Ji çapemenî û raya giştî re!
Di Çerçoveya Meşa meya rizgariya demokratik de, komekê nû ya gerîllayên me gihiştin Herêmên Parastinê yên Medya.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
Di 12’ê Hezîranê di navbera demjimêrên 17:00 û 19:00’an de artêşa Tirk a dagirker girê Talisa û Kepe Mirîşka yê girêdayî naçeya Çelê ya Colemêrgê daye ber topên obîs û hawana.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
1. Di navbera navçeyên Êlih Sason û Hezo de, cerdevan û kontrayên artêşa Tirk a dagirker, li qadên Helkit, Direnik û Gomuka kemînê datînin pêşiya gerîlayên me.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
Meşa Rizgariya demokratik a ji Bakûrê Kurdistanê destpê kiriye îro komekê nû ya gerîllayên me ji gihiştiye Herêmên Parastinê yên Medya.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
Ji 9’ê Hezîranê ve li qada Artos a girêdayî navçeya Westana Wanê yekîneyeke kontra a girêdayî artêşa dagirker a Tirk kemînan datîne cihên ku gerîllayên me vedikişin. Her wiha ev yekîneya kontra keşfa eraziyê jî dike.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
Meşa demokratik a di 8’ê Gulanê de destpê kiriye bi berpirsyariyeke mezin berdewam dike û li ser vî esasî komekê nû ya gerîllayên me ji Bakûrê Kurdistan gihiştiye Herêmên Parastinê yên Medya.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
1. Di 3'ê Hezîranê de, artêşa Tirk a dagirker xwest li qadên Şehîd Kendal, Şehîd Rênas û Deriyê Dawetiya yê Heftanînê operasyonekê bide destêpkiirn. Gelê Kurdistanê yên li vê herêmê, pêşî li vê operasyonê girtiye.
- Ayrıntılar
Lê heke ev jî pêgirê ramyariya rastîn neyê kirin, dibe çavkaniya metirsiya mezin. Va di vê mijarê de jî asta pêşxistin û dahûrandinê, bi ya min asta min a ronahîbûnê hindek darîçav kiriye. Giyaneke xwe ya tine heye, zanebûneke xwe ya firotî heye. Yanî ku tu bibêjî bi gor rastîna Kurd pênaseya wê bide çêkirin, tenê ezê karibim vê bibêjim; gelo tu çiqas hatî firotin, di nav çend destan re derbas bûyî, te çend ezbenî guhertine, ma tiştekî bi navê te heye an na? Li ba veceniqandinekê, ezê lê binêrim ku belkî jî tiştekî bi navê te nîn e.
Ji dijmin rêçek ango siyek...
Balkêş e, her ku vedikolim peyda dikim. Ev têgîn bi rengê wehiyên pêxemberan bi ser min de tên û li min zorê dikin. Wekî din jî çareya me tine ye. Her ku em rastînê wernegirin, wergirtina hêzê, wergirtina nasname û kesayetiyê ne gengaz e.
Va, di vê xalê de mirovê herî azad ew mirov e ku dizane ka bi kûderê ve girêdayî ye û ew kes e ku dikeve hundirê çalakiya wê ya herî bi şidet.
Ango rastiyê...
Çendî ku tirsnak be jî, ev zewqê dide min. Kengê ku te zimanê rastînê wergirt, hingê tu dikarî nexweşiyê derbas bikî. Bi awayekî din tu nikarî li vê cîhanê bijî: Ev taybetmendiyeke min e. Rewşa mirovê di nava me de jî berevajiyê vê ye. Bi rastî jî çiqas birevî, dê tu ewqas vehesî. Tiştekî nayê bawerkirin e! Ji tîpên herî rewşenbîr re, herî ber bi rastiyê ve, çek di dest de; va, wêrekî bi şerkirine nîşan didin. Ên ku pêwîst e bi rastiyê ve girêdayî bin, mijara ku herî zêde tê de zorahiyê dikişînin ev e. Bi hezar caran diçine mirinê, lê nayên wê rastîna ramyarî ku serê xwe di yoma wê de didin, nasnameya azad û zemînê wê yê ramanî û rêxistinî. Ev nakokiyeke erjeng e. Niha ez hewl didim ku vê çareser bikim.
Di berê de çek girtina dest jî gihînekeke mezin bû. Di berê de peyvekê xistina devê mirovên me jî gihînekeke mezin bû. Tebî xebat pêşve çûye, lê hê jî em ji wergirtina nasnameyê dûr in. Ji ber ku em dûr in Demirel jî dibêje; “Ez nasnameya Kurd qebûl dikim!” Ger me nasnameyê hindek bi saxlemî wergirtiba, dê ji devê wî tenê ne ew peyv, bi cidiyeteke mezin dê wê nasnameya li hember xwe nas kiriba. Pir aliyên me yên jandar* hene.
Ez ber dikevim.
Belkî rewşenbîrên me ango yên ku hindek diramin û heta şoreşger jî dikarin bibêjin em xwedî îdîa ne. Lê ji ber ku biwêrekî nahizirin, nizanin wê çawa bijîn, Zîlanê nas nakin û ji ber ku eleqeyeke mezin nîşanê rastînê nadin, ez pir bihêrs dibim. Ev hemû xebatên rewşenbîrî û wêjeyî ne. Lê ditirsin, ên herî şoreşger jî ditirsin.
Takekes birçî ye...
Niha hemû ajo belaya ser in. Bisazîbûna ramyarî nîn e, bisazîbûna çandî nîn e, bisazîbûna leşkerî nîn e; di destên wî de tiştek nîn e. Tenêtiyeke tirsnak diderbirîne. Ez dibêjim tenêtiya xwe bibîne, bibîne û ger gengaz be, bi ser xwe ve biçe. Ez hewl didim ku mekanîzmayan pêşbixînim.
Bihêrs im.
Ez xwe bi zorê digirim. Lê ji ber ku naxwazim bin bikevim, ez dibêjim ezê bi azîneyeke cewaz rastînê lê pêwîst bikim. Va, ev mekanîzmaya bi navê PKK’ê hindek wisa pêk hatiye. Dîyalektîka ku civakê serûbin kiriye hindek wisa ye. Her ku ji rastînê rev çêdibe, ya min jî înada min digire û ez dibêjim bi van hindek rastînê bidime hîskirin.
Ez rastînê bi lêv dikim, rastînê birêxistin dikim û rastînê biçek dikim. Rastînê datînim pêşiya wan û bi vî awayî tola xwe distînim. Bi rastî jî pêwîstiyên paşnavê xwe tînim cî. Zewq dide min, ez hêrsa xwe hindek bi vê sivik dikim.
Ez li ser mirovê xwerû û bijartî pir disekinim. Heta dikare bê gotin ku kurtaseya jiyana min wilf nîşandayîna mirovê ji xwerû ber bi bijarte û ji bijarte ber bi mirovê xwerû ye.
Bi ya min mirovê xwerû mirovê herî bijarte ye. Lêgerîna min a bijarteyiyê, ji bo peydakirina mirovê xwerû ye.
