Navê Kod: Cemîl Iğdır
Nav û Paşnav: Metîn Torun
Cih û Dîroka Ji Dayikbûnê: 1975 Îdir
Cih û Dîroka Tevlêbûnê: 1991 –Çiyayê Agirî
Cih û Dîroka Şahadetê: 1’ê Tebaxê 2011- Maku
Şehîd dana jiyankirin deyînekî herî mezin ê li ser milê me ye, ji ber ku her şehîdek xwedî gelek hêvî û baweriyên mezin in. Jiyankirina bi wan re dilsozî dixwaze, hêz dixwaze vînek mezin dixwaze. Yek ji şehîdê ku xwedî gelek bawerî û hêvî Rêheval Cemîl Serhed e.
Belê, min hêvalê Cemîl di sala 2007’an de naskir. Em bi hevre ketin guruba Serhadê, lê hevalê Cemîl di gerîla de ciyê herî zêde lê têkoşîn daye meşandin herêma Serhedê ye. Çawa ku tevgera azadî nasdike û pêve piyên xwe li xaka Agirî, diavêje nav jiyana gerîla. Dilê wî di quntarên Agirî de hildavêje. Ne şaş bû ew kelecana dilê wî, ji ber ku ew jî yek ji zarokên ku ji ber şûrê desthilatdariyê hatibû xilaskirin.
Ew tevgera azadî di temenekî biçûk de dinase û dikeve nav lêgerînan, dem nabore di pişt naskirina wî ya ji tevgerê re, ew bi biryarek bilind, bi heskirinek mezin evîna xwe di evîna çiyan de dibîne û tevlî nav gerîla dibe, di sala 1991’î de tevlî nava refên gerîla dibe, ew salên xwe yên dirêj di nava têkoşînê de li çiyayê Agirî derbas dike. Êdî hevalê Cemîl li çiyayê Agirî dest bi erkdariya xwe ya gerîlatiyê dike û dixwaze bi rengekî herî baş bibe şervanê Rêber APO. Piştî mayîna çend salan ew derbasî başûrê Kurdistanê dibe û ji nêz ve tevgera Rêbertî nasdike. Lê di sala 2007’an de ji nişkê ve derbasî giruba serhedê bû. Belê, hevalê Cemîl qet ne di rojevê de bû ku ew jî derbasî herêma Serhedê bibe, êdî me amedekariyên xwe yên dawî kiribûn û em ê ber bi rêwîtiya bakur ve biçûyana, lê di rê de dema ku hevalê Cemîl ji perwerdê dihat û dizanîbû ku wê ev gurub biçe Serhedê, gotina ku kir ev bû “ kes nikare min ji ketina gurubê asteng bike”, bi vê bîryarê û bi vê sondê derbasî gûrûbê bû. Her çiqas min berê hevalê Cemîl nasnedikir lê ji bo ku mirov biketa cîhana wî ne zehmet bû, ji ber bi nêzikbûnên xwe yên pijyayî mirov bi sihbetên xwe bi laqirdiyên ango henekên xwe germahî di dilê mirovan de dida hîştin. Hevalê Cemîl şopên giranbiha li cem mirovan dihêştin. Cihê ku ew hebû moral, coş ti carî kêm nedibû. Bi her kesî re di nav dayîn stadinê de bû. Di gurubê de her tim çavkaniya moralê bû.
Hevalê Cemîl dema ku mirov di destpêkê de didît sekna wî bala mirovan dibir ser xwe, bejna wî gelek dirêj bû û di meşa wî de heybeta gerîla hebû. Dema ku hate nava gurubê çeka wî ya em-16 bû, lê ji yên bi çûk bû. Lewma gelek caran hevala digot; hevalê Cemîl ji bo te ev çek ne biçûk e, ew li hevalan dizivirî û digot ‘‘ na ev çek çiqas biçûk xuya bike jî lê em ji bîr nekin dibe sedema kuştina dijminê me’’ ew her tim bi bersivên xwe yên balkişandî dihate naskirin. Belê yek ji taybetmendiya bi xurtî dihate jiyan kirin, sekna wî ya di nava gel de bû. Bi taybet him ji aliyê gelê herêma serhedê him jî di nava gelê Maku de hezkirinek mezin xistibû di nava dilê wî gelî de. Ev hezkirina ku ji Gel re dida nîşandan, di eslê xwe de îfadeya heskirina wî ya ji welat re diyar dikir, rastiya gel pir baş fêmkiribû. Li herêma Serhedê navê bi sedan zarokan bûye Cemîl ev jî diyar dibe ku çiqasî gel pê ve girêdayîbû, yek ji sedema heskirina gel ew bû ku mirovên ku bixwesta xerabî bikin ji ber sekna hevalê Cemîl nedikarî bikin, ev jî ji bo gel moralekî bilind bû. Belê weke min li jor jî da diyarkirin ji ber gerîlatî li wir fêr bûbû qet di ketina nav de zehmetî jiyan nekir, bi lezgînî kete nava xebatê. Piştî ku çar sal li wir qedandin di encama kemîna pastaran de li herêma Maku jiyana xwe ji dest dide û tevlî nav karwanê şehîdan dibe.
