(Çavdêrî ji V. Konferansa HPG’ê – II)
Ji bona civakekê, rûmet xeteke jênaveger e. Rûmeta civakî, di warê ehlaqî de tê wateya rêzdariya li hember xwe. Di vê hêlê de civakek çiqas bi rûmeta xwe re girêdayî be, ew civak civakeke ewqas bi xwe û derdora xwe re rêzdar e.
Rûmeta civaka çi diderbirîne? Destpêkê rûmeta civakî, civaka li hember xwe rêzgirtinê destpêdike hetanî girêdayîna azadiya, ji wir jî li hember tu kesî serînetewandinê diçe. Di rastiyê de ev mirovbûn, nebe nabûna civakîbûnê ye.
Baş e, wê ev nebe nabebûn çawa pêk bê û wê kî pêk bîne?
Gelek bersiv hene ku mirov bide. Dibe ku hinek ji vê pirsê re bêje ku bi sazbûna “artêşên mezin” Bi artêşên mezin wê çawa li hember xwe rêzdar bin, ew jî mijara nîqaşê ye.
Hinek vê davêje ser zanistiyê û hewl didin vê pê bînin. Ev bi gelemperî di civakên ku wekî civakên demokratîk tên zanîn de wekî rêbazek pêk tên. Encax di roja me ya îroyîn de zanistên pozîtîvîst ku doxmatîk, dûz, berjewendîperest û di xizmeta serdestan de ne û wekî zanistiyê li hember gelan in, wê çiqas bikaribin rûmeta civakî pêk bînin. Ji wê wêdetir wê çiqas bikaribin li hember xwe rêzdar bin?
Hinek jî bi bikaranîna şîdetê re hewl didine ku baweriya li hember xwe ji nû ve saz bikin. Vanan bi gelemperî di civakên ku têne eciqandin û bindestin de mekanîzmayên parastinê ne. Lê em jî baş dizanin ku şîdet her dem dij şîdetê diafrîne û em dizanin ku di dawiya dawîn de her cure şîdet ji tu tiştî re ne çareserî ye û bi demê re vediguheze yê hemberî xwe û tewşî li hember rêzdariya ku dixwaze pêk bîne dibe.
Baş e, wê yên bindest, yên hatine pirxîn, yên li derve hatine hiştin û hatine xistin, wê kîjan riyan bişopîne û li rêzdariya li hember xwe biafrîne?
Vaye bersiva vê parastina cewherî ye.
Rêber Apo di vê xisûsê de wiha dibêje; “Parastina cewherî polîtîkaya parastina civaka ehlaqî û polîtîk e. Ya rast civakeke ku nikaribe xwe biparêze, wê wateya xwe ehlaqî û polîtîk winda bike. Ew civak ya hatiya mêtandin an jî heliyaye û riziyaye; li hember vê yekê ya li ber xwe dide yan jî dixwaze nasnava ehlaqî û polîtîk ji nû ve bi dest bixe û xebatbarî bike. Parastina cewherî navê vê pêvajoyê ye. Civakeke ku dixwaze di xwe de israr bike, her cure mêtandin û zextan red bike, encax vê yekê bi derfet û saziyên parastina cewherî pêk bîne. Parastina cehwerî tenê li hember xeteriyên derve pêk nayê. Ku hêza biryarê bi hêza parastina cewherî re zexm nebe, wisa bi hêsanî nakeve rewacê. Her dem mûmkûn e ku di sazîbûnên civakî de nakokî û tengezarî hebin. Divê neyê jibîrkirinê ku civakên dîrokî demeke dirêj in bi çîn û bi serdestî ne û wê bixwazin ku van taybetiyên xwe biparêzin. Wê van hêzan ji bona ku hebûna xwe biparên bi hemû hêza xwe li ber xwe bidin. Lewre, wê parastina cewherî wekî daxwazeke civakî demeke dirêj di rojeva civakê de ciyekî girîng bigire.
