Di nav tevgera me ya azadiyê de stratejiya parastina rewa herî zêde vegotina xwe di YJA STAR de dibîne. Erkekî bingehîn yê YJA STAR yek jê jî, di çerçoveya birdoziya rizgariya jinê de hemû hêzên jinê kişandina nav xeta parastina rewa ye. Têgiha parastina rewa ji ber cewherê xwe dikeve berfirehiya xeta azadiya jinê. Parastina rewa, bi vîndar tevlîbûna jinê ya ji şer re destnîşan dike. Bergeha jinê û parastina rewa ne nêzîkatiyekî ku di şer de tundwariyê bingeh digire. Di parastina rewa de divê jin bi vîna xwe ya azad û înîsiyatîfa xwe ve tevlî şer bibe. Di vê bingehê de di artêşa jina azad de mînakên lehengiyê yên sembol derketin holê. Heta ku jin gîhaşte asta rêxistina bi hêz û gîhaşt serweriya zayendî û netewî pir êş û zorî kişandin. Pêşketin jinê ya azadiyê ewqas bi hêsan çênebû, bedelê vê têkoşînê jî pir giran û pir zor bû. Çawa ku têkoşîna azadiya jinê nirxên herî bilind û bedew afirandin û xwe gîhandin asta xwedawendiyê, berdelê vê pêşketina jinê jî heman giranî û bedewiyê de bû. Pêwîst e em artêşbûna jinê di vê bingehê de bigirin dest û lêkolîn bikin. Ev dîrok çawa pêşket, mînakên lehengiya jinê çawa hatin afirandin û jin bi kîjan ked û hewl gîhaşt asta xwe ya niha. Niha YJA STAR nûneriya vê dîroka zindî ye. Şehîdên me yên bi nirx, bi çalekiyên xwe ve li dijî helwestên şaş ên li hember jinê, ya ku digotin “Jin nikare bibe leşker, nikare şer bike û nikare di çiya de jiyan bike” re bersivekî herî bi nirx ku dijminê xwînxar jî bandor dikir derket holê. Di mijara şer û jiyanê de girêdanbûn û vîna jinê ya serkeftinê re van hevalên bi rûmet destnîşan kirin. Ji van yek jî xeta Bêrîtan e, niha em vê xetê wek xeta serkeftina artêşa azad û xeta rûmet a jina azad digirin dest. Ji bo vê jî pêwîst e xeta Bêrîtan were têgihiştin û li anagorî wê sekinandinek bê raber kirin.
Xeta Bêrîtan, hêza jinê ya cewherî û vîna wê ya têkoşînê ye. Bêrîtan hêza YJA STAR ya xetê ye. Divê hemû hêzên YJA STAR sekinandina şehîd Bêrîtan ya rêxistin û jiyanê mînak bigrin û sekinandina parastina rewa derxînin holê. Serwerî û zanistiya parastina jina azad di kesayeta Bêrîtan de xwe vegotin dike. Serokatiya me xeta Bêrîtan wekî xetekî tevlîbûn û berxwedaniyê her tim dixe rojeva me. Şêwaza me ya têkoşînê û têgiha me di vê bingehê de nûh dibe. Bi fermandar û bastûra xwe ve tevlîbûna YJA STAR ya pêvajoyê, bi têgihiştina parastina rewa û sekna wê ya xeta Bêrîtan ve gengaz e. Xeta parastina rewa xwe tenê naspêre berxwedaniyekî çors. Hewce dike ku jin di hemû qadên jiyan û qadên şer de hêz û zanistiya xwe ya parastina rewa pêşbixîne. Ger jin di jiyanê de ewlekariya xwe, parastina xwe ava neke û xwe bi rêxistin neke nikare di şer de jî serkeftinê bigire dest. Yê ku Bêrîtan ber bi serkeftina mezin ve bir, rêgezê wê jiyanê, têgîha wê ya rêxistinê, serweriya wê ya rastiya Serokatî û biryarbûna wê ya şer û girêdana wê ya serkeftinê bû. Ev hemû wek xelekê bi hev dû re girêday e. Di cîhana roja me ya îroyîn de jin bi her awayî êrîş û arasteyên dijwar re rû bi rû dimîne. Em dikarin vê yekê wekî komkujiya jinê jî bigirin dest. Yanê komkujiya jinê ne tenê milê bi şer û çekan ve tê pêkanîn. Ji