Tebî ne ew mirovê di destpêkê de ku xwezayî û xwerû bû. Dê evê pir bibe ûtopîk û dozîneyî.
Mirovê xwerû dê çawa şekil bigire?
Bîrdoziyên mirovanî hene. Ê ku mirovanî û mirovî ye çî ye? Bi vê wateyê rizgarîxwaziya netewî ya Kurd ji bo min tenê amrazek e. Di bingeh de li paş vê amrazê mirovaniyeke kûr û lêgerîneke mirovî heye. Nexwe ne gengaz e ku ez vê çalakiyê pêşve bibim. Eleqeya min a mirovî di asteke awarte de ye.
Şiyarbûnî hatiye wê astê ku, hemû xuyangên diteyisin vedigerin bertekê. Min xwe vegerandiye mekanîzmayeke parastinê ya wisa. Ez dibêjim; berteka çewt raber kir, ezê bi berteka rast bersiv bidim. Ev rê li ber şerekî mezin vedike. Bi ya min çi eleqeya wî mirovê li hember min bi xwerûbûn û bijarteyiyê nîn e.
Ez timî vê pirsê ji xwe dikim; ez nikarim wek van bijîm û hûn dizanin ku ez najîm.
Ma ez dikarim di çerxa seretayî de, yan di çerxa navîn de, yan jî di çerxa niha de baştirîn bijîm?
Di her çerxî de, ne di ti çerxî de û di çerxên bên de dijîm.
Bi çerxan re navbera min ne baş e. Rewşeke cewaz e...
Mirovê bi tenê...
Helbet ev ji bo min pêwîst e. Ji ber ku pîrozbûn bi xwe ev e. Ger bi derdorê re biyek bibim, dê pîrozbûn bisekine. Ji ber ku disekine, dê çalakî bisekine, partî û tevger pêş nakeve. Ne tenê ji ber pêdiviya tevgerê, di felsefeya min a mirovanî de tetmîn nebûyîn heye.
Ez nahedirînim; ecibandin bila li virê bimîne, ez tirsnak û mezin bibertek im. Min rêxistina PKK’ê, vî şerî bi armancên ramyarî yên bingehîn ên civakê re girêdayî aniye rewşa bihevseng.
Teqîna bertekê...
Hêrsên min hene, yên ku naecibînim hene, redên min hene. Ez dixwazim van derbasî jiyanê bikim. Mesela li gund digotin, weke ku tê zanîn nakokiyên gund... Bi ser de here û çareser bike, -va tu ciwan î, bi gor rêpîvanên malbata me paşnavê te jî Ocalan e, here û çi pêwîst dike bike... Min got ez hêrsa xwe wisa nadim teqandin. Min xwe veşart, min manevrayeke balkêş li dar xist. Manevrayên min ên wisa, vegerandina wilfên min di asteke nayê bawerkirin de ne. Helbet ev dikarin ji bo hezê jî bêne gotin. Bi wan re jî mijûlahiyên pir alî hene. A herî guncav, ez di felsefeyê de lê geriyam. Me, ji vê re got polîtîkaya rizgariya netewî ya herî rast.
Lêgerînên min ên tirsnak hene.
Ez dixwazim hêrs û arzûyên xwe mezin bikim û ber bi dumahîka mezin ve bibim. Bûna zanyarekî baş, her wekî ev jî encamê hêrsê ye, dahîtî jî bi vê ve girêdayî ye. Di saziyên mêtînger de bûna bûroqrat, heta leşker, sivîl, bûroqratê ramyarî jî; min bi rengê gelo dibe pirsan ji xwe kirin. Ev jî ji rêzê ne û min vê ji rêzêbûnê peyitandibû. Min eleqeyê nîşan neda. Rastîna ramyariya sosyalîst ji bo min wateyeke mezin derbirand.
Sosyalîzm bûyereke rojaneyî ye, polîtîkayeke mezintirîn e. Vê yekê daxistina rastîna Kurdistanê, dê dijmînê wê bi gor rêzikên geometrî di asteke pêş de zêde bibin. Ev tê çi wateyê? Tam tê wê wateyê ku sahaya ku ez karibim bertekên xwe tê de biteqînim hatiye peydakirin.
Sedemê ku ez di ramyariya rizgariya netewî de ewqas balrakêş im; ji ber ku min zemînê mezinahiya hêrsê, lêgerînê û îdîayê wergirtiye. Zemînên din piçûk in, min tetmîn nakin. Bûna general ango ramyarek min tetmîn nake. Piraniya we bi bûna yekî ji rêzê qîma xwe tînin. Di van sînoran de mayîna min ne gengaz e. Ev bi xwe jî ji min re teng tê.
Zemînê Kurd lewaz e, lê ji ber ku di rewşa daringiyekî xam de ye, ez xwedî heteriyê me. Ger ez vê zemînê bi kar bînim, ezê karibim xwe hilavêjim zemînên din. Ezê karibim bi DYA’yê re mijûl bibim, karibim bi binkeyên kevnare yên Rojhilata Navîn re mijûl bibim. Hêviya vê bi xwe peroşî dide. Ez dibêjim dawiya vê xebatê jî dê baş be. Lê zemînê niha jî pir baş e û ev berhemê jî dide. Di vir de ger baldêrî bê nîşandan, ez ji rewşa hestyarî û hêrsî derdikevim û bi dumahîyeke ramyarî ya mezin ve diçim.
Ez rasteqînî me, ne serborîperest û xeyalperest...
Min bi gor pîvanên zanistiyê kirûya netewî pir vekola. Ez di wê astê de me ku dikarim qasî zanyarekî herî baş civakbûnê bi gor asta zanistiyê ya heyî fêm bikim.
Jê jî wêdetir ez çalakmendek im.
Erê çalakmend. Ev jî baş e... Ez propagandevanekî erjeng im. Rêxistinkar im. Timî di rewşa tevgerê de me. Ger ev hemû bi hev re nebin, hingê ez nexweşek im ango jiyîna min zor e. Pejirandina jiyanê li ba min, ewqas vekirin û hilgavtina mezin daye çêkirin. Evqas rêxistin, dê hemû jî di astên çekdarî ên herî metirsîdar de bibin şervan. Dê taybetmendiyên milîtan ên erjeng jî pêş bikevin. Baş bala xwe bidinê, rojane ez ewqas xwe digijgijînim nebû, tu dikî û tuyê bi vê bimirî. Li virê îdîaya jiyanê hêz qezenc dike. Divê bi reha tu bijî, her tişt bi jiyînê ve girêdayî ye.