Maye ku di roja me ya îro de civak ne tenê ji derve, ji hundir ve jî hetanî çavêkên xwe yên dawîn bi desthilatiyek re rû bi rû ye. Pêwîst e ku civak di hemû çavikên guncav de komên parastina cewherî pêk bîne û ev jiyanî ye. Civakên bê parastina cewherî, civakên ku ji tekelên sermaye û desthilatan re dîl ketine û hatine mêtandin.
Ji bona gelê Kurdistan re, sazbûna hêza parastina cewherî girîngiyeke jiyanî di nav xwe de dihewîne. Ev zirûfên bi pevçûn li Rojhilata Navîn û polîtîkayên tuneker, înkarok û şikestina civakê, kiriye ku rêxistinbûna parastina cewherî nebe nabe. Gelê kurd encax dikare hebûna xwe bi parastina cewherî berdewam bike.”
Ev tê vê wateyê: Ji bona ku civaka kurd rêzdariya li hember pêk bîne û bi vê ve girêdayî bi gelên cîran re têkiliyeke tendurist û wekhev jiyan bike, divê xwe hetanî bîrîmeke herî biçûk rêxistin bike. Wê xwe li hember êrîşên bîrdozî, felsefîk, polîtîk, rêxistinî, çandî, civakî, derûnî biparêze û li hember her cure êrîşan jî pêwîst bike xwe di warê leşkerî de rêxistin bike û xwe biparêze. Ev ji bona rûmetbûnê nebe nabe ye. Ev ne bengîtiya çekan e, berevajî vê yekê rê li ber bêrûmetiyê girtin û çalakiya vê ye.
Carekê divê ev bê zanîn ku, civaka bi rûmet civakeke birêxistin e. Civakeke bi rûmet, civakeke ji zextên kolekirinê re serî natewîne. Civakeke bi rûmet, ketiyê azadiya xwe ye. Ya herî girîng jî civakeke bi rûmet, civakeke ku hêza parastina wê heye.
Parastina cewherî ew tişte ku, bêyî ku fermanek bigire, li hember her cure êrîşên bibin an wê bibine xwe birêxistinkirin, xwe parastin û bi van re re girêdayî rêxistinkirina qada ne. Divê her kurdek teqez beşdar bibe. Tu li ku derê bî, li welêt an li derveyî welêt bî, bi sehm xwe birêxistin bikî. Li ciyek êrîşek bûye, divê li wê derê di nava çend deqeyan de bi hezaran kurdên pejinkar amade bin. Li hember demokratek, li hember saziyeke demokratîk êrîşek bû, divê bi hezaran ciwan û jin biherikin wir. Wê ev bi çi bibe? Encax ev birêxistinbûnê dibe. Ev jî bi xwe re têkilî û ragihandineke bi hêz pêwîst dike.
Vaye em ji a’yê heta z’yê bi tevahî rêxistinkirina civakê re, parastina cewherî dibêjin. Hêzên gerîla, tenê baskek vê hêzê ne. Hêzeke leşkerî ya profesyonel in.
Yek ji biryarên girîng ên V. Konferansa HPG’ê ji nû ve sazkirin û rêxistinkirina parastina cewherî bû.
- Ayrıntılar
Ji gelê me û rayagiştî re!
Di çarçoveya bergiriyên giştî li tevahiya sehaya me (Gabar, Cudî, Besta, Hekarî, Mêrdîn û derdorên wê) xwedîkirina mozan û nêçîrvanî û li bejahiya Stewra Mêrdînê birîna daran hatiye rawestandin. Di vê çarçoveyê de gelê me yê herêmê bi van armanc û yên dîtir, divê derneyên bejahiyan.
28 Îlon 2009
Fermandariya Seha ya Botan a HPG’ê
- Ayrıntılar
Ji gelê me û rayagiştî re!
Di navbera rojên 25-26’ê îlona 2009’an de ji hêla Artêşa TC’ê ve li hember girê Cehennem ku girêdayî Zapê ye êrîşeke bi hawan û obûsan hatiye li dar xistin.
