Değirmen yapımında en önemli faktör suyun akışı ve suyun kanal yatağıdır. Çünkü değirmenin öğütme taşını çevirecek olan suyun akış gücüdür. Bundan dolayı değirmen yapımında su kanalı yapımının taşı çevirecek hacimde olması gerekir, ne fazla ne de az. Fazlası suyun taşı çevirmeyi dengesiz çevirir, hızlandır, bu da dönen taşı kontrolde zorluk çıkarır. Ununuz etrafa saçar, sapla samanı karışır. Azı ise taşı çeviremez, ya da çok yavaş çevirir o da unu öğütmeye yetmez. Demek ki kanalı öğütme taşını çevirmedeki su gücüne göre ayarlamak gerekir, su kanalındaki bir engel sizi undan eder.
Buğday, arpa ve mısır el emeği göz nurudur. Bir tanesi heder olmamalıdır, iyi un çıkması değirmenin öğütme taşına bağlıdır. Çiftçi emek vermiştir, tarlada güneş altında ter dökmüş, harmanda elemiş, çuvallara doldurmuş, içinde taş toprak nedir bırakmamış ama sonucu belirleyecek olan dönen değirmen taşıdır. Tabi arpanın, buğdayın da karıştırılmadan öğütülmesi de önemlidir. Önemlidir! arpa unu karın ağrısı yapar.
Şimdilerde gelişen teknikle kimse suyla değirmen taşını pek kullanmıyor, elektrikli değirmenler, sanayileşmiş un fabrikaları toplumun ihtiyacını karşılıyor. O zaman yukarıdaki anlatı niye? Anlatı her doğasal devinim ve toplumsala inşa çalışmalarının kendi işleyiş akışı vardır. Tersi durum verimsizliği ve sizi yolda bırakmaya sevk eder. Hani halk dilinde derler “taşınan suyla değirmen taşı dönmez diye” yani el atacağınız her çalışmanın kendi kimyası-yasası vardır onun içine girmeden, doğrudan temas yapmadan atacağınız her adım nafiledir. Bu, toplumun politik çalışmalarında yüzde yüz böyledir. Sorunsallıkları kendi yerinde, kendi muhataplarıyla ele almazsanız, uzaktan taş değirmene kovayla su serpmeye benzer.
T. C. 1924'ten bu yana Türkiye toplumunu kendince bir kanalda akıtmaya çalıştı, pozitivizmin ulus-devlet ideolojisiyle toplum mühendisliği yaparak tek tip toplum yaratmaya çalıştı. Hikayesi biliniyor, halklar kültürel katliamların yanında fiziki katliamlara ve sürgünlere uğradılar. Bu değirmen kanalına aşağıdan yukarı su taşımaya zorlaması gibi oldu. Her zorakilikte değirmen taşına değen su sesine kendini inandırarak “oluyor oluyor” diye sevinç naraları atıldı. Halkların- toplumun sindirilmiş sessizliğinden tek tip yaratığına kendini inandırdı. Ama toplumların kültürel varlıkları sesiz akan nehir yatağının alttan hızını belirleyen itmeleri olarak akışı belirledi, somutta Kürtler ve diğer kültürel kimlikler olarak “Kürt teşisi’nin dönüşü” ne katıldılar.
Şimdi dünyamız taş değirmen çağı değil, kara saban da paslandı, öküz nalları üretilmiyor ve boğalar öküzleşmiyor. İletişim öyle bir duruma geldiki çoban artık sadece kara ve ak koyunu bilen değil, cebindeki iletişim aletiyle dünyalıdır.
Artık 1915’lerde sessizce yüz binlerce Ermeni halkını adressiz, bilinmeyene gömdü, Kürt halkını 1925, 1927-30, 1938 deki ölüm sessizliği dönemi olarak kimseyi bilinmez kıldı. Dünya ulus-devlet çıkarları gereği olana ortak oldu. Ancak artık dünya halkları olanı anında biliyor ve ulus devlet sınırlarını eylemleriyle anlamsız kıldı.
Bakın Lice'de sıkılan kurşun dahi anında tüm dünyaya duyuruluyor. Kürtlerin kendi rengine, toplumsal değerlerine sahiplenişi, anında yaşanan hem acıyı hem de sevinci paylaşıyor. Anlaşılması gereken, tarihsel seyir Mezopotamya halkına yeniden yeşerme fırsatı vermiştir. O zaman yapılması gereken düşmanın kof- tehdit naralarına kanmadan yerinden, halkın içinden olmak ve halkla birlikte kendi demokratik siteminin inşa çalışmalarında değirmene suyu taşıma değil; sürekli akacak su kanalları açmak gerekir. Bu da eğitim, örgütlenme ve eylem, yani demokratik kurumları, örgütleri inşa etmektir.
Lice'deki serhildan, mesken dağındaki direniş ve sonrasındaki gelişmeler, Kürt halkının artık “kendisi için savaşıyor” dönemine girilmiştir. Buna verilecek cevap halkın kendisini inşa çalışmalarının önünde engelleri etkisizleştirmek gerekir. Devrimci olmanın birincil görevi de halkı irade sahibi yapmaktır, bunun için de halkın irade olması önündeki engelleri de kaldırmak birinci görevimiz oluyor. Bundan dolayı toplum işlerinde birincisi, “devlete dayanarak devrimcilik yapılamaz, idare edilir. İkincisi, toplumun hayati çıkarlarını ilgilendirmeyen işler esas devrimciliği oluşturmaz. Diğer toplumsal kurumlarca yerine getirilen rutin işler seviyesindedir. Üçüncüsü, özgürlük, eşitlik ve demokratikle bağlantılı olmayan işler devrimciliği esas olarak ilgilendirmez. Bu işlerin tersi ise devrimciliği esastan ilgilendirir”. Değirmen taşının bir özelliği de, ellerini dönme hızına-yasasına göre hareket ettirmezsen taş elini kapar önce el parçalanır peşi sıra tüm kol çekilir ve kafa ile gövde birlikte imhaya tabi olur.
Medet Serhad