Di heman demê de em tevgereke ji sifrê destpêkiriye û pêşketiye ne. Şoreşa me bi şerê berxwedanê pêşketiye, şoreşeke tekoşîna wê ya berxwedanê heye. Bi giştî şoreşeke ji bo mêtingeriya kuştinê bide sekinandin, civaka hatiye tune hesibandin û înkarkirin, ava bike û azadiya wê bi dest bixîne. Ji lewra tekoşîneke dijwar e. Tekoşîneke mirovatiyê ye. Tekoşîneke hebûn û azadiyê ye. Ji vî alî de tevgereke şoreşe ya ji sifrê destpêkiriye û bi gavên cûr be cûr pêşketiye. Weke mînak zayina ji sifrê ya Rêbertiyekê heye. Avakirina xeta polîtîk, bername ya teorîk heye. Teoriya şoreşgerî, teoriya şoreşê, afirandina bernameya şoreşê, derxistina holê ya îdeolojiya wê, felsefe ya wê heye. Cardin weke mînak partîbûyîna vê xetê, afirandina qodroyên mîlîtan ê pêşeng ku vê xetê derbasî jiyanê bikin û rêxistina pêşeng a ji van qadroyan pêk tê, avakirina rêxistina partiyê. Cardin pîvanên berxwedanê ya xeta siyasî, îdeolojîk a vê xetê heye. Ev hemû qonaxên pêşketinê yên cûda yê vê tekoşînê îfade dike. Ev tevgera berxwedanê ya Rêbertiyê, ku li dijî komkujiyê tekoşîna hebûn û azadiyê ye, qonaxên cûda yên pêşketina vê tevgerê dide me. Di pêşketina van qonaxan de bûyerên diyarker hene. Kesayetên nûneriya van qonaxan dikin hene. Kesayet û bûyerên mohra xwe li pêşketinên van qonaxên bingehîn ên şoreşgerî xistine hene. Ev taybetmendî û pîvanê van qonaxan derdixîne holê. Ji xwe em zayîna Rêbertiyê dizanin. Em tevgereke ku Rêber Apo ji sifrê destpêkiriye û pêşxisti ye ne. Diyarbûyina xeta bîrdozî û siyasî, veguherandina wê ya partiyê de roleke diyarker, ya kesayeta Heqî Qarer heye. Rêber Apo ev got, “ PKK tevgereke ji bo bîranîna Heqî Qarer hatiye rêxistin kirin”. Got, ji bo bîranîna Heqî Qarer partîbûyîn. Partî ji ber vê dibe partiya şehîdan. Dibe partîbûyina bîranînekê. Weke mînak, xeta îdeolojîk, siyasî ya vê partiyê îfade dike, xeta berxwedanê ji ku hat? Ji girtîgehan derket. Li dijî rejîma leşkerî ya faşîst a 12’ê îlonê tekoşîna berxwedanê ya li girtîgeha Amedê ev xeta berxwedanê dide. Kî nûneriya vê dike; Mazlûm Dogan, Mehmet Xeyrî Durmuş, Kemal Pîr û hevalê din ê şehît ketine. Van a nûneriya xeta berxwedanê kirin. Çi derxistin holê? Bi dil û meji yê xwe li dijî her cûre, zilm, înkar û faşîzmê li berxwedan û nîşan dan ku hêza binxistina wê heye û ev mumkun e. Xeta berxwedanê ya fedaî afirandin. Xeta berxwedanê ya girtîgehê, xeta berxwedana fedaî bû û ev derxist holê; ev xeta Rêbertiyê û tevgera partîyê ya ev derbasî pratîkê kir, tenê bi xeta berxwedanê ya fedaî mirov dikare derbasî jiyanê bike. Ev xeta berxwedanê ya fedaî bi 15’ê Tebaxa 1984’an li çiyê veguherandina gerîla heye. Anîna xeta berxwedanê ya gerîla, gihandina taktîkekê, yanî gihandina xeteke çalakiyê heye. Kî nûneriya vê dike? Kesayeta Mahsûn KORKMAZ nûneriya vê dike. Rêxistinkirina gerîla ya ji 1980 û şûn ve, ji 1983 û şûn ve jî bi gavên pratîk pêşxistina wê de, amadekirin û pêkanîna tevgera şoreşgerî ya 15’ê Tebaxa 1984’an û di berdewam kirina wê de li herî pêş xeta mîlîtan û fermandar Rêheval Egîd nûneriya wê kir. Ji lewra xeta gerîla afirand. Heyameke nû derxist holê. Ev heyam ku dema gerîla bûyinê, di tekoşîna gerîla de tekoşîna partîbûyinê, Rêber Apo ji bo vê got: Di rizgariya netewî de partîbûyin. Ji lewra hemû pîvan û taybetmendiya gerîla kesayeta Egît diyar kir. Gerîla jî çawa ku partî ji bo bîranîna Heqî Qarer hate rêxistin kirin, gerîla jî ji bo bîranîna Mahsûm Korkmaz hate rêxistin kirin. Rêber Apo di kongreya 3. de damezrandin û meşandina artêşa gerîla weke rêxistinkirina bîranîna Mahsûn Korkmaz bi nav kir û hate rêxistin kirin û heta roja me bu saziyeke bingehîn, rêxistineke bingehîn a tekoşîna berxwedanê dimeşîne. Veguherî artêşeke gerîla. Hemû pîvan û taybetmendiyê xeta tekoşînê ya vê artêşê kesayat a Mahsûn Korkmaz nûnerî jê re kir. Afirandina heyameke wisa, pîvan û taybetmendî dana wê, di asta yekemîn de pêşengî jêre dikir. Di şoreşa me ya berxwedanê, di şoreşa me ya azadiyê de cihê wî, rola wî ev e. Dayina taybetmendî û pîvanê ya ji bo pêvajoya berxwedaneke bi vî rengî, ji ber fermandarekî pêşeng bû.
Di vê mijarê de nîqaş û nîrxandinên girîng hate kirin. Herî zêde jî Rêber Apo kir. Pişt re jî tevgera gerîla, di dibistanê gerîla de van nîqaşên bingehîn dikin. Çima dike? Xeta fermandar a gerîla çiye, nûneriya fermandar û şervan bi pîvanê xwe çawa ye, ji bo van eşkere bike. Ji lewra li gorî vê xetê gerîla pêşxistin, hemû hêzê gerîla li gorî pêwistiyê vê xetê perwerdekirin û rêxistin kirinê ev tê kirin. Ji aliyê din ji xwe hin nêzîkatiyên şaş ê li ser vê xetê tê ferzkirin hene. Bê îddîa, bê vîn, paş de dixîne, pasîfîze dike, bi van nêzîkatiyên çetetiyê dike, ji xetê qut dike, ji lewra xetên, pîvanên fermandar û şervan ji rê derdixîne hene. Ev jî weke nêzîkatiya çeteyên çaran, nizanim weke çeteyên gelek cûda yên çeteyên hevkar derketin holê. Niha li gel van xetan ve xeta rast a gerîla, fermandariyê van xetan temsîl dikin û fermandariyê ji bo gerîla di xeta Apocîtiyê de veguherînin, û ji xwe ji bo van nêzîkatiyan ji hev cûda bikin û muqayese bikin ev nîqaş hatin kirin. Xeta fermandariyê ya Rêheval Mahsun Korkmaz nûneriya wê dikir, herdem hate nîrxandin. Rêber Apo ev got “ew kesayeta xeta îdeolojî û polîtîk ya partiya me di xeta leşkerî de temsîl dikir, yê ew derbasî pratîkê kir, yên pîvan û taybetmendiyê wê jiyandikir, dida jiyankirin, ji lewra kesayetê nûneriya pîvanên gerîla dikir û ew kesayeta pîvanên pêşeng ê gerîla temsîl dikir bû. Pîvanên fermandar, taybetmendiyê fermandar ê Rêheval Mahsun Korkmaz wisa derket holê. Bi rastî jî pîvanên mîlîtanên partiyê bê kêmasî di kesayet a xwe de temsîl dikir. Taybetmendiya wî yên pir bi nîrx hebûn. Di aliyê fîzîkî de hezekî wî ya mezin nebû. Aliyê wî yê ji herkesî hêztir, aliyê wî yê fizîkî an jî derfetên wî yê maddî ne mijara gotinê bû. Lê di wî laşê wî yê biçûk de dilekî pir mezin hebû. Cardin di mejiyê wî de vîn û baweriyeke bêhempa dihewand. Mejî û dilê xwe ji bo gelê kurd, mirovên kurd, azadiyê Kurdistanê ve girêda bû û bi wan re bibû yek, di vê wateyê de rastiyeke wî ya kesayeta xwe bi gel û welat kiribû yek. Di vê astê de bi rastî jî kesayeteke pir rêzdar, pir dilniz bû. Pir durust û dilsoz bû. Têkiliyê wî yê bi mirovan re pir bi pîvan û haydar bû. Pir perwerde dikir, rê nîşan dida. Him difikirî, him afirîner bû him jî pêk dianî. Di kesayeta Egîd de di pîvanên wî yê fermandariyê de peyvên vala nebû. Ji bo çep û rastê ferman dayîn nebû. Karekî ku wî nikarî bû bikira ji tu kesî re nedigot bike. Tiştê pêwîst be bê kirin, biryar digirt û ji bo li gorî pêwistiyê wê pêk were, berî hemû kesî li herî pêş tevlî dibû. Him bi xwe kiriye, him jî ji bo kesên din wezîfeyê xwe pêk bîne alîkarî dida, piştgirî dida. Fermandariya wî wisa bû. Egît di fermandariya xwe de him fermandarî him jî şervantî dikir. Bi qasî her şervanî şervanê çalakî û jiyana gerîla bû. Lê ji herkesî zêdetir jî ji bo herkesê di yekîneyê de kesên vî karî bike alîkarî dikir, piştgirî dida, hêz dida, rêxistin dikir, pêşengtî dikir. Di fermandariya wî de wisa kedeke mezin hebû, hewlidan hebû, pêşengtî hebû. Karê giran digirt ser xwe. Di hemû jiyana xwe de wisa bû. Him şervantî kir, him jî fermandarî. Ji lewra him bû nefer, him jî pêşeng. Him bû mîlîtanê partiyê him jî fermandarê gerîla. Vana hemû di kesayetekê de bi awayekî xurt gihand hev dû. Van hemû pîvan û taybetmendiya, di nava tekoşîna pratîk de xwe perwerde kir û bi gelek aliyan, xwe pêş xist. Li ser vê bingehê girêdana wî bi welat ve pir xurt bû, girêdana wî ya gel pir xurt bû. Baweriya wî ya azadî û demokrasiyê pir xurt bû. Girêdana wî ya van taybetmendiyan hemû temsîl dike, ji rastiya Serokatiyê re, girêdana wî ya xeta Rêbertiyê pir xurt bû. Kesayeta wî bi wan taybetmendiyan hemûyan hatibû hûnandin, xwe bi wan re kiribû yek. Ji bilî wan kesayeteke wî nemabû. Bi xeta Rêbertiyê, bi rastiya gel, bi rastiya welat, armanca azadî û demokrasiyê bi hişmendî, nêzîkatî di ruh û dilê kesayeta Egît ve bibû yek. Ji lewra her tişt bi hundirê wî dihat, ji dil dikir. Her gotinê xwe jê bawer dikir û digot, her karî jê bawer dikir û pêk dianî, bi xwestek dikir, difikirî û dikir. Ji lewra gotinê herî xweş digot. Biryara herî rast dida. Xebata herî bi bandor, herî serkeftî dikir. Her cîhê diçû serkeftin bidest dixist. Li her cîhê lê bû gotina wî dihat guhdarkirin. Dihat hezkirin. Ew wisa ne fermandarekî biraye, hatibû wezîfedar kirin. Bi ked a xwe, bi pêşengtiya xwe, bi xwezayî ji hêla yên gel wî dihat hilbijartin, fermandarekî dihat pejirandin. Rêbereke xwezayî bû, fermandarekî xwezayî bû. Mîsoger pîvanên wî yê fermandariyê wisa bû. Pîvanê vî fermandariyê li Kurdistanê afirand. Fermandarbûyîna xeta Rêbertiyê vê pêwîst dibîne. Van hemû pîvan û taybetmendiyê vê fermandariyê kesayea Mahsun Korkmaz derxist holê û danî pêşiya ciwanê kurd. Danî pêşiya gerîla yê kurd. Bû fermandarê damezrîner ê gerîla yê kurd. Heta niha hemû tevgera gerîla, di fermandariya Mahsun Korkmaz, ji bo bîranîna wî di xeta wî rêxistin dibe, dimeşe, tekoşîn dide, heta roja me ya îro di xeta nebinkeftinê de li berxwedide û bûye tevgereke gerîla ya bûye mîsogeriya serfiraziyê. Wê bi vî rengî jî berdewam bike.
