Mirov ji tiştekê dişewite. Lê ger ji yekê zêdetir be, dikeve ser zimanan û mayîn de dibe. Dibe roman, dibe efsan e, dibe helbest, dibe stran, dibe xet… Di çiyayên ku bê navber enstrûmana orkestraya dengê jiyana azad lê bilind dibe de bi rêhevalên xwe re jiyan kirin, bi wateyekê cuda weke şerîda filmekê li ber çav rojên hatine jiyan kirin derbaz dibe. Di çavan de, hestên tolgirtinê diçirisîne.

Rojek ji rojên payîzê bû. Keske mêrgên Botan ê, êdî dinava amedekariya demsaleke nû dene. Pelçimên biharê her çiqasî naxwaze awaza xwe ya vê xakê bi xeml û xêz dike berde û biçe, lê li gorî dualiteya gerdunê, êdî bi dilnizmî wê dorê ji demsalên din re jî bihêle. Ne di wê astê de ye ku ezezitiyê bike. Ji lewra bêyî navber, weşîna pelçimên daran dibaliviya. Li kêlekên wê firindeyên lîsên xwe çêkiribûn, ji wê xakê koç dikirin bêyî ku refên wan ji asîmanên jorîn kêm bibin. Her du werzên salê jî (bihar û Payîz) bi hevdu bedew in. Ji ber çi kêm û çi jî zêde, herdu yan jî gelek law û keçên welatê min di hemêza xwe de veşartiye, bêyî agahiya celadên botreş.

Di vê kêliyê de, xweza ewqasî bedew e hêjaye ku hemû peyv mirov ji xweşikbûna wê re bikarbîne. Ji ber sedemê xweşikbûna wê ya balkêş li ber çave, bi mîsgorî di hinek hêlan de mirov dikare bi hinek pênaseyan vê bedewiyê bilêv bike. Ev aliyekê vê xweşikbûna xwezayê ye. Ya rastîn jî, yê dihêle bala mirovan ewqasî biçe li ser bedewiya vê xwezayê, jiyan kirina bi rêhevalên me yên delal, yên parçeyeke ji canê me ne. Car bi keyfxweşî û car bigirî, car zehmet û car rojên hêsan…. Hemû jî bi wateyekê zindî di hizir û bîrhatiyên me de bi cih dibe.

Dema dor tê gernasên wê jî, dinava herikandina vê bedewiyê de weke nepeniyekê xwe vedişêrin û ji xwe gihandina vê nepeniyê re, pêdivî bi hêzê dibîne. Ji lewra pênûs nikare hêza îfade kirinê bide nîşandan. Ji bo îfade kirineke bi hêz, teqez bi xwe gihandina prensîbên wan re wê mumkîn be.

Vê carê geryan û hestên min wê di nepeniya Cudî de, ji bo du lawên lêv biken ku di heman rojê de bûn mêvhanê welatê stêrkan, di zeryana peyvan de here û were. Ji bo ku peyvên bi qasî nepeniya Cudî bedew bibîne. Di vê gerê de qudum li min şkestine, ji westînê gûrmîna lêdana beled û bruskên zîz, li nava mejiyê min dikevin. Matmayî maye kîjan hest û peyvan hilbijêre. Dudiliya wê berê xwe bide kijan bêjeyan jiyan dike.

Agahiyekê hebû. Lê li himberî vê agahiyê, li aliyekê bêdengiyeke fena stêrkan dinava hevalan de serdest e û dihêla din de jî liv û lebatekê fena zivirîna stêrkan jî heye. Di hewla vê agahî dana veşartinê debûn. Di aliyekê de pir keyfxweş im ku dinava wê xwezayê de, li nava cîhana pevyan digerim. Di aliyê din de jî, Kêla Memê, Helana Pîr, Cudiyê Mirada wê serbilindahiya xwe diparastin û weke ku wê rê li pêşiya hemû bager û bablîsokên bêhna jehrê jê tên bisekinin, serî hildane jor û bi heyeta xwe disekinin.

Law û keçên welatê min yên di hundirê vê xwezayê de jiyan dikin, ji heybet û sekna wan fêrî serî rakirin û berxwedaniyê bûne. Ji loma her ku roj derbaz dibe, bi xuhdan û xwîna xwe parçeyên çiyan li pey xwe dihêlin û bi bedewiyekê diherikin nava rûpela dîrokê de.

Hevalê Cudî Goyî, Xemgîn Rojhilat. Du nemir û lawên Cudiyê Mirada, du lawên bagerê çiya, du lawên ji hêrsa tofana hilweşîna Keştiya Nuh. Hîn di bihara ciwantiya xwe debûn, dema dest bi gav avêtina meşa azadiyê kirin. Temen biçûk, lê yên dilê wan fireh û weke elenda sibehê bi şox, li kendavan di awazên heyamên bêdemiyê de deng vedidin ji kurahiya dilê xwe. Du lawên mirov xwe tawanbar didît ku li bedewiya weciyên wan binêrîbaya. Bi nêrîn û ciwantiya xwe, ne mumkîn bû mirov ji eşqa dilê wan sermest nebibûna û pêre ne herîkabana bêdawitiyê.