28 Îlon 2009
Navenda Ragihandina Çapemeniyê ya HPG’ê
- Ayrıntılar
Ji gelê me û rayagiştî re!
1. Ji hêla Artêşa TC’ê ve li hember qadên Kato Marînos û Faraşînê ku girêdayî Colemêrgê ne amadekariyên operasyonekê tê kirin. Di vê çarçoveyê de sewqiyata cebilxane û leşkerî tê kirin.
- Ayrıntılar
Ji gelê me û rayagiştî re!
Di 25’ê îlonê de bi roj saet di navbera 12:00-16:00’an de ji hêla Artêşa TC’ê ve li hember gundê Hergûşê ku girêdayî qada Mîrosa Zagrosê ye êrîşeke bi hawan û obûsan hatiye li dar xistin. Di encama van êrîşan de gundiyek bi giranî birîndar bûye.
26 Îlon 2009
Navenda Ragihandina Çapemeniyê ya HPG’ê
- Ayrıntılar
Ji gelê me û rayagiştî re!
1. Ji ber ku Sehaya Botanê wekî qada ewlekariyê hatiye îlankirinê, ji hêla me ve ji niha û şûn ve li qadên bejahî nêçîrvanî, berhevkirina hungiv û xebatên dîtir hatine rawestandin. Ji ber vê yekê, divê gelê me yê li herêmê bi van armancan derneyên qadên bejahî.
- Ayrıntılar
Ji gelê me û rayagiştî re!
Di 23’yê îlonê de danê êvarî li navenda Geverê li dijî navenda kargeriyek êrîşeke bombeyî li dar ketiye û di vê êrîşê de 4 hemwelatiyên me birîndar bûne. Bi vê bûyerê re tu têkiliya hêzên gerîlayên me nîn in.
- Ayrıntılar
Ka hele li wî binêrin, li rûyê wî binihêrin.
Ji bona xatirê Xwedê ji min re bêjin.
Li ser navê mirovantiyê, piçek hîsek hey di rûyê wî kîmyasalcî, mêrkûj û axa de.
Ji bona xatirê Xwedê ji min re bêjin.
Li ku derê hatiye dîtin ên bêkok bûne xwedî exlaq?
Ji bona xatirê Xwedê ji min re bêjin.
Li ku derê hatiye dîtin ku dewşirme rewa bûne?
Ji bona xatirê Xwedê ji min re bêjin.
Çi karê van dewşirmeyan li Kurdistan, li Enatolya, li Trakyayê hene û ji bilî nîjadperestî, celadî û bikaranîna çekên kîmyevî tu marîfeteke wan nîn e?
Çawa çêdibe ku tu ji wan ne tirk in û dibin tirkên herî har û şoven?
Ji bona xatirê Xwedê ji min re bêjin.
Ma di nava van kîmyasalcî, mêrkûj û axayan de ku li Kurdistan, Enatolya û li Trakyayê gelek canên ciwan binax kirin yek tirkek heye?
Xeleke kor a şerê li Kurdistanê dimeşe, vaye di vir de veşartiye.
Yên ku bêkok, yên berhevkirî, di rastiyê de bê ax in.
Vanan bê çand in û nirxa wan jî nîn e.
Vanan bê esl in. Xwarinen bi horman çawa bin, ew jî wisa ne.
Vanan sûnî ne. Razber û çêkirîne. Vîrûsên herî bi xeter in.
Çawa ku vîrûsek bi keve şaneya bingehîn û şaneyan yek bi yek tune bike û şûna şaneyê bigire, ev berhevkiriyên bêkok jî jî wisa ne.
Ev berhevkiriyên bê kok ji dêran hatin. Ji Ûskûpê hatin. Ji Selanîkê hatin. Ji Qirimê hatin. Ji Dûbrovîkê hatin. Ji Lehistanê hatin. Ji Endûlûsa Îspanyayê hatin.