Hevalê Egîd bêberjewendî, bêhesabên şexsî bi giştî ji bo jiyana demokratîk û azad a gelê kurd, ji bo azadkirina Kurdistanê li ser esasê xwe dayinê tevlîbû. Bi wêrekî û fedakariyeke mezin tevlîbû. Ji destpêka tevlêbûnê û şûn ve di nava tekoşîna herî hişk û dijwar cih girt. Her dem di nava refê pêşî de cîhê xwe girt, di nava şer debû. Bi karê herî zehmet ê şoreşê ve mijûl bû. Bi karê wêrekî û fedakarî bixwest re mijûl dibû. Li Êlihê ev kir, li Sêwrekê ev kir. Li Lubnan û Fîlîstînê wisa xebitî, xwe amadekir. Cardin li herêma Êlihê ji bo amadekirina gerîla rol a xwe lîst, piştre di 82-83’ande ji bo amadekirinên pratîk ên gerîla, bi helavê Mehmet Karasungur ve pêşengtî kir. Xebatê amadekariyê meşand. Çalakiya Dihê (Erûh) ya pengava 15’ê Tebaxa 1984’ande hate li darxistin, fermandariya wê kir. Her dem di xeta gerîla de bû, di xeta berxwedanê de bû. Di xeta aktîf a xeta tekoşînê de bû. Vê gihand gerîlabûyinê, ji bo avêtina gule ya destpêkê pêşekngtî kir. Bû fermandarê gule ya destpêkê avêt. Piştre jî ji bo li dijî hemû êrîşên şerê taybet ê faşîst û paşverû ji bo gerîla berdewam bike israr kir, pêşengtî kir. Li dijî hemû lawazî û kêmasî ji bo xeta gerîla berdewam bike, were rêxistinkirin, heta dawî bi israr bû, bi rik bû, berxwedêr bû. Di 84’an, 85’an û heta Newroza 86’an wisa meşiya. Di Newroza 1986’ande pêşengtiya berxwedanê kir û cardin di pêvajoya pîrozbahiyên Newrozê de di pevçûneke ketê de di 28’ê Adara 1986’ande li Gabarê şehîd ket. Heta wê demê herdem bi lehengî tevlî tekoşînê bû, bi lehengî meşiya, bi lehengî şer kir û şehîd ket. Ji lewra tevgera me vê rojê weke qehremaniya netewî pejirand, bi nav kir. Gelê kurd jî vê wisa dipejirîne. Navbera 21’ê Adarê û 28’ê Adarê weke hefteya qehremaniya netewî pejirand. Hefteya di navbera şahadeta Mazlûm Dogan heta şahadeta Mahsûn Korkmaz de weke pêvajoya qehremaniya netewî binav kir. Rêber Apo, Hevalê Egîd weke remza (sembol) lehengiya netewî binav kir. Çima weke remza lehengiya netewî binav kir? Ji ber ku li dijî rejîma faşîst a leşkerî dema li ser bingehê berxwedana gerîla weke dema lehengiya netewî binav kir. Got ev dema lehengiya gel e. Di dîroka hemû gelan de heyamên dîrokî hene. Çine van heyamên lehengiyê? Di heyameke tarîtî herî zêdeye, ronahiya serkeftin û serfiraziyê herî kêm tê dîtin, dema zilm herî tariye, zext, tirs, xof, bêvînî, bêîddîabûn herî zêde tê jiyîn, heyameke ku mirovên civakê nikarin xwe azad temsîl bikin û bijîn, berovajî vê li dijî van hemûyan heyameke tekoşînê ya gel xwe azad, demokratîk temsîl bike, bi vîna xwe jiyan bikeye. Gel bi van hene. Ji xwe wisa dibin gel. Di demên wisa de, gelên di bin zextê de karibin pêngavên pêşketinên berxwedanê bikin pêşdikevin. Dibin gel. Lê ev ji xwe wisa bi pîvanên asayî nabe. Bi pîvanên asayî nabe. Wêrekiyeke mezin dixwaze, fedakarî dixwaze. Vaye ji van heyaman re dibêjin heyamên lehengtiyê. Weke ku van lehengan gelan diafirînin. Helbet lehengan jî gel diafirînin. Ji nav a xwe derdixînin. Vaye 12’ê îlonê di heyama di bin derbeya leşkerî ya faşîst de dema xwe ya herî tarî jiyandike. Zilma di girtîgeha Amedê tê zanîn. Zilma li derve tê zanîn. Cuntaya di pêşengtiya Kenan Evren de li Kurdistanê çiqas komkujiyên qirêj kirine bîlançoya wê hîn jî nayê eşkerekirin. Dewlet ji vê ditirse. Wê ev ruyê dewletê yê qirêj derkeve holê û dewleteke çiqas zalime, dewleteke reşkujer e wê were dîtin. Ji ber wê niha dernaxînin holê. Vaye heyameke wisa bû. Mirov di nava tirsê de bûn. Gel hatibû tepisandin. Rêxistin hatibûn belavkirin, xistibûn girtîgeha û li wir li ser wan îtirafkarî dihat ferzkirin, bi îşkenca dixwestin teslîm bigrin û dixwestin tune bikin. Li der ve zilma leşkerî, zilma polîsan di asta herî jor bû û gel xistibûn bi zexteke ku êdî hêza xwe ya berxwedanê wunda kiribû. Li ser civakê ev ferz kiribûn, dixwestin van bi wan bidin kirin. Pêngava 15’ê Tebaxê li dijî vê pêşket. Destpêkê berxwedana girtîgehê ya mezin pêşket, bi vê serkeftineke mezin a îdeolojik hate bidestxistin. Lê ya serkeftina îdeolojîk ya leşkerî û siyasî temsîl dikir pêngava 15’ê Tebaxê bû. Tekoşîna li ser bingehê pêngava 15’ê Tebaxê pêşket vaye li dijî heyama herî tarî ya dîrokê, bû heyama lehengiyê ya gel. Heyama lehengiyê ya gelê kurd, heyama berxwedanê ya li dijî rejima leşkerî ya faşîst a 12’ê îlonê ye. Di vê berxwedanê de 15’ê Tebaxê bi pêngava xwe ya şoreşgerî tê temsîl kirin. Ev pengav, pengava lehengiya netewî ya gelê kurd e. Pêşengê, nûnerê vê pengavê jî Rêheval Mahsun Korkmaz e. Ji lewra ev dibe remza pêngava lehengiyê. Yên vê pengava lehengiyê temsîl dike, hemû şehîd li pey şopa wî dimeşin, dibin fermandariya wî de meşiyan û şehîd ketin, dibin fermandarê wê yê mezin. Rêber Apo ji vê re got, “şehîdên şehîda”. Ji lewra ev şehîdên heyama lehengiyê di kesayet a xwe de temsîl dike, ji bo vê bû lehengê netewî. Lehengiya netewî bi wêrekî û fedakariyeke mezin a tu kesî di wê astê de bi wêrekî û fedakarî, bi serfirazî nikarîbû bimeşe, di demek wisa de bi pêkanîna vê meşê afirand. Dayina navê lehengê netewî, bi berxwedanî tekoşîn kirin û heta nefesa xwe ya dawî temsîlkirina xeta berxwedaniyê lehengtiya wî ya netewî afirand. Lehengtiya netewî derxist holê, nûnertiya wê kir. Ji lewra rastiyeke derket holê, hate afirandin, destpêkê partiyê, piştre jî gel dayê pejirand. Mafê wî dayê. Bi vî awayî weke lehengê netewî yê gelê kurd di dîrokê de cîhê xwe girt.
- Ayrıntılar
Ew ji mirinê natirsin, bi îradeya xwe ya polayîn destpêka dîrokeke nû ne û di dîroka tejî rezalet û bindestiya Kurdan de rûpelekî nû vediken. Canê şirîn dibexişînin, lê radestiyê napejirînin. Ew ne heqareta hakim û generalên sitemkar û ne jî serdestiya ala sîstema serdest û şovenîst dipejirînin.
Lewra ew bi dengekî bilind qêriyan: “BERXWEDAN JIYAN E”.
