Rêber APO
Rêxistineke şoreşger a ku jinê çareser neke, mehkûmî binkeftinê ye. Heta ew şoreş mehkûmî binkeftinê ye. Lewma em li ser pirsgirêkê bi berfirehî sekinîn. Her çend keç pir lewaz bibûn, dema hatin perîşan bibûn. Lê me bi hostayî destpêkê hewl da vê rewşa wan çareser bikin. Niha kêmekê hatine asta wate bidin jiyanê.
Li gorî min, anîna jinê ya asta çareseriyê pir girîng e. Divê keç hîna li ber xwe bidin. Bi wêrekî xwe bibînin. rûmeta jinbûyînê bijîn. Bigihêjin zanebûna ku jinbûyîn ne çavkaniya şerm û bêşerefiyê, belkû şeref e. Ev jî gengaz e. Jin di vê mijarê de pir hatiye xistin. Li gor dilê xwediyê xwe, zilamê xwe şekil girtiye. Ez eşkere bêjim, Rêbertî di vê mijarê de li dijî îfadeya ‘jina li gor zilamê xwe’ ye. Weke di her mijarê de, di vê mijarê de jî me pêşketinekî berovajî esas girt. Jina li gor xwe, hêza serbixwe ya jiyanê, bibiryarker, bişêweker, jina pîvanên xwe dide pejirandin! Ev ji min re heya dawiyê girîg tê. Lê niha vîn tine ye. Divê şerê vînê bê dayîn. Dahûrbûyîna keçan li ser vê bingehê ye. Pêwîste li rastiya nasname û kesayeta xwe re bi hûrmet bin. Heta pirsên “hêza jinê heye, an tine ye?, jin kêrî nirxekê tê yan nayê” bi wêrekî nîqaş bikin.
Bi kurtî, pêwîste şerê jinê pêşkeve, hem jî bi ser bikeve. Belê di van hemû mijaran de çêkera me baş ronî bû. Pêşketinê jî dijîn. Di vê çarçovê de hûn jî gihîştin asteke pêşketinê. Yan jî hatin ber qiraxa qonaxeke nû. We xwe nas kir. Rol nasîn. Di pir aliyan de esasên Rêbertî, esasên girseyê û jiyanê derxistin zanebûnê. Bê ku bibin bar, bê ku tengav bikin, tam berovajî bibin rêhevalên hev yên baş û wiha jî di her qada xebatê de rol bigrin. We ev dît. 
-Navê te çi bû?
Ba: Baran.
-Baran navê zilama ne. Her wiha Baran tê wateya yê bi qloçên xwe lê dide û dibe.
Ba: Rêberê min, Barana di wateya barînê de.
-Temam. Tu di wateya baranê de yî.
Ba: Raste, Rêberê min.
-Ango ne Baranê di nav kêriyê de. Tu wê dizanî. Ji beranê di kêriyê de jî Baran dibêjin.
Ba: ji wî re Beran…
-Jê re Baran dibêjin. Heman tişte! Tu ne ewî. Başe. Memleket ku dere?
Ba: Erdexan.
-Tu jî ew…
Ba: Qers.
-Belê, tu Kurdî?
Ba: Raste, Rêberê min.
-Temenê te çend e û asta xwendinê çiye?
Ba: mezûna zanîngehê me. Ez 26 salî me.
-Tu ji ku derê hatî?
Ba: Stenbolê.
-Malbat li ku ye?
Ba: Li Erdexanê dijîn.
-Hîna jî?
Ba: Raste, Rêberê min.
-Li gund, an bajêr?
Ba: Li Erdexanê. 
-Bi çi debara xwe dikin?
Ba: Bavê min Esnaf e.
-Kurdîtiyê dipejirînin?
Ba: Raste, Rêberê min. Lê têne ewqas.
-Di te de sempatiya PKK’ê kengê pêşket?
Ba: Dema ez di zanîngehê de bûm. Ez derbasî Stenbolê bûm. Beriya wê min li Eskîşehîrê destpêkir. Bi qasî tê bîra min, gotina birayê min a “zimanê xwe ji bîr nekin” sedema yekemîn bû. 
-Birayê te li ku derê ye?
Ba: Li Stenbolê ye, Rêberê min.