Ji vê çendê bû bi coşa xwe ya dinava hevalan de dihatin nas kirin. Bêyî ku ti rawestgehan nas bikin, di hemû waran de çalakbûn. Ji ber vê nêzîkatiyên xwe dinava rêhevalên Cudî de, du hevalên ku heskirina xwe di quncika dilê her hevalekê de dabûn çandin. Kî bû ku ji wana hes nedikir? Ew kî bû ku şahidî ji rûgeşî û keyfxweşiya wan re nekiribû? Di şer de şerker, di berxwedaniyê de helwest, di jiyanê de mînak bûn di hemû hêlan de.

Ji lewra bi gelek taybetmendiyên xwe yên ku kevneşopiya bav û kalan bi bîrdianî dihatin nas kirin.

Yek ji wan jî, ne hevalê Cudî devoka xwe ya goyîkî ji bîr kiribû û ne jî hevalê Xemgîn yê xwe. Bi ruxmê di metropolên dagikeran de mezinbibûn, dest ji çand û kevneşopiya gel, bav û kalên xwe bernedabûn. Her çiqasî bi hesreta dîtina welatekê azad jî çûn cîhana nemiran, lê bi lewadiyekê xwezayî, xendeyên li ser lêvên her duyan derketin bi heman awayî bû. Rastiya xwe bi tevlîbûna xwe ya ji jiyan û pevçûnê re selmandin. Fixanên herî xweş di lat û quntarên Cudî de rêsandin.

Ew dinava hevalên xwe yên ku tenê xwedî hevalên xwe ne, bi vî rengî di hatin heskirin. Lê ji bîr nekin, gernasên bi vî rengî yên dinava jiyana me de dipijin, ji bo dijminê dil reş û ya ku hertimî bi zimanê koremara bi me re dixavin, ji vê sekinandinê dihesidin. Dilê wan napejirîne ku dengê azadiyê ji navsera çiyayan biherike berbi bajar û gundên bêyî ku tirsê bizanin, serî li himberî zordestiyê radikirin.

Ji vê çendê, ji bo yek rêhevalên me ji me bigirin, hemû teknîk û derfetên xwe seferber dikin.

Dîsa jî, di elenda sibehekê ku dilên bê wijdan hawirdorê bi xefka dagirkeran dagirtibû, di encam de hevalê Cudî şehîd dikeve, hevalê Xemgîn jî li pêşiya wê bi çend seatan şehîd ketibû.

Hîn wê bi hevre nivîsandibana çîroka evîndar û dildarên azadiyê. Wê bi hevre bi rêsandina heskirina xwe ya ji nepeniya Cudî re. Wê bi hevre bibûna rêwî, di hemû qadên tekoşînê de. Lê cardin jî dibêjim, xefk bêbext e heval. Wê kengê û li kuderê çi bike nediyar e.

Belê rêhevalên delal, bawer bikin ez ê we bi çi rengî ifade bikim nizanim.

Lê vê dizanim, piştî agahiya li ser şahadeta we min bihîst, kela agirê veqetîna we dilê min sot û tenê ji nav lêvên min axînekê kûr derket û kizînî bi dilê min ket. Viziniya bayên lerzok li ser bedena min jan da. Ji ber çûyîna we ya di heman rojê de êşekê pir giran e ku di ti demî de neyê îfade kirin, we li pey xwe hêla.

Êdî çiyayên ku şahidî ji vê bûyerê re kiribû, nedikarî vê êş û janê di hundirê xwe de bi hewîne. Neçare ku êdî parve bike.

Demsal li ser demsal derbazbûn bêyî we. Li ser şahadeta we ma dil man ku di hesret û bêrî kirina dîtina we de nesotibe? Ma wê kî rondikên bi xîsar yên li ser vê êşa şahadeta we, bide rawestin din? Ma di nivîsandinê de, kîjan bêje kor e ku nabîne rastiya we nayê bilêv kirin? An jî, di torikê xwe de berze nebûbe? Belê, ne mumkîne evan rastiyan hemû were piş çav kirin. Lê, dîsa jî pêdivî pê heye ku hemû tişt dibin venêrînê debe. Ji ber ku şer û şahadet tenê bi hestan rêve naçe. Rastiya wê hîn dijwartir e. Ji lewra nikarim bi qasî mafê wê bidimê, we bilêv bikim.

Soza me wê pêkanîna xeyalên we be. Wê xwe gihandina armanc û bidest xistina azadiya Rêber APO û ya gelê Kurd be.

Li ser bîranîna hevalê Cudî Goyî û Xemgîn Rojhilat ku di Cotmeha sala 2006 an de li Cudî şehîd ketine

Bêrîtan Hilal