“Faşizm kötü adamların aniden gelip iyi adamları dövmesi değildir” diyor Ece Temelkuran.
Faşizm’in çok tanımı vardır. Sol ve sosyalistlerin en fazla kullandıkları tanım burjuva diktatörlüğünün geldiği en son, baskıcı, katliamcı rejim. Özcesi burjuvazinin kendi yönetim aygıtını ayakta tutmak için kullandığı en son aşama. Başka bir deyimle faşizm özünde kurumsal, yani bilinçlice geliştirilmiş ve örgütlenmiş bir yapıdır. Buna ister rejim deyin isterse sistem deyin. Niteliğine dönük bir şey değiştirmez.
Faşizmin bu karakterinden dolayı çoğu zaman bu sisteme lakayt kalan bireylerin rolleri unutuluveriliyor. Faşizmi kendi vurdumduymazlıklarından dolayı desteklediklerini hatta faşizm eğilimi taşıyan zihniyetleri teşvik ettiklerini unutuveriyorlar.
Söylemek ve anlatmak istediğimiz durumu en iyi ifade eden Alman ilahiyatçı Martin Niemöller’dir.
Martin Niemöller:
“Naziler komünistler için geldiğinde sesimi çıkarmadım;
çünkü komünist değildim.
Sosyal demokratları içeri atıklarında sesimi çıkarmadım;
çünkü sosyal demokrat değildim.
Sonra sendikacılar için geldiler, bir şey söylemedim;
çünkü sendikacı değildim.
Benim için geldiklerinde,
sesini çıkartacak kimse kalmamıştı”
diyerek pişmanlığını yukarıdaki satırlarda dile getirmişti. Bu satırları yazdığı zaman, 1946’da, dünyanın ikinci paylaşım savaşı sona ermişti. Önceleri inanmış bir Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi seçmeni olan, Yahudi soykırımını destekleyen Niemöller, daha sonra kiliseler arası kavgalarda kendisini geliştirerek bu ırkçı fikirlerin karşıtı bir direnişçi olmuştu. Konuşma yasağına rağmen verdiği vaazlarla Nazilerin tepkisini çekti ve tutuklandı. 1937’de tutuklanarak o da toplama kamplarını gönderildi. Yerini direnişçilerin içerisinde almaya aldı ancak Hitler faşizminin 6 milyon Yahudi’yi katletmesini, ikinci dünya savaşında 50 milyon insanın öldürülmesini, yıllarca onarılmayacak tahribatlara yol açmasına destek sunmuştu. Destek sunmayı salt bilfiil işin içerisinde yer almak olarak almamak gerekir. Muhtemeldir ki Niemöller tek bir insanın kanına girmemiştir. Bir insanı belki de incitmemiştir. Onu savaş sonrasında da kiliseye dönerek bu kez de Almanya'nın silahlanmasına karşı mücadele veren önemli isimlerden olduğunu bildiğimiz için bunu inanarak belirtiyoruz. Lakin Niemöller ve onun gibi yapanlar netice de Hitler faşizminin önünü stabilize eden güçler olduğunu unutmamak gerekir. Sessiz kalarak, ortada durarak, tarafsız pozisyon takınarak, yer yer destekleyerek, korkarak, bireysel kaygıları yaşayarak bunu yapmışlardır. Boşuna “Benim için geldiklerinde, sesini çıkartacak kimse kalmamıştı” dememiştir. Ne zaman sıra ona gelmişse bir şeyler yapmaya çalışmıştır ancak iş işten geçmiştir. Hani diyorlar ya “Geçtiği Bor’un pazarı, sür eşeğini git Niğde’ye” diye, o mesele gibi.
Faşizme karşı tavır, tutum zamanında gereklidir. Zamanında takınılmayan tutum, tutum değildir. Hatta takınılmayan tutum en çokta faşizmin yararlandığı ve kendisini güçlendirdiği zemindir. İşte tam da burada Ece Temelkuran’ın: “Faşizm, kötü adamların aniden gelip iyi adamları dövmesi değildir” sözü çok anlamlı, anlamlı olduğu kadar da birçok gerçeği ifade eden doğrunun kendisi oluyor.
