Em çawa têkiliya polîtîka û hunerêbigrin dest? Pêwîste ku mirov vanmijaran jî bigre dest. Çand û huner
çiye? Çi cudahî di navbera çand ûhunerê de heye? Pêwîste ku em pênaseyavan bikin. Hîna rast û dirûst
têgihiştina van têgînan min çênekir.
Çand çiye?
Huner çiye?
Exlaq çiye?
Aborî jî çandek e. Em ji nirxên çîrokanbigrin heya nirxên zanistî hemûdi nav çandê de bi pêş dikeve. Pêwîste embidin têgihiştin ku ev herêm di bingehêxwe de vegotina çi ji bo Kurdistanê dike.We vana wekî têgînên razber hundirînkiriye. Di Kurdistanê de pirsgirêkaçandê çi ye? Di Kurdistanê de erka hunerê wê çi bibe? Girêdayî tekoşînaPKK’ê wê çi bibe? Bi şeklê exlaqî bersivhatiye dayîn. Bûyera exlaq ûPKK’ê pir zêde şênber bûye. Lê ji bohunerê em nikarin heman tiştî bidin diyarkirin.Em di Kurdistanê de zêde liser pirsgirêka çandê ne serwer in yan jîdi têgînîkirin û pêkanînê de valatiyekediyar heye.Derfet nîne ku mirov hemûyan lêkolînbike. Dibe ku çînî jî be. Lê biçi şêweyî ye? Mînak, çanda hunerê heye.50’î baskên hunerê jî hene. Çanda aborî, çanda siyasî, gelek baskên çandêyên girêdayî mirov hene. Ne gengaz eku mirov hemûyan lêkolîn bike. Dibe ku em nekarin ewqasî lêhûrbûn bi serbixînin. Herî kêm ji bo pêvejoya me yaşoreşgerî, divê biqasî ku em dikarindest bavêjin pirsgirêkê texmîn bikin.Ez hinek pirs an jî, bipirsim bes e. Gerem bikarin hinek pirsên biwate derbixîninholê ew jî bes e.Pêwîst e em bersivê bidin çand ûhunera ku têkoşîna xilasiyê derxistî holê.Ango bi qasî ku em bi şoreşê re eleqedarin, em dikarin ji hunerê re jî têgînekêû ji vê çalakiyê re derfetekî pêkanînêbidin. Em behsa têkiliya vê ya bipolîtîkaya şoreşgeriyê re dikin. Embehsa têkiliya wê ya bi derketinaPKK’ê re dikin. Ji niha ve pirsên PKKû çand, PKK û exlaq derketine holê.Bê guman emê pênaseyên wisacuda jî bikin. Ha niha ez li ser pênaseyekêdifikirim. Ez bawerim, bi were dinava hewayeke sohbetê de dikarimvêna bidim xuyakirin; di nava çalakiyamirovan de, dibin xedariya qeydeênxwezayî yên nifşê mirov û civakî de,wextê ku jiyana madî di afirandinê dezehmetiyên ku pê re rû be rû mane, jibo ku xizaniyan û êşan bidin sekinandinçalakiyên afirîner kirin e. Ger embala xwe bidinê, ev çalakiyekî afrînerîya xweserê mirov e.Cihên ku têkoşînên mezin lê têmeşandin de zehmetî û êşên mezin tên jiyîn. Lewre jî berhemên mezin ênhunerê derdikevin holê. Her wiha şêweyênêş û zehmetiyan, şeweyên huneraxwe jî di afirîne. Lê belê li vê derêhunera ku pêwîste were têgihiştin,bi tevahî karê mirovekê ye. Him jî nekarê têkoşîna polîtîk a mirov e. Polîtîkali cihekî pêvajoyeke dîrokî ya kupêwîste civak li gorî felsefeya meteryalîstbijî. Hindek jî ilmî ye. Polîtîkawek zanistekî tê bikaranîn, wekîhunerekê nayê bikaranîn. Tenê wekîzanistekê tê destgirtin. Cardin aborî newek hunerekê, wek zanistekê têbikaranîn. Di navbera zanist û hunerê de cudabûn heye, lê ne dijberî hev in. Bi awayekmisoger huner ne zanist e.
Aborî ne wek hunerekê, wek zanistekê tê bi karanîn.Di navbera zanist û hunerê de cudabûn heye, lê nedijberî hev in. Bi awayek misoger huner ne zanist e.Di bingehê xwe de huner derveyî zanistê, diwateyekî din de bûyerekî ji zanistê wêdetir e.
Di bingehêxwe de huner derveyî zanistê, di wateyekîdin de bûyerekî ji zanistê wêdetir e.Ger em vê şîroveyê di milê bîrdozî debigrin dest, huner ne bîrdoziye jî; qadeke kuli derveyî zanist û bîrdoziyê dimîne ye.Bo nimûne, têkoşîna ku PKK dide meşadin,xwe dispêre sosyalîzma zanistî; di wateyêde şerekî polîtîkaye ku wateya wê ya zanistîheye. Di vê wateyê de huner ne şerejî. Lê ji niha ve sîtava xwe daye gelek herêmênhunerê. Ango li ser qadên ku meweke qadên hunerê vegotiye bandoraxwe çêkiriye û herêmên hunerê jî berbiguhertinê ve dibe. Mesela êdî pergala lîstokakilasîk, strana cuda dibe. Bala xwedide encamên şoreşgerî yên PKK’ê û himşewqvedanê, him jî guhertinê dijî. Min licihekê xwendibû, tam nayê bîra min, lê bivî rengî digot; huner, sîtava çalakiyênmirov e û guhertina wêna ye.Lê dema ku em dibêjin divê “huneraşoreşgerî were afirandin”, em dibêjin biserê xwe qada şer e. Afirînerê wê him wêteorîk be û him jî wê kardarî be. Afirînerêwê, biqasî ku bala xwe dide li ser mijarênşerê şoreşgerî yên bîrdozî, polîtîk, leşkerîû pêşketina zanistî, wê li ser mijarênpêşketinên hunerê jî divê serwer bibe. Ez li serhozan û hunermendên me dihizirim. Jivan hemû zagonan bê agahîne, pêdivî bi lêkolînê jî nabînin. Berhema hunerê ya kuvana derdixin holê, dibe ku tam çalakiyaxeşîmekê yan jî ya amatorekê be. Ji xweev jî têrê nake. Ji şêwazê vê xebatê komekîhunerê ya profesyonel dernakeve û wêpir hov bimînin. Ji xwe wisane.