Di gelek şer û pefçûnan de derbas bûbû lê bi hostetiya gerîlatî her tim xwe xilaskiri bû. Ev car ne weke ti carî bû, çawa ku di salên xwe destpêkê de dilê xwe li quntarê Agirî hildavêt, di çûna ber bi şehadetê va jî xatirê xwe li ber quntarên Agirî xwest û di çavê wî de biriqandina berfa li ser Agirî hebû. Meşa xwe bi Agirî destpêkir û bi Agirî dawî kir. Rêhevalê Agirî û tendûrek ê nû hevalê Cemîl Serhed. Belê rêhevalê hêja wê tu her tim di dilê min de jiyan bikî. Wê ev bibe sonda min ji bo te rêhevalê hêja û dilovan Cemîl Serhed.
Silav û rêzên şoreşgerî.
Rêhevala wî yê têkoşînê, Şaristan Nurhaq
- Ayrıntılar
ŞEHÎD SEMA BOTAN- MUHSÎNE ETE:
Nav û Paşnav: Muhsîne EteNavê Kod: Sema Botan
Cih û Dîroka Ji Dayikbûnê: 1983 Sîrt
Cih û Dîroka Tevlêbûnê: Sîrt 2005
Cih û Dîroka Şahadetê: 5’ê Tebaxê 2009 li Colemergê (di pevçûnê de)
Qadên Lê Maye: Qendîl, HKÎE, Zap, Botan
Rêber APO ji bo koçera gotibû” koçer mirovê esîl in, cewherê rast ên mirovatiyê parastine û jiyan dikin” bawerî û hêvîya xwe ya ji koçera re anîbû ziman. Rastî jî bi qasî ku min jî jiyan û çanda wan şopand,cewherê jiyana wan şopê serdema neolitîkê, li gel wan pir tê jiyankirin. Jiyana wan a xwezayî û bi xwezayê re jiyankirina wan, vê eşkera nîşan dide. Bi taybet ev şop bi dayîk û jinê koçera re pir diyar tên dîtin. Ji pêçandina wan a cil û berga, ji axiftin û sekna xwe a serbilind, ji fedekarî û xizmeta civakê kirinê, ji wêrekî û bixwe bawerîya malbat bi rêvebirinê, em bigrin heya parastina malbata xwe, ev teva şopê xwedavendan e û di jîna koçera de lipêş e.
Bixwe bawerîya jina koçer, hiştiye ku malbat wê erkdarî berpirsyariya malbatê bike. Bihara sala 2000’ê ez û hevalê şehid Îbrahîmê Zer, li navsera Qendîl çûn cem zomekî, çend deqîqa runiştin. Li ber devê kon sê zilam runiştibûn, dayîkekî jî çend qoşxana danîbû ser agir, şîr germ dikir û xwarin çêdikir. Dema ku em runiştin dayîk hat cem me û çi pirsê ku me ji zilama pirs dikirin zilam bêdeng diman û dayîkê bersiva me dida. Yanî hem çavê wê li qoşxanê ser agir bû, carna radibû diçu li wan dimeyîzand agirê wan geş dikir, hem jî bi me re ji zilama bêhtir di nav dan û sitandinê de bû. Xuya bû ku dayîk li ser wan zilaman, xwedî bandorek birêz e. Belê, wek vê mînakê gelek car min ev nêzikbûn di nava koçeran de dîtiye. Li gor civakê koçer zêdetir jin erkdartiya malbatê birêve dibin û tê guhdarkirin. Welatparêztî jî di nav koçera de li pêş e û herî zû yên ku deriyê xwe ji PKK’ê re vekirin û malovanî kirin, koçer in. Xizmet û fedekariya gelê koçer ji bo tekoşîna azadî û serxwebûna Kurdistanê, pir zêde ye û hêjayî rêzgirtinê ye. Bi mal û canê xwe, malovanî ji gerilayê Kurdistanê re kirin û bawerî bi PKK’ê anîn. Îro jî li bajar, gund û çiyayê Kurdistanê, cihê ku koçer lê hebin hêza pêş a tekoşînê ye û xwe paqij tevlêdikê. Herî zêde ew li çiya bi gerila re dilsoz û heval in. Ew jî wek gerilayê azadiya Kurdistanê, tim li çiya ne û bi xwezayê re jiyan dikin. Ji tekoşîna gerila û jiyana çiyayî re ne biyanî ne, ew bi dilxweşî li çiyayê azad dijîn û xwedî rûmetekî azad in.
