Bedelli askerlik çıksın ya da çıkmasın diye tartışıyor kamuoyu. İlgili ilgisiz, askerliğini yapmış, yapmamış, toplumun her kesimi bu konuda bir şeyler söyleme ihtiyacı duyuyor ki bu kadar konuşuluyor. Tartışmak güzel bir şey.  Fakat nedense tartışmayı başlatanın kurduğu cümleler ve kullandığı kelimelerden örülü önerme etrafında sınırlı kalıyor tartışmalar. Şöyle kenarından, kıyısından ya da tam tersinden okumalar bu yüzden sınırlı kalıyor.

“Hadi, bak eksik yan kalmış da ben tamamlayayım” diyen de, yazı ve yorumlarını buna dayandırmayan da yok değil.

Bedelli askerlik bilindiği gibi birilerinin vatani görevini(!) para ile yapabilmesine imkan sunan bir uygulama. Ve yine bilindiği gibi birçokları bu uygulama resmi olarak onanmamış olsa da faydalanabilmişler. Ama bu da bir tarafa…

Bedel, bir karşılık oluyor galiba.

Neyin? On sekiz ayın.

Bedel para mı? Evet.

Peki, ne için veriyorlar bu parayı?

Kimileri aşağılanmamak, küçülmemek, iğdiş edilmemek, insanlıktan çıkmamak, hizmetçilik yapmamak, onuruna sahip çıkmak için bu bedeli vermeye hazır olduklarını söylüyorlar. Ama zaten bu sebeplerden askerlik yapmak istemeyenlerin geçim derdinden muzdarip kesimler olması nedeniyle böyle bir avantajdan hiçbir zaman faydalanamıyorlar.

Bir de başkalarının var. Vaktini harcamamak, kazanılacak paranın olması, farklı sınıf ve tabakalarla bir arada bulunmama istemi. Vatan da ne, borç da ne diyenler. Anlaşılacağı üzere bunların böyle bir şeye balıklama atlayacakları da kesin. Zaten ekonomik açıkların arttığı, nakit sıkıntısının olduğu bir dönemde bedelli askerliği yeniden gündemleştirmek de bu kesimlerden alınacak paraların çekiciliğinden ileri geliyor. Belki de o yüzden hükümet buradan beklediği paranın kesilmesi ardından kara kara düşünüyor.

Peki, askerlik yapanlar sanki bedelsiz mi yapıyorlar askerliğini?

Bedelli askerlik deniliyor.

Bedelsizi yok ki bu mesleğin.  İşte bu yüzden aslında herkes bedelli. Ama nereden?

Gelin askerden kurtulmak isteyenlerin ödedikleri parasal bedelleri bir kenara bırakalım da askerlik yapanların ve askerliğin kutsallığını savunanların ödedikleri bedellere bakalım bir de.

Her şeyden önce askerliği ve bunun kurumu olan orduyu bir tanımlayalım. “İdeolojik olarak sunulduğu gibi asker-ordu şan, şeref, kahramanlık için değil (Bunlar işin özünün önemini perdelemek ve çarpıtmak amacıyla geliştirilen ideolojik propagandalardır), iktidar tekelinin vazgeçilmez öğesi olarak vardır. Özünde ekonomiktir. Ordu ekonomiye dayalı olan, ekonominin üstünde ve uzağında duran, ama gelirini (maaşını) en garantiye alan, karşı çıkılması zor, diğer tüm tekel kesimlerinin uzlaşmak ve paylaşmak zorunda oldukları tekeldir.”¹

Topluma baktığımızda bu ideolojik perdelemelerin gücünün kimsenin karşı gelemeyeceği kadar içselleşmiş olduğunu görürüz. Neredeyse en kutsal değerlerin bile üzerinde, en insani hakların ve ihtiyaçların üzerinde var olan bir kurumlaşma ve gelenekle karşı karşıya olduğumuz ortada. Bir de her zaman büyük fedakârlıklardan söz edilir. Ama görüyoruz ki orduların günümüzde en güçlü şirketlerle ortaklıkları, en çok sermayeye sahip bankaları, binlerce sivil toplum kuruluşları ve milyonlarca sempatizanı olan örgütlere dönüşmüş durumda. Ama tabii ki bu bir başlangıç.

“Askerileşme, militarizm sermaye ve iktidarın en keskin örgütlü kolu olduğuna göre, toplumu en çok hükmüne, kafesine kapatan kurum olması işinin doğası gereğidir.” ² İşte sorun burada başlıyor. Kendi içinde kendi kendini finanse eden bir örgüt olması normal olabilir. Ama böyle değildir. Ve toplumun sırtında, en keskin propagandayla asalakça duran, sömürüye doymaz bir örgüttür. Tabii, toplumun en yaşamsal kaynaklarını bir sünger gibi çekip kurutan böylesi bir örgütün halkı savunma gibi bir derdi yoktur ve olamaz da.

Öylesine güzel gizleniyor ki esas amaç, gerçek muhataplarının bu gerçeği görmemesi için her şey yapılıyor. Bilinçlendirme işlevi olan medya aptallaştırırken, ideolojik olarak eğitim kurumlarında gerçekler gizlenirken, devlet katındaki en kutsal(!) ve güvenilir kurumda yer almak için yarıştırılırken insanların bunca yıl neden hiçbir şeye karşı çıkmadıkları da anlaşılıyor. Toplumun tüm sorunlarının temelinde yer alanın gasp ve talan üzerine kurulu asker/ordu düzeninin olduğu gerçeğinden hareketle toplumun ordunun varlığına şükretmesi değil yaşadığı her türlü hak ihlali ve mağduriyetinin hesabını ordudan sorması gerekir.