Wê demê, em ji pêdiviyên hunerê redibêjin “erê”. Ez di jiyana xwe de jî mînakênvêna dibînim. Ez dihizirim ku pêwîsteşoreşgerek di heman demê dexwedî taybetmendiyên hunermendî be jî.Di şoreşger de milê hunermendî, milêxweşikbûnê ye û hunermendiya kirinakarên xweşik e. Qeydeyekî vêna jî heye.Mînak, mirov qeydeyên têkoşîna polîtîkpêk bîne, ango girînge ku mirov li gorîzanistiya wêna biçe; têkiliya vêna bi hunerê re jî, kar weke strîna stranekê meşandina xebatê ye. Dema ku ez dibêjimxweşik bi rê ve birin, ez behsa baldarbûna wê dikim. Ji ber ku civaka me, ji naverokawê ya zanistî zêdetir, li gorî xebatênhunerî yên xîtabê çav û guh dikin hîn zêdetir derbasî tevgerê dibin. Lewrajî pêwîste ku aliyê hunerê yê kar, aliyêkes yê hunermend, aliyê wê yê nazik ûxweşik îhmal neke. Pêwîstiya ku şoreşgerekdi çalakiya xwe de ji seranseriyê dûr bikeve û di ziravbûna hunermediyêde, lê di bingehê zanistî de dana meşandinaçalakiya derdikeve holê. Bi awayekî hîn kûrtir, em behsapirsgirêka hunerê ya ku em dixwazin dipartiya xwe de pêş bixînin, bi taybetî jîem jibo milîtanan behsa pirsgirêka hunerêdikin. Ev hîn zêde giringe. Pêwîstemirov bala xwe bide ser milê hunerê yêçalakiya şoreşgerî. Baldayîna vî milî têwateya ku mirov bi zanebûn ji folklorê sûdwerbigre, tê wateya ku mirov bi zanebûn jimûzîkê sûd werbigre, tê wateya ku mirovbi zanebûn ji peykersaz û baskên hunerêyên wekî wana sûd werbigre. Ya rastirtê wateya ku mirov xwe wekî stranbêjekê/î,wekî wênesazekê/î, wekî peykersazekê/î,wekî wêjevanekê/î zirav bike. Gerem van milên xwe yên pêwîst pêş bixînin,em dê milîtaniya şoreşgerî û diKurdistanê de milê wê yê herî xweserpêş bixînin. Wekî strîna stranekê bizavekîbi rêkûpêk bike ku ji guhan rexweş were pêşxistin, dê were gotin ku “çalakiyek pir xweşik kirin”. Ev milêçalakiyê yê hunermendî ye. Huner jî bi şeklekî bandorker hatiye kirin. Tam wekîpêwîste ku were lêdan hatiye lêdan. Jibo gerîla bi hêsanî stranek dikare derbikevehole û wê stranekê heq bike. Li serberxwedaniya zindanê gelek helbest ûstran hatine derxistin. Çalakiya zindanê,çalakiyekî ku stran heq dikir e. Ji vê çalakiyêberhemekê hunerî tê afirandin. Jiberxwedanekî mezin berhema wê ya hunerîderdikeve holê. Gelek wênê jî derketinholê. Wê sibêpeyker jî were çêkirin,wê berhemên muzîkê yên hîn pêşketî jîderbikevin. Wê gelek awaz, opera û eserênwêjeyî derbikevin holê. Niha romanavê çalakiyê tê nivîsandin, dê sibêdestana wê jî were nivîsandin. ÇalakiyaPKK’ê, bi tevahî çalakiya hunerê ye.Çalakiya PKK’ê, ji bo Kurdistanê dendikahemû hunera nû ye, çavkaniya wê ye û hema hema hemû taybetmendiyênhunerê digre nava xwe. Di Kurdistanêde hunereke bê PKK mirî ye. Ya heyî jîmirov jêre nikare bêje huner e. Hunera komara Tirkiyê, tevgereke dagirî ye.Hunera komara Tirkiyê, hereketa birjûwaya ku di Kudistanê de kevneşopiyên heyî û çalakiyên gel dixeniqîne, asîmîleû tine dike ye. Yanî huner mirî ye.Wê demê derketina holê ya PKK’ê, vejînahunerê ye. Çavkaniya hunerê ye,danîna hêmana wê ye. Bejin dayîna dilêhunerê û giyana hunerê ye.
Çalakiya PKK’ê, bi tevahîçalakiya hunerê ye.Çalakiya PKK’ê, ji boKurdistanê dendika hemûhunera nû ye, çavkaniyawê ye û hema hemahemû taybetmendiyênhunerê digre nava xwe. Di Kurdistanê de hunereke bêPKK miriye. Ya heyî jîmirov jêre nikare bêjehuner e.