Belê, Heval Sema jî keçeke koçer bû û ew bi eşqa azadiya welatê xwe, tevlî gerilayê azadiya Kurdistanê bibû. Ew jî wek jina serbilind û wêrek Hevala Silav ku koçer bû û bi fedekariyek mezin tiştê ku gelek kesê nedikarî bike wê dikirin, bi xwe bawer bû. Belê, Heval Silav jî jineka koçer bû û bi wêrekî û kiryarê xwe yên serkeftî, nirxê pir giranbiha bi berxwedana xwe derxistin holê. Heval Sema jî şopdarê Silav û bi hezara şehidê Kurdistanê bû û xwestibû ku erkê xwe bîne cih. Bi ciwaniya xwe ya temen biçuk qesta jiyana azad a nav refê gerilayê azadiyê kiribû, ji bo azadiya gel û welatê xwe. Heval Sema ewqas zindî û zîrek bû ku di tevayê xebatê xwe de tim serkeftî bû. Rûkenî û coşa Heval Sema, morale hevalê derdorê xwe bû. Bi wê hevaltiya xwe ya dilpak, paqij û ya şîrîn baweriya hevalê xwe ya herî xurt li dijî dijmina bû. Carna hevalên ewqas di sekna xwe ya dilsoz ku bi nirxê gel, Serokatî û şehida ve girêdayîn e, mirov hêza herî mezin ji wan digire ji bo serkeftina tekoşîna azadîyê. Ewqas tişta di sekin û tevlîbûna xwe, xebat û kiryarê xwe de nîşan didin ku li hember wan rêzgirtinek mezin çêdibe. Yek ji van jî lehenga rûbiken hevala Sema bû. Biqayî hevaltiya wê ya paqij mînak bû d inav hevalan de, ewqas jî wêrekiya wê ya li hember artêşa Tirk jî hêz û hêviya serkeftinê dida hevalan. Rastî jî di şerê xwe yên êrîşa ser dijmin de, wêrekî dida derdorê xwe. Heval Sema sala 2006’ê de derbazî qada navîn, eyaleta Amedê bû û tevlî xebatê gerila yê şerê azadîyê bû. Dema ku derbaz dibûn, bi koma xwe re hatin cem me Gabarê û min ew nû dît û çend roj li cem me man. Rastî jî hevala ku di nav komê de herî zêde bi coş û zindî xuya bû, Heval Sema bû. Ev di tevayê jiyana wê de xuya bû û tev hevala jî bi çavê xwe didîtin û dianîn ziman. Ewqas meşa dirêj, ji Başurê Kurdistanê heya Gabarê hatibû jî, lê dîsa wek ku ne meşîbû zindî û zîrekbûna wê diyar dibû. Belê her gavek ku bi pêş de diavêt, nêzî dijminê xwe dibû û daxwazîya wê ya tola hezar sala rakirinê ji xwînmêja, zêdetir dibû. Li pêşîya wê hêj rêka dirêj a du heftan mabûn, dîsa ew bi moral bû û bi hêviya ku zû tevlî şer bibe, xwe amade kiribû. Piştî çend roj li Gabarê cem me man, pişt re ji me cûda bû û berê xwe dabû eyaleta Amedê. Sala 2007’an dema ku em çûn eyaleta Amedê min cardin ew dît û êdî heya ku şehid ket jî em bi hev re tevlî xebatên şerê azadiyê bûn. Çiqas carna em durî hevbin jî, lê xebatê Heval Sema me ji nêz de dişopand û min moral ji tevlîbûna wê digirt. Payîza 2007’an bû em gihiştin herêma Koy Sipî(Akdax) ya ku Heval Sema jî ji vir bû û di rêveberiya herêmê de jî cih digirt. Mêhvandariyek pir bi rêz nîşanî koma me da û berpisyariya wê ya ewlehî û pêdiviyê hevalan pêkanînê, Heval Sema baş li ser disekinî. Li vê herêmê bihara 2008’an dema ku operasyona artêşa Tirk derdikeve herêma wan, heval kemîn li pêşiya wan diavêjin û ji nêz de bi bandor li wan didin. Hevala Sema hevala herî li pêş e û çawa ku li leşkerên Tirk dixe, diçe ser çend leşkeran û du çek ji ser wan radike û paşde dizivire. Belê, di eyaletê de destpêka salê Hevala Sema bi wê çalakiya xwe ya serkeftî û çek rakirin ji ser dijmin, pêvajoyek êrîşê dabû destpêkirin. Ji bo vê serkeftina wê, hevala ew xelat kiribû û baweriyek mezin dabû hevalan. Ewqas hevalekê paqij û şerker bû, tevayê hevalan dixwest ku Heval Sema here herêma wan û pê re tekoşîna azadiyê bimeşînin. Hevalên eyaletê teva ji tevlîbûna Heval Sema ya jiyan û şer hezkiribûn û bawerî pê anîbûn.
Piştî civîna rêveberîya eyaleta Amedê ku Heval Sema jî tevlî bû ya bihara 2008’an, Heval Sema hat bîryargeha qadê û êdî me bi hev re xebat û meşa dirêj meşandin. Bihara 2008’an me berê xwe dabû eyaleta Erziromê. Belê, bi hev re me berê xwe da bilindahiya çiyayê Çewlikê. Ava Muradê jî li pêşya me bû û pişt wê re deşta Çewlikê jî dihat pêşya me. Lê çiqas li pêş me rêka dirêj û nexweş hebû jî, hevalên wek Sema, Özgur Armanc zîrek û fedekar, nehiştin ku em biwestin û tim moral dan me. Me da nav ava Muradê, avê dida sînga hevalan lê dîsa hevalan lêda û em derbazî Bakurê Mûradê bûn. Her navberek ku me dida meşa xwe, Heval Sema bi axiftinê xwe yên xweş û biwate hêz dida hevalan û westandin diborand. Êvarê heya berê sibihê em di deşta Çewlikê re meşîn û gihiştin quntarê çiyayê Ferxanê. Meşa me ya bi Heval Sema re ji Kanîreşa Çewlikê heya Pulumur û Nazimiya Dêrsimê çûn, berdewamkir. Ev meş nêzî 20 rojan berdewamkir û her şevekê em di gelek çiyayê bilind û dolên kûr re derbaz dibûn. Heval Sema di vê meşa dirêj de, dema ku me navber didayê û me dixwest ku em çayek an jî xwarinek bixwin, Heval Sema dibezî çaydank û beriya hevalan destbi xwarin çêkirinê dikir. Ewqas ji bo hevalên xwe fedekar û xizmet bê hesab dikir. Rastî jî ti car mirov nikare wê xizmeta wê ya hevaltiyê ji bîr bike. Li eyaleta Erziromê Heval Sema tevlê gelek keşfên baregehên leşkerên tirk bû. Qereqola Sariyayle û ya Tezvazê jî keşif kir û dawî jî bi xwe jî di çalakîya Tezvazê de cih girt. Wek tê zanîn ev çalakî serkeftî bû û bi dehan leşkerên Tirk hatibûn kuştin. Heval Sema di amadekarî û pêkanîna vê çalakiyê de ristekî pir mezin leyîsti bû û hêz dabû hevalan. Wê bi tecrube û wêrekiya xwe coş dabû hevalan û derbeyek kuştinê li dijminê xwe yên xwînmêj dabû. Belê, wek gelek carên din bi lêdana xwe ya dijwar, tirs û xof xistibû dilê artêşa Tirk. Wek xwedavandek şerê azadiyê li dijî dijminê hovane ku welat û gelê wê dagirkiriye, disekinî û tola kal û pîrên xwe radikir.
