Agit’in savaşçıları onlar. Savaşmak da, kazanmak da, kaybetmek de yiğitçe olsun istiyorlar. Bu topraklar en çok da yiğitliğe değer veriyor. Dostluklar ve düşmanlıklar gelip geçici. Dostluk da, düşmanlık da yiğitçe olsun diyen şairleri basıyorlar bağırlarına. Kof böbürlenmeler kadar tiksinmiyorlar hiçbirşeyden. Ve düşman da olsa değerini veriyorlar yiğitliklerin.

   Zap’ın orta yerinde sivri bir tepe var. Hakan Tepesi diyorlar. Bu topraklara ad verenlerin her adlandırmalarının ardında, bir yiğitlik olduğunu bildiğimden ad verilmiş yerlerin hikayelerini soruyorum hep. ‘Neden Hakan?’ diyorum. Bir savaşta bir Türk askeri o tepeyi tek başına savunmuş sonuna kadar. İsmi Hakan’mış. Ondan sonra buraya Hakan Tepesi demiş gerilla.

             ‘Neden bir arkadaşın ismini vermediniz?’ diyorum. ‘O asker orada yiğitçe savaştı. Düşman da olsa, yiğitliğine saygılı olmak gerekir’ diyorlar. Hiç gocunmadan hatta biraz da gururlanarak ‘insan savaşırsa, yiğit insanlarla savaşmalı’ diyorlar. ‘Hele böyle yiğitliğinden ve askerliğinden çok şey kaybetmiş bir ordunun içinden tek tük yiğitler çıkınca biz de seviniyoruz düşmanlarımızın düşmanlığını.’

             Savaştan geriye adlar ve hikayeler kalıyor hep. Hele hele devam eden bir savaşta şahitlerinin hala yaşadığı ve savaştığı bir zamanda ne kahramanlıklar kayboluyor, ne de yalandan kahramanlık hikayeleri sahiplerine birşey kazandırıyor. Dolaşınca bu savaşın hala devam ettiği coğrafyayı, anaotomisi çıkarılmış bu savaşın canlı izlerine ve yaşayan tanıkların tanıklıklarına tanık oluyorum. Cilo dağının zirvelerindeyiz. Türk ordusunun literatüründe Buzul Dağları olarak geçiyor. İlginçtir, ’80 öncesinin ders kitaplarında Cilo olarak geçiyordu bu dağların ismi. Şimdi ise değiştirilip Buzul Dağları diyorlar adına.

             Bir grup gerilla ile Devrimci Operasyonlar sürecinde Cilo’ya çıkıyoruz. Agirî’den sonra Kuzey Kürdistan’ın en yüksek dağlarıdır Cilolar. Cilo’dan bakınca daha bir güzel görünüyor Kürdistan. Kuzeyindeki karakollar üstüne taş yuvarlasan, altında ezilecekmiş gibi duruyorlar. Çarçella ile arasında, Belkiz diye bir kayalık var. Kuzeyinde Belkiz’ın; Şitazina karakolu, güneyinde ise Oramar köyleri ve karakolları duruyor. Gerilla, espriyle karışık ‘bu iki karakol kavuşmasını engelliyor Cilo ile Çarçella’nın. Kaldırıp bu iki karakolu, kavuşturacağız iki sevdalıyı’ diyorlar.

             Neresine gitsen Cilo’nun, savaşa dair izler ve anılarla karşılaşıyorsun. Yine bir sabah serinliğinde Cilo’nun eski komutanlarından Ali Xebat’ı buluyorum. Bir demir yığınının üzerine oturmuş, derin düşüncelere dalmış. Dalgın fotoğrafını çekip yanına yaklaşıyorum.

             ‘Nedir bu demir yığını Heval Ali Xebat?’ diyorum. Dalgınlığın yerini bir tebessüm alıyor.                ‘Osman’ın kuyruğu’ diyor.

             ‘Hangi Osman?’ diyorum. Tebessüm iyice yayılıyor yüzüne.

             ‘Pamuk Osman’ın’ diyor. Bende jetonun takıldığını anlıyor.

             ‘Cilo’nun soğuğu dondurdu jetonunu’ diyerek basıyor kahkahayı.

             ‘Ya heval, sen de o kadar dijital konuşuyorsun ki, düşse de jeton çözülmüyor şifre’ diyorum.

             ‘Anlaşılan çoktandır izlememişsin Türk televizyonlarını.’diyor.

             ‘Doğru’ diyorum.

             ‘O zaman pardon’ diyor. ‘Sen tanımazsın Pamuk Osman’ı.’  deyince bende birşeyler çağrıştırıyor Osman ve Pamuk isimleri ama bir türlü bu tenekeyi bağlayamıyorum Osman’ın Pamuk kuyruğuna.

             Ali Xebat iyice keyiflenerek, ‘bir zamanlar buralarda Osman Pamukoğlu diye bir general vardı’ diyor. O zaman hemen aklıma geliyor.

             ‘Ha o mu?’ diyorum.

             ‘Evet, şu savaş konusunda her gün bir televizyona çıkıp ahkam kesen eskinin generali, şimdinin parti başkanlığına soyunmuş Osman’ı.’ diyor.

             ‘Tanışıyor musunuz?’ diyorum. Gülümsüyor.