Di girtîgeha Amedê de êşkenceyên giran, sivkatiya bi netewe û dîroka Kurdan, lêdan û bê edaletî tev bûn yek, lê Mazlûm û hevalên xwe li ser doza xwe berdewam û baweriya wan ya bi serkeftinê qet nehat şikandin.
Kurte Jiyana Mazlûm DOGAN
Mazlûm DOGAN di sala 1955’an de li gundê Teman yê girêdayî Depê li wilayeta Elezîzê li Bakûrê Kurdistanê di nava malbateke nîv halxweş de çavên xwe li vê cîhana tijî zilim û neheqî vekir. Ji şeş xwîşik û biran: Arife, Asiya, Nezaket, Fewzî, Mazlûm û Delîl ew zarokê malê yê pêncan e. Navê bavê wî Kazim û di nava xelkê de wek Hosata Kazim mirovekî bi disiplîn û li ser torekirina zarokên malê pir bi îsrar bû ku di civakê de kesên jêhatî bin. Dayika malê Kebîre DOGAN jineke zana û hertim li ser dîroka Kurdistan, serhildana Seyîd Rizayê Dêrsimî û zor û zordariyên ku ji aliyê dewleta Tirkiyê ve rastî gelê Kurd hatine, bi wan re diaxive.
Serdema zarokatiya Mazlûm DOGAN di nava etmosferekî germ û xweş de derbas bû. Ji biçûkatiyê heya temenê ciwaniyê Mazlûm û Delîl zarokên jîr û xwedî hinek taybetmendiyên cuda bûn. Yek bêdeng û mîna navê xwe mazlûm û yê din tev liv û lebat, coş û bizav bû. Delîl rewşa jiyana gundiyan bû.
Mazlûm piştî bi dawî anîna xwendina xwe ya destpêk, navîn û amadeyî (lîsê) çû zankoya perwerda mamostatiyê ya bi navê Balikkesîr ê. Pişt re di sala 1974’an de bi pileya herî bilind li zanîngeha Hacettepeyê di beşa aboriyê de hat pejirandin. Ji sala 1976’an û pêde ku hêdî-hêdî agirê şoreşeke nû li Bakûrê Kurdistanê hildibû, bandora xwe ya şiyarkirinê li ser ciwanên Kurd jî çêkir. Ew ref bi ref diçûne nava şoreşgerên Apo’cî. Di dawiya sala 1976’an de Mazlûm DOGAN xwendin terikand û di nava koma yekê ya endamên damezrînerên PKK´ê de cih girt. Di destpêka karê xwe yê di nava partiyê de jî, Mazlûm bê rawestan dixwend û dixebitî.
Mazlûm çendî ku pir ciwan bû jî, lê bi kesayet, zanabûn û xebata xwe ya bêhempa bala hemû rêhevalên xwe dikşînê ser xwe. Mazlûm di heman demê de, ji aliyê gel ve jî pir tê hezkirin. Cihê ku Mazlûm lê kar û xebat bikirbûya, li wir aliyên dijber nediman û ji wir direviyan. Mazlûm hemû derên ku diçûyê vedikir û dost û heval qezenç dikirin.
Apociyan ji destpêka xebata xwe de bala hemû aliyan kişandin û derdorên dijber û dewleta faşîst dest bi plan û êrîşan kir. Di aliyekî de grupên çep û nîjadperest û di aliyê din de jî xayînên Kurd êrîşî ciwanên Apocî dikirin. Şehadeta rêheval Hakî jî encama vê yekê bû. Jixwe dewlet jî destgirtî ranediwestiya. Her tim dixwest ku vê tevgera ciwan ji holê rake.
Derbeya Leşkerî û Şehadet
Sîstema serdest li Bakûrê Kurdistanê sîstemeke sîtemkar û hebûna Kurd û Kurdistanê jî, di manîfestoya wan a şovînîstî de qedexe û xwedî derketina ji mafên netewî heya roja îro hê jî gunehekî mezin tê hesibandin. Ji wan re jin û mêr, keç û xort û hemû azadîxwaz dijminên komara Tirkiyê ne.
Di sala 1980’an de Kenan Evren bi derbeyeke leşkerî desthilatdariya Tirkiyê xiste destê xwe û li Kurdistanê rewşa awarte welat ber bi wêraniyê û Kurdistan jî kirin girtîgehek mezin. Bi sed hezaran şoreşgerên Tirk û Kurd ji tirkiyê derketin derve û bi sedhezaran jî ketin zindanên faşîstan, bi êşkence û hemû curên nêzikatî û kiryarên ku rûmeta mirovan dişkînê re rû bi rû man.
Êşkencekaran hemû rê û rêbazên derveyî exlaq û dûrî pîvanên mirovahiyê li hemberî şoreşgeran bi kar dianîn. Ew ji rûmeta wan dixistin, ji mirovahiyê qutdikirin û jiyan li wan dikirin dojeh.
Di aliyê din de, bi taybetî li ser şoreşgerên PKK’ê hemû cûreyên êşkenceyê bi kar dianîn û teslîmiyet li wan dihat ferzkirin. Helbet şoreşgerên PKK’ê mirovên bilind û şanaz in û bi êşkenceyan teslîm nayên girtin. Li aliyê din jî, hin kesayetên lewaz û pûç teslîmbûn, ketin rewşa xiyanetê û rêhevalên xwe firotin. Dewletê dixwest ku hemû girtiyên PKK bi êşkence û hin sozan bixapînin û teslîm bigrin û berxwedaniya wan bişkînin. Li hemberî êşkence û ferzkirina teslîmiyetê rêhevalên me yên qehreman dest bi çalakiyan kirin.
Helwesta şorşegerên PKK’ê di dadgehan û li hemberî hakiman pir bi wate bû û di tevayî cîhanê de deng vedida. Êdî li cihê ku hakimê dadgehê hevalan bidarizînê, hevalan ew dadrezandin. Parêzname û goftûgoyên di navbera heval û dadgeran de vê yekê bi eşkere radixe ber çavan.
21’ê Adara sala 1982’an Mazlûm DOGAN li girtîgeha leşkeriya Amedê bi sê darikên şixatê(kibrît) cejna netewî ya Newrozê pîroz kir û ji bo protestokirina cinayetên bê sinor û bilindkirina dengê azadîxwazên Kurd dawî li jiyana xwe anî. Pişt re jî, di 18’ê Gulana sala 1982’an de Eşref ANYÎK, Ferhat KURTAY, Necmî ONER û Mahmut ZENGÎN bi armanceke wiha canê xwe dan ber agir. Êdî ji wê û şûnda di 14’ê Tîrmeha sala 1982’an de endamên komîta navendiya PKK’ê Kemal PÎR, Xeyrî DURMUŞ, Alî ÇİÇEK û Akif YİLMAZ jî dest bi girava biçîbûnê kirin û yek bi yek tevlî karwanên şehîdên rêya azadiyê bûn.
Jiyana ku wan ji nûve li Kurdistanê afirandin, jiyaneke watedar bû. Xwîna wan vala neçû û serhildanên ku îro li Kurdistana mezin berdewam in, berhemê dilop-dilopên xwîna wan qehremanên me ne. Newroz newroza wan e, PKK, PKK’ya wa ne,
Kurdistan ya wan e, gerîla yên wan in, azadî berhema xwîna wan e.
Îro jî, bi hezaran Mazlûm li çiyayên Kurdistanê li hemberî dewleta faşîst a Tirk şer dike. Bi hezaran Mazlûm li kolanên bajarên Kurdistanê li hemberî dewleta dagirker di nava serhildanê de ne…
Hîn jî banga Mazlûm « Berxwedan Jiyan e » li tevayî Kurdistanê bilind e û gelê Kurd ji berxwedanê jiyanek hemdem û azad afirandin.
Şehîd Namirin
Berxwedan Jiyan e
- Ayrıntılar
Navê Kod: Ajîn Garzan
Nav û Paşnav: Leyla Altan
Cih û Dîroka ji Dayikbûnê: 05 06 1975/ Êlih
Cih û Dîroka Tevlêbûnê: 1993/ Êlih
Cihê û Dîroka Şahadetê: Di 24`ê Adara 2012`an de li Bedlîsê (li qada Şêx Cuma) di pevçûnê de
Ji jiyana nevîya Elîyê Yunus, Heval Arjîn Xerzan a wek behrekî ku dilopek jî be, ez karibim bînim ziman û binivîsim, ezê pir kefxweş bim. Bêguman ez di zanebûna wê de me ku ezê nikarbim rastiya wê fermandara leheng biqasî ku tê xwestin binivîsim. Ji ber ku mirov rast û bi besî binivîse, pêwîste ku ji zarokatiya wê heya şehadeta wê mirov baş lêkolîn bike û bizane. Ez ancaq karibim çend bîranînên ku me bi hev re jiyankirî û bandora wê ya ku li ser min çêbûyî, hinekî bînim ziman. Çend rojên ku em li welatê bav û kalê wê, cihê serhildana Eliyê Yunus bi hev re man, ji bo min pir bi nirx û balkêş derbazbû. Em bi deh salan di heman şoreşê û nav gerîla de bi hev re man û têkoşîn meşand, lê cara yekem me hev dû di sala 2007’an de li Xinêre, li Ocaxa PKK’ê dît. Min jî hevala Arjîn mîna we bihîstî bû û tevlîbûna wê ya xebatê ya serkeftî, hatibû guhê min. Jina têkoşer û serbilind hevala Arjîn, tenê ne li çiyayê Kurdistanê, li gelek qadên têkoşînê, xebat meşand. Herî zêde li eyaleta Xerzan û qada Ewrûpa tevlî xebatên têkoşîna azadî û serxwebûna Kurd û Kurdistanê bû. Herî dawî piştî çend sal li Başûrê Kurdistanê tevlîbûna wê ya xebatê, ew sala 2010’ê biharê cardin derbasî warê kal û pîrikê xwe, eyaleta Xerzan bû. Ew cardin gihişti bû cihê serhildan û berxwedana gelê Xerzan ku di bin serkêşiya malbata wê de, mala Eliyê Yunus, hatibû pêşketin. Ew di destpêka tevlêbûna gerîlatiya xwe de li wir tevlîbû û dest bi şopdariya bapîrê xwe kiribû, li dijî dagirkeriya dewlata Tirk.