- Ayrıntılar
Pênaseya herî watedar ku bikaribe rêhevala Rojîn ku navê xwe ji stêrkan digire, vebêje stêrk e. Hem dayîka wê navê stêrkan lê kiriye, hem jî di refên azadiyê de navê xwe ji rojê girtiye. Rojîn tê wateya jina roj, jîna rojê. Bi qasî ku wek rojê germ û jidil bû, di wateya ku roj sembola Rêbertiya me ye jî, di wateya girêdana jidil bi Rêbertî re herîbaş dikare ev nav wê îfade bike. Navê ku dayîka wê daniye ser jî Sureya ye, di Erebî de Sureya navê kome stêrkekê ye. Em rêhevaltiyê di sînorê afirandina jînê û parvekirina mirinê de parve dikin. Ev jî tê wateya ku em bi her alî ve bi aliyên herî zirav û kûr hevdu nas dikin. Lê em navên hev yên berê nizanin. Qet nayê bîra me ku em bipirsin jî. Navê ku me îfade dike ew navên ku em bixwe hildibijin in. Di wê rêya ku me hilbijartiye de rêya ku me ji xwe re diyarkirî ye. Belê, min navê rêheval Rojîn jî bi şehadeta wê re bihîst. Ez ji xwe re dibêjim ew navê ku dayîka wê daniye ser jî cewhera wê pir baş rave dike. Tenê yek stêrk nikare rêhevala Rojîn bîne zimên, ew encax bi komestêrkan dikare îfadeya xwe bibîne. Encax henga (cumbuş) stêrkan ku çavkaniya enerjî û roniyên cuda ne, dikarin wê vebêjin. Heke yek tefiya, yeke din di komestêrkan, parçeyeke din a gerdûnê dikare wê dewam bike.
Mirov li gor navên xwe dibin xwedî karakter. Navê zarokê/a ku nû ji dayîk bûye, çawa dê wî/wê pênase bike?, ev mijarkeke nakok e. Lê mîna ku ew navê malbatê daniye ser zarok, bi wî navî re bendewariyên malbatê di zarok de diteyîse. Ji aliyê din ve, em şervanên azadiyê ji bo xwe navên nû hildibijêrin. Em bi navê xwe re didin diyarkirin ku dixwazin xwedî sekneke şoreşgerî ya çawa bin û armancên têkoşîna xwe tînin zimên. Ji ber felsefeya me şervanên azadiyê felsefeya ku ‘em yek diçin bi hezaran tên’ e. Dîroka me bi mînakên wiha re dagirtî ye. Navên rêhevalên me Bêrîtan, Zîlan, Egîd, Sema, Çîçek, Rustem îfadeya şênber a vê rastiyê ne, ku li pey çûna yekê bi hezaran kes cihê wî/wê digirin. Lixwekirina navê rêhevalên şehîd ji wan rêhevalan re soza me ye ku em têkoşîna ku wan meşandî, ji cihê ku maye bi awayeke hîna xurt berdewam bikin.
Mirovên herî kevin ên di dîrokê de bi taybet jî jinan navê xwe ji stêrkan girtine. Roniya ku tarîtiyê diçirine hêviya ku di nav tarîtiyê de ber bi jiyanê ve diçe ye. Ji ber ronî heta bi qasî dilopekê be jî xwedî wê hêzê ye ku tartîtiyê kun bike. Jinê ku mirovahî birêxistin kiriye û civakîbûn pêş xistiye, bi îcadên ji nava tinebûnê, ji mirovahiyê re derfeta jiyanê afirandiye û hilberîn pêşxistiye. Jin ji bo civaka wê demê wek roniya ku tarîtiyê diçirîne ye. Lewma jî mirovên wê demê ji jinê re navên stêrkan layîq dîtine.
Navlêkirina jinan bi navê stêrkan yek ji kevneşopiya axa ku Rêhevala Rojîn jê dayîk bûye ye. Wek kevneşopiya navlêkirinê, pir kevneşopiyên jinan ku yekem car civak birêxistin kirine, li wan axan hîna jî dewam dikin. Rêhevala Rojîn jî jinek bû ku pir taybetmendiyên wê kevneşopiyê di xwe de dida jiyandin. Ruhê azad ê wê erdnîgariyê di rêhevala Rojîn de dihate ziman. Rêhevala Rojîn keça eşîreta Gewda ku li zozanên Feraşîna Colemêrgê dijîn, hatiye cîhanê. Gewdayî ku di zozanên bihûştwarî yên Feraşînê dijîn, di parastina taybetmeniyên civaka xwezayî de li ber xwe dane. Ji ber çavkaniya çanda eşîrê ji azadiyê tê. Li zozanên Feraşînê azad jiyane, hemû tiştên pêdiviyan wan pê hebûye, xwezayê di berdêla keda wan de, pêşkêş kiriye. Wiha dest bi jiyanê kirine, wiha fêrî jînê bûne, li beramberî yên xwestine vê biguherin jî li ber xwe dane.
Rêhevala Rojîn, ruhê berxwedêr û azad ji kokên dîrokî ya rastiya civaka xwe wergirtibû. Tişta di serî de ew ber bi PKK’ê ve kişand jî ev koka dîrokî bû. PKK, xeta azadiyê ji kokên dîrokî ya civakê girtiye, lê belê îro bûye navnîşana têkoşîna ji bo azadiyê. Ruhê azadiyê di PKK’ê de şênber dibe. Û herkesê/a li azadiyê digere wê rêya wî bigihîje PKK’ê. Lewma jî zehmet nebû ku rêhevala Rojîn PKK’ê peyda bike. Hîna dema zarok bû, pîvanên wê yên azadiyê wek ciwanekê bi qasî ku xiyanet û tinebûna ku li ser civakê dihate ferzkirin ferq bike, diyar bûn. Qirkirina ku li Kurdistanê dihate ferzkirin, di salên ku rêhevala Rojîn tevlî bû, bi rêbazên herî hovane êrîş li gel dihate kirin. Rêhevala Rojîn ku di hembêza xwezayê de tama azadiyê dizanî, hîna di temeneke piçûk de, li beramberî xiyanet û qirkirina ku li ser civakê dihate sepandin, pêwîstiya teslîmnebûnê û berxwedanê dizanîbû.
Rêhevala Rojîn pêwîstiya azadiyê wek zerûreteke civakî hîs dikir, lewma di sala 1993’an tevlî nava refên partiyê bû. Di nav partiyê de li ser bingeha ku bi xeta azadiyê re bibe yek, bû xwedî hewldaneke mezin. Ji bo azadiyê bijî kedeke mezin da. Li qada Botanê ku ji wir tevlî bû, bi salan ma, hertim li pêş û bi çalakî tevlî pratîka şer bû. Karakterê hînker ê şer rêhevala Rojîn jî pijand, perwerde û kamil kir. Tûjîtiya şer bû şêwazê jîna wê. Li welatekê ku di çembera qirkirinê de ye ango li Kurdistanê jiyan bi tûjiya şer e. Ji bo jîna li navênga şer tenê biryardarî têr nake, ev tenê dibe yekem pêngav, ji biryardariyê jî wêdetir; vîn, dîsîplîn, xweliqkariya ku ji tinebûnê ava dike û birêxistikarî hewce dike.