-Bêguman, tu kêmekê jê bandor bûyî.
Ba: Raste, Rêberê min. Bandorbûyîn çêbû. Dema derbasî Stenbolê bûm, di nav xizman de hin heval hebûn. Bi hevdîtina bi wan re, hin bandorbûyîn çêbû. Sempatiya min pêşket. Piştre bi hin hevalên derdora zanîngehê re diyalog pêşketin. Lê şêwazê YCK’ê kêmekê cirnexweş (itici) dihat. Ango li wir cudakirina YCK’ê ji PKK’ê hebû. Di dilê xwe de min PKKyek ava kiribû. Lê min ew ji YCK’ê cuda dikir. 
-Ew ne girîng e. Ew pêvajoya partîbûyînê…
Ba: Ji zarokatiyê ve elaqeya min ji bo şanoyê hebû. Bi sazbûna NÇM’ê re…
-Tu çiqas mayî?
Ba: Du sal.
-Piştre?
Ba: Demekê li mal mam û paşê hatim vir.
-Çima tu li mal mayî?
Ba: Ez ji NÇM’ê cuda bûm. Hewce dikir demekê bi malbatê re eleqeder bibim.
-Tu çûyî Erdexanê?
Ba: Na, Rêberê min. Li Stenbolê.
-Malbat li Stenbolê ye?
Ba: malbata birayê min li Stenbolê ye. Zewicî ye. Ez li cem wî dimam.
-Başe, rastiya Erdexanê çawaye? Eleqeya wan bi Kurdîtiyê re heye?
Ba: Di herêma me de zêde tine bû. Jixwe pir zêde Kurd jî nemane.
Di gundan de Kurd zehf in.
-Nîvî nîvî.
Ba: Ji nîviyê bêhtir in.
-Yanî dikare ji Kurdistanê bê hesab?
Ba: Dikare bê hesab, Rêberê min.
-Çanda wê heye, ti tiştekî Kurdewarî heye?
Ba: Zêde tine ye. Tenê dikare li gudan, di jiyana gundan de bê dîtin. Girêdayî çanda Kurdîtiyê zêde tiştek nemaye.
-Bigiştî, wek her dereke din.
Ba: Raste, Rêberê min.
-Dê başe. Di vê navberê de hûn yeke çawa nin? Di te de bi rastî jî hunerek hebe, jixwe ev jî ne tişteke. Li gorî te di bingeh de li vir kîjan taybetmendiya te derkete holê?
Ba: Di serî de wek jinekê ez qet nefikirîbûm. Ango çi di terzê mezinkirina min de…
-Te çi nefikirîbû?
Ba: Ango ez wek jinekê qet nêzî nebibûm. Ji ber ez pir bi tevger bûm. Di malbatê de jî ez di rewşeke cuda de bûm.
-Qet tu negihiştî. An jî wek sewdaserî (kara sevda) qet tu bi zilamekî re nehatî girêdan?
Ba: Jiyana min a di malê de aliyê wê heya zaningehê evqas bû. Beriya wê min qet nenirxandibû.
-Ew, tiştekî îfade nake. Tu wek robotekêyî, an jî kesayeteke te ya dûz heye. Ev paşê çawa pêşket?
Ba: Piştre min partî nas kir. Ango sempatiya min pêşket. Partî dixwaze kesayetên azad biafirîne, bi vê re jî hezkirin, hezkirineke azad, hezkirineke rast… lê bi awayê ku min li vir derxiste zanebûnê, burjuva, burjuvayê biçûk…
-Vî Terzî derbas nake…
Ba: vî tarzî derbas nake. Di ramanê de heye. Lê dema li pratîkê dimêzînî, misoger pêkhatina vê…
-Tine ye. Ew terzê pratîkê terzê qalibê pergalê ye. Te ev dît, ne welê ye?
Ba: Raste, Rêberê min.
-Dê başe, a girîng. Niha tu hîs dikî yeke çawayî?
Ba: Bi taybet ji ber çareseriyên Rêbertî di derbara jinê de, daketina ber bi cewherê jinê heye. Min dît bi rastî jî, jin diakre bibe hêza zîndîker a jiyanê. Her wiha min dît ger baş neyê nirxandin, hêza wê ya kuştina jiyanê heye. Ango hem xuliqkara jiyanê, hem jî kujera jiyanê ye.