Belê, min bihara 2007’an li dibistana PKK`ê dema ku hevala Arjîn rêveber bû dît û ez mehek zêdetir li gel wan mam. Hevala Arjîn berpirsyara dibistanê bû û du dewre di vê dibistanê de perwerde dît. Hevala Arjîn biqasî xwe perwerde dikir, ewqas jî perwerde dida hevalên dibistanê. Pîvan û zanebûna xwe ya PKK’ê û girêdana Rêber APO, di asta jor de bi heval Arjîn re hebû û dida jiyankirin. Bi van dewlemendiyan tevlî nîqaşên perwerdê dibû û bi hevalan re parvedikir. Parvekirina wê ya ji dil û paqij, hêz dida mirov û nakokiyên ku di serê mirov de hebûn, derbaz dikirin. Rastî jî di warê dîrok û rastiya rojevê de, ew baş pêgihiştî bû û ji hevalan re pir zelal dianî ziman. Mehekî ku min bi hevala Arjîn re derbaskir, min ji hevaltiya wê ya paqij û danûstandinê wê yên bi pîvan, hêzek xurt girt. Hevala Arjîn bi zanebûna xwe ya rêxistinî û girêdana nirxê şehîdan û wî rûyê xwe yê biken, bi bejna xwe ya dirêj û çavê xwe yên zer, hezkirin û rêzgirtina xwe pir li ser hevalan çêkiri bû. Di warê lêhûrbûn û hişmendiya xwe de, pir kûr û fireh bû. Ji ber vê bû tevlîbûn û nirxandinên xwe kûr û dida fêmkirin. Piştî vê perwerda dibistana PKK’ê ew derbasî eyaleta Zapê dibe û di fermandariya eyaletê de cih digire. Cara duyemîn a min ew li herêma Dorşînê ya nêzî Pasûra Amedê, payîza 2010’an de dît. Ew nû ji Başûrê Kurdistanê hatibû û daxwaza wê ew bû ku xurt tevlî pêngava Şerê Gel ê Şoreşgerî bibe bû. Vê carê moral û coşa hevala Arjîn bêhtir xuya bû, ji ber ku ew hatibû eyaleta Xerzanê, wê tevlî şerê azadiya Kurdistanê bûya. Jixwe ew tim bi armanca azadî û serxwebûna Kurd û Kurdistanê, têkoşîn dida. Lê ji bo wê têkoşîn li warê bav û kalê xwe meşandin, hestekî cûda pêre çêdikir. Ji ber ku şopên berxwedana Mela Yunus hêj pir diyar bû û wek neviyê wan, eşqa şopdariya wan jiyan dikir. Ew şopdara keça Eliyê Yunus, Rindexanê bû, Rindexanê, piştî serhildan têk diçe tê girtin û dikeve destê artêşa Tirk. Lê ew li berxwe dide û nahêle ku destê qirêj ên leşkerê Tirk bigihijiyê, wiha ji leşkerê Tirk re dibêje “hûn di welatê bavê min de dest nedin min, dema ku we ez ji vê axê derxistim, hûn çi ji min bixwazin ezê bînim cih” ango dixwaze wan bixapîne heya ku derfetê xwe kuştinê bibîne. Leşkerên tirk vê daxwaza wê dipejirînin û wê bi xwe re dibin. Piştî ku ew digihin ser pira Mala Badê, helbestekî li ser girêdana xwe ya welatê xwe dixwîne û xwe ji ser pir diavêje ava çem û dawî li jiyana xwe tîne! Çîroka vê jina serhildêr ku heya dawî paqijbûna xwe û azadiya xwe parast, girêdana xwe ya bi axa xwe re da nîşandan û li ser axa xwe dawî li jiyana xwe anî. Belê, hevala Arjîn ev çîrok ji me re digot, dema digot her çend hevokan carekî navberek dida û nefesek kûr dikşand dilê xwe û keserek berdida. Di rûyê hevala Arjîn de diyar bû ku çiqas Rindexanê, di dil û hişmendiyê xwe de jiyan dike. Hevala Arjîn jî bûbû şopdarê berxwedaniya Rindexanê ya ku ji malbata wê bû, girêdayî nirxê wan jiyan dikir û têkoşîna azadiyê dida. Belê hevala Arjîn di derheqê dîroka serhildana Eliyê Yunus de xwedî agahî bû û wek zarokekê wê serhildana berxwedêr ku bi hezaran xwe dan kuştin, lê ew tu car li hember hovîtiya dewleta Tirk serî danenîn. Heval Arjîn bi vê serhildanê ser bilind bû û wek neviyê wan erkê xwe yên şopdarî û tol rakirina wan baş dizanî. Di tevayê têkoşîna xwe de, bi vê fedakarî û xwestekê tevlî xebatên azadiya Kurdistanê bû.
Piştî hevala Arjîn gihişt Dorşînê gel me, me civîna xwe kir û nîqaşê pêwîst meşandin. Destpêkê hevala Arjîn ji ber ku nû ji Başurê Kurdistanê hatibû, perspektîfên rêxistinê veguhazt me û erkê qada me yên demê çi ye, tiştê ku rêveberiya rêxistinê jêre gotibû, ji me re anî ziman. Me jî di derheqê qadê û eyaleta Xerzanê de agahiyên nû danê. Bi nêrînên xwe yên ku di civînê de anîn ziman, diyar bû ku lêhûrbûna xwe ya tevlîbûnê pir xurt e. Jixwe ew bi amadekariyeke baş hatibû û hêviyek mezin dida mirov ku xebatekî serkeftî bimeşîne. Ev bi coş û xwesteka xwe diyar dibû. Piştî ku civîna me xilasbû, me bi hev re berê xwe ji Dorşînê da herêma Sasonê û ber bi welatê Xerzan ketin rê. Çar şevê tijî ku ji êvarê heya sibehê, bê navber em meşîn û gihiştibûn herêma Sasonê. Di van çar şevê tarî û dirêj de, hevala Arjîn moral dida koma me û ne dihişt heval biwestin. Tim bi hevalan re rûbiken bû û çîrokên berxwedaniyên welatê Xerzan ji me re digot. Ji ber ku ew berê jî li vanderan mabû, baş nasdikir û bi hevalan dida naskirin. Bîranînên wê yên eyaleta Xerzan pir bûn û çiqas digot, xilas nedibûn. Hevala Arjîn meşa xwe xurt û zîrek bû, dibe ku jî ji eşqa welatê xwe ewqas bi coş û zîrek dimeşî. Tevayê çiya û gelê herêmê baş nasdikir û dixwest ku cihê ku heval nedigihiştinê, ew xwe bigihîne û rista xwe bileyîze. Bi xwe pir bawer bû ku xebatek serkeftî bimeşîne. Me ava çemê Gudernê û çemê Sasonê jî derbaskir û em gihiştibûn çiyayê Gomike. Gundê mela Abdurahmanê Timaqî, nêz me bû û heval Arjîn ew jî bi hevalan dida naskirin. Ji Gomike heya ava Hezo (Qozluk) nêzî gundê hevala Arjîn, koma me bû du beş û li wir cardin em gihiştin hev. Hevala Arjîn gundê xwe û derdorê wan cihê berxwedaniya serhildana mela Yunus, nîşanî me da. Kela Yunus, bi heybeta xwe ya bilind û asê li pêşberî me bû. Ev Kelanûs, bi navê din Kela Yunus ku dihat gotin, kela berxwedaniya serhildana Eliyê Yunus bû û bi asêbûna xwe dihat zanîn. Bi zinar û bilindiya xwe welatê Xerzan tev dixist bin bandora xwe û bi sed sala malovanî ji berxwedaniya gelê Xerzan re kiribû. Hevala Arjîn, çîroka berxwedaniya van çiyan û gundan jî ji me re digot û dilxweşiya ku îro ew şopa van berxwedêran dişopînê, bi serbilind û şanaz nîşandida. Belkî bi hezaran mirov li van çiyan û gundan, bi hovîtiya dewlata Tirkan hatine qirkirin û bê gor hatine winda kirin. Gelo çend car ev gund hatine xirakirin û wêrankirin? Gelo çend mirovan xwe di van zinarên bilind de avêtine û ji bo sax nekevin destê hovên Tirk xwe di van avan de xeniqandine? Dema ku mirov di vî welatî re derbas dibe û li gund û çiyayan temaşe dike, wek van pirsan gelek pirs tên bîra mirov. Jixwe PKK’ê bi xebatên xwe, bersiva van pirsan dida û bi tol rakirina van qirkirinan ketibû rê û yên wek hevala Arjîn, bi hezaran neviyên van berxwedêran tevlî xwe kiribû. Belê, hevala Arjîn rêka xwe rast dîtibû û bi coş di vê rêkê de ketibû meşê. Piştî ku em li ber ava Hezo, nêzî gundê hevala Arjîn gihiştin hevalan, hevala Arjîn ji min re got “heval Heqî duh hinek mirovên me ji min re gotin heya ku hûn neyên, li mala me kotilkan nexwin, hûn derbaz nabin, ji bo vê hûn jî werin em herin gund û piştre têkevin rêka xwe” pişti re min fêmkir ku hevala Arjîn hêj li malê, pir hej xwarina kotilkan dike û mirovê wan dema dibihîsin, jêre kotilka çêdikin û dixwazin bidinê. Ji ber hejmara me zêdebû û ji gumanê ewlehiyê, min ji Heval Arjîn re go “heval ma demkî ew li bendî we ne, hûn çend heval herin kotilkê xwe bixwin û hinekan ji me re jî bînin, emê li derveyî gund ewlehiya we bigrin”. Dema min ev got, hevala Arjîn wek her car keniya û got ”baş e heval” ew çûn, lê zêde neman hatin û ji me re jî kotilkên nava wan tijî goşt anî bû. Piştî me xwarina xwe xwar, em ketin rê. Berê min li Başûrê Kurdistanê bû û berê hevala Arjîn jî li herêma Şêx Cuma bû. Roja din emê ji hev cûda bibana. Ev meşa dirêj ku zêdeyî heftekî bi hev re em meşîn, me gelek nêzîkbûnên vê jina serbilind ku bi hevaltiya xwe ya dewlemend, danûstandinek bi pîvan û germ bi hevalan re dimeşand, me jê girtin û hezkirina wê ket dilê tevayê hevalan. Belê, mixabin ev jina serhildêr û berxwedanvan, di 24’ê Adara 2012’an de li herêma Şêx Cuma bi 15 lehengê berxwedanvan re ku Hevala Berfîn a rûken jî di nav de bû, bi qehremantî li hember êrîşên artêşa Tirk şer kirin û şehîd ketin. Ev berxwedaniyek layîqî bav û kalê wê bû, çiqas 15 jinên leheng me winda kirin û êşek di dilê me de çêkirin jî, lê berxwedana wan a bi mînak, heya serkeftinê wê hêza mirovatiya azadîxwaz be. Belê, em van 15 jinên berxwedêr ku bi sekna xwe tirs û xof xistin dilê neyaran, bibîr tînin û soza şopdariya wan ku emê li pey berxwedaniya wan bin, heya armanca wan a azadî û serxwebûnê bê cih didin. Bîranînên wan wê tim rêka me ronahî bike û wê bibin hêza me ya berxwedanê. Şewqa van her 15 sitêrkên asîmanan, wê tim roniya çavê me bin û tu car neyên ji bîrkirin. Hevala Arjîn, fermandara mezin û serbilind, wek şervanê wê emê di bin fermadariya wê de bimeşine azadî û serxwebûnê, soza me ji vê şehîda mezin re ev e.