Di vê wateyê de huner, girtina ew giyanû şêwedayîna wê ye. Mesele, çalakiyêngerîla deng didin, vî dengî bizivirînestranê yan jî bizivirîne wêne û peykerekî.Ger çalakiyek ev dengvedan çêkiribe, divêli wê derê berhemên hunerê were bidestxistin. Mînak, pêwîste derbasî wêjeyê bibe. Mînakên jiyan û berxwedaniyêyên ewqasî pîroz û derdixîne holê heneku ev jiyan û berxwedaniyên ku hene, dikarinbikin roman. Ewqas mînakênberxwedaniya milîtani ya PKK’ê heye kuteqez, divê em vana birijînin helbestekêû binivîsînin. Divê em vana bikin roman,heya vana bikin destan jî. Bi vî awayî wêjeyanivîskî wisa dikeve holê. Di vê xalê de pêwîste yekser wêje bikeve tevgerê.Di vê mijarê de wezîfe pir bi sînor têbicihanîn. Di mijara pêkanîna hunera şoreşgerî de em lewaz in. Jiyana me,jiyaneke ku hestan vedixwîne ye. Di şênberiyaPKK’ê de êş, azar, bêçaretî, hêvîkirin, hestên tên jiyîn ewqasî berfirehû bi eslin ku; teqez divê di wateyaerênî de şewq bide hunerê. Xizaniyekedewlemend ya hunera şoreşgerî heye.Pêwîste mirov bi sedan pirtûk, stran, wêneû peykeranbi pêş bixîne û çêbike. Ewqasînirx hatin binaxkirin, ger wana di binaxêde birizin, wê ev bi şêweyekê bişibexiyanetê. Ger di vê mijarê de hunermendnikaribe rola xwe bilîze, wê xiyanetê li çavkaniyaxwe bike. Yanî hunermend çavkaniya xwe nabîne û bi sedeqetê ne girêdayîçavkaniya xwe ye. Lewre jî ji çavkaniyaxwe re berovajî dikeve.Êşên têne jiyîn, milên xirap jî, diwateya rexnekirinê de yan jî di wateya îbretbûyînê de milê wê yê paşverû jî dikarederbasî hunerê were kirin. Kirêtî jî derketineholê û neheqî jî derketine holê.Mirovên ku zilma TC’ê û pêkanînên wêyên hovane xistine hene, mirovên kuhêviyên wan hatine perçiqandin hene.Ger ev derbasî hunera rast bibe û ev wereserxistin, dikare bibe namzeta xelataNobelê û dikare bibe namzeta xelataPulîtzerê jî. Ji ber kutêkoşîna mirovatî ya ku tê dayîn mijara gotinê ye.Ger bi qasî ku tê xwestin huner rola xwebilîze, mirov dikare hinek berhemên binirxdiyarî alema hunerê bike.
- Ayrıntılar
Hevalê Sefkan, di sala 1989’ an de li gundê Şirnexê Gundikê Remo de hate dinê. Malbata wî feqîr bû, ji bo wê di malê de karê şivantiyê dikir. Zewicandî û bavê du zarokan bû.
Ji ber ku, ji aliyê Botanê bû di gund de rûdinişt, welatparêziya xwe parastîbû.
Di destpêkê de sempatiya wî ji partî re hebû. 1987-89’an de dibe milîsê partiyê. Piştî biryardayinê, di sala 1989’an de tevlî nava refên ARGK’ê dibe.
Lê belê dema ku heval Sefkan tevlî nava refên şoreşê bû, ti tişt li pêşiya wî nedibû asteng. Ji ber ku du taybetmendiyên wî yên girîng hebûn. Yek jê, ji dijmin re nefreta wî pir bû. Wek; di sala 1990’î de li gundê Gelendor li ser çeta "sîxor" çalakî kiribû. Di encamê de gelek çete hatibûn kuştin û digot; "ji ber ku bi dijmin re ne" û weke ku di sala 1992’an de çalakiya li Sîlopî de ku deng dabû, sê rojan jî BBC ji wir neçûbû. Ji ber ku gelek dijmin hatibûn kuştin. Di wê çalakiyê de dema ku bi hevalên xwe paş ve dikişin, 6 heval bi wan re li gundê Xinsê şehîd dibin. Taybet wî, ya duyem; gelek bandora wî li ser arazî hebû, araziyê baş nas dikir.
Bi rastî mirov çiqasî li ser vî hevalî bibêje, mirov nikare bi gotin axaftinan jiyana wî bîne zimên. Ji ber ku girêdana wî bi partî, Serokatiya Partiyê re, şehîdan û gelê Kurdistanê re bi xwîna xwe dilop dilop ku çawa rijandiye, li wê soza xwedî derket. Heya hilma xwe ya dawiyê bûmêvanê karwana şehîdên nemir, şehîdên serxwebûn ûazadiya Kurd û Kurdistanê.
Hevalê Sefkan bi vê rewşa xwe ya di nav Artêşa Rizgariya Gelê Kurdistan ARGK’ ê de gelek wazîfe girtibû. Ji şervatiyê heyanî rewşa xwe ya dema yekemîn wazîfeya fermandariyê... Wazîfa wî çiqas mezin an jî biçûk baya, ji bo wî ne xem bû, di got; "wazîfe, wazîfeya partiyê ye".
Lê belê dema ku mirov li jiyana hevalê Sefkan dinêre hevalên pê re jiyane, bi giştî jê hez dikin û dibêjin; "hevalê Sefkan bi biçûka re biçûk, bi mezinan re jî mezin bû". Tim digot; "em kar bikin ji bona bersiva me bibe bersiva dema li pêşiya me." Bi rastî di kar û xebata xwe û di şerê xwe de gelek wêrek û bi hêz bû.
Hevalê şehîd Sefkan, li ser Çiyayê Çarçelê li serê Kaniya Avaşîn, gilî lê hatiye kirin, ji hêla sixor "Bayî" ve, di bihara sala 1994’an de. Ev sixor bayî, bi leşkerên dijmin re têne ser wan û şer derdikeve. Ji ronîka serê sibehê heya êvarê ev şer berdewam dike. Balafir û helîkopterên dijmin têne cîhê şer. Bi sedan leşkerên wan têne kuştin gelek çeteyên sixor jî.
Di vî şerî de hevalê Sefkan birîndar dikeve destê wan de gelek îşkence dibîne, heya guhê wî jî jêdikin û ew tiştek nade destê dijmin. Dijmin yek gulekî lêdixîne û şehîd dikeve. Bi vî awayî dibe mêvanê karwana şehîdên serxwebûn û azadiya Kurdistanê ku ji wan şehîdên nemir. Şehîd dara jîna azadi ne.