-Lê ev tişt nikarin min bixapênin. 
Ba: Raste, Rêberê min. Nikarin Rêbertiyê bixapînin.
-Ez li vir weke xweda me. Te ev ferq kir?
Ba: Raste, Rêberê min, negihêjî (ulşilmaz).
-Ji ber ger min beramberî lîstoka mezin a jinê wenda kiribûya, wê netew ji dest çûba. Li gor te çima ev lîstok li ser min hate ceribandin?
Ba: Weke beriya niha jî min got; ji ber jin hem hêza zîndîker a jiyanê him jî…
-Çima xwest bi vê çekê li min bixe.
Ba: Ji ber di heman demê de jiyanê hildiweşîne, dikuje. Tine dike. Li gor feraseta dijmin wiha ye. Lê ya tê xwestin bê avakirin, di Kurdî de jî, wateya jiyanê ji, jin tê. Di bingeh de cewherê jiyanê ye. Lê aliyê din ê vê mijarê…
-Ev di dîrokê de ma. Dema destpêkirinê de jin bû. paşê bû mirin, divê navê wê “mirin” bê dayîn.
Ba: Raste, Rêberê min. Serdestan…
-Di dema min de derketiye holê ku “mirin”e. dê başe ne girîng e…
Ba: Ji ber ferasta KT jî wiha bû. Ango Rêbertî nas nedikirin. Difikirin wek mirovên din ê ji rêzê, wê daxînin. Lewma jin şixulandin.
-Raste, jixwe gotina dawî ya Fatmayê wiha bû “tu çima naşibî zilamên din”. Ev jî pir balkêş e. KT digot: wek her zilamekî ye. Ne mimkine li ber xwe bide.
Ba: Raste, Rêberê min. Hesab nekiribûn.
-Xetaya mezin a dîrokî! Jinê kêmekê lêkolîn dikir ka ez çime. Ez bêjim şensekî mezin, divê bê lêkolandin.
Ba: Rêberê min, wê demê Fatma jî ferq nekiriye. Li kêleka Rêbertî, rexmî pêre jiyan kir, ferq nekir, cudahiya wî…
-Bêguman!
Ba: Ji ber ger ferq kiribûya, wê ew rê hilnebijarta.
-Tê bîra min, bo nimûne çar- pênc hevalên me hebûn. Bi wan re rûniştiba, wê di nava 24 demjimêran de, ji devê hevalên me de diket hundir, ji pozê wan re derdiket, teqez wê ew pêkanînba. Navenda me li bin guhê hev xist. Jixwe tiştek bi navê navendê nehişt. Ez biserdiketim. Min gurub kom dikir, ew jî yekcar ketiba navde, hemû ji holê radikir. Bixwe jî bi şêweyeke ecêb. Min jî rik girt “ma navenda xwe nespêre jinê, dibe” sond xwar. Niha jî em dixwazin navendekî ku xwe dispêre jinê ava bikin.
Belê. Di vê mijarê de baş kar bike. Min çima ev got, ji ber li beramberî lîstoka jinekê, lêgera jina rast divê çawa be. 
Ba: Raste, Rêberê min.
-Te çi got, jin dikare hem kar bike, hem bixuliqîne, him bide jiyankirin, hem jî bikuje. Ev gotinekî bi angaşt (îdea) bû! berdin danejiyana wê, birastî em ê bikarin we bikêşin jiyanê?
Ba: Di aliyê kêşandina jiyanê de xebata Rêbertî bêdawî ye. Em vê dibînin. Lê belê rewşa bersiv dayîna me ji vê re girîng e. Bi naskirina Rêbertî û partiyê re nêzîkatiyên rast dikare pêşkeve, dikare bersivên rast bêne dayîn.
-Hûn serbixwe ne? Bê ku bibin jinik, hêza we ya vê heye?
Ba: Em hewl didin bibin, Rêberê min.
-Hûn bixwestek in.
Ba: Raste, Rêberê min.
-Hûn ji her cure şervantiyê re amade ne?
Ba: Ez amade me, Rêberê min.
-Dema hewce kir, tu hazirî tam disîplînbûyînê bigrî ber çavên xwe? Heta ne dema hewce kir, her kêliyê…
Ba: Her kêliyê.