Dewlemendiya Heval Sema tenê ne zanebûn û tecrubeye şer bûn, dilgeşiya wê ya xweşikbûna şînkayiya zozanê Erziromê ku di gul û kulîlkan de di xemilîn jî, dil û mejiyê wê vedikir ji bo azadî û serxwebûnê. Her gul û kulîlkek dema didît, rûyê wê wek wan gulan vedibû, reng û bêhna xwe dida derdorê. Rastî jî dil paqijî û rûkeniya Heval Sema, li ber çavê mirov wek gulekî geş di zinarê bilind de ku azad jiyan dike, dianî ber çavên mirov. Heval Sema pir hez gul û kulîlkan dikir û tim bi wan re dikeni. Belê, ew keçek koçera bû û tev jiyana xwe di nav gul û kulîlkên çiyan de derbazkiri bû. Ew keçek zozan û çiya bû, bi bêhn û rengê şînkahiya giya û kulîlkên reng birengî şah bûbû û fêrî wateya jiyanê bûbû. Mezinbûna wê bi bêhna kulîlk û gulên çiyan bû. Zarokek xwedavend û xuşka Silav û bi hezaran jinê serhildêr bû. Rêka xwe baş ser rastkiribû û xeta şopdariya wan, bi tevlîbûna PKK’ê berdewam kiribû.
Belê, em cardin bi Heval Sema re ji çiyayên eyaleta Erziromê zivirîbûn û berê me li eyaleta Amedê bû. Çiqas rêke me cûda jî bû, lê dîsa dirêj bû û bi fedekarî, coşa Heval Sema bê navber heya eyaleta Amedê em bi hev re meşîn. Biharê Heval Sema derbazî eyaleta Botanê bû û payîzê zivirîbû eyaleta Amedê. Di van rêkan de bi dehcar bîranînê Heval Sema ku wê tim hêz bidin mirov hatin jiyan û dîtin. Bi Heval Sema re li çiyayê Kurdistanê meş û pê re jiyankirin, her saetekê bîranînekî bi nirxbû. Di bihara sala 2009'an de dema ku operasyona artêşa Tirk li herêma Şehid Brusk, Pîranê çêbû, hevalan êrîşî ser girekî leşkerên Tirk kiribû û dijmin tar û mar kiribûn. Baskê ku Heval Sema fermandarê wê bû, di çend deqîqa de çeperê leşkerên Tirk dixin dest xwe û gelek leşker dikujin. Cardin Heval Sema du çekan li ser leşkerê Tirk radike û bê windayî paşde dizivirin. Ev çalakî ji bo bîranîna Heval Özgur û pê re di çalakiya Tezvazê, li eyaleta Erziromê şehid ketibû, kiribûn. Çalaki ser navê, tîma Şehîd Özgur, hate kirin. Belê vê carê jî xwedavenda şerê azadiyê, li ser serê dagirkerê Kurdistanê ferman rakiribû û ew şaş û maşo kiribûn. Bi vê çalakiya xwe ya serkeftî jî moralek mezin dabû heval û gelê xwe, ewqas jî tirs û xof xistibû dilê dijminê xwe. Wek brûskê li dilê neyar ketibû û tola şehidên Kurdistanê rakiribû. Wêrekî û xwînsarîya wê ya li hember dijminê xwe, dihişt ku çalakiyê wê tim serkeftî bin. Lê mixabin ev çalakî dawî bû, piştî vê çalakiyê demek ne dirêj, dema ku Heval Sema bi komek heval re ji herêma Apê Musa derbazî herêma Licê dibin, li nêzî korxê dikevin şerekî giran û bi Heval Sema re Heval Bêrîtan,Elî û Rustem jî her çar heval şehid dikevin. Artêşa Tirk derdorê noqta wan digire û di encama şerekî giran de ku gelek leşkerên Tirk jî tên kuştin, ew jî bi qehremanî tevlî karwanê şehidên Kurdistanê dibin. Ew her çar lehengê Kurd, hevalê pir hêja bûn û xwedî xebatekî serkeftî bûn. Heval Sema jî wek gelek ciwanê Kurdistanê ku xwe xistin cangoriyê welat û gelê xwe, wê jî erke xwe ya berxwedêr ku bi gelek cara derbê mirinê li dijminê xwe xistibû, xwe da nişandan. Wê ciwantiya xwe feda kir ji bo azadiya mirovatiyê. Şoreşgera Kurdistanê, bi kiryarê xwe yên pir giranbiha ku ji bo Kurd û tevayê mirovatiyê, pir pîroz û hêjabûn, derxistin holê. Pêwîst e her miroveke ku bêje ez mirov im, li hember vî nirxî birêz be û bibe şopdarê armanca vê xwedavendê. Ji ber ku Heval Sema tev jiyana xwe xist xizmete azadî û serxwebûna mirovatiyê û heya dilopa xwîna xwe ya dawî jî, li berxwe da. Em jî wek hevalê wê cardin soz didin wê û şehidên şoreşa Kurdistanê ku em ê girêdayî bîranînê wan bin û rêke wan bişopînin. Ti car ew rûkeniya Heval Sema ji ber çavê me naçe, ti car ew zindîbûn û zîrekbûna Heval SEMA ji ber çavê me naçe. Şewqa wê tim pêşya me ronahî bike, heya serkeftinê.