Di gotineke xwe de Serok APO wiha dibêj: "Yê şer dike azad dibe, yê azad dibe bedew dibe, yê bedew jî tê hezkirin."
Tu jî bedewê Kurdistan'ê yî hevalê Sefkan.
Li ser navê hevalên wî yên têkoşînê
Simko Ararat
- Ayrıntılar
Dema ku cara yekem di dîroka gelê kurd de li hemberî zordaran di encama têkoşînê de nîşaneya azadiyê xwe kire meşleyeke bi agir li sere bilindahiya çiyayên Zaxrosê. Şewqa xwe li hemû deverên cîhanê belav dikir û pişt re vê meşaleyê xwe kir ruhekî azadiyê û gav bi gav xwe berda hemû qadên jiyanê. Gelê kurd bi vî ruhê xwe yê azadiyê qehremantiya xwe bi cîhanê dabû pejirandin. Stûna jiyana azad a ku bi destê zalimê wek dehak hatibû hilweşandin, nû de hat avakirin û rengekî nû da jiyanê. Belê desthilatdariya wan hate hilweşandin û meşaleya azadiyê di cihê wê de hat bilindkirin. Lê bi demê re ew zalimên talanger desthilatdariya xwe avakirin û careke din ew meşaleya ku bûbû sembola azadiyê vemirandin û jiyana gelan bi koletiyê dan tercîhkirin. Bi hezar salan gelê me bi jiyanê werê dane mahkûmkirin. Lê ev nehat wê watê ku, tovên ruhê azadiyê bi gihîştî hatiye rakirin. Li ser heman kokê ruhekî nû şîn bûye û bi ruhê apoyî li cîhanê deng vedaye. Wekî hevalan din hevalê Seyîd Riza jî bi awayekî zelal nûnerê vî ruhê berxwedêr bû.
Hevalê Seyîd bi çi awayî bi me de pejirandin ku em jêre bibêjin nûnerekî rast ê Apoyî ye? Hevalê Seyîd di nava jiyanê de bi her awayî roleke bi mînak dilîst. Di nava jiyanê de dida xuyakirin ku dixwazê bi her awayî û bi hemû rengên xwe tevlî jiyanê bibe û rastiya Rêbertiyê û Şehîdan bi qasî ku fêm kiriye bi awayekî teorîk û piratîk bi hevalan bide fêmkirin û di heman demê de, kil û kêmasiyên xwe çi ne fêm bike û li gorî wê tevbigere. Hevalê Seyîd erkekî wî yê fermandariya taximê hebû, lê belê ticaran nedida xuyakirin ku fermandarekî yekîneyê ye. Pir caran ji derve hevalên ku ew nas nedikirin dihatin yekîneya me û bi rojan diman. Lê nikarîbûn fêm bikin ku fermandarê wê yekîneyê yek jî heval Seyîd Riza ye. Ji ber ku ruhê desthilatdarî û kariyarîzmê di kesayetiya xwe de kuştibû. Ticaran nedixwest bi gotinan kar bi heval bide kirin. Destpêkê xwe bi awayekî aktîf tevlî kar û xebatan dikir û kesên li derdora xwe jî jixweber bandor dikir û wan tevlî kar û xebatan dikir.
Ji boyî vegotineke baş ezê çend bîranînan wekî mînak bînim ziman. Rojekê em çar heval ji boyî pêkanîna karekî, me xwe amade kir ku em biçin kar. Lê şiverêya ku em ê tê de derbas bibin di bin çavdêriya dijmin de bû, ji ber wê em neçar man ku ditariyê de biçin û bên. Hevalê Seyîd nêrîna me girt û got “Ger hûn jî bixwazin em berêvarê bi rêkevin, ji xwe rêya me çar saetan digire, em dikarin şevê zû werin û bêhna xwe vedin. An jî em çar saetan bimînin bila bibe sibeh em biçin û beriya ku dinya ronahî bibe em xwe bighînin cihê xwe. Hûn çawa dixwazin em welê bikin.” Bi vî awayî, me çûyîna şevê û vegera bi rojê tercîh kir û em wisa birêketin. Em çûn cihê xwe û meyê bi xwe re erzaq bianiya. Dema ku heval gihîştin cihê erzaq hevalan fikirîn ku; ger her yek ji me 20- 25 kîlo erzaq hilgire wê tiştek di cih de nemîne. Lê hevalê Seyîd beriya herkesî fêm kiribû ku ger hemû heval 25 kîlohilgirin jî wê dîsa hindek erzaq zêde bimîne. Hevalê Seyîd di wê kêlîyê de ew erzaqê zêde rakiribû gel xwe û ji ber ku dinya tarî bû em jî pê haydar nebûbûn û em difikirî ku bi wî re jî 25kîlo erzaq heye. Nexwe me yê destûr nedana hevalê Seyîd. Lê bele bi israr ji me re got ezê 25 kîloyan rabikim.Me jî zanîbû ku ew dialiyê fîzîkî de ji me hemiyan lawaztire û wê zorehiyekê bijî. Dema ku em vegeriyan, me li çend cihan navber da. Lê dema ku em radibûn û emê bi rê ketibana hevalê Seyîd di rabûnê de pir zorahî dijiya. Di dawî de ji xwe re got “ partiyê ez perwerde kirim û hêza şêrekî daye min lê ez nikarim biqasî çêlîka şêrekî jî rol bileyizim” dema ku em gihîştin cihê xwe me fêm kir ku bare wî ji bare me hemûyan girantir bûye û ruxmî vê jî lêpirsîn dikir û ji xwe hisab dixwest. A rast ew tiştên ku mirov li ber çavan didît nînbû. Di vê mijarê de ya girîng ew bû ku ji heza xwe zêdetir bar hildigirt. Lê belê dîsa jî têr nedidît u xwe deyndar dihesiband. Hertim xwe kêm didît û ji boyî ku xwe bigihînê astekrjor tim di nav lêgerînan de bû.