PKK’ê ji gelê Kurd ku di xala tinebûnê de bû, civaka ber bi azadiyê ve diçe, bi vê rêbazê têkoşînê afirand. Yên ku vê hêzê didin PKK’ê jî milîtanên fedayî ne, ku karîn bi vê ferasetê têbikoşin. Wek rêhevala Rojîn, yên ku ruhê xwe tevlî ruhê PKK’ê kirine, bi keda xwe re dilop bi dilop PKK honandin. Wan PKK afirandin. Ew, heqîqeta jiyanîbûyî ya PKK’ê ne. Rêhevala Rojîn bi ruh, cewher, ked, rêhevaltî, ken, huzun û bîranînên xwe ve PKK ye. Pênaseya milîtan a PKK’ê, pênaseya fermande û azadiyê di rêhevala Rojîn de şênber bû. Rêhevala Rojîn karî PKK’ê bi cewherê wê ve bijî.
Cewhera jinê, di zindîbûna ruhê xwedawendan de hilgirtibû, rêgezên xwedawendiya ku di xeta PAJK’ê de tê ziman, di rêhevala Rojîn de jiyanî bibû. Ji jinê bawer dikir, ji jinê hêz digirt û jidil bi azadiya jinê ve girêdayî bû. Bi vegotina Rêber APO “xwedawend ew kes e ku di şertên herî zehmet de bikaribe xweliqkar be.” Rêhevala Rojîn jî hema bêje bi xweliqkariya xwedawendan di şertûmercên herî zor de jî bi şêwazên herî xweliqkar çareserî didît û ji tinebûnê ava dikir. Bi vî awayî kar û xebat sererast dikir û dimeşand. Ev taybetmendiya wê jî baweriya bi jinê û wek jinekê xwe bihêzkirin îfade dikir.
Di heman demê de rêhevala Rojîn şervana bê endîşe ya azadiya jinê bû. Li beramberî nêzîkatiyên serdest ên zilam, her kêliyê hestyar û di nava şer de bû. Li beramberî taybetmeniyên paşverû yên jinê jî ticar tewîz nedida. Bi qasî şervantiya tûj, şerkera afirandina tiştên nû jî bû. Ji ber vê sedemê di şerê bi paşverûtiyê de wê qet kesek nedişkand, di nava pêvajoya pêşketinê de aliyên wî/wê yên xurt derdixiste holê, ticar alîkariya menewî jê kêm nedikir û hertim pêre bû. Feraseta têkoşîna me ya rêgezên rêhevaltiyê hilweşandina xirabiyan û pêşxistina xweşikiyan e. Rêhevala Rojîn jî wek têkoşereke bêeman û bi kedeke mezin re ev feraset jiyanî dikir. Tikes ku ji rêhevaltiya wê bandor nebe, nîne. Yên nedikarîn jê tewîz bigirin, yên herî zêde jê dixeyidîn jî ji rêhevaltî û keda wê re bihurmet nêzîk dibûn. Ew îfadeya wîjdanê bû. Yên wîjdanê wan li herderê belavela bibû jî li beramberî sekna wê ya biwîjdan dihatin ser rê. Carna jî hin kes tenê ji vê sekna wê bandor dibûn û diketin lêgera wîjdanê.
Di şervaniya xwe ya 20 salan de bû şahidê ewqas tiştan ku… Ew klasîkeke jiyanê bû. Bîranînên wê tam mamosteyeke jiyanê bû. Ji fedayî û lehengên herî mezin re şahidî kiribû… Li dijî xiyanetên herî ketî li berxwe dabû… Me bi henekî jê re digot jina bûyerdar (olayli). Li cem wê ti tişt bisergirtî û veşartî nedima. Hele, ger hinekan bixwesta kareke şaş bikin, nedikarîn ji destên wê xilas bibin. Bi rûyê diyar ê cih û bûyeran re teng nedima. Bi pêşdîtin û hîsên xwe yên kûr wek ku kêmanî hîs dikir, li wan digeriya û deşîfre dikir. Lewma jî di şerê xetê de, hin kes ji bo bi wê re rûbirû nebin, sererastkirina xwe tercîh dikirin. Bi vê sekna xwe ve, ew taktîka ku hosteyên şer beriya şer biqewime şer biser dixin, di şerê xetê de pêk dianî.
Di rêhevaltiyê de xwedî ruheke zindî bû. Welê ku dûrahiyan nedikarî wê asteng bike, kesên dûrî çav bûn, lê ji dilên wan dûr nedima. Bihorîna demê jî germahiya rêhevaltiyê sar nedikir. Teqez bêku ferq û cudahî bixîne navberê, li her kesê/î dipirsî, mereqa wan dikir û ji wan re xeber dişand. Rêhevaltiya bi wê re dihate wateya ku mirov qet bitenê nemîne. Rêhevaltiya wê wek çiyayeke qahîm her li cem me bû. Çiyayeke sipsax, kip (dîmdîk), bi qasî serhildêr ewqas jî sade û ji rêgezên xwe tewîz nade, li beramberî hercure xiyanetan ji pakiya xwe tiştekê wende nake û li pêşberî dîrokê li ber xwe daye. Rêhevaltiyeke wek çiya ku li ber çavan nebe jî, me dizanî ew li wir e, kengî em bixwazin dikarin xwe pispêrinê û dê me biparêze. Çawa ku ji dûrve em hîs dikir, me jî kêliyên dûrî wê nedikarî bêyî wê derbas bikin. Mutleq me behsa wê dikir, bêriya wê dikir û bi bîranînên wê re ew li kêleka xwe hîs dikir. Heke ew li cem me nebûya jî herî zêde me behsa bîranînên wê dikir. Bi bîranînên wê ku bi germahiya rêhevaltiyê, bi xwezayîbûna jinê û tûjîtiya şer bû, em carna dikeniyan, carna dilêş dibûn û me heyfa xwe pê dianî. Lê ew carna aciz dibû ku em çima her behsa wê dikin. Ji ber, tu rêhevala me ya herî xwoşewîstî Rojîn.
Rêhevala Rojîn karî bibe rêhevala herî xoşewîst a herkesê. Heke were pirsîn di cîhanê de ya herî zêde dilovan e û tê hezkirin kê ye? yên ku wê dinasin yekem kesa ku bê bîra wan rêhevala Rojîn e. herkesê/a rêhevala Rojîn naskiribe, dê bi vî awayî wê rave bike. Ew rêhevalek e ku di dilê rêhevalên xwe de cihê herî xweş girtiye. Wê karî bibe ya herkesê/î. Yên ew nasîn, ji ber bi kesayeta PKK’ê ya jiyayî re rûbirû bûne pir bextewer in. Tiştên ji rêhevala Rojîn fêrbûne bi qasî imrekê wê hêz, moral û bawerî bide wan.
Rêhevala Rojîn bi rengê evîndariya xwedawendan bi xaka xwe bi welatê xwe Kurdistanê ve girîdayî bû. Ji ber gêrîlatiya xwe di salên herî zehmet li Botanê bihorandibû, Botan îfadeya nasnameya wê bû. Ewçend jê hez dikir, bawer dikir û bêrî dikir. Rêhevalên ku li Botanê bi wan re rêhevaltî parve kiribû ruhên wê yên jînê bûn. Pir rêhevalên şehîd wek nîviya ruhê xwe dijiya, dida jiyandin. Yek ji wan rêhevalan jî Sorxwîn bû. Bi pir aliyan ve birastî jî ruhê wê dişibî rêhevala Sorxwîn. Rêheval Rojîn piştî şehadeta hevala Sorxwîn paşnavê xwe danîbû Sorxwîn. Dixwest herkes wiha xîtabê wê bike, lê belê ji ber hevalan ew bi navê Rojîn Gewda nasîbûn, wiha gazî dikirin. Aciz dibû, dixeyidî. Ger yekê/î jê re bigota Rojîn Sorxwîn wek zarokekê kêfxweş dibû, wek ku hemû cîhan dabine wê.