destpêkê di fîzîka xwe de darbeya mezin dixwe, ramanê wê bi perçe perçebûna bedena wê ve tê firotin û tê tunekirin. Ji xwe di nav rewşekî wisa de hest û hîsên ku jin bi jiyanê re afirandibû jî tune dibe. Yanê tenê laşekî mirî yê ku her roj tê firotin dibîne. Ev jî ji mirina fîzîkî û ji komkujiya fîzîkî hê xirabtir e. Li beramber êrîşên bi vî rengî parastina jinê, erka bingehîn ya hemû têkoşerane. Di civaka Kurd û di hemû derdorê cîhanê de bi rêbazên cuda jin hem wekî netew, hem jî wekî zayend tê çewisandin û li derveyî jiyanê tê hiştin. Ji êrîşên wiha re dema ku em bêjin; “Bese” hatiye. Stratejiya parastina rewa; li hember her awayî êrîşên li ser jinê pewîst e bê pêkanîn, hêza parastina jinê jî bi hêza xwe ya cewherî sekinandinê bilêv dike. Tevgera azadiya jinê û hêza wê ya parastinê YJA STAR di vê mijarê de xwedî sekinandina herî biryardar e. Artêşa azadiya jinê ya ku bi ked û hewlên serokatiya me ve pêşket, xwe di xeta parastina rewa de nû dike. Ji bo vê xeta Bêrîtan, li hember hemû êrîşan di xeta berxwedaniya jinê de berkî kirine. Bêrîtanbûyin, rast têgihiştina xetê û kiryarîkirina wê ye.
Rêheval Bêrîtan di sala 1992’an de di şerê başûr yê ku destpêka komploya nav netewî bû, li beramber xeta hevkar û xiyanetê heta dawî liberxweda ye. Heta gulaye xwe ya dawî şer dike, dûv re xwe ji zinaran diavêje û bi şahadeta xwe ve serkeftinê mîsoger dike. Rêheval Bêrîtan sembola girêdana bi serokatiyê re ye. Xeta berxwedaniyê hem di şer de, hem jî di jiyanê de wekî rêgezekê di xwe de kiryarî kiriye. Ji bo vê jî Bêrîtan xetek e û rûmetek e. Serokatiya me dibêje; “Rûmeta vê keçikê parastin deynê sukra me ye, ev yek rêgeza min e.” Divê li gor pediviya vê rêgezê her têkoşerê YJA STAR xwe bigire dest û berpirsyariyên xwe bi cih bîne. Ev yek li hember gel, şehîd û serokatî deynê me yê bingehîn e.
Em nikarin çalakiya heval Bêrîtan tenê bi aliyê wê yê şer ve bigirin dest. Xeta berxwedaniyê di têkoşîna me de felsefeya jiyanê û rêgeza wê ye. Ji bo vê jî çalakiya heval Bêrîtan, îdîa, bawerî, sekinandina wê ya jiyanê û biryarbûna wê ya azadiyê destnîşan dike. Bi taybetî jî xeta Bêrîtan peywîra fermandariya jinê ya ku divê di jiyanê de pê ve rabe, bi rengekî eşkere bilêv dike. Yanê rêgez û zagonên bingehîn ên artêşbûna jinê destnîşan dike. Fermandariya jinê pêwîste xwe ji kîjan hîmê pêşbixe jî rave dike. Heval Bêrîtan li hember zîhniyet û têgiha jiyana deshilatdar û jiyana zilam, jiyan û çalekiyekî vebijark pêşdixîne. Di bingeh de nêzîkatiyên bastûra zihniyeta zilam yê desthilatdar napejirîne. Li hemberî vê xwe wekî xetekî çalakiyê derdixe holê. Di fermandariya jin û zilam de nêzîkatiyên şaş yên ku heye li dijî wan heta dawî têdikoşe. Sekinandinekî fermandariya jinê ya vebijark raber dike û girîngiya xeta têkoşînê ji fermandar û bastûra jinê re vegotin dike. Hebûna vebijarkê, guhertinê her daîm dike û her wiha ji bo guhertinê jî rê û rêbazên dewlemend diafirîne. Ji bo vê jî xeta Bêrîtan têgiha jinê ya fermandarî û rêvebiriyê lêpirsîn dike. Xeta heval Bêrîtan li beramber zihniyeta zilam a desthilatdar vebijark e. Di xeta parastina rewa de biryardarî û hêza jinê ya cewherî ye.