Xweberdan desthilatiyê, xweberdan qesrên osmaniyan û partiya Îtîhatî Terakî sazkirin û bûn tirkên herî har.
Xweberdan terîqatan, xweberdan cemeatan û bûn sentezvanê tirk-îslam ên herî har.
Çi kirin?
Ji ber ku kokên wan li welatê me nîn bû.
Çanda wan li welatê me nîn bû.
Ne gengaz bû ku bi bêkokî û bêçandiya xwe li desthilatiyê bi cî bibin.
Wisa allem-kullem kirin ku, nîjadperestiya ku îcada Ewropa bû li welatê me bi cî kirin.
Vê jî li ser navê nûjeniyê û li ser navê pêşketinê kirin.
Vê li ser navê tirkîtiyê kirin.
Û di encamê de desthilatiyê xistin dest xwe.
Bûn general, bûn karsaz, bûn profesor, bûn serokomar, bûn serokwezîr, bûn mûşteşar û gewixîne ser welatê me. Li Darahênê, Geliyê Zîlan, Agirî, Dêrsim û li gelek deveran bi deh hezaran bav, kal, pîrê me şewitandin, wêran kirin Kurdistanê. Zikê dayîkên me çirandin bi qezetûreyan.
Li Enqerê bûn kemalîst,li Stenbolê bûn sermeyedar û xwediyê palûkeyan.
Li bajarên Kurdistanê Dêrsimê bûn laîkvan. Bûn elewî. Li Meletî, Mereş, Sêwas, Elezîz, Erzirom, Riha û Dîlok bûn ûlkûvan. Li Amedê, Batmanê, Wanê û Çewlikê jî carnan bûn nûrcî carnan jî bûn hîzbil-şeytan. Li Şirnexê, li Colemêrgê jî bûn cahş û çete.
Xwe kirin hezaran sûretan.
Vaye ji van berhevkiriyan ê herî rojevî jî axayê kîmyasacî û mêrkûjan, Başbûgê kîmyasalcî mêrkûj axa ye.
Di 1998’an de dema ku li artêşa duyemîn bû, ew bû li li çiyayê Kela Kora çiyayê Cudî fermana bikaranîna çekên kîmyevî da.
Di 2005’an de ew bû li Çiya Reşka Colemêrgê fermana çekên kîmyevî da.
Di sala 2009’an de vê carê cî Geliyê Zap. Dîsa yê ku fermana çekên kîmyevî da ew bû.
Yê ku van hemûyan dike ew bû.
Radibe nizanim dibêje, ev çi axa ye, ev axayê çi ye.
Axayê esasî, hem jî axayê kîmyasalcî û mêrkûj Başbug e.
Ji ber vê yekê ye ku gelê me pankarta “Vebûna Kîmyasalî” vekirin.
- Ayrıntılar
Ji gelê me û rayagiştî re!
Di 23’yê îlonê de li qada Bayraktepeya Çelê ku bi ser Colemêrgê ve girêdayî ye, hemwelatiyekî me pêlî mayînek kiriye û jiyana xwe ji dest daye. Bi vê mayîna ku teqiyaye û bûye sedema hemwelatiyekî me re, tu têkiliya hêzên gerîlayên me nîn e. Mayîna ku tê bahskirinê ji hêla Artêşa TC’ê ve hatiye raxistin û ev bûyer ji hêla serfermandariya TC’ê ve bi nûçeyên provakatîf bi zanebûn tê berevajîkirinê.
Divê gelê me li hember bûyerên bi vî rengî ku her dem dubare dibin, hişyar bin û berteka xwe nîşan bidin.