Heqî MARDÎN
- Ayrıntılar
Dawiya sala 1999’an a bi êş, mîna bahozekî roj bi rojî şêniyên xwe dubare dikirin.
Dawiya sala 1999an bû. Werzê zivistana wê salê bi girî û xemgînî xatir ji diyarê me dixwest. Em yekîneyek gerîla li Çiyayê Garê-Pirêzê, nêzî Çemê Xazirê diman. Li hemberî şûna ku em lê diman, li Heftebeqê jî yekîneyek heval diman.
Beriya ku operasyon li wir dest pê bike em agahdar bûn. Agahiya destpêkirina operasyona li wê derê berî sê rojan gihişte me. Ji ber vê yekê hevalan ji her hêlî ve pêşgirî û tedarîkên xwe standin. Her hevalek ji hêla xwe ve xwe amade dikir. Hin hevalan teqemenî û pêdiviyên şerkirinê, hinên din jî xwarin amade dikirin. Tiştên ku di nava yekineya me de zêde bûn, an jî di şer de bargiraniyê li me dikirin hatin binerdkirin.
Hêzên dijmin hîna nêzî me nebûbûn. Lê agir bê duman nebû! Beriya ku ew agir derûdora me bigirta me bi amadekariyên xwe dixwest pêşî lê bigirin. Ji ber vê yekê me di wê rojê de li pêşiya hêzên dijmin kemîn avêt. Di heman demê de me dixwest dijmin bikişînin deverekî dûrê şûna ku em lê diman. Lê çi heyf ku dijmin wê rojê bi pêş de nehat. Roja din hîna sibehê zû, mij û moraneke wisa hebû ku mirov bîst mêtro pêşiya xwe nedidît. Di wê mijê de nermebaranekî hûr jî dibariya. Wê çaxê gava me kemîn avêtibû hevalekî li Kêleka min got:
“Heval li wê dera hanê agirek xuya dike.”
Jixwe di wê kêliyê de min bi tenê li asîmanan dinihêrt. Bi awirên xwe di wê mijê de min asîman temaşe dikir û di heman demê de çeka min di qevdeya destê min de li benda teqînê amade bû. Her ku min lê dinihêrt, ez mîna guleyekî ku ji devê wê tê der, ez dûr gelekî dûr diçûm! Xeyalê min di kêliyên wisa de li her deverî digeriyan. Di kêliyên wisa de rojên rabirdû mina zengilê di sukra pezekî de deng vedida di bêdengiya xeyalê min de bû.
Bi dengê hevalê kêleka xwe re, em tev rabûn ser xwe. Dîtina agir dihate wateya ku dijmin ketiye tevgerê. Her ku mij û moran belav û zêde dibû, ronahî jî pê re zêdetir dibû. Wê çaxê me baş fêm kir ku dijmin bi dizî nêzî me dibe. Wê gavê me bi zorê xwe digirt ku em êrîş nekin. Gava dijmin di wê sibehê de nêzîktir bû şer qewimî û dengê çekan wê deverê dagirt. Ji her hêlî ve dengê çekên cûda cûda dihat.
Ji bona xwe gihandina şûnên bi ewle û xweş ji bo şerkirinê, em ber bi jor ve hilkişiyan. Lê dengê çekan qet navber nedida xwe û her berdewam bû. Car caran guleyên ku dihatin avêtin, ji peşkên barana wê sibehê zêdetir dibûn! Ji xwe guleyên çeka BKCyê gava li tehtên asê û mezin diketin parçe jê dipekandin. Parçeyên keviran ew çend zû dipekiyan ku ger li mirovekî biketa wê şûna guleyekî li canê wî bihişta.
Hîna şer didomiya dengê axînekî ji nêzîkî min hat! Wî dengî mûyên canê min tev hişyar kirin. Di wê kêliyê de dengê axîn û qêrîna gelek hevalên ku li kêleka min birîndar bibûn bi bîra min anî. Gelek hevalên min ên rêya dûr piştî axîneke wisa ji şer dûr diketin! Me xatir û gotina dawî yên gelek rêhevalên xwe piştî axîneke wisa dibihîst!!
Dema ku ez ji nava xewn û xeyalên dema berê vegeriyam û min li paş xwe nihêrt, heval Dijwar li nêzî min ber bi rêya pîroz ve diçû! Bi şehîdbûna heval Dijwar re, me hewl da ku em xwe bigihînin şûna ku em berê lê diman.
Her ku dengê çekên me disekinî em hinekî din bi şûn ve dikişiyan û dijmin jî bi milê me ve dihat. Ji saetên sibê heya êvarê me berxwedanekî bêhempa raber kir. Hêzên dijmin jî bi pêşmergeyên PDK`ê re nêzî 10-12 hezaran bû.
Dema ku tariyê reşahiya xwe li gerdûnê pêça, dijmin hêzên xwe bi ser hev de kom dikir. Hîn dijwartîr êrîş bi ser me de dianî. Hevalên me jî tevî êrîşa dijwar a dijmin hinekî din bi şûn ve dikişiyan. Lê her ku em hinekî bi şûn ve diçûn, şûn li me tengtir dibû! Wê demê gotina serleşkerekî Ereb, gava di deryayê de gotibû hat bîra min: “Li pişt we derya ye, li pêş we jî agir!” Rewşa me jî ji vê gotinê ne xirabtir, ne jî baştir e. Wekî ku ji bo me gotibû. An emê bi çekên biçûk ên destê xwe bi 12 hezaran re rû bi rû bimana, an jî meyê xwe ji zinarên bilind ku em li ser sekinîbûn bavêta jêr!
Li hêlekî me dixwest ku wan hevalên nû tevlî gerîla bibûn û li gel me bûn ji qada şer dûr bixista, li hêla din jî cîhan ji her hêlî ve li ser wan zinaran li me pir teng dibû. Mîna leza bayên payîzê pêwîst bû em biryara xwe bidin. Ji ber vê yekê biryara pêşî sekinandina dijmin me sitand. Ji xwe di wê rewşa hebûn û tunebûnê de şerkirin li ser şanê me erka herî pîroz bû. Bî vê biryarê re komek hevalan çekên xwe baş tije teqemenî kirin û çûn ji bona pêş de hatina dijmin bisekinînin!
Hevalên din jî bi yên nû re dixwestin rêya xwe ya filitandinê bibînin. Encax bi fîdakarinekî pir giran hin heval bi taybet jî yên nû werin rizgarkirin. Di nava germbûna şer de me hevalên nû bi zorê gihand deverekî bi ewle! Lê di rewşên wisa de dijmin tu derî bi ewle nahêle. Te digot qey her tiştê me dizanibûn -hêjmara hevalan, birîndaran, planên me… û hwd. dijmin bi tevahî hovaniya xwe pir nêzî me dibû. Êdî wisa lê hat ku me şûna hatina guleyan û devera ku diçiyê qet ji hev dernedixist.
Di nava wê gengaşê de mîna şewata sîxekî sorkirî ku bi canê mirov ve tê dayîn, piyê min şewitî. Gava min destê xwe da şûna ku dişewitî min his kir ku guleyekî mîna dijmin a xedar û bê bext di ranê min de şûna xwe çêkiriye! Pêşî min got belkî kevirekî tûj ê wan zinaran e, lê gava ku min baş lê nihêrt ez gihiştim rastiya ku guleya kleşê ye. Tevî ku ez birîndar bibûm û ranê(hestiyê hêt) min her ku diçû ez hilnedigirtim jî, min meşa xwe berdewam dikir! Lê piştî demekî kurt min hew dikaribû baş bimeşim. Ji ber vê yekê min xwe da ber zinarekî û runiştim. Hevalên din jî ji hev belav bibûn û xwe didane ewlehiyê.
Lê dijmin û pêşmergeyên her diçû bi dijwariyekê mezitir bi ser hevalan de diçû. Wisa dengê qîre qîra pêşmergeyan bilind dibû ku dawet dianîn bîra mirov. Te digot qey ne ji bona şer, lê ji bona şahiyekî hatine. Şer û kuştina mirovan ji bona dijmin şahî bû!!
Di her kêliyê de ji hev re qîr dikirin: “Êdî xilasiya wan nema!”
Hîna cîhan tarî nebibû kobrayên dijmin asîmanên wê deverê bi dengê xwe dagirtin. Kobrayên ku di ser me re diçûn raste rast bi çekên giran û qazanan li Hefttebeqê ku yekîneyek heval lê diman dixist! Li Hefttebeqê jî hevalekî bi navê Xanê şehîd ketibû, çend hevalên din jî birîndar bûn bi êrîşa kobrayan. Heyanî ber bi tarîbûnê ve jî êrîş bi dijwarî domand.
Piştî ketina reşahiyê êdî mirov pêşiya xwe nedidît. Cîhan pir tarî bibû. Hatina şevê dawî li êrîşa kobrayan anî û hêzên dijmin û pêşmerge jî hinekî din bi jor ve hilkişiyan. Ez heya wê çaxê li ber wî zinarî mam. Birîna min jî hinekî sar bibû û êşa wê daketibû. Lê ew dever qet ne bi ewle bû ji bona sekinandinê. Jixwe di wê kêliyê de ketina destê dijmin tim li bîra min bû. Gava hevalek birîndar dikeve dest dijmin îşkenca ku di ferhenga tu welatî de derbas nedibû li ser wî dihat meşandin. Ji ber vê yekê min çavên xwe li şûneke bi ewle gerand. Her çendî min hêviya xwe ji jiyanê qut kiribû jî min xwe bi xişikandinê hinekî ji wî zinarî dûr xist. Wê çaxê min ji xwe re got; “baş e min çek û çentê xwe teslîmî hevalan kir!” Jixwe dema ez birîndar bûm û li ber zinar runiştim hevaleke keç ku ji Ewropa hatibû û hîna nû bû ji mir re got: “Ez alîkariyê bidim te jî bona ku tu neminî!” Lê min gotibû; ez nikarin werim, ji te re çek û çente bigihîne hevalan! Ev gotina min wateya xatirxwestinekî ebedî bû. Tişta baş birîna wê hevalê ne giran bû, lê wê jî li gel min bimana û her tiştê min û wê dê biketa destê dijmin! Lê birina kleşê û çentê min ez di hêlekî de rehet kirim.
