Di despêka nameya xwe de bi bêrîkirina ji nav dilê xwe dibêjim silav û hezar silav Serokê min.
Her ku ez dibêjim Serokê min, kêyfxweşiya dilê min çi qasî mezin be, ew qasî firtoneyeke bi êş li ba dibe. Agirê dilê min dema ku pê dihese ku hîn ji min durî ew qasî geş û gur dibe. Bêrîkirina min ji bo we roj bir rojê mezin dibe û fireh dibe.
Di nav dîroka veşertî de, bilindahiya mirovatî li ser axa dayîk a pîroz pêk hat. Demarên dîrokê yê ku di nav van axa de veşartiye, xwe dirêjî cem we kir û di we de şîn û zindî bû. Ew şaxa darê û rihên darê bi hezaran sal li benda qêrînekê azad bû. Ev jîn bûyîn, ji bo zîhniyeta mirovan a hatibû kole kirin, ji holê rakirin û azad kirinê ye. Ev demar û şaxa pîroz a ku veşertî we derxist holê û ew perda reş ya koletiyê pirtî pirtî kir.
Serokê min, we bi qêrînekê mezin û dengekê bi azadiyê re hatî neqişkirin re got; “ezê li vê şaxê xwedî derkevim û tarîtiya li ser mirov û cîhanê bidim rakirin. Dilên ku hatine esîrkirin, dorpêçkirin, dest û lingên hatine girêdan, çav û mejiyên hatine tarîkirin rizgar bikim.
Qêrîna we di temenê we yê heft salî de destpê kir û heta Îmralî di nav çar dîwaran de jî berdewam kir û didome. Paraznameyên we diyarkirina vê ya herî bi awayekê zelal e. Ez ji wekê têkoşereka vê tevgerê kûrantiya hizirandina xwe di nava paraznameyê we de bidim pêkanîndin. Kêmbûyîna xwe ya rêhevaltiyê, rexnedayînekê rast û di cih de bidim derbaskirin û ji bo ku ez bibim rêhevala doz û xeta te her awayî hewl û libata min wê pêşbikeve.
Serokê min, ez vê nameya xwe ji quntarên çiyayê Zagrosê, li ber keviya Avaşîn dinivîsînim. Ji cih û warekê bi vî awayî ji were silav û hezkirinên xwe şandin, min pir kêyfxweş dike û ez bawerim hûnê jî pir kêyfxweş bibin. Ji ber ku we hêvî li van xakan û çiyayan balav kiriye û ev jî bûye çavkaniya azadiyê.
Di xeyal û hizrê min de ewe ku ez û Serokê xwe OCALAN re li quntarên çiyayê Zagrosê û li ber keviya Avaşîn bi hev re bigerîm. Wê demê ji were hest, heskirin û bêrîkirina xwe ji were vebêjim. Ev hêviya min heta roja ku pêk were wê her hebe. Vegotina hestên xwe ji bo we li ser rûpelekê û bi çend gotina têrê nake. Lê belê dîsa jî bi kinahî jî be bi vê nameyê re heskirin û girêdana xwe dayîna xuya kirin ji bo min pir bi wate û girîng e.
Di dawiyê de jî li ser navê xwe û tevayî hevalên xwe, silav û hezkirinên xwe yê bê dawî ji çiyayên her tim bûye xiyalên we yê azadiyê dişînim û we hemêz dikim Serokê min...
Silav û Rêzên Şoreşger
ji pênûsa şehîd Nergîz Cîzre
- Ayrıntılar
Ba, di nava daran de radibû. Tevahiya darûberan şa mabûn (behitî bûn). Îro çi qewimibû, li bayî? Di sibeha vê payîzê de ji bo çi wiha radibû? Halbûkî di serê her sibehê de zûka silav dida daran.
Dara gûzê belg û çiqlên xwe vekişandin. Wisa difikiri ku bayê bilez û bez, ê ji hêla din tê, bide sekinandin. Wê gavê, dê bizanibûya ku “çi qewimiye”. Ba rabû û hat, di nava belg û çiqlên daran de bilez û bez borî. Dara gûzê dîsa nikaribû bayî bigire. Hilû (aluçe), xox, hirmî bi giştî şaş mabûn. Darên çinarê yên pîr, mezin û girs lê mabûn heyirî.
Taa... ji kûrahiyan, Avaşînê bang lê kir. “Çi bûye, çi qewimiye?” Tu kesî/ê bersiv neda. Tenê û bi tenê dara çinarê lêvên xwe badan û got, “tu kes nizane.”
Ba, ji Avaşînê derbasî çemê Zê (Zap) bû. Seranserî çem, bi lez û bez hat ba. Hemû kes şaş bibû. Masiyên ava Zê jî ecêbmayî bibûn.
Çiyan ji hevdû dipirsîn: “Çi diqewime lo?”