- Ayrıntılar
Rêhevala delal a rûyê wê, dilê wê dikene
Di rûyê te de kenên germ, di dilê xwe de bahozên bêeman
Û te xwe li rêyan xistiye
Dema îro te starana xwe digot xweşikbûneke cûda bû, gotinên ku di dengê te de bilind dibû
Te rêhevalên delal ên dilê wan û rûyê wan dikene jî hildaye ligel xwe
We govendeke bêsekn û tebat girtiye
Bi dengê xwe yê xwerû ve govendeke ku dê qet neqede
Bersiva ew pirsa ku te di strana xwe de dikir dîtiye û tu jî diçî
Yek jî ew xweşikbûna kelûcaniya çûyînê tevli li kenên rûye te, xweşikbûnên li dilê te bûye
Te carekî bersiva pirsa xwe dîtiye êdî kî dikare bibe asteng
Kî dikare li hember te bisekine
Û li ber bahozên ku di dilê te de diteqin
Bahozeke wisa ye ku, di her gavake tu diavêjî de hin bêhtirîn mezin dibe
Te pişta xwe li çiyan û berê xwe li Rojê zivirandiye
Û te xwe daye ew rêya ku bi hezaran derbas bûye
Hemû ked, hemû hewldana te
Şopa lingên kesên ku çûn şopandin
Û xwe gihandine tiştên ku dibêjin xwe gihandin nepêkan e
Rikî yên dibêjin nayê gihandin dimeşî
Bila ew her bibêjin
Te carekî bersiva pirsa di strana xwe de dîtiye
Bi wêrekiyeke mezin ve bi hêviyeke naqede ve diçî
Cihê ku bi hezaran çûn bi hezaran ê biçin
Ne tarîtiyên qîr dikare te rawestîne ji wê ronahiya ku mirov berbi xwe dikişîne
Ne jî kendal dikarin li ber bi aweyek azad bask lêdana dilê te yê firî çû bibin asteng
Rêhevala dilê wê bedew rûyê wê ken
Celat bila her qîjîniya dînatiya biavêjin
Tu ji zû ve de gihiştiyî wergehê mirovê dil olyanus ê ku di nava olyanusê de
Bi wê dengê xwe yê xweşik ve stranên xwe yê herî xweşik ji Wî re dibêjî
Rûyê te bi ken, dilê te aram
Di kesayeta şehîd Delîla û deh rêhevalê wê de bo bîranîna hemû şehîdan
Avaşîn Yilmaz
- Ayrıntılar
Navê Kod: Çavrê Mêrdîn
Nav û Paşnav: Fadîme Bozdemîr
Cih û Dîroka Ji Dayikbûnê: 1988 – Dargeçît
Cih û Dîroka Tevlêbûnê: Îlon 2006- Stembol
Cih û Dîroka Şahadetê: Tebax 2008 (di êrîşa hewayî de)
Belê heval baş dizanim li hemberî şehîdan û mirovên wekî we pîroz ê ku li şerbeta şahadetê wexarine nîwîsandin û axaftin wê zor be û kêm bimîne, lê belê mirovên xweşik û bedew û bi jêdert nivîsandin wekî erkekî xwedî derketina xeta wan e û dibe wekî berpirsiyartîyekî wîcdanî û bi cih anîna deynê xwe yê li hemberî wan hevalan. Nivîsandina hevalên şehîd wekî nivisandina dîrokekî ne hatiye nivisandin ji ber ku şervanên heqîqatê di dîrokê de nehatine bibîranîn û nivisandin.
Lewra bi bîranîna şerwanên heqîqetê bi navkirin wekî erkê ku exleqî pîroz e ku heyecan û moral dide mirov. Dema mirov bixwaze hevalên şehîd ên jin bigre dest û binirxîne divê mirov nirxê ku Rêber Apo dide jinê tu caran ji bîr neke. Ji berk u Rêber Apo sembola asta mezinbûn, zanistî, bîryarbûn û vîna her jinekê ye. Û jin aniye asta bedewiya gulekê ya ku bi strîyê xwe hatiye xemilandin. Dema ku mirov temaşe dike dibine ku jin bi qasî bedewî ya xwe dibe hêza parastin û şerkirinê ji bo hebûn, jiyan, rûmet û azadiya xwe û jin digihije asta ku mirovên mezin Rêber Apo dibêje “jin kevirê esasî yê goşeya felsefeya min e” bele wekî jin di rojhilata navîn de jiyan kirin em bi tevahî dizanin ku pir zor û zexmetî, dîrok û roja jin bi kuştin, tecawiz, destavêtin derbaz dibe, li hemberî wan hemû leyistik û bêexlaqî yên pergala dest bi qirêj jina PKK’yî bi keda Rêber Apo kariye wê jiyana zor a ku jiyan tê de çuye ser dawî merzarê mirinê zivirandiye. Jiyaneke bedew ji bo jiyan kirine û ev jiyana zor ji bo jiyan kirine ser xistiye û em wekî jin û mîlîtanê PKK’ê û şerwanên heqîqatê yê Rêber Apo em bûn bîryardar û xweragirtên ê jiyaneke her çend bê êş be ewqas bi bedew e û her çend zor be ewqas xweş e jiyan.