Ji Zagrosê ku herî dawî lê ma, pir cuda hez dikir. Bi heyranî behsa xweşikiya Çarçêla dikir. Wek ku di cîhana xwe de tişta herî xweşik dîtibe, bi huzûr û şanezî xweşikiyên wê vedigot. Rêhevala Rojîn bi caran birîndar bibû. Ji pir derên bedena xwe ve birînên ku birastî jî zora wê dianîn, xwaribû. Zagors jî biqasî xweşikiyên xwe, bi serhildêriya xwe ve jî zehmet e, hêz dixwaze. Wê bi evîna çiya, bêyî sekn û rawest her xebitî. Ne bi hêza qeba, bi vîna xwe re bi serhildêriya wir re kete pêşbirkê. Lûtkeya hemû tecrûbeyên xwe ên şer li Zagrosê pêşkêş kir. Wek fermandera YJA-Star di birêxistinkirin û pratîkirina şerê şoreşgerî yê gel de bi ked û xebata xwe ya mezin mohra xwe li pêvajo û şer xist. Ev şer biqasî ji bo hemû milîtanên azadiyê, ji bo wê jî bi armanca têkbirina tecrîda li ser Rêber APO û pêkanîna azadiya ku heq dikin bû. Rêhevala Rojîn bi hemû azwerî û hêza xwe erka dîrokî girte ser milê xwe, wek temsîla xeta rêhevaltiya şanazê Rêbertiyê, navê xwe li dîrokê nivîsî.
Zagros cihê ku herî zêde li dijî dijmin şerê giran lê tê meşandin, herwiha ciheke ku dijmin jî di vê qadê de bi rêbazên herî hovane ji bo tinekirina gêrîla êrîş dike û wiha navê xwe li dîrokê nivîsiye. Bitaybet wendahiyên li Geliyê Tiyarê li gor rêhevala Rojîn teqez divê tola wan werin hilandin. Xeyalên dijmin bi van wendahiyan re ku vîna gêrîla bişkêne, di sala 2012’an bi şerê ku pêşengtiya wê rêhevala Rojîn kir, vala derket. Rêhevala Rojîn bû fedayî û pêşenga têkoşîna ku layîqê Rêber APO û rêhevalên Şehîd e.
Di 20 salên jiyana xwe ya têkoşînê de di çemberên herî nêz dijmin de şer kir. Ji ber dizanî rêya parastina civaka xwe ev e. Ev derê nêzîk dijmin, li dijmin xistin û ew tiştên dizîne jê stendin biqasî ku zerûrî bû, herwiha cihê ku herî zêde nêz mirinê jî bû. Azadiyê bedel dixwest. Lewma jî rêhevala Rojîn qet ji mirinê netirsiya, lê bi hêsanî jî teslîmê mirinê nebû, bi mirinê re şer kir. Ji mirina ji bo welat wêdetir, ji bo pêşxistina serketinê, bi caran mirina ku hatibû ba wê qewitandibû û binxistibû. Di şertûmercên herî zehmet de karî çembera mirinê hilweşîne. Ji bo azadiyê ji bo heya dilopa herî dawî ya xwîn û enerjiya xwe şer bike bi caran mirin binxist. Ji bo mirina li ser Kurdan bide şikandin dijiya. Ezma wê ya jiyan û azadiyê biqasî mirinê bin bixîne, xurt bû.
Yên xwediyên dilên ketî û zalim in bila vala vala kêfxweş nebin ku ew tine kirine, stêrk natefin, namirin. Kêliya ku enerjiya wan dawî dibe, ew kêlî ye ku stêrk enerjiya xwe li hemû gerdûnê belav dike. Dibe yên wek stêrkên geş nabînin, dibêjin qey tine bûye, lê ew êdî bi roniya ku bi salan li gerdûnê belav kiriye, gihîştiye her derê, li her derê dijî. Rêhevala Rojîn girê bi girê ruhê xwe yê ku bi azadiyê honandî, di her rêhevalên ba xwe de teyisand. Roniya wê di me hemûyan de dijî. Bi şehadeta wê re baweriya me ya nemirinê hîna şênber bû. Şehadeta wê kêliya ku bi tevahî mirin binxist û gihîşte nemirinê ye. Ruhê azadiyê di jiyan û têkoşîna xwe de şênber kir û vê jî ew kire nemir. Dema jiya Rojîn ango jina rojê li dor xwe ronî belav kir, bi şehadeta xwe re jî bi Sureyan re bû komestêrk û di dilê rêhevalên xwe de dibiriqe.
Emîne Erciyes
- Ayrıntılar
Em di pêvajoyeke wer de derbaz dibin ku dîrokê teşeyeke nû qezenc kiriye. Serokatî di paraznameya xwe ya dawî de, yekpare nêzîkî civaka dîrokî bûyin xiste rojeva me û herikandineke nû bi dîrokê da qezenckirin. Têgihîştinên me yên şaş ji nû ve hejand. Danî holê ku, têgihêştina dîrokî ya ku hatiye avakirin û heqîqeta dîrokî yek nîn in. Destgirtina dîrokê bi dîtina civaka dîrokî re di xwe gihandina heqîqeta dîrokî de hêzek derxiste holê. Elbet dema ku dîrok bi awayekî yekpare tê destgirtin, tenê ne dîroka serweran, diviya bû ji dîroka jinê ya ku weke xeleka destpêkê û ya dawiye ji bo hemû bindestane re nêzîkatiyek rast bihata kirin û heqîqeta wê derbiketa holê. Ji ber vê yekê jî bi pêşxistina Jineolojiyê re (ango wateya zanista jinê û zanista jiyanê jî dide. Jin=Jîn, Jîn=Jiyan) Rêbertî ev weke xebateke rohnîkirina dîroka jinê danî pêşiya me. Ji ber ku ev dîroka ku serweran bi hezarê salan pêşkêşî me kirine, di rastiyê de li ser bingehê nixumandina ew dîroka pîroz û bi nirx hatiye hûnandin û piştre ketiye meriyetê. Lê dîroka rastîn, ew beşa ku nehatibû ser ziman û hatibû belovajîkirin bû. Dîroka jinê jî beşa vê ya herî girîng bû. Hemû lîstok, berovajikirin, neheqî, dizî, bi tinekirina dîroka jinê re destpêkiri bû. Ev di heman demê de destpêka çîroka lehengî ya zilamê serwer û xasûk bû ku ti caran ji desthilatî, qirkirin, talan û mêtinê têr nedibû bû. Ev dîrok, li gorî berjewendiyên serweran hatibû avakirin û dîroka zilamê serwer ê ku ji heqîqetê dûr bû. Têkoşîna Azadiya Jina Kurd di aşkerakirina vê rastiyê de, roleke bilez û girîng lîst. Ji bo jinê dîrokeke nû, ango dîroka azadiyê dihate nivîsandin.
