûn bibêjin ka li kû derê ye, ew jî li ba min e. Ez van hemû kedan pêşkeşî we dikim, lê ev nirxên jiyana rast in. Şêwaza we mînanî dizekî, mînanî mirtibekî, rêzdariya min ji kedkarên wan re heye. Ti wateya vî karî wisa pêşkeşkirinê nîn e. Her wekî rast riya jiyanê heye. Mirov dikare bi hevaltî jiyanê parve bike, rêpîvanên rêxistinê jî parve bike, gotûbêja taktîk jî parve bike. Hûn ê bibêjin jin û mêr. Em evînê diafirînin, ma ji vê mezintir dibe? Ma şêwaza ketî dibe jiyan, mirov tenezûl dike?
Şer, di heman demê de ji bo evîna mezin e. Hûn ê çima vê fêm nekin? Zayendên we pir ketine. Zayendên we ku bi şêwaza bi we dane pejirandin û zanîn biaxivin, ma ev ne ketineke tirsnak e? Ma bi wê welat neçû? Artêşbûn ji bo têkneçûnê ango ji bo têkbirinê ye. Ev hemû ji bo axên ku hatine stirandin, evîna jiyana şervanên azadiyê yên herî mezin, ku careka dî bêne binavkirin û ji bo temsîla wan e. Ez jî temsîlkarekî vê yê dilnizm im. Ez naxwazim xwe qet binepixînim, lê mafê min ê jiyînê jî heye. Divê ez xweşikê fêm bikim. Ez ê nebêjim pîvanên civaka me ya ku ji zû ve qediyaye û her wekî dijmin ew ziwa kiriye -ew jî tune ye- . Di yoma azadiyê de hewldana min girîng û pêwîst e. Civakê nekarîbû tiştekî bide, divê ez bidim xwe. Hûn dibînin ku min ne ji bo xwe kir û ne di nava ezeziyeke tirsnak de me.
Ti kesî rasteqîneke ku ewqas parçe bûye biyek nekir. Ji gelbûnê derketiye, navê xwe jî bi şermînê digire ser devê xwe, her ku girtiye hatiye halê rasteqîneke bizdonek; va, me vî gelî îro aniye asteke şanazmend. Me anî halê gelekî ku şoreşê çêdike û civata mirovên ku ji xwe re dibêjin em şoreşger in.
Salên min, salên min ên tirsnak, salên min ên bêaman. Qet pesnê xwe nadim, lê dixwazim bê fêmkirin. Ev sal ji bo gel in ku welat û azadiya xwe ya mezin biafirîne. Min jê girt, da we û dibêjim “Hûn jî pêwîstekên ji bo gel bidin.” Bangawaziyeke baş e, qet pêwîstî nîn e ji bo tengezarbûnê.
Ez tenê mam, lê netirsiyam, min ji vê re got tenêtiya rewneq. Niha baştir fêm dikim, tenêtiya wî welatê wenda, tenêtiya wî gelî ku xwe ji zû ve ji bîr kiriye. Ez sadiqê vê me. Çi xweş e ku, qasî welatê xwe bi tenê û bi qasî gelê xwe bêkes im.
Ger hebe ev gel, divê ez pê re, ew bi min re û bi dostên xwe re hebe. Ger em tenêtiyê derbas bikin, bi dost û hevrêyên sexte na, ger bibe bi mirovatiyê re pevrêtiyek û hevalbendî jî wekhev û azad be; divê di bingehê parvekirina tam de be hestên wê jî, êşên wê jî û şabûnên wê jî. Di ramanê de jî wisa û di viyanê de jî wisa. Ger tenêtî were derbaskirin, dikare di vî bingehî de were derbaskirin.
Ez ê çima ehbab-çawişî bikim? Heke ku nabine dost, ezê çima hetanî dawî pê ve girêdayî bim? Ez ê çima bi wî gelî ku xwe rizgar nake bi girîn û qajewajê xwe girê bidim? Şûna ku wisa be, ger pêwîst bike qasî Xwedayekî û li bingehê tew nejiyandinê, jixwe min tim wisa kir. Rast bû û xweşik bû. Nanepixînim, çawa ku pêwîst dikir wisa hate çêkirin. Dê mirovatî jî bibîne ku, jiyîn weke ku pêwîst dikir hewl hate nîşandan û ketina wê riya jiyanê bi vî awayî pêk hat.
Di bingeh de, bi vê wateyê serkeftin hatiye qezenckirin. Wekî din hilgirtina tuxlekî ye ku ji hêla her kesî ve bê birin ciyê bikaranînê. Weke ku pîlan hatiye çêkirin û binyad hatiye avêtin, hetanî banî jî hatiye bilindkirin. Wekî din rêkûpêkirina karên malê ye. Bi vê wateyê binyada welêt hatiye avêtin, avahî hatiye bilindkirin û heta baniyê wê jî hatiye avakirin.
Weke gelekî azad di nava vî welatî de, êdî hûn ê hesabên jiyanê çêbikin. Hûn ê bi misogerî nava malê bixemlînin. Yek jî Hûn ê xwedîti bikin li nirxên xwe. Ev der ciyê vî pakrewanî, ev der ciyê vê xweşikê, li virê li gor vê rêpîvanê tê jiyîn. Gava ku xayînek an jî dizek hat, mirov wisa li hember dertê. Ji giyanê heya ramana wê, ji zagonê heya siyaseta wê hemû hatine diyarkirin.
Ev yek her dem bi mejî westandina jiyanê dibe. Tevahî mirovatiya nûjen wisa ye. Ji bo xwarina xwarineke xweşik jî, divê hûn erçena xwe baş bi kar bînin. Heke hûn erçena xwe baş bi kar neynin, xwarineke xweşik jî zewq nade. Jiyana azad ewqas nêzîk bûye, sifra azadiyê ji bo xwarinê ewqas vekirî ye, gotina ‘‘ez hê jî jiyînê nizanim’’ eyb e. Hundirê malê jî, sifra malê jî û hemû xweşikiyên malê di cî de ne. A ku dikeve ser milên we lê xwedî derketin; hindek xemilandin pêwîst dike. Ev jî karek e ku şivanê li çiyê jî dikare bike. Hûn milîtan in, çiqas ji bo partî, ji bo artêşê pêwîst dike ewqas, çiqas ji bo gel pêwîst dike ewqas, çiqas li dijî dijmin pêwîst dike ewqas, çiqas mafê we be ewqas.
Ev sosyalîzm e.
Ev qasî pêşeroja mirovayetiyê paşeroja we ye jî.
Serokatiya Partiyê
21 Adar 1998