Di despêke de dema meşa şehid Çavrê û tarzê wê yê têkoşînê dinirxinim. Di aliyekî de mîna trajediya bi êş a hemû jinên rojhilata navin û jina Kurd wekî jinekê Kurdu û jinekê rojhilata navin Şehit Çavrê di tarzên xwe yên têkoşinê de yê li hemberî rastiya pergalê karî bi serbixwe lê belê şahadeta heval Çavrê ya di demekî zû de, mîna bexteke bed bû ji bo tevahî rêxistinê. Ji ber ku ew bû sedemê ku wekî tê xwastin heval Çavrê baş neyê naskirin, di despêkê de min heval Çavrê li Zagrosê naskir, naskirina heval Çavrê, meşa wê, tarzê jiyan û tekoşîna wê ez ji wê fêr bûm û ez dixwazim nîqaş û famkirina xwe, naskirina xwe bi we re jî parve bikim. Heval Çavrê bi nawê xwe yê rast Fadîme ji Mêrdînê beşdarî rêxistinê bû. Tevlîbûyîna wê ya refên tekoşînê û hatina wê ya çiya di dîroka 2006’an de bû. Li Xakurkê perwerdeya şervanê nû dit. 2007’an de hate Zagrosê û min ew li Zagrosê naskir. Di serî de beşdarbûyina heval Çavrê ya ji tekoşinê re hin milên xwe yê xweser hene û ji tevlêbûyînê têkoşîna zêdetir heval Çavrê ji aliye dijmin ve tê rêkirin, wekî sixur tê amade kirin. Şandina wê ya çiya tê çêkirin. Em bi tevahî siyaseta dijmin ya ku li ser civaka me û jinên ciwan dimeşîne dizanin. Di milekî de xizan dike û bi her awahî bêçandî, bêexlaqî û neçariyê ferz dike. Li ser civaka me û bi vê awayê dest daiawêjin civakê, jinan û ciwanan. Rêheval Çavrê bi hevkariya xal û dayika wê ya bi devletê re, gef li wê xwarina ji milê dewletê ve, bi birayê wê û bavê wê tê çêkirin û bi wî rengi devleta TC dixwaze heval Çavrê bike sîxur û bi wî avahî bahaneyên ku me diyar kiri bû dijmin dixwaze heval Çavrê bê deng bike. Heval Çavrê ji milê istixbarata MİT’ê de tê perwerdekirin û şandina wê ya çiya bi armancên ku dijmin dixwaze tê çêkirin û ji bo ku dewleta TC ajantiyê bi heval Çavrê bide pejirandin pir bihêz siyaseta reşkirina tevgera PKK û rastiya jiyana wî dide kirin. Lê belê pişti demeke kurt heval Çavrê sucên ku nav de ye ji rêxistinê re mikur tê. Piştî ku rastiya jiyanê bi çavên xwe dibîne û bi taybetî jî tarzê têkîlî û hevaltiya PKK’ê û fedakartiya hevalan pir bandor li ser wê dike. Tiştê ku hişt heval Çavrê sucên xwe mikur were ew rihê wê yê ku wekî jin ê ku ti caran gemar nebû û lêgerîna wê ya jiyana azad a ku bi sed salan mîna her jinê ku mehrûm mabû û hêza wijdan ê pişti dîtina hin rastiyan bi çavên xwe, ji hevalan re dibêje “rastiya min ev e” ger ku hesabê wê mirin be ez amade me di vê astê de li xwe mikur hatin hêz dixwaze. Li xwe mikur hatina heval Çawrê mîna vereşandina hemû gemariyên pergala dagirker û mêtînker û despêkirina ketina pêşbirka li pey ked û lêgerîna li jiyana azad û heqîqatê ye. Dema heval Çavrê hat Zagrosê di demekê ji lêpirsînê re derbaz bibû. Û heta demekî neendamtiya rêxistinê û bê çek bû. Cara yekem li Zagrosê di 8’ê Adarê de endamtiya rexistinê û çek girt. Bilêvkirina kelecan û moralê heval Çavrê ya ew dema di destpêkê derketina li pratîkê wê hinekî zor be, li wê demê ez ketim ferqa ku milîtaniya azadiyê wekî jin bingeha şervantiya heqîqetê çiqas pîroz e. Em demekî dirêj di nava pratîkê de bi hevudu re man, di milê heval Çavrê de her dem tevlîbûyîneke bi moral û kelecan hebû û xwesteka xwedî derketîna li Rêbertiyê û şehîdan di warê pratikî de hebû, wekî kesayet li gor tevlibuyîna xwe ya demeke kurt xwedî seknekî bû û herdem ji pêşketinê re vekirîbû. Pirtûkên Rêbertî dixwand û li gorî wê xwe digirt dest û dikir pivanê têkoşîn û xwe pêşxistinê. Pir caran stran gotina wê ya “Beritana min” û strana Dîno ya “Oy yarê û oy hevalê” heskirina wê ya ji jiyanê û ya hevaltiyê û şehîdan bilêv dikir. Pir caran heskirina wê ji nîqaşkirinê re û bi xwezayê re yekbûyina wê û heskirina wê ya ji zinarên bilind re sekna Şehid Beritan dianî bîra