Ba, berê, xwe hilkişiya Kurê Jahro. Kaniyên Kurê Jahro, lat û zinarên wê, dar û kulîlkên wê, hemû di nava mereqekê de bûn. Kurê Jahro, bi dengê xwe yê kal û pîr gazî lê kir.
“Heey, çi li te qewimiye serê vê sibê?”
Ba, qet li pişt xwe jî ne nihêrt.
Ji wir, xwe berda Şikefta Birîndaran, Mam Reşo, Mîros, Havenda, Çarçela û dawiya dawiyê jî xwe gihande Cîlo.
Çiya hemû, niha li benda wî/wê bûn. Daran belgên xwe, ber bi wî/wê ve zivirandibûn, gul û kulîlkan berê xwe dabûn wî/wê. Heta, Avaşînê jî, ew dengê xwe yê bi hengame kêm kiribû û li benda wî/wê bû. Masiyan serê xwe ji avê derandibû û li bendê bûn, ka dê çi bibêje ba.
Bayî serê xwe rakir. Rondik diherikîn ji herdû çavan. Qet çu kesê ew nedîtibû heya niha, gava ku digirî. Ew, di nava wan ya/yê herî lezgîn bû. Li her derê digeriya û tim û tim bi dengûbehsên xweş dihat. Lê niha, niha digiriya.
Bêhna xwe da hev. Li bendê bû ku qulpikên wê bi dawî bibin. Û herdu destên xwe ber bi kêleka devê xwe ve bir û heya hêza wî /wê hebe, ji binî kir gazî û qêrin:
“Gule li Seîd ket!..”
Masiyan, zûka serê xwe xistin binê avê. Û bi temamî xwe berdan nav kûrahiya avê. Xwe gihandin kevzên li ser zinara û ew agahdar kirin. Bêdengbûn hemû. Masiyên biçûk wê rojê neleyistin. Xwe ber bi herikîna avê ve bernedan û kêf û şahî nekirin.
Avaşîn, hêdî hêdî herikî wê rojê. Deng dernexist qet. Xwe, li lat û zinaran neda. Xuşe xuşa wê, kesê nebihîst wê rojê.
Nexwe, êdî ew ciwan (Seîd) dê melevanî (ajne) nebiriya di nava ava Avaşînê ya dîn û har de. Nexwe hêdî bi masiyan re dê nebireqisa, li ser lat û zinarên bilind dê xwe nebavêja nava avê û dê bi herikîna Avaşînê re nebiketana qirika hev.
Darên fêkiyan hema zûka naskirin Seîd. Hilû axivî berê:
“Gelo, ma ev ne ew şervan (gerîla) bû ku, serê her sibehê dihat û fêkiyên me berhev dikirin û dibirin?”
Bersiv da bi lez û bez dara gûzê:
“Belê belê, rast e; ew e. Te dît, carekê çiqleke dara min şikandibû û gelek pê êşiyabû û xemgîn bibû.”
Xox kete navberê:
“Dê niha kî berhev bike fêkiyên me, kî dê bi tameke xweş bixwe, kî dê derkeve ser çiqlên dara me û bi tiqetiq bikene ?! ”
Hemû bêdeng bûn. Serê xwe çemandin ber xwe. Heya wê demê qet dengê xwe dernexistibû tirî. Devê xwe vekiribûya, dê nikaribûya xwe ji giriyê xelas bike. Dîsa jî nikarî xwe bigire, devê xwe vekir û ji nişka ve axivî:
“Herî zêde hez ji min dikir”.
Êdî nema dikarî hêsirên çavên xwe bigire. Tevahî daran ketin nava bêdengiyê. Li her çar milan, giriya tirî belavbû.
Kurê Jahro bêdengiya xwe xerab kir, destên xwe li çokên xwe da:
“Wey lo, nexwe li Seîd jî xistin ”
Kurê Jahro, ew baş û qenc nas dikir. Ma qey, ew bi rojan nedabû ber dilê xwe û hembêz nekiribû, ma ji dil û can ji guleyên topan û êrîşên hewayî neparastibû ew? Nîha, bi tenê dewsa (şop) piyên wî mabûn di şîverê (peyarê) de. Destên xwe dirêj kir û dest gerand li şopa piyên Seîd. Tu kesî/ê nedîtibû ku, heya niha Kurê Jahro giriya bû; lê niha?
Mam Reşo ji kul û xema wî, bibû dilşewat û cegerxwîn.
“Şervanekî (gerîla) mîna çiya bû. Ew mirov qet nayê kuştin.” Wisa digot ji bo wî Mam Reşo û her tim dubare dikir: “Şervanekî mîna çiya bû”
Tevahiya xweza, çiya, darûber, av û kanî, çem û rûbar, hemû ketin nava bêdengiyeke kûr û dûr.