             ‘Karşılıklı olmasa da, tanışıyor sayılırız. Bir kış ortası tekniğine güvenerek kahramanlığa soyunmuştu. Tenekelerle kendini dağlarımıza vurarak zafer sevdasına düşmüştü. Binlerce askeriyle birlikte şimdi oturduğumuz noktadan Zağroslara baskına gelmişti. Dağlar iyi karşıladı onu. O tanımıyordu dağları ama dağlar tanıyordu onu ve onun gibilerini. Zağroslara binlerce yıldır gömülen nice işgalci gibi o da gömüldü yüzlerce askeriyle birlikte. Tek bir mermi sıkmadan onlarca cenaze bırakıp ardından, zar zor kurtarmıştı kuyruğunu. Şimdi gördüğün teneke Osman’ın güvendiği o ileri teknolojiden kalan bir teneke parçasıdır işte. Böyledir bu dağların diyalektiği. Büyük ordularla, gelişkin silahlarla, uçan tenekelerle fethedilmeye kalkışılsa ne zaman, hep teneke bağlıyor fetih sevdalıların kuyruklarına.’

             ‘Üstünde oturduğun teneke...’ diyorum.

             ‘Osman’ın kuyruğuna bağladığımız tenekeden geriye kalanlar’ diyor.

             ‘Nasıl oldu olay?’ diyorum.

             ‘Bak heval Jêhat,’ diyor, ‘Bu Türk generalleri yiğitlikten almamışlar nasiplerini. Getirip sürüyorlar Anadolu çocuklarını bu dağlara. İtiraz hakkı olmayan gencecik çocukları zamansız, hesapsız, kitapsız vuruyorlar bu dağlara. Biraz tarih bilgisi, biraz savaş terbiyesi olan herkes bilir ki hiç bir teknik, hiç bir ordu yenemez bu dağları. Bu dağlar binlerce yıldır kendi çocuklarını nasıl korumuşsa, bugün de korumaktadır. Birileri için kahramanlık hevesi yada rütbelerine rütbe katma hırsıyken bu savaş, birileri için bu dağlarda bir hayat biçimidir, varolma biçimidir savaşmak. Osman’ın olayı da bundan bihaber, hırslı bir adamın yarattığı trajediden başka bir şey değildir.

             O kışın ortasında yüzlerce cenaze bırakıp geride, çekilip gitti buralardan. Yenildi. Sonra bir baktık ki şahidi kalmamış bir savaştan çıkmış gibi herşeyi tersyüz ediyor. Türk ordusunu ve tarihini biraz biliyorsak, Türk paşalarının ‘şanlı’ geçmişlerine hiç yakışmıyor şimdiki halleri. Allah-u-ekber’in komutanı ne kadar kahraman ve büyük bir komutansa, Pamukoğlu Osman da ancak o kadar başarılı bir komutandır.

             Yüzsüz olmamalı asker. Yenilmişse bir savaşta, sessizce çekilebilmelidir meydandan. Ama hala devam eden bir savaşta, herşeyleriyle yenilmiş generallerin bu kadar ortalıkta boy göstermeleri ayıp oluyor biraz. Ne sanıyor bunlar, hala sıcağı sıcağına devam eden bir savaşta, üstelik başından günümüze yürütücülerinin çoğunun hala mevzilerinde savaşmaya devam ettiği bir savaşa ilişkin bu kadar atıp tutarsan, işte böyle bir gün ortalıkta bıraktığın kuyruğunun fotoğrafını çekip neşrederler millete.’ Gülümsüyor.

             ‘Yaw heval Jêhat, allah için sen eli klavye tutan bir adamsın. Bu ortalıklarda boyundan büyük konuşan Osolar takımı habire atıp tutuyor. İki satırla onların tarihlerinin tanıklarının hala yaşamaya devam ettiğini ve herşeylerini yüzlerine vuracak durumda olduklarını da yaz da, biraz ufak...’

             Üzerine oturduğu tenekeye elini vuruyor, ‘bak bu, Osman Pamukoğlu’nun 93’te bindiği Skorski helikopterinin artıklarıdır. Kürtlerde bir söz vardır, zırtını yaparken palenin, prêzesi temiz olmalı adamın. Bu Osman’ın prêzesinde geride bırakılmış yüzlerce asker cenazesi ve koskoca bir teneke kuyruğu var. Yeter, ayıptır artık, konuşmasın. Yoksa gerçekten buralarda kuyruğuna takılacak çok teneke var. Hepsini takarsak, kuyruğu buradan Ankara’ya kadar uzar.’

             Birşeyler daha söyleyecek gibi oluyor ama elini yine tenekeye vurup, ‘zaten basmışız kuyruğuna, fazla üstüne gitmeyelim. Bu yaştan sonra yüreğine iner paşanın.’

             Cilo’nun eteklerine Devrimci Operasyon sürecinde yine dört Skorski helikopter düştü. Düşen Skorskilerin tuhaf bir özelliği var. Yere çarpınca genelde tam kuyruklarından ikiye bölünüyorlar. Kuyrukları ayrı, gövdeleri ayrı duruyor. Fırsat bulunca Türk ordusu, değerli olan gövdeyi alıp götürüyor, bir tenekeye dönüşmüş olan kuyruğu bırakıp gidiyorlar. Gerilla ise o tenekelerin üzerine oturup bekliyorlar, kuyruklarına tenekeyi bağlayacakları yeni paşaların gelmesini. Savaş meydanından kaçınca paşalar, televizyon ekranlarında her gördüklerinde yenik paşaları, teneke bağlıyorlar kuyruklarına. Böylece konuştuğunu sanan paşadan tek bir ses çıkıyor; teneke sesi...

Jêhat Bêrtî