Dema min hinekî xwe xişikand ez gihiştim darekî û wê çaxê min da xwe ku ez li ser piyên xwe bisekinim. Lê wê demê min qet nikaribû gavekî jî bavêta! Tevî ku ez hinekî ji zinarê ku ez li ber sekinîbûm dûr ketibûm jî, lê peyv û gotinên min û hevala bi navê Ronahî ku ji Ewropa nû hatibû ji bîra min nediçû.
“Heval Nûhilat… Ka ez alîkariyê bikim û em bi hev re biçin.”
“Heval Ronahî tu dikarî biçî, lê ez nikarim. Ji bo vê yekê qet nebe bila yek ji me xilas bibe!”
Lê heval Ronahî bêyî dilê xwe peyvên min dadiqurtan û pejirand. Berî ku biçe min cardin bangê wê kir;
“Hevala Ronahî ji hevalan re silav û rewşa min bêje. Çente û çeka min jî bigihîne wan. Tenê demança min bila li gel min bimîne!”
Wê çaxê hevala Ronahî bi çavên tije rondik li min nihêrt û bêyî dilê xwe gav avêt. Lê her çendî gava wekî ku bêje “Êdî em te nabînin” li paş xwe dinihêrt. Wê çaxê cara yekem min hestên neçariyê û dil şewata bi xwe hîs kir. Berî wê rojê min tu carî xwe wisa bêhêz neditibû. Lê tevî wê yekê jî bi hêza mayî min xwe gihand ber darê.
Lê ez li gel darê nesekinîm û min hîn jî xwe dixişikand! Wê kêliyê min dengê hevalan bihîst. Deng ji jêra min dihat. Wê çaxê hêza canê min hîn zêdetir bû û min xwe bi lez xişikand. Gava ez gîhiştim min bang kir:
“Heval…Heval !”
Wê çaxê min zanibû ku hin heval in û di nava wan de hevala Xezal û Aydin birîndar in. Wekî ku heval li ser rêya çûyînê bûn, çekên xwe girtin û zû ji me dûr ketin. Min jî li birîna herdu hevalan nihêrt. Gava min birîna heval Xezal dît, birîna min ji bîra min çû! Birîna wê bi çend caran ji ya min dijwartir bû. Her wiha gelek parçe jî li canê wê ketibûn. Birîna hevalê Aydin zêde ne giran bû.
Li wir min him hestên hevaltiyê baştir fêm kir, him jî dijwariya tenêtiye jî ji bo min hîn çêtir zelal bû. Lê ji ber ku şûna me nê li cihê operasiyonê bû û wê roja din jî operasiyon bidomiya em ji xwe re li deverekî ku em xwe baş lê veşêrin geriyan. Hevalên ku çek û pêdiviyên bi me re rakirin, bi lez û bez şûnekî bi ewle ji veşartinê re dîtin û gotin: “Bi lez xwe veşêrin berî baran û berf xurtir bibe!” Û paşê jî heval bi lez û bê dilê xwe ji wir dûr ketibûn.
Jixwe wê şevê berf û baranê bi hev re lê kiribû. Lê ji ber ku şûna me dilê min rehet nekir min li dora xwe nihêrt û darekî qaçê ku pir stûr bû dît. Hema di cih de em çûn ba kuna wê. Şensê me ew bû ku nava darê wekî şikeftekê biçûk vala bû. Tevî ku cih teng bû jî me hersê havalan xwe di hembêza dara qaçê de veşart.
Wê şevê me li wir, bêyî ku em tu tevgerê bikin derbas kir. Serê sibehê hîna zû bû dijmin û pêşmergeyan xwe berda binê dolê ku em jî li wir bûn! Hêdî hêdî leşker û pêşmerge li hev kom bûn. Tu dever ji ber wan nedifilitî. Her dever bi hûrayî kifş dikirin û digeriyan. Li paş her kevirekî û zinarekî digeriyan. Hin pêdiviyên biçûk ku li paş hevalan mabûn, an jî ji wan ketibûn kom dikirin û kêfxweşiya xwe didomandin.
Pêşmerge û leşker ew çend nêzî me bûbûn ku êdî me ew bi çavan didît û dengê wan dibihîst. Lê tirsa me bi dîtina dîmenê hevalê Qehreman ji bîra me çûbû! Hevalê Qehreman şeva derbasbûyî piştî birîndarbûnê şehîd ketibû. Leşker û pêşmergeyan jî ew dîtibûn. Tişta ku zora me dibir ew bû ku me nikaribû wî hevalê xwe xilas bikira. Jixwe dijmin jî ji vê yekê re rê nedida.
Dijmin ew çend bi hûrahî li wan deran digeriya ku me digot ‘wê niha bên û li nava darê jî binihêrin. Wê çaxê dengê hevala Xezal mîna stranekî bi jan dihat gohê min:
“Ezê vê narincokê bi xwe de biteqînim gava dijmin werin ser me! Bila parçe parçe bibe canê min ji bo ku dijmin nebêje min kesekê PKKê girt dest!”
Narincoka di destê hevala Xezal de, hingî dihat gûvaştin ji hêla wê ve, bi zorê mirov didît! Ji xwe tişta ku hevala Xezal digot, te digot qey ji dilê min gotinan derdixe û dibêje. Tişta wê bi deng digot me herdu hevalan bi bêdengiya xwe tim û tim dubare dikir.
Gava cara yekem çend pêşmerge ber bi şûna me ve hatin me bi bêdengiya xwe li hev mezê kir û xatir ji hev xwest. Wê çaxê narincoka di nava destê me de dibûn yê ruhstandina me! Bi rastkirina pîman re ma hênaseyên di wê kêliyê de mîna yên dawî dihesibandin. Ew me çend caran bi nêzîkbûna pêşmergeyan dihat jiyankirin. Lê pêşmerge ne ji bona venêrandinê, ji bona komkirina daran nêzî me dibûn!!
Tevî vê yekê jî heya êvarê me narincokên xwe ji destê xwe berneda. Êvarekî dijmin û pêşmergeyan cardin xwe dane jor. Wê çaxê tirsek kete dilê min û min ji hevalên xwe re got:
“Hebe nebe vana em dîtin. Lê ji bona ku hevalên werin bime ve, wê bisekinin ji bona ku windahî zêdetir bibin. Ji serê sibehê ve li van deran digerin. Em ne dîtibin jî, dengê axînên me bihîstine!!”
Hevala Xezal bi dengekî pir nizim gotinek ji gewriya xwe derxist:
“Rast e Heval!!”
Wê çaxê me mîna oldaran dua dikir û hêvî dikir ku heval neyên xilasiya me. Tiştê qenc jî ew bû ku heya sibehê tu kes bi wan deran de nehat. Sibehê zû em cardin li ser dengê leşker û pêşmergeyan hişyar bûn. Wê çaxê me dît ku agir pêxistine û çeydanên xwe danine ser. Gotinên wan pir zora me dibir. Bi seetan pesnê xwe yên şer dikirin. Lê di wê rewşê de her çendî ji dînsizan re bêîmanan re pêvîst bûn ji me nikaribû tu tiştî bikira.
Çavên me gavên her yekî bi hişyarî dişopand. Lê gava me dît ku sê pêşmerge nêzî me ber bi darê ve tên me got: “Êdî dem hat!!” û me narincokên xwe cardin amade kir!! Her gavekî wan ku ew nêzî me dibûn, dihat wateya kûrtbûna temenê me! Ya rast dawiya temenê me! Me xwe vê carê ji bona xatirxwestineke ebedî amade dikir. Lê hîna navberekî kûrt di navbera me de hebû, ji nişkê ve xwîn di canê me de bi rehetî geriya! Hîna negiştibûn darê, hersê pêşmerge vegeriyan. Wê çaxê tovên hêviyê ji nû ve di hundirê me hersêyan de aj dan.
Wê rojê jî heyanî berî êvarê ji ber gengaşe û dengê leşker û pêşmergeyan me dengê xwe nekir. Ji hêlekî ve birînên me, ji hêla din ve tevgera pêşmergeyan û leşkeran; me xwarin û vexwarin ji bîr kiribû. Li hêla din jî me bi seetan gotinek ne digot. Gelek caran zimanê me bi hesreta gotinekî dima. Lê ji ber ku ew gotin dihat dawiya temen ji bo me, me bi hewildanên mezin nedihişt ku yek ji me peyvekî bibêje. Ger bihata gotin jî bi dengê nizim bû. Lê axînên me yên ji ber êşa birînan rê nedida ku ew çend gotinên me yên nizim jî bi temamî werin gotin. Hîna reşahî neketibû wekî roja yekem, wê rojê jî pêşmergeyan û leşkeran xwe dan girê bilind yê li ser me.
Wê şevê cara yekem hevalê Aydin yê ku demekî kûrt di nava şer de mabû ji min re got:
“Heval Nuhilat, wisa diyar dike ku emê li vir berî dîtina hevalan şehîd bikevin. Lê berî ku ev yek biqewime ka em ji bona hevalan rewşa xwe ya li vir, her wiha tiştên ku me jiyan kiriye û dîtiye di rûpelekî biçûk de binivîsin. Dibe ku dijmin me bibîne û şehîd bixe. Qet nebe bila li paş me gotin û hestên dema birîndariyê bimînin.”
Tiştên ku hevalê Aydin bi lêv kirin ji bona min pir balkêş hat. Li hêla din jî sekna wî di halê birîndarbûnê de qet nedihişt ku mirov pê bihese ku nû hatiye nava şer. Wî qet li xwe dernedixist ku nû ye, an jî bê ezmûn e di çiyan de. Nêrîna wî jî gelekî kêfa min anî. Cesareta herduyan hêvî dida min. Hema di cih de min jê re got:
“Hevalê Aydin, pênûs û lênûsa xwe derîne û dest bi nivîsandinê bike!”