23 Îlon 2009
Navenda Ragihandina Çapemeniyê ya HPG’ê
- Ayrıntılar
Cemîl BAYIK
Nexşerêya ku Rêber Apo amade kir ne dane muxatabên wê. Pêvajoya mehekê ya di ser pêşkêşkirina nexşeriyê re derbas bû sedema bingehîn aşkera kir ku çima nayên dayîn. Di vê pêvajoyê de dewletê nexşerê desteser kiri û li dijî wê ji bo girtina tedbîran kete nava tevgerê. Di çerçoveya van tedbîran de jî pûçkirina nerînên Rêber Apo mîna hedef danîne ber xwe. Ev pêvajoya mehekê ya derbas bû ji her alî ve hewldanên dewletê raxistin ber çavan. Piştî lêkolînkirina nexşeriya Rêber Apo dewletê lez da amadekariyên xwe. Komîsyona di bin banê hikûmetê de hate sazkirin û koordînatoriya wê Wezîrê Karê Hûndir dike bi fermî van xebatan dimeşîne û vê rastiyê îfade dike. Ev komîsyon ji aliyekî ve xabatên xwe yên hundir ber bi encamê ve dibe, ji aliyê din ve jî hêzên herêmî û navneteweyî dixe dewrê û trafîka dîplomasiyê gur dike. Dewleta tirk di vê çerçoveyê de der barê pirsgirêka kurd de dixwaze hêzên navneteweyî jî bixe nava tevgerê. Ne tiştekî nû ye ku dewletên herêmî û hêzên navneteweyî têkildarî pirsgirêka kurd dixin dewreyê. Heta niha tim bûye xwediyê nêzîkatiyeke bi vî rengî. Aşkera dike ku îro jî heman nêzîkatiyê diparêze. Têkiliyên bi Sûriye û Iraqê re, desteka ji DYA’yê digire vê yekê piştrast dike. Di rewşa heyî de diyar dike ku xabatên dewleta tirk di vê çerçoveyê de meşandine gihiştine astekê. Ji hevdîtin û daxuyaniyên tên dayîn mirov dikare encameke bi vî rengî derxîne. Serokomarê Sûriyeyê hate Tirkiyeyê. Li ser navê hikûmeta navendî ya Iraqê heyeteke mezin hate Tirkiyeyê û hin peyman mor kirin. Komîsyona ku erka rêveberiya hikûmetê girtiye ser xwe civîn li dar xistin û bi serfermandarên giştî re hin hevdîtinên taybet pêk hatin. Piştî van tevan hate aşkerakirin ku Serokwezîr dê DYA’yê ziyaret bike.
Ji xabata ku dewletê di nava xwe de meşand û gihande encamê tiştê herî berbiçav ku derkete holê ew e ku di pirsgirêka kurd de siyaseta înkar û tunekirinê didomînin û ev yek di çarçoveya planeke ji berê de hatiye amadekirin de tên meşandin. Di çarçoveya vê planê de her çiqasî mîna ku ‘hebûna kurd tê qebûlkirin’ xuya dike jî di cewherê xwe de asîmîlasyon a tê wateya tevkujiya çandî, helandina kurdan a di nava neteweya tirk de mîna armanca bingehîn a konsepta tê meşandin xuya dike. Sedema ku naxwazin hebûn û mafên kurdan bi qanûna bê misogerkirin jî encama vê yekê ye. Ev tev didin diyarkirin ka helwesta dewletê ya li dijî nexşeriya Rêber Apo di notên hevdîtinê de bahs dike çi ye.