mirov. Beriya heval Çavrê Şehid bikeve rapora xwe nivîsandibû. Li ser bingehê dîtina perwerdeyekî akademik ji bo naskirina Rêbertî, rêxistin û şehîdan bi rengeki kûr û jiyanî kirina xeyalên xwe yê çundina Gabarê, pir caran ji hevalan re digot “ezê biçim Gabarê û ez ê ji we re silav û notên xwe binivîsim” lê belê ew xeyal û xwestekên heval Çavrê pêk nehatin û wekî hesretêkê man, piştî demeke kurt bi şahadeteke bêtalih ve rûbirû ma, ew şahadet ne heval Çavrê, ne tevgera jin û ne jî rêxistinê heqnekiri bû. Dema ku şehîd ket li pey xwe rojnivîska xwe hîşti bû. Û piranî jî di rojnivîska xwe de di destpêka her nivîseke xwe de Serokatî muhatap girtibû. Dema ku heval Çavrê şehîd ket rojnivîska wê ji aliyê hevalan hate xwendin. Wê demê me hemûyan fêmkir ku di naskirina heval Çavrê û tarzê wê yê tekoşinê û lêgerîna wê de em pir kêm mane. Beriya ku şehîd bikeve pir caran şahadeta xwe hîskiri bû. Gelek caran dema em diçun peywiran, heval Çavrê digot “gereke ew cih û ew kaniyên ku heyî bi navê min bin, dema ku ez şehid ketim” pişti ku şehîd jî ket ew kaniyên ku wê vasiyet kiribû hevalan navê wê li kaniyê kirin. Şahadeta heval Çavrê li Zagros li ber Avaşîn, dema ji peywirê tên ji ber xumxuma avê ti deng nabihîzin. Bi qazana balafirê şehid ket. Dema ku şehîd ket di destpêkê de hevalan nedizanibûn ku şehîd ketiye, heta demekî heval lê geriya bûn, digotin “belki xwe li cihêkî veşartiye” ji ber ku ji cenazêyê wê ti nîşane nîn bû. Piştî wê heval ketin fikara ku cenazeyê wê li ber Avaşîn çûye. Ketin şopa avê lê belê cenaze peyda nekirin. Pişti wê heta qederekî hevalan cihê ku qazanê lê dabû kolan, digotin belkî cenaze çû be nava axê û winda bûbe. Piştî du rojan şahadeta heval Çavrê, cenazeyê wê li milê avê yê din hate dîtin. Ji ber ku hêza avêtina qazanê ew firandi bû. Pir hevalan, ên ku di nava şer de jî mabûn serpêhatiyeke ewqas ecêp texmîn nedikirin. Piştî dîtina cenazê heval Çavrê li kêleka Avaşîn, “şehîtlîk”a wê hat çêkirin. Beriya ku şehîd jî bikeve hezkirineke wê ya pir mezin ji Avaşîn re hebû. Pir caran dema ku karek çêdibû digihişt cihê ku lê şehîd ketiye, qîr dikir û bi navê azadiyê bang dikir. Wekî ku bizanibe dê li wir şehîd bikeve. Dema ku ez li herî dawî Zagrosê derketim em ji cihê ku heval Çavrê şehid ketibû re hatin, li ber Avaşin re, wê deme hevalan cenazeyê wê derbazî şehitlika giştî kiribûn. Û di wê merzarê wê de yêlekê wê û kita pêlavê wê mabû. Dema ku şehîd jî ket heval çûbûn li ser cenazeyê wê ji hêza avêtina qazanê hemû cepxaneya wê, li sew wê teqiyabûn. Ji rext heta çek. Cenazeyê wê jî pir xira bibû. Dema heval çûn porê wê şehkirin û cenazeyê wê xwestin ku ser rast bikin. Cihê ku heval Çavrê lê şehîd ketî li ber şikefta Qehreman, kaniya esasî ya Avaşîn nêzî sêgoşeya Basya û Avaşîn e. Niha ev şikeft bi navê Şehid Çavre tê nasîn. Roja şahadeta wê 16’ê Tebaxa 2008’an bû. Roja şahadet û tevlîbûyîna wê heman rojê bûn û hevalan re jî goti bû “ez roja ku tevli bûm di wê rojê de jî şehîd bikevim” rastî jî wiha derket…
Silav û rêzên şoreşgerî
Peyman Hesekê
- Ayrıntılar
Navê Kod: AMED
Nav û Paşnav: ÎSHAK YAKUT
Cih û Dîroka Ji Dayikbûnê:1979- Pasur
Cih û Dîroka Tevlêbûnê: Omeryan-Tebax- 2003
Cih û Dîroka Şahadetê: Di 24’ê Tebaxa 2007’an li Kela Memê(di pevçûnê de)
Di sala 2006’an de di meha adarê de li Zapê li qada şehîd Rustem di tabûrekê de ez bi rastî şehîd Amed hatibûm. Di dîtina ewilî de xwînkelînek bibû. Wekî ku min di wî de tiştek his kiribû. Bi dilnizmî û rêzdariya xwe ve wekî ku xwedî hûnera mirov berbi xwe ve bikişîne bû. Bixwe fermandarê tîmê bû û ji Amedê bû. Taybetmendiya wî ya herî berbiçav kedkar bûyîn bû, lê belê di kar kirinê de ji ber ku pir hesas bû, di noqteya gelo karê min baş e an xirab e de her xwe lêpirsîn dikir. 