Hevela Bêrîtan destpêkirina şerê zihniyetê yê demê dide çêkirin. Di xeta çalakiyê de û di mantiqê şer de guhertinê destnîşan dike. Tevlîbûna wê ya jiyanê ya bi coş, xroş û bi hezkirin tevlîbûnekî alternatîf diyar dike. Sekinandinekî ku di jiyan û ramanê de zelal nebûye di şer de jî xeta çalakiyekî serkeftî nikare pêk bîne. Li hember xiyanet û kevneperestiya hov di xeta berxwedaniyê de berkîkirina heval Bêrîtan, nîşaneya vîna jinê ye. Li dijî sazîbûnên zihniyeta heyî şoreşa zihniyetê dide destpêkirin. Xeta Bêrîtan di artêşbûn û leşkerbûna jinê de berkîkirine. Dema em rastiya Rojhilata Navîn bi taybetî jî rastiya gelê Kurd digirin dest, ev yek bi rengekî berbiçav derdikeve pêşberî me. Ger şerekî zihniyetê yê bingehîn nebe, di mijarên şer û jiyanê de serkeftin ne gengaz e. Hevala Bêrîtan têgiha fermandar û rêvebiriyê ya demê datîne holê. Di vê bingehê de dest nîşan dike ku fermandariya jinê pêwîst e xwe lihûrbûnê de derbas bike û li beramberî xwe têkoşînekî dijwar bide meşandin. Ji bo ku fermandariya jinê bi rolê xwe ve rabe, hewcadarî bi şoreşa zihniyetê heye. Ji bo vê jî divê xeta Bêrîtan û sazîbûna zihniyeta wê demê baş bê têgihiştin. Di fermandarî û rêvebiriya jinê de tiştê ku derdikeve holê, şêwezeki teng, ku tenê şer hîm digire û xwe ji guhertin û veguhertinê re girtî dihêle. Ji pêşengtiya birdozî û jiyanî zêdetir, rastiyekî rêvebiriya ku xwe bi mantikê şerê çors digire dest derdikeve pêş. Di şêwaza rêvebiriyê de hîn bêtir sazîbûna zilam li pêşe. Têgihên ku di fermandariyê de hebûn, şerê zihniyetê yê ku heye jî sînordar dikir. Ev yek bi vîna azad tevlîbûna jinê ya ji şer re asteng dikir. Dema em di vê bingehê de lîkolîn bikin, em hîn çêtir dikarin çalakiya heval Bêrîtan derxînin zanebûnê. Tiştê ku heval Bêrîtan bir wê çalakiyê, ne tenê berkîkirina wê ya şer bû. Hê bêtir di jiyan û ramanê de biryardariya ku nîşan dida, wê dibir çalakiyekî bi vî rengî. Ji ber jina ku di raman û hestan de zelal nebe, nikare bi vîna xwe jî tevlî şer bibe. Girêdan, biryardarî û îdîaya Heval Bêrîtan, çavkaniya xwe ji vê yekê digire. Çalakiya heval Bêrîtan li hember zihniyeta demê ya ku heye û ji fermandariya jinê re bersiva herî mezin e.