Bi vî awayî hevalê Seyîd hemû bare giran dabû li ser milên xwe. Carna di nav jiyana hevalan de bêmoralî çêdibû û hemû heval bêdeng diman. Lê belê hevalê Seyîd bi xwe ji vê rewşê bandor nedibû, û bi zanebûn hin gotinên binakok bişêweyek erênî dianî ziman û rê ji nîqaşan re vedikir. Piştre di nav nîqaşan de henekên xwe bi hevalan dikir. Heval jî bêdeng nediman û her kes tevlî nîqaşan dibû û bi vî awayî her ku diçû rewşa xemgîn a ku heyî ji bîrve diçû û rewşeke geş avadibû. Carna pir hevalan nizanî ew rewşa bigeş çawa avadibû. Hevalê Seyîd Riza piştî demekê ji boyî ku moral bide hevalan biterzekîhenekwarî ew nakokî çawa ava dikir û niyeta wî çibûye bihurgulî dianî ziman û dîsa dibû sedema ku rê ji hin nîqaşên dîtir re vebe.
Di mijara çalakiyan de jî pir mînakên wî yên welê derdiketin hole. Dema ku komek heval bi hev re emê biçûna çalakiyekê, ji boyî ku moralê hevalan hertim baş bimîne û wêrekiya hevalan xurt bibe roleke mezin dileyîst. Dema ku ez di bin pêşengtiya wî de biçûma çalekiyekê ji derveyê serkeftinê û şikandina dijmin ti tiştekî din nedihat bîra min. Bi rastî jî piranî çalakiyên ku hevalê Seyîd jê re pêşengtiyê dikir serkeftî derbas dibû. Hevalê Seyîd pir caran ji hevalên nû yên ku cara yekem tevlî şer dibûn û di hêlên derûnî de kêmekî pirsgirêkên wan derdiketin holê ji wan re digot; “ Heyanî ku ez di şer de li ser piya bim ezê nehêlim tiştek bi we bê” bi vî rengî her tim xwe fedayê hevalê xwe dikir û dizanîbû ku wê herî dawî jî bi vî awayî şehîd bikeve...
Di jiyana hevalê Seyîd de mînakên welê pir bûn. Ger mirov bixwaze hemû hêlên erênî yên jiyana hevalê Seyîd binivîsîne, ne tenê rûpelek, pirtîkek têrî nake. Hevalê Seyîd her sibeh dema ku radibû van çiyayên bilind keşf dikir. Lê didît ku zalimên talanger li sere çiyayên bilind kelehên bilind avakirine. Ew dem nêrçnên wî diguherîn û bi çavên xwe yên tîrêjîn diwest wan kelehan hilweşîne... Jixwe me didît ku ew çavên tîrêjîn, di çalakiyan de bê çawa wan kelehan hildiweşand... Hevalê Seyîd xwedî kesayetekî Apoyî bû. Wî di hemû jiyana xwe ya vê şoreşê de ji vê kesayeta xwe tawîz neda û bû yek ji wan nûnerên pêşeng ên vê şoreşê. Hêviyên me bi hevalê Seyîd re careke din jî geş bûn ku em ê wan kelehan hilweşênin...
Rêzan PEPÛLE
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
Pêvajoya Pêngava Çareseriya Demokratîk a Rêbertiya me û Tevgera me daye destpêkirin, ji sala 2015’an û vir ve, ji aliyê hêzên me ve bi hestyarî, bi rêbaz û taktîka bi dîsîplîn, bi berpisyariyeke dîrokî, hatiye meşandin. Lê bi mehên biharê re, ji aliyê artêşa Tirk ve agirbest hatiye binpêkirin û tevgera leşkerî zêde bûye.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
Ajanê bi navê Sofî Baro yê li eyaleta me ya Serhedê demeke dirêj li dijî Tevgera Azadiyê xebitî û di şehadeta gelek hevrêyên me de rol lîst, tevî gelek hişyariyan jî, ev xebat û hewldanên xwe nesekinandiye.
- Ayrıntılar
Rêber APO bi gotina ‘‘Cudahiya bingehîn a ku me ji hemû tevgerên din vediqetîne; ew jiyanên xwe di ser îdeolojiyên ku ava kirine de dijîn, em jî bîrdoziya xwe di ser jiyana heyî de ava dikin.’’ Gotina rêbertî bi rastî felsefeya jiyanê ya Tevgera Azadiyê bi zelalî danî holê. Di bingeha jiyana me de jî nirxên bingehîn ên ku şehîdan afirandine hene. Tevgera Azadiyê partiya şehîdan e. Belkî jî bi qasî di dîroka ti tevgerê de nayê dîtin, di dîroka partiya me de, di wateya bilindbûnê de em xwedî diyardeyeke şehîdan in. Îro yên ku rêya me ronî dikin û di ser nirxên ku afirandine de dikin ku em xwe didin têkoşîna xwe, yek ji wan şehîdan jî hevala Ronahî ye. Rast fêmkirina diyardeya şehîd, bi hişmendiya kûr a vê rastiyê ve tevgerîn, bi qasî rast nirxandina rabirdûyê tê wateya li ser bingehên saxlem ên pêkanîna avakirina dahatûyê jî. Mirov bikaribe wateya vê rastiyê bi hemû aliyên wê ve fêm bike; tê wê maneyê ku pêşketina têkoşîna me ya jiyana azad a ku îro girseyî bûye jî mirov baştir têdigihîje. Bi vekirina pêşiya rizgarbûna civakî, avakirina şexsiyeteke şoreşger a bi her aliyên xwe tê de nûbûn mimkun e û dîtina sekneke bi anor e. Fêmkirin şehîdan, gihîştina armancên wan û li gor armancên wan dayîna têkoşînê; rêya serfiraziyê bi hemû aliyan ve ronî dike. Îro dema em di rêya ku di encama fedakariyên mezin ên şehîdên me de vebûye de dimeşin, layiqî wan bûn û li gor felsefeya jiyanê ya ku wan ava kirine xwe tevlîkirin deynê stûyê me ye.