Di axaftinên xwe de vekirîbû, dobra bû. Heta sekneke wî ya pir xwezayî, asayî hebû. Di her karê micid jî sekna wî her asayî bû. Wekî din xwedî taybetmendiyeke mirovhez bû. Her çi qas hestewar bibe jî, di rexnên wî de we didît ku di çi astê de rêxistinî ye. Di rexnên xwe de pir sazker bû. Di milê moral û hêz dayînê de jî hêz dida yê li hember xwe. Her wiha di nêzikatiya nirxan de jî pir hêzdar bû. Li ser her tiştî, kevn be jî xwedî lukseke ku nû bike nîn bû. Qet rastî têkiliyên wî yên ahpap-çavûştiyê nebûm. Timûtim sekneke wî ya rêxistinî hebû. Ruxmê ku ji hundirîn ve jî hevalekî rihet bû, va yek hewandina bedgumaniya rêxistinî dinimand. Kesatiya wî ya leşkerî jî wer bû. Rext û ceka xwe ti carî ji xwe dûr nedixist. Ligel vê micidiya wî, ji aliyên xwe yên espriyî û henekî ve jî dixwast moral bide mirovan. Hevalekî ku di zanebûna qîma xwe yê heyî anîn de bû. Yanê ji çi tiştî gazin nedikir, ger tune be tiştna didît dixist cihê wî, zimanê ezop qet bikarnedianî. Di aliyê nêrîna giştî de wer bû. Her kesî/ê ew pir hez dikir, gotinên wî û rexnên wî jî hildidan micidiyê. Herî dawî di bîryargeha navendî de em li rastî hevdu hatibûn. Pirsa min, her dikir. Jixwe li gir(tepe) mabû. Di her hatina xwe ya ji gir de teqez pirsa hevalên xwe dikir. Aliyên wî yên şermok, fedîker jî hebûn. Zêde nediket nêvengên pir kes heyî. Piştî ku demekî li gir ma ji bo derbasî qada bakur bibe tevli guruba Garzanê bû. Di sala 2007’an de ji Zapê tevli vê gurubê dibe. Ev gurub ji yanzdeh kesan pêk dihat. Va gurub a rast gurubeke pir bi hêz bû. Şahedeta wan heval matmayî hiştîbûn. Jixwe 15-20 roj berî şahadeta wan qada ku guruba hevalê Dr. Mahîr şehîd ket jî dîsa qada Kela Memê bû.
Carek din hemû şehîdên azadiyê bibîrtînim. Bîranînên wan ê rêya me ronî bike
Rêhevalê wî yê têkoşînê
- Ayrıntılar
Rast jiyankirin hemû hucrayên bedena xwe di xezmeta têkoşîna civaka exlaqî û polîtîk de dayîne bi karanîn hêza herî mezin a jiyanê ye.
Belê hevalê minê heskirî di eko pergala cîhana me de hemû kerasetên ku rûdidin de wateyek din de karesateke li hemberî zîhniyeta mirovahiya azad hatiye rûdane. Ev zîhniyet dema ku mirov binavbike, zîhniyeteke ji mejiyê hestiyarwarî qutbûyî ji wjdan û rasitiya jiyanê dûr, xwe hertim di aliyeke bedena mirovan de bi cih kiriye. Di heman demê de feraseteke ji rastiya xwezayê serbixwe, li hemberî azadiya gerdûnî xwe daye nîşandan. Ev aqil ne tenê mirvovê bindest dîlgritiye, aliyê din de kesên ku yan ji civakên ku xwe di pleya yekemîn de di hesibînin, di rastiyê de ev zîhniyet bedena wana jî kolekiriye. Ji berk u ew êdî nikarin ji wê hişmendiyê sserbixwe jiyanbikin. Dema ku mirov li ser vê mijarê hûr û kûr dibe, pir rastiyên kum e berbi dahatiyek paşverû ve dibin û bi rêbazên baweriyê yên cûda, cûda hatine dorpêçkirine. Ji bona wî jî bawerî û hizrên ku mirovahî lidora wan komdibin, di roja meya îro de naveroka wan hatine valekirin û perçekirin. Ev rastî wekî rastî wekî rastî dîtin hertim di hişê mirovan de guman daye çêkirin. Ji bona wê jî ev mejî mirov diakre wekî hişmendiyeke neyînî bibîne. Ji berk u ev mejî bi qalibên hişk hatiye dorpêçkirin.
Rêbertî di parêznameyên xwe de rastiya dîrokê radixîne berçavan. Dîroka îroyîn xwe wekî rastiyeke nirxê civakê xwe bi me daye pejirandin. Lê belê hat zanîn ku dîrok bi xwe ji bo talankirine nirxê civakê nemînin mezin daye avakirin û dide avakirin. Ji berk u dîroka îro hatî nivîsandin bi destê zîhniyeta serdest hatiye sererastkirin. Ev dide diyarkirin ku zîhniyeta ji civakbûyînê dûr dîrokê li gorî berjewendiyên xwe şîrove kiriye. Hemû xebatên ku îro ji aliyê vê mejiyê ve tê meşandin, di wateyekê de xebatên kontrolkirina mejiyê civakê ye, civak bi hişmendiya takekesî bihemû cureyên derûnî li ser civakê tê şopandin.
Zagros GOYî
- Ayrıntılar