Artêşbûna jinê bi vê ve hê mîsogertir dibe. Ger hêza jinê ya xweser, rêxistina wê ya azad û artêşa wê ya parastina jinê nebe, pêşketina jinê ya azad jî ne gengaz e. Ev yek mirov di pir mînakên şoreşên din de jî dikarê bibîne. Hem di raman hem jî di hest de ger jin ji hemû sazî û bandorên desthilatdariyê qut nebe û di raman û zîhniyet de guhertinan jiyan neke, nikare pêşketinên wisa derbixwe holê. Ji xwe Bêrîtan bi pêdivî û serweriya vê bi awayekî kiryarî jiyan dike û dibîne. Û bi seknandina xwe ya jiyanê, helwesta xwe ya li dijî nûkeriyê û girêdana xwe ya serkeftina xeta APO’citî ve dest nîşan dike. Ger îro artêşa jina azad xwe di her awahî rêxistin kiriye, ger îro hêzên jin bi rêxistina xwe ya azad ve tê dikoşe û her diçe pêşdikeve, ev yek bi lehengî û kedên şehîdan ve girêdaye.
Di roja me de xeta Bêrîtan rojeva rêxistinê de cihê digre. Di vê demê de li hember têkoşîna me xeta hevkar û xiyanetê dixwaze xwe rêxistin bike. Êrîşên tunekirinê bi her awayî xwe ferz dike û bi her awayî arasteyên tund pêşdikevin. Xeta şer a ku tunekirina kurd û tevgera azadiyê dixwaze, bi hemû derfetên xwe ve dixazin êrîş bikin. Biryara şer hatiye dayîn û di kuştina kurdan de bi biryar in. Li hemberî vê bi xeta Bêrîtan bersiv dayin, pêdiviya têkoşeriya Apoyitiyê ye. Di demekî ku jiyan hatiye xumam kirin, hêvî û baweriyên mirov tê tunekirin de sekinandinekî xurt raberkirin gelekî girîng e. Li hember xeta xiyanatê em tenê dikarin bi xeta berxwedaniyê ve bersiv bidin. Serokatiya me ku her tim rastiya Bêrîtan vegotin dikir, vê rastiyê bilêv dike. Li cihekî ku coş û arîşeya jiyanê hatiye xilas kirin, li wê derê serkeftina şer û jiyanê ne pêkan e. Li hember van hemû sepandinan bi xeta Apoyitî ya berxwedaniyê ve bersiv dayin gelekî girîng e. Ji ber ku çalakiya heval Bêrîtan di xeta berxwedaniyê de berkîkirinê destnîşan dike. Felsefe û coşa wê ya jiyanê di pêkanîna wê ya çalakiyekî bi vî rengî de, dibin xalên herî girîng. Heval Bêrîtan felsefeya xwe ya jiyanê bi felsefeya Serokatî û têgiha jiyanê ve dike yek. Yê ku felsefeya wî nebe, sekna wî ya jiyanê jî nabe. Tiştê ku kesayetiyê diafirîne û bi nasname dike felsefeya wê ya jiyanê ye. Ji bo vê jî yê ku felsefeya wî nebe, hêviyên wî, coşa têkoşînê û serkeftina wî jî nabe.
Serokatî dibêje; “Heta ku xwedî li rûmeta gelekî ya civakî neyê derketin, tu şensê pêşketinê jî nabe. Rûmeta mirov xwedî li xwe derketin û bawerî ye. Hêza xwe zanebûn û pêşxistinê ye.” Di vê bingehê de xeta Bêrîtan di kesayatiya jinê de rizgarkirina rûmeta civakî ye. Bêrîtan bi vê xeta xwe ya çalakiyê ve hêza dijber yê hevkar û xiyanetê jî bandor kiriye. Wan ji bo xwedî li rûmeta civakî derketinê vexandiye. Di vê bingehê de xeta Bêrîtan xwedî li rûmeta civakî derketine. Ev yek sekinandin û xeta têkoşînê ye.
Rûken Irmak