Vegotina şehîd divê ku nehêsan be. Ev nakokî bêîstîsna di her yek ji me de, di şervanên azadiyê yên ku xwe dane lêgerîna jiyana azad de tê jiyîn. Ev pirs ‘‘Gelo wê vegotinên min bikaribin wê/î hevalê/î têr û tije pênase bike?’’ di hişê hemû hevalan de derbas dibe. Lê tevî her tiştî divê bê vegotin. Tenê ne vegotin, felsefeya wan a jiyanê, hêvî û xeyalên wan divê em bi jiyana xwe re û bigihînin dahatûyan. Li ser vê bingehê tiştên ku em ê hewl bidin li vê derê vebêjin her çi qas bi aliyekî şehîd pênase bike jî, bi wêrekiya zanîna ku deynê stûyê me ye, em ê hewl bidin bînin ziman.
Wekî me li jor diyar kir Tevgera Azadiyê partiya şehîdan e. Yek ji van şehîdan jî hevala Ronahî ye. Hevala Ronahî bi eslê xwe ji Êlihê ye, lê bi xweşikî ne Kurdistan ne jî Êlihê dîtiye. Hevala Ronahî hê di temenekî biçûk de ye di encama pêkutî û îşkenceyên zêde yên dewletê daye ser malbata wê de, neçar dimînin ku koçî bajarê Îzmîrê ku yek ji metropolên Tirkiyeyê ye. Dijmin wisa texmîn kiriye ku; mirov çi qas ji welatê xwe dûr bikeve wê ji xwe û nirxên xwe jî dûr bikeve, pir paşê wê fêm bike ku di nav şaşitiyeke çawa de ye. Malbata hevala Ronahî welatparêz e û nirxên xwe di her qada jiyanê de parastine. Ev nirx û rastiyan di zarokên xwe de jî didin jiyîn û li gor vê rastiyê wan mezin dikin. Hevala Ronahî her roja ku diçe mezin dibe û li xwe diwerqile û êdî hatiye merhaleya biryar girtinê. Pir berê biryara xwe dabû. Lê wê hîn watedar bikira û di ve çarçoveyê de wê helwesta xwe ji aliyê jiyana azad ve daniya. Dema ku kêliya biryarê hat, tenê tiştê difikirî û li aqilê wê dieliqî, gihîştina pîroz a ew ax û çiyayên qedîm bû.Heyecana wê ji niha ve wê hembêz kiribû, di çavên xwe de bişirîn, di awirên xwe de kêfxweşî, di dilê xwe de qêrîneke ku dixwest qîr bike asîmanan vedişart. Dema ku kêliya gihandina pîroz hat bi nermikî bişirînek diavêt çavên Rojê yê bi ken. Kuçeyên tarî yên Îzmîrê qelaşt û ber bi welatê roj û agirî ve ket rê. Di demeke germ a sala 2004’an de rêya çiyayan girt, bêyî ku kêliyekê jî dudiliyê bijî. Tenê cihekî hebû ku agirê dilê wê hênik bike: Çiya! Ew çiyayên biheybet mîrata dayik û bapîr, bav û kalên wê bûn.Her tim weke keleha berxwedanê hatibûn hilbijartin, bi saya çiyayan hemû nirxên xwe heta van rojan anîbûn. Jiyana sexte ya bajarê hinde mezin di xeyalên wê de cî negirtibûn, sexteyî û kirêtiyên wan di xwe de deşîfre kiribû. Belkî ji ber vê bû jî ew qas zû hînî çiyayan bûbû û di dilê çiyayan de cî girtibû.
Li ser sifreya me,
Li koşa herî serî,
Cî girtiye keçeke wêrek.
Çavên wê behîvî,
Hêviyên wê li Mûnzûrê veşartî…
Ji dema ku min ew dît û pê ve, bi sekna xwe ya saxlem li ser min bandor kir hevala Ronahî. Bi kesayeta xwe ya ku ji tawîzdayînê ti carî neditirsiya bi fedakarî dibeziya her karî. Di pêvajoya pênc mehên ku em bi hev re man de, kesayeta xwe ya weke navê xwe ronî dida derdora xwe her tim parast. Dema ku vesazkirina wê çêbû em hemû heval ji ber vê rewşê pir xemgîn bûbûn. Ya ji me re ma; rûkeniya wê, şahiya li derdora xwe belav dikir û sekna wê ya ji rêxistinbûnê tawîz nedida bû. Piştî çûndina hevala Ronahî jî; me behsa aliyên wê yên ku me ji xwe re mînak digirt di jiyana xwe de me pêk dianî û bi coş behsa wê dikir. Piştî demekê vesazkirina min ji tabûra ku ew lê bû re hat çekirin û ev min gelek kêfxweş kir.
Hevala Ronahî xwedî kesayeteke wisa bû ku ji xwendinê pir hez dikir her wiha xwendina xwe bi yên li derdora xwe re parvekirin û nîqaşkrinê esas digirt. Me jî bi daxwaziyeke mezin li wê guhdar dikir û dixwest vegotinên wê fêm bikin. Herî zêde jî li gor dahûrandinên Rêber APO daxwaziya wê ya xwe perwerdekirin û jiyana xwe di vê çarçoveyê de avakirina wê moraleke mezin dida me û di pêşketina lêgerînên me de rola pêşengtiyê dilîst. Pêşeng bû hevala Ronahî. Beriya ku ji hinekan re bibêje ‘vî tiştî bike’ di jiyana xwe de pratîka wî karî dikir û yên li hember xwe bi vî rengî teşwîq dikir. Di navbera ti hevalî de cudahiyê nedikir, di çarçoveya heman pîvanan de hewldana wê ya ji xwe tevkariyek dayîn û bi qasî têr bike bi pêş xistin her tim di jiyanê de xwe nîşan dida.