Tevî ku min ev yek got jî min di hundirê xwe de êşekî mezin dida jiyan kirin. Ji ber ku ez ji herdu hevalan jî kevintir bûm di şer de, min xwe mîna berpirsiyarê jiyana wan didît. Lê dema ku min xwe bê çare didît ez hîn bêhtir diêşiyam. Û mîna kesekî ku di avê de niqo dibe û li ber fetisandinê bi qirşikekî digire li me hatibû. Qirşikek dihate wateya hêviya jiyanê ji bo me!
Lê di wê şevê de nivîsandina min ne gengaz bû! Ji ber vê yekê cardin min got:
“Hevalê Aydin tu dikarî di vê şevê de binivîsî?!”
“Ezê bikaribim bidim fêmkirin heval Nûhilat. Belkî nivîs hinekî tevlî hev bibe, lê wê bê xwendin”!
Wê şevê jî me bi dorê nobeta xwe digirt. Ya rast birînên me nedihişt ku xew di çavên me de bi cih bibe. Bi nav yek nobedar bû. Lê di rastî de em hersê hişyar bûn, ji ber ku me bawerî bi dijmin netanî, me bi şevê qet axaftin nedikir.
Serê sibehê gava ez û hevalê Aydin ji xew rabûn, me zanibû ku em hinekî di xew re çûbûn. Wê çaxê dengê leşker û pêşmergeyan mîna rojên derbasbûyî cardin li dolê belav dibû. Wekî ku dilê wan rehet nebûbe dîsa li wan deran digeriyan, lê tu tişt nedîtin.
Heya nîvro wisa bi hişyarî û bê deng me di darê de tevger nekir. Dema bû nîvro piştî du rojan tiştek hat bîra min. Di berîka min de du kîsên şorba hazir hebûn. Hema di cih de min derxistin û me hersêyan xwar. Wê çaxê hevala Xezal bi dengekî melûl dest bi axaftinê kir.
“Heval, dibe ku ez şehîd bikevim. Ger ev yek biqewime, ez dixwazim hûn min di vê darê de veşêrin. Silavên min bigihînin hemû hevalan!”
Peyvên hevala Xezal pir ji min re giran dihatin, min di nava şer de pir rewşên wisa dîtibûn û min xatirê dawî ji gelek hevalan xwestibû. Lê wan caran qet nebe heya ku hevalê me şehîd diket jî me hewl dida ku em wî xilas bikin. Ger şehîd biketa jî me ew ji ser milên xwe danetanî heya ku me li deverekî neveşartiba…
Lê rewşa ku ez tê de bûm pir zora min dibir. Ji hêlekî ve hevala min xatir dixwest, ji hêla din ve ez bê çare bûm. Tenê car caran min bi zorê gotinên kêfxweşiyê ji lêvên xwe dertanî. Lê ma dilê min yê xemgîn dikaribû hevalekî wisa xemgîn kêfxweş bike:
“Hevala Xezal wisa nebêje. Tu şehîd nakevî. Ev bû çend rojin ku em di vê darê de ne û dijmin em nedîtine. Moralê te bila li cî be. Hinekî li ber xwe bide û bi birînên xwe re şer bike tê bi ser kevî!”
Hevalê Aydin ku tim gohdarî dikir ev car hîna ez nesekinî bûm dest bi axaftinê kir:
“Jiyan mîna çemekî zelal û paqij e, bêyî ku li tu deverî rawaste rêya xwe vedike û meşa xwe didomîne! Ger her roj ji wê avê neyê vexwarin mirov nikare meşa jiyanê bi çemê jiyanê re bidomîne! Ger mirov wisa bêyî wê avê bimîne û bimire, hin kes dê bêjin ew hebû, hin jî dê bêjin ew qet nebû. Ê me jî ne tenê ava jiyanê, belê gerek ava hevaltiyê jî tevlî wê çemê bike û tim jê vexwe. Ev rasteqîneya me hevalan e. Ne wisa be emê tim û tim pêrgî zehmetî û nexweşiyan bên. Ji bo vê yekê gerek em tim li him ber her tiştî hazir û amade bin. Hûn dizanin; em ne tenê bi dijmin re, belê bi hundirê xwe re jî şer dikin. Niha jî ev pêwîst e.”
Hevala Xezal bi wan gotinan re kelegirî bû. Lê paş çend saniyan ji hişê xwe çû! Wisa diyar dikir ku birîna wê ew pir dizorand.
Her rojekî wê darê mîna salekî bi zor û zehmetî derbas dibû. Operasiyon jî wekî ku niyeta paş de kişandinê nebe her didoma. Derûna ketina destê dijmin, birîndarî, bê xwarinî û cihê teng ku em sê kes tê de diman her yekî bi serê xwe xwediyê zorahiyên cuda cuda bûn! Me rojên xwe bi zorê di wir de derbas dikirin. Ji bona mirovekî derbaskirina rojekî di deverekî teng de pir zor e. Nexasim ji bona şoreşgerên Kûrd, ji bona gerîla ev yek sed qatî zortir bû! Em fêr bibûn ku tim mîna bazan li girên herî bilind şûna xwe çêkin. Lê niha, ji şûnekî bilind zêdetir şûnekî nizim, di heman demê de jî teng ji her hêli ve zora me dibir.
Her roj mîna roja berê em li ser dengê dijmin û pêşmergeyan radibûn û li ser dengê wan gavan di xew re diçûn. Heft roj mîna heft salan wisa derbas bûn. Êdî ji dawîbûna operasiyonê min bawer nedikir. Lê roja heftan gava mîna her rojê me çavên xwe li ser dengê leşkeran vekir, gohên me tiştên nû dibihîst! Tiştên ku dihat gotin ji yên rojên din cewaz bûn! Gava min gotina “terorîst ji vir çûne, emê jî bi şûn ve vekişin” bihîst, min qet bawer nekir. Min digot qey tişta ku dilê min dixwaze gohê min bi min dide gohdarîkirin! Lê çavên min bi dîtina dîmenên paş de kişandinê wisa digot; rast e, gohên te rast dibihîsin!
Tevî ku me dît bi şûn ve dikişin jî, em ji şûna xwe derneketin. Lê kêfxweşiya li ser rû û di dilê me de rojên derbasbûyî ji bira me dibir. Heya êvarê tevî ku dol bê deng bibû jî em bi dilşadî di darê de man. Wê rojê tenê dengê çemê nêzî me dihat gohên min. Ez li ser pêlên wê yên biçûk diherikîm û li ba hevalan bi cih dibûm. Ew cara yekem bû ku ez diketim nava xewn û xeyalên gihîştina hevalan. Tim min li ber dilê hevala Xezal û hevalê Aydin dida, lê ev car wekî ku ji bona li ber dilê min bide kesek pêwîst bû! Hîna ez di nava xeyalên xwe de bûm, dengekî ne biyanî hate gohên min. Wî dengî bangî me hersê kesan kir. Piştre dengê hevalekî keç jî hat, wê jî bang dikir. Wê çaxê min zanibû ku ew heval in. Lê tevî ku me zanibû hevalin jî me pêşî bawerî bi wan neanî. Me got belkî xwe dane destê dijmin û şûna me gotine. Lê gava me dengê hin hevalên din jî bihîst dilê me berî devê me qîr kir. Me hersê hevala bi hev re qîr kir.
“Heval…Heval…Em li vir in!”
Ev hersê pêyv bi kelegiriya me dihatin der. Gava me xwe bi zorê ji nava darê derxist, hevalan xwe avête ser me û em hemêz kirin. Her ku me hevalekî hemêz dikir kelegirî di gewriya me de zêdetir dibû. Heya demekî jî ji hemêzkirina hevalan kesî pîrsa me û rewşa me nekir. Ew hevdîtin ji bona me hersêyan dihat wateya ji nû de ji dayîkbûnê!?
Piştî kêfxweşiya me gişa hevalan birînên me yên ku xwîn pê ve hişk bibû ji nû ve paqij û pansûman kirin. Piştre me hêdî hêdî amadekariyên meşê kir. Gava em rabûn, min li şûna me, li darê nihêrt. Tenê min di hundirê xwe de ev digot: “Ez jiyana xwe deyndarê te me. Ne tenê ez, em hersê heval!!”
Nûhilat KOBANÊ
- Ayrıntılar
Gencîniyeke veşartî di bin her erdeke ku mirov gavên xwe li ser tavêje heye. Nediyare; gava ku mirov li ser dimeşe, dibe ku axîn bi dilê wan biskên axê dikeve. Av bi devê qelîştokên hendefan dikeve û bi lez dixwazin rûpelên bi xwînê û êşên hatine nixumandin, ji nûve şînbibin. Xwezaya semyana vê yekê bi te dide hîskirin, daristan, çiya, dol û mirovên Geliyê Pisaxa vê yekê bi te didin hîskirin. Di rêka me de gundê Sindiyan yê jê re dibêjin Mêrgeşîşê hebû. Ev gund girêdayî Zaxo ye. Berî ku şoreşa Mustefa Barzanî destpêbike, ev gund bi çandîniyê, pez xwedî kirine û bi tîcaretê re mijûldibin. Mînak kartol diçînin û diçin li bajarên mîna Bexdad, Zaxo û li bajarên dîtir bi genim re diguherînin. Di demê berê de cade nînin û herkes bi rojan barên xwe li dewaran dikin û berbi bajarên mezin ve diçin. Piştî ku wî genimî tînin, diçin aş û dihêrînin. Her çiqasî zor û zehmetî dikişînin, jibîr nakin ku êvaran li hevdû bicivin û kilaman ji hevdû re bibêjin. Bi wan kilaman gotinê, hemû westandina xwe jibîrdikin.
Me gelek agahî li ser gundê Mêrgeşîşê girtibûn, lê me dixwest em suhbetê bi mirovên ku li wî gundî jiyankirine re bikin. Piştî westandinê ji kaniyan av vexwarin tama xwe cûda ye, gelo ji ber tu gelekî diwestê li ber çavê te şîrîn dibe, yan jî birastî ava kaniyan lawe. Ji gundê Mêrgeşîşî tenê kaniya wê saxlem maye.