Rêber Apo çareseriya pirsgirêka kurd di nava jinûva avakirina dewletê ya bi şêwazekî demokratîk de dinirxîne. Li hemberî vê yekê gava ku dewletê avêt mîna xwe restorekirina dewletê bû. Nêzîkbûna dewletê ya der barê pirsgirêka kurd de mîna rojanekerina siyaseta tunekirin û înkarê diyar kiriye. Wateya vê yekê jî ew e ku di cewhera xwe de tu guhertin di siyaseta înkar û tunekirinê de tune ye. Ji ber vê yekê jî tiştên ku niha der barê çareseriya pirsgirêka kurd de bi lêv dikin, ji yên beriya niha hatibûn ziman ne cudatir in. Di destpêka salên 2000’î de jî nerînên bi heman rengî hatibûn rojevê. Ji bo çareseriya pirsgirêka kurd wê demê çi pêwist didîtin niha jî heman tiştan tînin rojevê. Hedefa ku danîne pêşiya xwe ew e ku PKK’ê bikişinîn asteke nizmtir û bi bêçekirinê karibin wê tasfiye bikin. Di rewşa heyî de hewl didin hêzên herêmî û navneteweyî jî beşdarî konseptê bibin. Lewre mîna beriya niha dewleta tirk çareseriya pirsgirêka kurd li ser bingeha tunekirin û tasfiyeyê digire dest. Beriya niha jî li ser hin planên bi heman rengî guftûgo pêk hatin. Ev gutfûgo di organên çapemenî û weşanan de jî hatin weşandin. Plana ku bi navê Henry Barkey tê binavkirin jî di nav van de cihê xwe digire. Di cewherê vê planê de di nêzîkbûna pirsgirêka kurd de tasfiyekirina PKK’ê heye. Bal tê kişandin ku di pêkanîna vê planê de pêwîstî tê dîtin ku li gorî pêvajoyê tevger ji nav bê birin. Her wiha tê diyarkirin ku her pêvajo li gorî taybetmendiyên xwe bikeve pratîkê. Her wiha mabesta wan ew e ku PKK bê lawazkirin. Di nava xwe de bê parçekirin û di dema ev berewam dikin de bibe hedefa hêzên herêmî. Hedefa esasî jî ew e ku darbeya dawî ji aliyê hêzên navneteweyî yên bi pêşengiya DYA’yê bê avêtin.
Her çiqas di nerînên amadekarê vê planê H. Barkey de guhertin pêk hatibin jî, dewleta tirk di vê yekê de israr dike. Her wisa di daxuyaniyên di organên weşan û çapemeniyê de tên weşandin de yek bi yek xalên di pîlana H. Barkey de heyî tên rêzkirin. Tevî ku H. Barkey bûyê xwedî nêrîna ku dawî li plana tasfiyekirina PKK’ê bê anîn jî, dewlet di vê yekê de israr dike. Herhal li gorî xwe hincetên vê yekê jî diafirînin. Diyar e ku ji polîtîkaya rêveberiya navendî ya Srî Lankayê ku li hemberî Pilingên Elam ên Tamîlê bi kar anî û encam girt ew jî bi hêvî ne ku heman encamê bi dest bixin. Lê diyar e ku ji bîr dikin Kurdistan naşibe Srî Lankayê û PKK jî ne Pilîngên Elam ênTamîlê ne. Di rewşeke ku H. Barkey gihiştiye baweriya ku plana wî li Kurdistanê li gorî rastiya PKK’ê ne derbasdar e, pêwist dike ku dewlet jî vê rastiyê bibîne. Di ser pêşkêşkirina nexşereyê ya Rêber Apo re zêdetirî mehekê derbas bû. Dewletê ev pêvajo mîna ku pêwist dike baş bi kar ne anî. Encamên gelekî şaş derxistin; kete nava hewdanên nûkirina siyaseta înkar û tûnekirinê. Tiştê tên jiyîn vê rastiyê didin xuyakirin. Lê beramberî vê yekê gel jî nexeşerêyê dixwaze. Raya giştî ya demokratîk balê dikişîne ser girîngiya van tiştan; Ji bo sazkirina aştiyeke mayînde a bi PKK’ê re û rast nirxandina şert û mercên hatine afiran ji bo çareseriya pirsgirêkê û heger ev yek mîna derfet neyên dîtin û rast neyên fêmkirin tahamûla Tirkiyeyê ji jiyandina heman tiştan re nemaye. Dewletê helwesta xwe ya der barê nexşerêya ku Rêber Apo amade kir de bi vî rengî nîşan da. Di pêjaya mehekê ya derbas bû de bi tevgera xwe ev yek piştrast kir.
- Ayrıntılar