Hevala Ronahî di tabûrê de sabotajkar bû, bêtirs diçû ser erkên xwe û heta ku serkeftî nedibû dest jê bernedida. Xwe bi serkeftinê ve kilît dikir û di vê çarçoveyê de dibû xwedî hewldaneke mezin. Tabûra me bi gotina dijmin li ser ‘xeta sînor’ bû. Cihê sifirê yê li ser xeta Îran û Iraqê bû. Em bi hêzên dijmin re li hember hev bûn. Paygeha wan a ku pasdar tê de bûn û dişibiya kelehekê di me de kîn û nefreta heyî ya li hember dijmin hê jî zêde dikir. Bihara 2008’an bû û dijmin bi her aliyî ve êrîşî me dikir. Li ser gelê me pêkutiyên zêde dihatin kirin, li ser xeta sînor ciwan dihatin gulebarankirin, mirov bêsebeb diavêtin zîndanan û bi wehşîtî dihatin darvekirin. Divê ji van qirêjiyan re bersivek bihatana dayîn. Bi tevlîbûna pêngava ku ji aliyê Tevgerê ve hatibû destpêkirin di me hemûyan de coş û moralek mezin ava bûbû. Ev coş û moral herî zêde jî di şexsê hevala Ronahî de xwe dida der.
Ji bo çalakiyeke sabotajê; hevala Ronahî, ez û du hevalên din me li ser xeta derbasbûna pasdaran mayînan binerd kir. Hevala Ronahî pir xwînsar bû. Xwînsarî û wêrekiya wê gihabû hevdû. Tenê pirsgirêkeke me hebû, ew jî bendêmayina derbasbûna pasdaran bû. Ceribandina yekem neserkeftî bû. Di derbasbûna wesayîtê de mayîn neteqiyabû û wesayît derbas bûbû. Ji ber vê hevala Ronahî gelek aciz bûbû. Ev nedihat qebûlkirin. Bi lez û bez me mayînê ji wê derê rakir û li nêzî paygehê ji nû ve binerd kir. Mayîn teqiyabû lê me encama ku tê xwestin bi dest nexistibû. Ev jî, yekcarî hevala Ronahî xemgîn kiribû. Di pêvajoyeke wiha de, ev neserkeftinî nedihat qebûlkirin. Ev neserkeftinî wê çawa bihatana telafîkirin? Heval Ronahî di vegerê de tim bi fikirîn di ber xwe de tiştinan digot û dimeşiya. Aciziya wê ji awirê wê yê tûj ve diyar dibû. Lê ji bo em pê nehesin û moralê me jî nekeve dest bi strandinê kir. Dengê hevala Ronahî pir xweş bû. Du stranên wê yên ku herî zede jê hez dikir û tim digot hebûn; Îro dîsa û Ez Ocalan im. Dema em ber bi tabûrê ve diçûn hevala Ronahî fikreke ku dema çalakiyê hatibû aqlê wê bi min re parve kir. Çend meh beriya vê çalakiya me, di tabûreke din de, bi sedema teqîna mayîna ku wan danîbû heval Baharîn û heval Serhat şehîd ketibûn, hatibû bîra wê û diyar kir ku ji ber vê jî pir baldar bûye. Gotibû ger mayîn biteqe û şehîd bikeve tirsiyabû ku bikeve destê pasdaran. Di civateke ku me bi hevala Ronahî re kiribû de gotibû; “Ger rojek ez şehîd bikevim, li ku derê dibe bila bibe, ez dixwazim di vê axa pîroz de bêm definkirin.” ev gotina wê ji min re pir balkêş hatibû. Çima pêwîstî bi vê gotinê dîtibû? Wê demê min wate nedabûyê, lê min ê ji ku ve bizanibûya wê ji çalakiya ku piştî bîst rojan çêbibe wê nikaribe vegere!
Welatê min...
Kulîlkên wê tên çinîn bêpirsiyarî!
Her ku pêl ew axa qedîm dibe,
Birîndar dibe axa wê.
Xemgînî xwe li milên evînê dipêçe;
Ziman asî,
Dil bi agir!
Divê çûndinek hebe ber bi stêrkan ve.
Û divê ji Rojê re silav bê dayîn...
Pêkutî û êrîşên dewleta Îranê yên li ser gelê Kurd û Tevgera Azadiyê her roja ku diçû zêdetir dibûn. Diviyabû bersivên hîn xurt bihatina dayîn. Li ser vî esasî, zemîna lidarxistina çalakiyek ji aliyê hêzên ku tabûra me jî di nav de bû, hat avakirin. Wê bi şev, êrîşek li paygehekê bihata kirin. Ji ber vê yekê me xwe bi şens didît. Heval Ronahî vê biryarê weke şensekî dinirxand. Ji ber ku qadê nas dikir ev şens hîn zêdetir dibû.
Du roj beriya çalakiyê, ji bo tepeyekî li qadê -ku ji aliyê tabûra me ve her tim dihat girtin- bigirin bi tîmek heval re ez jî çûm. Roja din hevalên di koma êrîşê de hatin li gel me. Di nav koma êrîşê de hebûna hevala Ronahî min gelekî kêfxweş kiribû. Ew roj me gelekî nîqaş kir. Bi kelecan bû, kelecana wê ji her halê wê ve diyar bû. Ev kelecana wê hêzeke mezin dida min jî. Dema saeta çalakiyê nêz bû, êdî wextê xatirxwestinê hatibû. Her çi qas me ji xatirxwestinan hez nedikir jî, me wan bi gotina ‘serkeftin’ û dirûşma ‘Bijî Serok APO’ bi rê ve kir. Beriya ku biçe êlekê xwe danî ba min û bi nermikî, bi rûkeniya xwe ya her demî çû. Min ê ji ku ve bizanibûya ku ez ê cara dawî vê bişirîna ku dilê me germ dikir bibînim...