Ji ber nenaskirina me di erazî de du hevalên jin hatin pêşiya me. Min dizanîbû wê hevalên jin bi israr bixwazin alîkarî bidin me û çentê me rakin, lê min xwe amadekiribû ku ez heyanî dawiyê jî çentê xwe rabikim. Ew baweriya ku tu li kûderê ked bide tuyê pêve were girêdan û nirxê wê bizanibe, ez bawer dikim û min xwest ez jidil bi vê xakê re parvebikim. Wê roka delal jî xwêdana min bibîne û wê kaniyên merd jî ava xwe bi min re parvebikin. Gava xwêdan ji aniya min dihate xwarê û ez di bin çentê xwe de diwestiyam ava gundê Mêrgeşîşê dihate bîra min, li ber dilê min gelekî bi nirx bibû û min di wan kêliyan de girêdana mirovan bi xaka wan ve hîskir. Hevalên jin jî her li benda me bûn û erazî bi me didan naskirin. Gelek girên Geliyê Pisaxa bi navê hevalên şehîd hatine binavkirin.
Em gihîştin ciyê yekîneya Şehîd Mahir, lê me tenê du hevalên xort dîtin, hemû gerilayên dîtir gurûp-gurûp li erazî belavbibûn û çûbûn peywiran.
Yekîneya Şehîd Mahir ji bona amadekariyên Zivistanê jî ketibûn nava liv û tevgerê de. Bexçe ji xwe re çandibûn û zebze ji bona demsala Zivistanê hişk kiribûn. Yekîneya wan gelekî jêhatî û şeraze bûn.
Dêra Geliyê Pisaxa Gelekî Kevnar e
Çîrokeke vê Dêrê ya balkêş heye û parvekirina wê bi we re nexerabe. Zilamê bi navê Mere İda li hemberî êrîşên dijminên xwe şerdike û di nava xelkê de bi lehengiya xwe tênaskirin. Camêrekî tîr û kevanka wî li pişta wî ye, şûrê wî di destê wî de û li ser hespê xwe yê boz bi mêranî şerdike. Rojekê Mere İda di pevçûnê de birîndar dibe û bi wê birîna xwe ya xedar heyanî ciyê wê dêrê tê û liwêderê diçe ser rehma xwe. Ew camêr bi lehengiya xwe gelê xwe diparêze, ji bo bîranîna wî, wê dêrê ya ku ciyê parastine dibînin avadikin. Hinek mirov dibêjin gora wî mirov li kêleka wê dêrê ye. Wextê tu berê xwe dide dêrê, zinar di rêzê de û mîna ku te pêşwazî dikin tu bi kêleka wan re derbas dibe. Dema ku Sedam Aşûriyan ji gundê wan derxistine û birine bajarên mîna Bexdadê, xelkê Aşûrî berî ku biçin bajêr, riya ku diçe Dêrê hemû bi boyaxa sor nîşankirine. Li ser kevir û hendefan nîşana tîr û Xaçê neqişkirine. Me jî ew nîşan çavdêr kirin û em berbi Dêrê ve çûn. Hinek Aşûrî dibêjin navê vê Dêrê Mere İda ye û di çaxê İmpiratoriya Bîzans Olê Xirîstanî pejirandiye, hatiye avakirin. Heya niha jî gelê Aşûrî ji ciyên curbecur têne serdana wê Dêrê. Hemû wêne û her tiştekî wê Dêrê hîna mîna berê ne. Bi dîtina wêdêrê re min hestekî gelekî balkêş jiyankir, mîna ku min ji zûve tiştekî xwe yê ku ez gelekî jê hezdikim, min wendakiribû û min nû dît. Heyecana dîtina eserên dîrokî gelekî kûr û dûre.
Netenê şîveriya ku diçe dêrê hatibû nîşankirin, şîveriya ku diçe kaniya Êrê jî hatibû nîşankirin. Me ew rêk şopand û em çûne gundê Êrê. Bermahiya gundê Êrê tenê dîwarên maleke xerabe mabûn. Gundê Êrê gundekî Aşûriyane, di demê xwe de gelekî mezin e. Ew jî di sala 1976 an de ji milê Sedam ve tê valakirin. Gundekî di pala girê Partîzan de ye, bexçeyên wê hene, heyanî ku tu nêzî gund dibe, tu hingî dizane di nava wan daristanan de kanî û gundekî wisa bê hempa heye. Kaniya Êrê ya bi nav û deng jî derûdora wê tejî darên spîndarane, li kêleka wê jî darên fêkî hene, ew av aveke torine, Havînê sare û Zivistana jî germ e. Gava ku tu Geliyê Pisaxa dide berxwe, piştî çend demjimêran tu dimeşe û tu diwestê, piştî wê westandine ew kaniya qeşeng li pêşiya te dertê. Ji ber vê yekê herkes nirxê vê kaniyê di dilê xwe de dihewîne.
Li gorî baweriya min hinek kêlî hene herdem û her wextî bi dest te nakeve, ji ber di wan kêliyan de rizgarkirina giyan, mejî û dilê te mîna bayê arzeba dijwar derbas dibin, kêliya ku tu hildikişe kevendên Geliyê Pisaxa û li bejna wê dinêre, netenê tu ruhê xwe azad hîsdike, jiyana hemû mirovên li wî gelî jiyankirine tu meraqdike.
Gotina Pisaxa jî tê wateya zarokên axa. Di wî gelî de gundê mîna gundê Masîs yê ku dilê te diguvêşe, hene. Gelek gundên Sindiyan li Geliyê Pisaxa ne. Gundê misilmanan û aşûriyan bi hevre jiyankirine. Bi rêz nêzî ol û çanda hevdû bûne. Netenê dêr di wî gelî de heye, mizgeft û şikeftên xwezayî jî hene. Dilê geliyê Pisaxa destûr nedaye jiyaneke bê wate û arzan.
Demjimêr sisiyê sibehê ez û du hevalên jin em birêketin û me berê xwe da girê Partîzan. Girê Partîzan jî bi navê hevalê Partîzan Slopî hatiye bi navkirin. Şehîd Partîzan Silopî sala 1994 an li wî girî şehîd dikeve û weha navê girê Êrê dibe girê Partîzan. Em sê demjimêran meşiyan heyanî ku em gihîştin bilindahiya Partîzan. Hilkişandina wî erazî nezehmet bû, teşeya zinar û latên wî erazî tu matmayî dihiştî. Nîgarvaniyekî herî ji xwe razî û jêhatî nikare wisa neqşbike. Hîna hewa venebibû em gihîştin gir. Me hêdî-hêdî xwe avête mewziyeke ku nekeve pêşberî girên li ser sînorê ava Hêzil. Min gelekî meraqkir ku ez wan giran bibînim. Min çawa serê xwe rakir, min ji xwe re got “dijmin Kurdistan bi girên li ser sînorê ava Hêzil dorpêçkiriye.” Bêhna desthilatdariyê ji wê tarîtiyê dihat. Girê Baykur(Wacib), girê Serbend, girê Şivan, Bêzenîkê, Kêlika Spî û Spîndarokê li pêşberî te bûn. Te nikarîbû serê xwe rabike. Ji milê başûr ve jî Zaxo, Silopî û Duhok li pêşberî me bû. Cûdî çiyayê Mirada û Kela Memê jî li pêşberî me bûn. Ji berzbûna Partîzan te hîsdikir ku behişt di hembêza te de ye û tu pê şad dibe.
Ji Pênûsa Gerîla
- Ayrıntılar
Raperîn bi xwezayê re destpêdike;dema ku kefenê sipî yê zivistanê diçirînê, dema ku kirasê sir û seqema hişk cihê xwe ji şemala narîn re dihêlê, li ser lêva kevîyên berfê reqsa berfîn, qasidê vejîna biharê ye; rûniştina cemre, pêş înqilabên di giyana av, ax û hewayê da ne,teyrên mihacir ref bi ref ji germistanên xerîb ber bi zozanên Welat ve koç dikin. Senfûniya azadiyê despêdike; sifreyeke rengîn ji reng û bêhna Gulan;Sosin û nêrgiz û beybûn, saz û awaza balende, ajalên kovî û derendeyan; deng dengê azadiyê, bêhn bêhna azadiyê, reng rengê azadiyê û ev heman kêliya ku ruh û giyana mirov ber bi ronahiya bê dawî ve diherike dem û kêliya azadiyê ye bêguman.
Di nav zayîna xwezaya welatê rojê de, dengê çakûçê Kawa mizgîniyeke nû bû xemla rengîna vî wargehî bi pençeyên xwîn hatibû herişandin; dagir bibû azadî bi qeyd û zincîrên sar û li şûna refên teyran, leqên leşkerê neyar, perdeya reş û konekî tarî li ser rûçikên wargehê Medî de vegirtibûn, ji şikestina xeyal wêdatir bû, weke secereşeke kûr û derbên bêeman xweşî û şahiyê konê xwe bar kirbû û naqûsa mirinê lê dida. Şevên reş yek bi yek dadiqurtand horî û ciwanên Arî, bi hezaran fîdaê nû gihîştî, bê ku çavên xwe li jiyanê vişkênin hatin qetil kirin. Bi sedan sal buhurîn lê Newrozên me her bi jan derbas bûn. Caran koçberî, îşkence, kuştin û birîndarî berdêlên ku qet tu efsaneyek nikaribe vebêje, tu zindiyek taqeta dîtin-bihîstin û guhdarkirina wê neke. Di xeyal de azadî, di hêvî de aramî her ku diçû geş û gur dibû weke çirûskek agir di şeveke tarî de lê didan û êşa bindestiyê gihîştibû hestî. Kê ye, yê ku ji firdûsê dest berda û bi dojehê razî bibe; lale û şilêr nûnetên xwîna sor a ciwanên Kurd di nav qelîştekên lat û zinarên bê nav nîşan bûn, agir geş bikin, ên ku agir vemirîne xîyanet kar e… Dûrûşmeya pêtên agir a li ser bedena Mazlûman bû Zekiye. Bi gotina , êdî agirê Newrozê ne bi qirş û qalan; bi agirê canê xwe pêbixin. Ev deng bilindtir kir, berdêla Newrozê giran bû ji bo ku nirxên azadiyê giran biha ne. Weke jana Helepçe; Komara Mihabad; Dêrsim, Agirî, Sînema Amûdê; Qamişlo û can û dilên ku bi azadiyê şiyar bibin tu car ji bîr nakin, ji nedîtî ve nayên. Ma qey xweza her tim di bin pençên zivistanê de xwe radigire; govenda evîndarên rojê bi pêtên agir, bi qasî ku tu qeyd û zincîr nas neke; bi coş e. Giyanên azad tenê bi gihîştina azadiyê ve aş dibin; ji bo bîranîna dilên pak ên welatê xwe re vefadar bimînin; ji bo agirê Zerdeştî di Îmralî de bibe volkana azadiyê.
Silav û Rêzên Şoreşgerî
21.03.2011.
Bahoz Arya
- Ayrıntılar