Berovajikirina dîroka jinê û hemû ser û binîhevkirinên hatine kirin, li welatê Xwedawenda Dayîk a Pîroz Mezopotamiye de hatibûn pêşxistin. “Gencîne (Xizîne), di cihê ku lê hatiye wendakirin tê gerandin”. Hafize, cewher û azadiya jinê di wir de veşartî bû. Diviyabû ku hinekan Xwedawenda dayîk ji nav jiyana ku hatiye şewitandin û cihên ku hatine xerakirin de derbixistaya û ji nû ve saz bikiraya. Felsefeya jiyana nû ya Rêber APO derfeta vê yekê da avakirin. Jina kurd a azad afirand. Viya di heman demê de kir ku gelek jin ji gelên din ê weke, Ereb, Tirk, Elman û hwd li ser rêka azadiyê bi jina Kurd re bibin rêheval, deriyê vê yekê heya dawiyê vekir. Jinan di riya şoreoşa ku hatiye pêşxistin karîn rengên xwe û azadiya gerdûnî jî pêşbixin. ji ber vê yekê jinên Kurdistanê ji hemû jinên cîhanê zêdetir di têkoşîna azadiyê de pêş de çûn. Ji ber ku pir bi şens bûn. Ji ber ku xwedî Rêberekî weke Rêber APO û rêhevaltiya wî bûn. Rêbertî, ew jina ku hebûna wê weke çavkaniya hemû xirabiyan dihate dîtin, bi jiyana azad re û bi têkoşîna wê re da naskirin. Di heman demê de rê û rêbazên pêwîst, beşên wê ên bîrdozî û zîhnî û her weha di warê, him maddî û hem jî manewî di hemû waran de piştgiriya xwe raber kir.
Destpêka têkoşîna azadiya jinên Kurd; bi pêşketina Tevgera PKK’ê û bi beşdarbûna jinan re pêşket. Felsefeya jiyana azad û civaka azad a Rêber APO û herweha têkoşîna ku pêşdiket di heman demê de pêwîstiya destpêkirina şerekî mezin li dijî dîroka zilam, zîhniyeta wî û ferasetên wî li bar çav girt. Dîsa, weke şerteke bingehîn, diviya bû ku ew hemû nirxên ku zilamê serwer bi şaristaniyê re ji destê jinê girtibûn bihatana standin. Ev ji bo jinê tişteke pir zehmet bû. Tenê dikarî bû bi îsrarkirina di azadiyê de encam bidest bixe. Pirsgirêka bingehîn a jinê, pirsgirêka hebûnê bû. Bi nasnameya xwe weke jin diviyabû hebûna xwe biafirandiba. Bi Hezaran sale nasnameya wê, hişmendiya wê, îradeya wê, bedena wê, dengê wê û bi temamî hemû tiştên wê jê hatiye girtin. Jin heye! Lê çawa heye? hebûneke ku Aîdê hineke din e. Jin tenê dikarîbû weke koleyeke zilam hebe. Ji bilî wê, xwebûn an jî xwedî îradebûn nedibû mijara gotinê. Di hinek civakan de dema ku mêrê jinê dimire, jin jî weke ku mirye tê hesibandin. Ji ber ku civak, jineke ku aîdê ti mêran nebe napejirîne. Jin ji bilî amûreke ku dewlet, desthilatî û sîstem ji bo sazîbûna xwe bide rûnişkandin wê bi awayekî bê sînor bikartîne ti tiştekî din îfade nake. Li gorî berjewendiyan diviya bû wer bûya.
Ma wê bibûya çi? Ev 5-6 hezar salin di dirêjahiya dîroka şaristaniyê de her tiştê wê ji destê wê hatiye girtin. Hemû nirxên ku di çanda Xwedawenda Dayîk de hatibûn afirandin jê hatin dizîn. Di serdemekê de nirxên ku ji bo jiyan were domandin dihatin bikaranîn, lê bi demê re pîrozbûna xwe ji dest dan. Wisa bû ku ji bo yekdestdaran û kûrtêlxuran ew hate bikaranîn. Piştre jî bi mîtolojiyên direw re him di mejiyê jinê de, him jî di hafîzeya civakî de xebatê şûştina mejî hate meşandin û rêbazên cûrbecûr jî hatin bikaranîn. Ev rêbaz bi pêşketina serdeman re bi şêwazên cuda cuda re hatin kûrkirin. Ji ber vê yekê jî mîtolojiyan cihê xwe ji dîn re, piştre jî ji felsefeyê û zanistê re hişt û viya jî kir ku hafîzeya civakî di asta herî jor de jêbirin ango têkbirin pêkbê. Herkesî ev rastî pejirandibû. Jin weke kolê malê, malê zilam û amûra bingehîn a meşandina sîstemê bû. Ya ku li ser milê wê diket, ew bû ku vê erkê bi layiqî pêkanîn bû. Civaka cînsiyetparêz di vê mijarê de rola sereke dilîst. Lê belê li dijî wê rastiya ku hatî avakirin, redkirina herî mezin Rêber APO pêşxist. Ji ber vê yekê di têkoşîna azadiyê de cih da jinê û jê re bû rêheval.
Jina Kurd a ku beşdarî têkoşînê dibe, herçendî şer dike zana dibe, çiqas zana jî dibe ew qas bihêz dibe. Bi rêxistinkirina jiyana xwe ya xweser re, hîne zêdetir hêza xwe ya cewherî derdixiste holê. Vê yekê jî hêşt ku hemû gumanên di derbarê jinê hebûn werin şikenandin. Viya di heman demê de rêka ji nû ve xwe afirandinê ji bo jinê vedikir. Jina kurd cara yekê, li dîroka jina azad di cihê ku tê de hatibû wendakirin geriya û ew dît. Jinên kurd xwe gîhandin rihê serhildêr ê Înanna’yan, Îştar’an û Kîbele’yan. Ew zanebûn, îrade, hafîze, beden, rih... û hemû nirxên ku jê hatibûn dizîn, dubare yek bi yek istandin. Xwe bixwe bixwe xûliqandinê re jina azad hebûna xwe qezenc kir. Ev tişt hemû, îfadeya dîroka jinê ya ku ji nû ve hatî nivîsandine.
Jinan êdî hêdî hêdî fêrdibûn ku bi gûman li tiştên ku jê re hatine layîq dîtin binêre. Di pêvajoya têkoşînê a derbazbûyî de jinê îspat kir ku ew jî dikare hemû karên ku zilam dikare bikin bike. Fêrbibûn ku bi wêrekî, fedakari, ked, hewldan û inadeke mezin, şer bikin. pêşketinên ku qet tu kesî xeyal nedikir di nava şoreşê de pêkanîn. Ji bo ku hîne jî xwe xûrt bikin, rêxistiniya xwe ya xweser pêşxistin. Ev yek di nava hemû civaka Kurd de jî belavkirin.