-Potansiyela we heye di her şert û mercî de li ser lingan bimînin?
Ba: Bi naskirina Rêbertî û partiyê re, bi wergirtina hêzê, wê ev bilindtir bibe, Rêberê min.
-Di vê mijarê de potansiyela we, xwesteka we heye?
Ba: heye, Rêberê min.
-Tu dibêjî hêzeke veşartî heye? 
Ba: Raste, Rêberê min. 
-Her hal tu ne jineke ehmeqî?
Ba: ne bawer im.
-Niha tu dixwazî serê xwe rakî ber asoyan?
Ba: Em hewl didin mezin bibin.
-Tu naxwazî xwe bispêrî vî alî, wî alî?
Ba: ez naxwazim xwe bispêrim.
-Belê, çarçove ji bo we jî diyar e. herhal di her qada xebata partiyê de hûn bi angaşt in?
Ba: Raste, Rêberê min.
-Ez bawerim, di mijara jinê de jî, tu bi angaştî. Elaqeya te ji bo taybetmendiya xuliqkar a şervaneke jina azad ku her qadê zindî dike, heye?
Ba: Raste, Rêberê min. Bi taybet ji dema min wek jinekê derxiste zanebûnê…
-Tu jineke wisa digrî ber çavên xwe ku bêjî ez biçim kuderê, ger pêwîst be ez ê biafirînim?
Ba: Raste, Rêberê min.
-Tu dibêjî zilamekî bêgiyan jî, ez ê bînim rê?
Ba: Raste, Rêberê min.
-Angaşta te ya nîşandayîna vê hostehiyê heye?
Ba: Pêwîste bê nîşandayîn.
-Tu dilxwazî? Cihê jin lê dimîne ne cihê qeyranê ye. Berovajî nîşan dide ku bi azweriyeke mezin çawa qada jiyanê, wêrekî û şer e. 
Ba: Raste, Rêberê min.
-Ev girîng e. Di vê pêvajoyê de tu jî wate didî durûşmeya min a “bikaranîna jinê wek çeka mezin”?
Ba: Raste, Rêberê min.
-Her wiha tu dipejirînî te wek çekekî mezin bikar bînin?
Ba: Di vê mijarê de ez ê xwe pêşbixim. Ez bawerim ez ê xwe wek çek nîşanî hedefê bigirm.
-Yanî ez ê bikarbînim. Tu ji vê re amadeyî?
Ba: Raste, Rêberê min.
-Sebra te, baweriya te, hêza te ya berxwedanê…
Ba: Wê pêşkeve, Rêberê min. Heya astekê heye. Lê divê hîna pêşkeve.
-Temam. Em ê kêmek bibin alîkar. Birastî tu yê bikarî bi durustî, yeman şer bikî?
Ba: Ez ê hewl bidim. Rêberê min.
-Dîsa dikarî sond bixwî?
Ba: Dikarim bixwim. 
-Pîvanên jiyana milîtaniya azad jî di nav vê çarçovê de ne.
Ba: dikarim soz bidim.
-Dê başe. Bilî vê tiştekî bixwazî bêjî hebe.
Ba: Ez jî dixwazim di lîstoka beriya niha Rêbertî behsa wê kir de hebim. Ji ber ev lîstokeke tek kesî ye. Tucar nayê nivîsandin. Tenê dikare bê jiyankirin. Rêbertî li vir, behsa kesên rolên xwe nalîzin kir. Di vê mijarê de ez soz Didim di her qadê de rola xwe bilîzim.
-Dikarî soza xwe bidî.
Ba: Li ser vê bingehê, di serî de ji Rêbertiya me, partiyê, hemû şehîdên şoreşa Kurdistanê, berxwedanvanên çiya û girtîgehan, gelê Kurdistanê, mirovatiya pêşverû ya cîhanê re di huzura Rêbertî û hemû hevalan de, ez soz didim.
-Hem vê derwreyê, hem jî li ser bingeha konferansên li welat, em hewl didin erkdarkirinên nû li ser esasên rast diyar bikin. Ez vî karî hîna girîng dibînim. Divê hûn jî teqez cidî bigrin. Karê lêhûrbûnê berdewam e! 
25’ê Adarê, 1996