Saet pîştî nîvê şevê bû. Taveheyv hebû û her der mîna rojê ronahî bû. Bi heyva ku bi nermikî di pişt tepeyan de winda dibû re di şevê de tevger jî zêde dibû. Çalakî dest pê kiribû. Guleyên bişop tariya şevê diqelişandin û gurmîn ji esmanên wê şevê dianîn. Bîsvîng, bîksî, qlêş û bombeyên li pey hev diteqiyan… Me li tepe bi kelecaneke mezin bêtêlan dişopand. Piştî demekê di bêtêlan de banga birîndarekî hat kirin. Çalakî serkeftî bû, qereqol bi giranî hatibû texrîbkirin, wendahiyên mezin bi dijmin hatibû dayîn. Çalakî hatibû bidawîkirin û piraniya koman serkeftî gihîştibûn cihên xwe. Çavê me li rê, em li hêviya koma êrîşê bûn. Bêtêlan diyar dikirin ku tenê birîndarek heye, nebûna zêdetir wendahî me kêfxweş dikir. Heval hatin. Çepik, dirûşme û hembêzkirin… Lê hevaleke me tune bû. Û xemgînî weke kabûsekî ketibû nav hevalan. Çavên min li hevala Ronahî geriyan. Lê min nedidît. Min wate nedabûyê. Çima bêdeng disekinîn û çima hevala Ronahî li gel wan nîn bû? Paşê hat fêmkirin ku hevala Ronahî şehîd ketibû. Di êrîşê de hevalekî din jî birîndar bûbû.
Çûndineke din jî çêbû
Şopa ling hê teze ye
Xemgînî û reşahiyek xwe li şevê girtibû
Rondika bêkes e belaya demê…
Ew tirsa hevala Ronahî ya ku bîst roj berê ji min re gotibû pêk hatibû û ketibû destê pasdaran. Ev min xist nav êşeke hîn girantir. Hêj min nikaribû şehadeta hevala Ronahî li ba xwe qebûl bikiraya, îja min ê çawa ji xwe re qebûl bikira ku ketiye destê pasdaran? Ev rewş zorê dida min, min dixwest heta ku hêza min têrê dike biqîrim, heta bibêjim kûr û bigirîm. Wê çaxê belkî çareyek lê bibûya! Kêliyek be jî min xwest ez xwe bixim şûna hevala Ronahî. Di rewşeke wiha de wê hevala Ronahî çi bikira, wê bibûya xwediyê tevger û sekneke çawa? Weke ku dihat ber çavên min. Û ez rêhevalê hevala Ronahî bûm, min diviyabû di xwe de hinek be jî wê sekna tîk pêk bianiya. Ez bawer dikim ku,tişta ku wê ji min bixwesta ev bû. Herhal ji ber vê bû ku min êlekê wê avêt ser milên xwe û silav da berbangê. Di zeraqa berbangê de min dîsa di tîrêjên roja hilhat de rêhevala Ronahî bi bîr anî. Bayê ku ji zozanê Dola Kokê ve dihat, hesreta hevala Ronahî bar kir û min xwest bigihîne wan diyarên dûr ku, ji dilê hevala Ronahî qet dernediketin. Ji bo bigihîne giravê, dilê giravê… Di harbûna ava Dersimê û Mûnzûrê de ji bo bigihê raza jiyana bêdawî.
Min xwest hemû xweşikahiyên xwezayê berhev bikim û ji porê wê re bikim tacek. Min xwest çarîka spî ya dayîkê bavêjim ser û destê wê hine bikim. Bûbû bûka van axan. Weke çendî şervanên azadiyê, weke çendîn jinên Kurd ên bengînê jiyana azad, weke Zîlan, weke Sema, weke Gulan… Di çardehê hezîranê de tu tevlî karwanê şehîdan bûyî. Belê tu ne ya destpêkê û ne jî ya dawî yî. Lê weke ya destpêkê çû, çûyîneke rûspî û bi rûmet...
Bi roniya di çavên te yên behîvî de dibiriqî, bi bişirîna ku qet ji rûyê te kêm nedibû û bi hêviya bêdawî ya di awirên te de, tu niha rêya me ronî dikî. Tu niha di şevên bêheyv de şiverêyên me yên teng dibin ronî dikî û rêya rast nîşanî me didî.
Gula pûşperê ye Ronahî
Bayê ji lûtkeyên çiyayan tê
Stêrka şivanan a ku tariyan ronî dike
Bi qasî Dêrsimê asî
Bi qasî Mûnzûrê hestiyar
Û bi qasî Kurdistanê bianor
Keçeke Kurd e Ronahî…
Mahabad GABAR.
- Ayrıntılar
Jiyana rêxistinkirî, kamilbûna bîrdozî û polîtîk, bûna xwedî şêwaz, uslûb û tempoyê, weke leşkerekî/ê bûna xwediyê taktîkên serdemê. Ger ev hemû pêk hatin, tu yê bibî xwedî çalakiyeke mezin. Wisa mînakê çalakiyeke ku hedefê wê qet ne diyar e, derfetên daringî yên partiyê belawela dike û nediyar e ka li dijmin dixe yan na; ne çalakiya mezin e. Çalakiya mezin di rêhevala Zîlan de wateya xwe peyda kiriye.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
Li hember gundên Wehdê, Xalid û Seedê yên girêdayî navçeya Daqoq a Kerkûk ji aliyê Gêrîllayên me yên HPG-YJA-Star û hêzên Pêşmerge ve operasyonek hevbeş hatiye destpêkirin.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
Di çarçoveya berxwedana mezin ya li Şengalê berdewam dike bi rêze çalakiyan berdewam dike. di vê çarçovê de;
1. Roja 14 Adar di derdorê demjimêr 19:00 ji aliyê Gêrîllayên me ve li hember çeteyên ku li derdorê Suka Jer di nava tevgerê dene çalakiyek ya sabotajê hatiye lidarxistin. di encama vê çalakiyê de 1 çete hatiye kuştin û çeka B-7 ya çeteyê hatî kuştin ketiye dest.
- Ayrıntılar
Ji gelê me û raya giştî re!
Me dabû destnîşankirin ku di operasyona li hember bejahiya berfireh ya li xeta Beşilî heya Meryem Beg a li kerkûkê de gundên Şexh Sener, Umerya Buçuk, El Buferec, Navafir, Minzir, Meriyete, Şemsiye û mezrayên Yumrik, Şehîd û Nûr hatine rizgarkirin.
- Ayrıntılar