HEVGEHÎNA JINA KURD BI AZADIYÊ RE
Pêşketinên ku bi têkoşîna rizgariya kurd re li Kurdistanê hatine jiyîn di jinên kurd de zanebûnek li pêşxist. Ji bo jinan pêşketina destpêkê ya şoreşî, ketina ferqa koletiya ku jiyandikire. Her wiha pêhesîna wê û rastiya wê ku ew rastiyên civakî ku li ser hatine ferzkirin rastiyên sexte û çêkirîne. Bi wateyeke din lêpirsîna jiyana ku bi hezarê salane ji aliyê zîhniyeta zilamê serwer ve jê re hatiye pêşkêş kirin e. Yê ku di destpêkê de ev yek lêpirsîn kir, mirovê azad Rêber APO bû. Ji ber vê yekê jî, di bingehê civaka azad a ku wê biafirîne azadiya jinê bi cih kir. Bi mebdeya ku “heya jin azad nebe, ti jiyan azad nabin” re ji bo hemû jinan deriyê azadiyê heya dawiyê vekir. Azadî, wê qed wer asayî nebûbaya. Lê belê herçend zorî û zehmetiyên xwe hebin jî, jinên ku bi azadiyê re girêdayî wê hemû astengiyan derbaz bikin û ji yên pey xwe re jî wê rê vebikirana. Ji bo azadiyê çi pêwîst bûye jinan ew bi xwastek û hessasiyeteke mezin pêkanîn e. Li zindanên Amed’ê, li dijî zîhniyeta zilamê serwer û îşkenceyên li derveyî mirovahiyê ku hişê mirovan dide rawestandin, destanên berxwedanê yên weke Sara’yan hatine raberkirin. Vê yekê bi xwe re, bi hezaran jinên evîndarê azadiyê kişande nava refê têkoşînê. Di dema xiyanetan de yên weke Bêrîtan’an dema ku pêwîst bû ji bo ku xwe radestî dijmin nekin, di kendalan de bask vedan û bûne bingehê artêşbûna jinê. Dîsa, di pêvajoyên tengezarî de yên weke Zîlan’an xwe di mejiyê zûlmê de teqandin û ji hemû dinyayê re dane dîşandan ku paşverûtî mehkûmî binketinê ye. Di kêliya ku xetimandin û şêlûbûn dihate jiyankirin, ên weke Ronahî û Bêrîvan’an bedenên xwe kirin meşele. Dîsa, bi hezaran jinên leheng di şert û mercên herî zehmet de bêyî ku tu bawerî û hêviya xwe winda bikin hemû astengî derbazkirin û rêkên nû ji bo têkoşînê vekirin. Hertim û herçendî zehmet be jî tişta herî rast ji xwe re hilbijartin. Azadiya ku bi Tekoşîna dijwar ya ku ji berê de, li ciyayan cihê xwe afirandinê hatiye bi dest di azadiya civakê de bi kîlometreyan pêşveçûn pêkanîne. Di encama berdêlên pir giran de mîrateyek bi nirx dane avakirin.
Şoreşa azadî û zîhniyetê ya ku ji çiyayan ber bi civakê ve herikî çawa çêbû?
Azadiya ku li çiyayan pêşdiket pêl bi pêl di nava civakê de jî belav bû. Jinan bi beşdarbûna xwe, di destpêkê de zerbe li zihniyeta civakê ya paşverû ku jinê weke belayek dibîne da. Jina ku ji bo gelê xwe û ji bo xwe şer dikir, nirx dît. bi temamî windanekirina kurdan ji nirxên xwe yên civaka polîtîk û exlaqî dihêşt ku vê rastiyê bibînin. Ên ku ji bo têkoşîna azadiyê canê xwe feda dikirin, di mejî û dilê civakê de hejandinek avadikirin. Ji ber ku zîhniyeta şaristaniyê di wande feraseta dibêje “jin bêhêz e, feqîr e, nikarê şerbike, tenê zilam dikarin şerbikin” dabû avakirin. Cihgirtina jinên Kurd di têkoşîna azadiyê de û berdêl dayina wan, ev nêrînana parçe parçe kirin. Berovajiya vê yekê li beramberî jinê hezkirin û nirxek dihate avakirin. Vê yekê di heman demê de ji jinên ku di nava civakê de jî hêvî û wêrekiyek dida. Tiştên ku dihatin jiyîn, rê li ber neperjrandina jiyana ku zihniyeta feodalî ferzdikir vekir, her wiha nerazîbûn û nefreteke mezin li beramberî têgihêştina qederê derxiste pêş. Qezenckirina jinê ya zanebûnê jiyana ku ji hezar mirinan xerabtire bê wate kir û lêpirsîneke pir mezin jî pêşxist.
Çima jin ji gava ku çavên xwe li dinyayê vedikin û bişûnve ji ber ku keçe kêm tê dîtin û gava ku mezin dibin jî bi tirsa şîddeta fîzîkî, deronî û kûştinên bi navê toreyan dijîn? Ew jina ku ji malbatê re weke barekê tê dîtin, di ku dera jiyanê de cih digire? Rêka ji wê jiyanê xilasbûn hebû an na? Têkoşîna Azadiya Jina Kurd mizgîniya rêka xilasbûnê dide. Ew jî têkoşîn kirin e û berê xwe dayîna çiya û azadiyê ye. Ya ku pêşket jî ev bû. Ji ber jina ku şer dike, jiyanê ji kolebûnê rizgar dike ye. Pêşketinên ku ti kesî xeyal nedikirin, bi rêxistinbûyîna jina Kurd û pêşxistina îradeya wê pêkhatin. Jinên Kurd, bi hêza xwe ya cewherî û bi pêşketinên ku dane avakirin re di dîrokê de tiştên ku nehatine dîtin dikirin. Di qadên sîyasî, civakî û parastina rewa de cara pêşîn bû ku rêxistinbûnên xwe yên xweser pêşdixistin. Weke toxmekê ku dikeve nav axê, rêxistinbûyîna jinê her roj pêşdiket, bihêz dibû û qadên wê ên bandorkirinê li Kurdistanê û cihên ku kurd lê dijîn belav dibû. Li ser bingehê hêviyên azadiyê û hêviyên afirandina jiyaneke nû, Rêber APO rêxistinbûna jina azad, îradeya azad û bi hêzbûn rûxmê hemû paşverûtiyên şaristaniyê jî di asteke herî jor de pêşxist. Jina ku têdikoşiya azad dibû, herçend azad jî dibû xweşik dibû û dibû navenda kişandin û cezbkirinê. Di nava bîst salan de asta pêşketina jina Kurd hemû dinya behitandiye. Rengê têkoşînê di her qadê xebatê de jinan destnîşan dikir. Hertim jin bi rola pêşengatiyê radibûn. Bi vî awayî jina kurd a ku azad dibû, di nava civakê de jî azadî pêşdixist. Heya dîroka nêz jî, jina ku weke koleya koleyan dihate dîtin, îro şoreşeke mezin a zîhnî di xwe de ava kiriye û di civakê de jî pêşdixe. Di her qadeke jiyanê de bi taybet di qadên sîyasî, civakî û parastina rewa de em dibînin ku roleke avaker û bi bandor dilîze.