Demek ki ordu ve bağlı olarak askerlik kurumu toplumun yarattığı değerlerin (Geçmişte kendi dışındaki halkları sömürerek ve denetim altında tutarak ama bugün direkt savunduğunu iddia ettiği halkından) gasp edilmesi için oluşturulmuş olan bir kurum. Demek ki askeri ve askerliği yücelten, evlatlarını feda eden halkın kendisi maddi ve manevi değerlerini askerliğe BEDEL veriyorlar. Emeğiyle, alın teriyle kazandığını, boğazından eksilttiğini mağduriyet pozisyonu(şehit edebiyatı, vatan, millet, Sakarya) ve propagandayla bu sistemden kazanan elit bir kesime kaptırıyor.

Toplumun genelde yaşadığı kaybı, ödediği bedeli bir de gençler üzerinde görmek gerek. Yaşamının baharında on sekizinde, yirmisinde gençlerin yaşadıkları. Neyin ne olduğunu anlamasın diye onca eğitimden geçmiş, devletin kılıcını, geleneğin dayatıcılığını başının üstünde hisseden nice genç hangi savaşa koşturulmadı ki? “Adam ol diye, evlenesin diye, iş bulasın diye, sözün geçsin diye” diyerek motive edilen ve en azgın boğalar kadar kızıştırılmış ruh dünyasıyla, kırılmış onuru ve sıfırlanmış gururuyla itaate alıştırılmış nice gençlerin yaşadıkları.

İşte büyük BEDEL sahiplerinden biri de bu gençlik oluyor. Hani bazı yıllara ve dönemlere ait kılınmış bir kayıp nesil söylemi var ya, aslında onu askerlik vecibesini yerine getiren herkes için kullanmak pek de yabana atılacak bir tanım olmasa gerek. Sendromdan sendroma atlayan savaş görmüş gençlerin, komutanların yaşadıkları, cinnete geçmiş toplum resimlerini zaten yeterince bildiğinizden anlatmaya gerek yok. Ama gelin şu toplumda içselleşmiş şiddetin bu askerlik kurumundan nasıl beslendiğine bir bakalım.

“Savaş, normal yaşamın, insan ilişkilerinin ötesinde bir durum olduğuna; zor ve yok etme olayı olduğuna göre savaşı yürüten gücün özelliklerinin, karakterinin buna göre olması veya şekillenmesi gerekiyor.  Niye? Toplum üzerinde baskı uygulayabilmek, şiddet kullanabilmek; hem bunu yapabilecek hem de buna güç getirecek bir düzey kazanabilmek için. Yani hem baskı, zor uygulayabilecek, karşıdakini imha edecek bir iş yapmayı kendine yedirecek hem de onu yapabilecek, yapma gücü kazanacak bir pozisyonda olmak bunu gerektiriyor.”³

Askerde çoğunun aklı havada dediği gençlere ilk öğretilen bu oluyor. Birisini öldürmek. Bir can almak. İşin aslını astarını bilmeden önceden oluşturulmuş düşman öbeklerine karşı sistemli bir şiddet hareketinin güçlü, sarsılmaz bir neferi olarak en zor koşullar altında insan öldürmeye ayarlı robot olmak. İçinde sorgulama yok. İçinde düşünce yok. İçinde özgür irade yok. İçinde salt ve kuru itaat. Mantığın bittiği yerde başlayan askerlik mesleğinde mantığın oturmadığı gençlere öğretilen bu görev algılamasının toplumda yarattığı etkileri bir de bu bakışla bir değerlendirsek mi acaba? Bir gencin askerlik öncesi ve sonrası resmi alınarak en yakınlarının bile şaşkınlığına yol açan değişimler görülebilir tabii.

Ama en genel anlamda toplumun içinden çıkmış gencin tekrar topluma dönmesiyle yaşananın üst düzeyde bir zıtlaşma olacağı görülebilir. Çünkü toplumdan soyutlanmaya dayalı olarak örgütlenen ordu ve askerlik kurumundan eğitim almış biri olarak karşısında olması gerektiği söylenen toplumun içinde asla eskisi gibi bulunamayacaktır. Etrafında yaşayan insanların onun gözünde ordu eğitimlerinde anlatılan düşman öbeklerinden birine ait olma ihtimali olacaktır. Bu tedirginlik ve ruh hali ile ne kadar normal yaşanabilirse öyle yaşarlar. Hele bir de Kürdistan’da savaşa katılmış biri ise, gelsin psikolojik destek ve rehabilite merkezleri, cinnetler, şiddet yanlısı dernekler, tetikçiler…

“Ayırmak, askeri alanı ayrı bir alan yapmak toplumdan yabancılaşmayı içeriyor. Yabancılaşma olmalı ki karşıdakine şiddet uygulayabilsin,  ona düşman olabilsin. Bir düşmanlaştırma durumudur. Düşmanlaştırma olmasa savaşçılık olmaz. Onun üzerinde baskı uygulanamaz. Oraya saldırı yapılamaz.”

Toplum kuzularını kurt olmaya gönderiyor. Askerlik biraz da böyledir. Anasının, babasının kuzusu, yarının umudu gençler tüm doğallıklarını, insancıllıklarını atıp bir kurt gibi avına yönelen, parçalayan, hatta yeme ihtiyacının ötesinde talana kalkan bir kültüre katılıyor. Analar, babalar gelin uğruna nice BEDEL ödediğiniz ordu ve askerlik arasına bir mesafe koyun. Göndermeyin çocuklarınızı. Bu işin bedelsizi yok. Kanmayın bedelli, bedelsiz tartışmalarına…

Kaynakça:

1-2 Abdullah Öcalan; Özgürlük Sosyolojisi

3-Duran Kalkan; Meşru Savunma Dersleri

Sinan Cudi