Fethullah Gulen roportaj da BBC’î yê. Pirsgirêka Kurd jê hat pirsîn. Dibêje ji bo parastina rûmeta dewletê dikarin hevdîtinan pêk bînin. Li şûna bê pirsgirêka Kurd çawa çareser bibe, pêşniyarên ku bê çawa ji holê bê rakirin rêz dike.
Tiştê ku Fethullah Gulen ji parastina rûmeta dewletê fêm dike bi awayekî vekirî xuya dike ku pêşîg li xwerêveberina Kurdan û perwerdehiya zimanê zikmakî bigire. Yanî bi parastina dewleta neteweyî di çarçoveya mafên takekesî de pêkanînên li ser ziman û çandê tên meşandin bên nermkirin. Nemaze divê mafên civakî nebe mijara gotinê. Ji ber vê yekê divê Kurd wekî civak muxatap neyê girtin. Hevdîtinên li Îmraliyê jî ne ji bo çareseriyê li hemberî Kurdan wekî tevgerîna derûnî bê bikaranîn. Yanî ev hevdîtin ji bo tasfiyekirina rêxistinê dikarin bê bikaranîn. Wisa dibêje. Dixwaze ji bo hevdîtinên Îmraliyê bingeheke qanûnê neyê çêkirin û nêrîneke ku di navbera herdu aliyan de hevdîtin pêk tên dernekeve holê. Ev jî bi awayekî vekirî tê wateya li dijî hevdîtin û çareseriyê derdikeve.
Fethullah Gulen wekî şefekî navenda şerê derûnî diaxive. Di axaftina wî de tiştên ku dixwaze bê kirin rêbazên şerê taybet a qirkirina çandî ye. Wekî ku berê jî gotibû polîsan bi hêz bikin, girîngiyê bidin perwendeyê û diyanetê çalaktir bikin. Yanî polîtikaya ku Kurd dest ji daxwaz û têkoşîna xwe berdin bê meşandin. Di rastiyê de rêbazên polîtîkaya qirkirinê yên k udi Plana Islahat Şarkê de hatibûn pêşniyarkirin bi rêz dike. Jixwe pêşniyarên wan jî wekî peşniyarên hemû aliyên ku xwestine li ser Kurdistanê pergala qirkirina çandî û desthilatdariyê bimeşînin wekhev in. Dibêjin leşker û polîs li herêmê bi hêz bibin û derfetê nedin ku Kurd serê xwe rakin. Divê dadgeh nehêle kesên îtirazî vê pergalê çavên xwe vekin. Ji bo hişmendiya Tirkîtiyê pêş bikeve dibistan bên zêdekirin û lez bidin qirkirina çandî û pişaftinê. Diyanet bi oldaran dil û mejiyê Kurdan dagir bikin û Kurd bên asta ku ew dixwazin. Bi van tedbîran divê Kurd ji têkoşîna azadiyê bên dûrxistin. Wextê ku ev yek pêk were wê demê dikarin polîtîkayên qirkirina çandî û desthilatdariyê bi hêsanî li ser Kurdan bimeşînin.
Fethullah Gulen dibêje ‘pêşniya ewilî ya televizyonê ya min e’. Berê jî Îlker Başbug digot ev pêşniyar ji hêla wî hatiye kirin. Her du jî rast dibêjin. Jixwe ev tedbîrê şerê taybet biryarên di Lijneya Ewlehiya Millî hatine girtine. Wekî biryara dewletê televizyon hat vekirin. Ji bo rewakirina şerê ku dimeşînin li hemberî Kurdên ku hişyar dibin gavên bi vî rengî avêtin. Jixwe Îlker Başbug jî dibêje ‘Gavên ku bên avêtin divê li pêşiya yek milletbûna me nebe asteng’. Fethullah Gulen jî dibêje gavên ku li pêşiya qirkirina çandî nebin asteng bên avêtin. Vê yekê jî wekî ku minetek daye Kurdan tîne ziman. Hemû Kurdên ku hinek hişmendiya wan a polîtîk heye dizanin ku fethullahî li Kurdistanê wekî hêza şerê taybet dixebitin. Jixwe dibêjin şerê li dijî PKK’ê herî zêde em dimeşînin. Yanî dibêjin şerê derûnî ya li hemberî Kurdan tê meşandin herî baş em dimeşînin û yên Kurdan bi dewletê ve girê didin em in.
Nêrînên Fethullah Gulan ên der barê Kurdan de wekî yê AKP’ê ye. Her du jî ne ji bo çareserkirina pirsgirêka Kurd, domandina qirkirina çandî ji xwe re kirine armanc. Projeya AKP’ê ya yek millet temamkirina gotinên Fethullah in. Her du jî dibêjin ‘Polîs-leşker bi hêz bibin, daraz nehêle kes çavê xwe veke, baweriya Kurdan bê îstîsmarkirin û bi perwendehiyê jî Tirkîtî bê domandin’. Yên ku vê yekê dibêjin tu polîtîkaya wan a çareserkirina pirsgirêka Kurd tune ye. Di mijara çareserkirina pirsgirêka Kurd de gav navêjin. Di çareserkirina pirsgirêka Kurd de ji bilî rê û rêbazên cuda tu cudatiya AKP, CHP, MHP û fethullahiyan ji hev tune ne. Hin ji wan polîtîkaya qirkirinê bi awayekî aşkera tînin ziman, hin ji wan jî vê yekê bi awayekî veşartî dimeşînin. Gelo yên veşartî dimeşînin an jî vekirî dimeşînin xetere ne, kesên ku hin hişmendiya polîtîk bi wan re heye vê yekê dizanin.
Fethullah Gulen wextê ku pirsgirêka Kurd dibe mijara gotinê tiştên ku endamên şerê derûnî dibêjin dubare dike. Gel û piraniya Kurdan çareseriyê dixwezin lê rêveberiya rêxistinê çareseriyê naxwazin! Yanî aliyê bê çareseriyê dimeşîne ne dewlet e û ne hişmendiya wê ye, wekî ku rêxistin e! Di vir de Fethullah hey diaxive û di encamê de rastiya xwe radixe ber çavan.
Ev rêxistin zêdetirî 40 sal in di nav şert û mercên gelekî dijwar de ji bo çareserkirina pirsgirêka Kurd têdikoşe. Şert û mercên çareseriyê ev rêxistin ava kir. Çareserî ev rêxistin xist rojevê; ji bo çareseriyê ev rêxistin gelek fedakarî jî kir. Lê belê ji ber ku hişmendiya dewletê ya di israrkirina qirkiran çandî de neguheriye pirsgirêk çareser nabe.
Bê fethullahî çareseriyê dixwazin an jî naxwazin herî baş gelê Kurd dizane. Ji ber ku di çarçoveya polîtîkayên hikûmeta AKP’ê de bê polîs û daraz çi bi serî gel de anîn baş tê zanîn. Dîsa baş tê zanîn bê fethullahî li Kurdistanê çawa wekî endamên şerê taybet dixebitin. Şef û îstîsmarê olî yê vê rêxistina şerê derûnî Fethullah Gulen e.
Cemil BAYIK