Di qada sîyasî de rengê jinê xwe çawa diyarkiriye?
Ji bo hemû pêwîstiyên civakî werin pêşwazîkirin, sîyaset ku weke mekanîzmaya biryardariya komûnal a civaki ye, di wir de jî jinê rengê xwe daye diyarkirin. Ya ku herî zêde ji bo êş û azarên ku têkoşîna van çil salên dawî dane avakirin pêşketine werin derbazkirin ked rijandiye jin e. Ya dizane ku jiyaneke xweşik û baş û herweha jiyaneke aştiyane û azad wê çawa pêşbikeve dîsa jin e. Jin, di pêşxistina sîyaseta demokratîk de bi roleke diyarker rabûye. Di heman demê de îro jinên kurd bi zanebûna ku xwe gihandiniyê ji bo ku aşîtî ku îro pêdiviya civakê ya herî bingehîne bê rûnişkandin ked û hewildaneke pir mezin raber kirine. Ji ber vê yekê jî dema ku mirov li daxwaziyên demokratîk ên rêxistinên jinan temaşe dike, mirov dibîne ku di mijarên herî jiyanî yên civakî de çareseriyê didin avakirin.
Ji ber van sedeman jî jinên Kurd ji jinên civakên din bi bandortir in. Ji ber ku rojane di nav avakirina civakî de cih digirin û bi vî awayî xwe ava dikin. Eger em bidin berhev; siyaseta ku dayîkên me yên ku qed neçûne dibistanên sîstemê, lê xwe di dibistanên jiyanê de bi felsefeya Rêber APO ya azadiyê xwe perwerde kiribe dimeşîne, jinên din ku di meclîsê de qaşo gava di dibistanên cûr be cûr de xwendine de nikarin siyasetê bi heman rengî bimeşînin û heman cesaretê bidin nîşandan. Dîsa, bi qasî parlemenên jin ên Kurd di sîyasetê de hakim û bi bandor nîn in. Ango ya rast ji bilî parlemenên jin ên Kurd, parlemenên din ên jin tenê navê xwe hene, lê bixwe nîn in. Ji ber ku wana hêjî xwe ji feraseta dewleta netewe rizgarnekiriye, nikarin bi bandor bibin û roleke cuda bilîzin. Em van gotinan ji bo biçûkxistina wan nabêjin. Ji ber ku hêza xwe bikarnayînin, bi bandor nabin û îradeya xwe dernaxin holê em van yekan destnîşan dikin. Eger di sîyasetê de ji xwe armancan diyar bikin, çima wê bi bandor nebin! Divê ji xwe re rol û misyon bidinnîşandan. Divê nekevin nav xefleta bendewariya ji zilam û sîstema wî. Ji ber ku nahêlin û firsendê jî nadin. Heya niha yê ku ev yek bi temamî pêkaniye û heya dawiyê rol daye jinê Rêber APO bûye. Em li jinên ku di nav mirovên eqilmend de cih digirin binêrîn; yê ku bi israr destnîşan kiriye ku jin divê di wê komê de cih bigirin dîsa Rêber APO bûye. Li gorî ku dihate xwestin cih nedayina jinê, çavkaniya xwe ji zîhniyeta serwer a zilam û polîtîkayên dewletê digire. Di warê hejmar de herçend kêm bin jî, lê ji ber ku rolek ji wan re hatiye dayîn, her çi qas kêm be jî dikarin xwe îfade bikin.
Pêşketinên ku jina Kurd di qada civakî de dayî avakirin
Di qada civakî de jî pêşketinên mezin xûya dikin. Ew avahiya feodal û girtî ya civaka Kurd li ser bingehê civaka demokratîk veguhertinek hatiye avakirin. Di fikir, rih û hest de jinên ku baweriyeke cewherî û zanebûnek qezenckirine avahiyên kevin ên civakî guherandine. Beriya têkoşînê ew feraseta zilam a ku jinê weke amûrekê didît hate parçekirin. Weke berê, nêzîkatiyên jinê kêm dibînin û tenê weke jina malê dibînin li Kurdistanê di asteke girîng de hatine derbazkirin. Di berxwedaniyên ku li çiya, bajêr, zindan û qadên civakî de pêşdikevin de ti ferq û cêwaziya xort û jinê nîn e. Mirovê ku bi azadiyê ve girêdayî û têkoşer heye. Heta, eger di nava têkoşînê de jin hebe, civak hînê zêdetir jê re nirx datîne û rêz nîşan dide. Gelê Kurd piştî şoreşa vejînê ya netewî, di avakirina Netewa Demokratîk de bi felsefeya Rêber APO û paradîgmaya Civaka Demokratîk Ekolojîk û Azadîxwaziya Zayendî re rêka xwe destnîşan dike.
Bêguman em nabêjin ku di civaka Kurd de cînsiyetparêziya civakî bi temamî hatiye derbazkirin û hemû kelemên ku li pêşiya wê hene hatine rakirin. Bi taybet di yên ku di nava Tevgera Azadiyê de cih nagirin de cînsiyetparêzî tê jiyankirin. Li hemberî jinê paşverûtiyê raber dikin. Di roja me ya îro de di hemû civakan de li hemberî jinê tewanbarî tê jiyankirin. Jin her roj rastî tecawûz, şîddet û qetilkirinan tên. Ji bo ku ev rewş werin derbazkirin, pirsgirêk werin çareserkirin û azadiya civakî pêk bê, erka her kesekê ye ku li hemberî vê têbikoşe. Ji ber ku mînaka yê ku dîrok veguherand û şoreş pêkanî heye. Ew jî felsefeya jiyana azad a Rêber APO ye û di encama vê têkoşînê de jî rastiya jina ku azad dibe heye. Di jina Kurd de ew zanebûn, îrade û baweriya cewherî ya ku ava bûye, zîhniyeta civaka cînsiyetparêz parçe kiriye. Lê ji bo hemû jinên cîhanê pirsgirêka azadiyê niha jî berdewam dike. Ew dewlet û civaka cînsiyetparêz nehatiye derbazkirin. Ji ber ku ew zanist û dîroka ku zîhniyeta vê sîstema şaristaniyê têr dikin niha jî bi roleke bi bandor radibin. Li ser vê bingehî Rêber APO pêşxistina Jineolojiyê weke erk li pêşiya me danî. Erka sereke li pêşiya vê zanistê, hemû zanistên din ji zîhniyeta cînsiyetparêz rizgarkirin e. Bi taybet jî divê zanistên civakî û hejmarî bi vê dîdgahê re werin destgirtin. Bi vî awayî tenê dîroka serwer an na, wê dîroka berxwedaniyan û dîroka jinê ya ku tine hatiye hesibandin jî derbikeve holê. Li ser Jineolojiyê ponijandin; ji bo ku di derbarê zanistên din de jî bikare roleke esasî bilîze, di serî de ev erka akademîsyenan e û dûvre jî erka her kesî ye.
Zelal EDESSA
- Ayrıntılar