Türkiye’de eski Ergenekoncu, JİTEM’ci yapının yerine Yeşil Türki Faşizm kendisini inşa ederken çok az sayıda aydın karşı durmuş, bunlarda neredeyse aforoz edilmişlerdir. Ergenekoncu, JİTEM’ci yapıya yani askeri vesayetin son verilmesine karşı verilecek her türlü mücadele elbette anlamlı ve belki de anlamlı olmanın da ötesinde bir değeri vardı, halen de vardır. Lakin dediğimiz gibi yıllardır bas bas bağırarak Ergenekon ve JİTEM gibi yapıların yerine Yeşil Türki renkten bir Ergenekon’un ve JİTEM’in inşa edildiğini söyleye söyleye dillimizde tüy bitti. Her defasında bu tespitlerimize karşı “ama bakın bunlar askeri vesayeti yıkıyorlar, ama bakın bunlar demokrasiyi oturtuyorlar, ama bakın güzel şeyler oluyor, ama ayıp oluyor siz bunların bu faşizan vesayeti yıkmak isteyen yapılara sorun çıkartıyor ve işlerini ağırlaştırıyorsunuz” diye onlarca hakaret, yanlış değerlendirme, yargısız infazlarla karşı karşıya kaldık.
Şimdi gelinen noktada NUR TOPU GİBİ BİR FAŞİZM, hem de YEŞİL TÜRKİ FAŞİZM Türkiye’yi bir ahtapot gibi kuşatmıştır. Musallat olmuştur. Musallat olmanın, kuşatmanın da ötesinde kendisini kurumsallaştırdığı için karşısına gıkını çıkartacak kimse kalmamıştır. Gıkını çıkartanı da hesabını fazla zaman almadan dürdüklerini hepimiz birlikte görüyoruz.
Örneğin en son duayen yazar Mehmet Altan’ı Star’da attılar. Attılar mı kendisi mi çıktı belki çok önemi olmayacaktır. Önemli olan öyle bir yere getirtip ya o bireyin teslim olması bir seçenek olarak bırakılmıştır, ya da pılını pırtını toplayıp bu diyardan gitmesidir.
Mehmet Altan:
“Bana ne yazacağımı, ne söyleyeceğimi öğretmeye kalkan küstahlığa ilk kez bu dönemde rastladım. İnce ince yapılan ayak oyunlarını görmezden geliyordum ama her şeyin de bir sınırı var.
Küstahlık, kimin nereye nasıl yazıp çizmesinin dışında, ne yazacağı ne konuşacağı noktasına geliyorsa durum gerçekten vahim. Devletin halka ayar vermeyeceği, mağdur yaratmayacağı özgür bir toplum istiyoruz. Siyasal iktidar ise mevcudu ele geçirip 12 Eylül'ün totaliter anlayışını kullanıyor.
Geçenlerde bakanlardan biri Türkiye'ye yarı başkanlık sisteminin çok yakışacağını söylüyordu. Yarı başkanlık denilen şey 12 Eylül anayasasında Kenan Evren için öngörülen bir sistem” diye yakınıyor. Ama Mehmet Altan unutmamalıdır ki; .”İnce ince yapılan ayak oyunlarını görmezden geliyordum” yaklaşımı, tutumu, zihniyeti NUR TOPU GİBİ BİR FAŞİZM’in doğum yapmasına olanak sunmuştur. Şimdi dönüp “vay bunlar 12 Eylül 1980 darbesinin totaliter anlayışını kullanıyor” demenin bir kıymeti harbiyesi yoktur. 12 Eylül 1980 totaliter anlayışını-siz buna faşizm deyin-kullanan bir yapının en kısa zamanda bu faşizan sistemi kendisi içinde kurumsallaştıracağına şaşmayın. Böyle olduktan sonra tabi ki adama ne yazacağını da, ne söyleyeceğini de, ne konuşacağını da öğretmeye kalkarlar.
Yeniden: “Faşizm, kötü adamların aniden gelip iyi adamları dövmesi değildir” sözüne dönecek olursak, hakikaten Faşizm, birkaç kötü adamın aniden gelip iyi adamları dövmesi elbette değildir. Faşizm adım adım, milim milim, insanın gözünün içine baka baka, birçok aydının, sanatçının, demokratın, feministin, sivil toplumcunun, solcunun, ilkeli muhafazakârın, duyarlı insanın, bağımsızlıkçı ve onurlu insanın sessiz kalmasının da bir ürünü olduğunu unutmayalım. Belki bu sessiz kalanlar epey geç kalmışlardır, şimdi bu sessiz kalmalar giderilirse, belki eskide yapılması gerekli olan etkiyi yaratamayacaktır. Ama yine de Niemöller gibi, Ece Temelkuran gibi bir yerden başlamakta şarttır.
Erdal Sincer