Qêrîna bazekê hat bihîstin li şînkatiya asîmanan. Wî jî bihîstibû navûdengê Seîd. Qêrînek wisa pêket, te digot qey digirî. Ber bi asîmanan ve, hê zêdetir bilind bû, bilind bû, niha li qada herî bilind bû. Dîsa jî hê bilind bû; dixwest qul bike û bi qelişîne rûyê asîmana.
Wî jî Seîd nas dikir.
Geriya li her çar dorên navserên (lûtke) çiya. Per û baskên xwe heya dikarî vekir; pûrtê wî yê reş û zer bi şewq û ronahî dibiriqî. Bi nikulê xwe, ji per û baskên xwe pûrtek kişand û wergirt. Pûrtek reş hilbijartibû. Ji bo çi ne spî, ne sor, lê ji bo çi reş? Sedema reş hilbijartina wî hebû bêguman.
Kefiya (çarik) Seîd jî reş bû. Kefiya xwe ew qas xweşik li stûyê xwe dialand, ji tu şervana nedihat qasî ji wî dihat.
Tim, li cihê bilind, li Seîd temaşe kiribû bazê asîmanan. Car caran xwezî bi kefiya wî ya reş anîbû.
Kete nava hizr û fikaran.
“Gava Seîd hatibû kuştin kêfiya wî li stûyê wî bû gelo? ” Û ew pûrtikê reş, ê ku bi nikulê xwe girtibû, da ber bayê, ji bo bîranîna Seîd.
Pûrtê reş ê bazî, girt û bir, bayê ku digeriya.
Firand, firand, firand...
Pûrtê reş deşt û çiya qeliband. Li ser gund û bajaroka derbas bû û ji wê derê xwe gihand Êleh’ê, Besiciyê.
Di nava kuçe û kolanan, li ber malan borî û xwe li ser paceya piştê ya xaniyê dîwarê sor û xwedî berbank danî.
Keçikeke pir ciwan û pir delal, pace vekir, pûrtê reş ê baz nas nekir. “Hebe nebe ev pûrt, pûrtê çivîkeke xweş û bedew e ” got di dilê xwe de û wisa fikirî. Pûrtek bi vî rengî nedîtibû heya niha.
“Gelo, çivîkan kijan çiya bû?”
Destê xwe dirêj kir. Pûrt hê germ bû. Nêrî li asîmana, qet tiştek nedît. Kir û nekir, nikarî pûrtê reş bavêje; dilê wê pêsot (şewitî). Kete menzelê, deriyê cildankê (dolaba cilan) vekir û albûmek derxist. Bi lez û bez rûpelên albûmê qulipandin; li wêneya dawî ya di pela dawî nihêrî.
Wêneyê zilamekê bû. Ku bi salan berê niha, jê cihê bibû û ev bi salan e li bendê bû; ku jê re gotibû “rojekê...”
Pûrtê reş ê bazî, li şûna wêne bi cih kir. Û di dilê xwe de dîsa derbas kir “rojekê...”
Wê gavê dengek hat guhê wê, ku nas nedikir. Qêrin û awaza bazekê li bilindihiya asîman hat bihistin.
Şîna Seîd girêdida bazî.
Şehîd Xelîl Dax
- Ayrıntılar
Êşa ku nedihat rakirin, weke brûskan li mejiyê min dida. Hure-hura ba û bahozên zivistanê êş û azar zêde dikirin. Te çidikir lê nikaribû êşa giran ji bîr bikira. Ne muzîk, ne stran, ne ax û wax û ne jî xeyala, êşa birîna germ kêm dikirin. Te digot qey artêşeke hov bi şûr û rimên xwe di canê min de dikirin û diqelaştin... Hure- hura bayê çiyayî û barîna berfa bêdawî, êş û azarên koma birîndaran zêde dikirin. Pir caran ji ber êşê êdî me dest bi kenê bilind dikir. Hevalê Welat jî(yê ku di stuna pişta xwe de birîndar bibû) ji ber êşa xwe ya ku çiya jî nikarin rabikin, bi dengekî bilind, strana derwîşê evdî digot: “Hey lo delal hey lo lo lo delal...” Ev hevok bi hinaseyeke dirêj berdida û axeke xemgîn ji kûrahiya dil û hinavên xwe ve dinaliya û bi kenekî bilind diqedand “Ay ay ya mirdim...”
Ji bo ku xwîn bikaribe di laşê me- yê bêxwîn- de bigere û êş kêm bibe, hindek çente û betanî xistibûn bin lingên me. Wisa jî kêmekî canê birîndaran rihet dibû... Lê vê sibê, hevala Dîlan hat û çenteyê di bin lingê min de derxist û bêyî ku deng bike derket û çû. Min li pey wê bang kir û sedema birina çente jê pirsî. Bersîva wê, ez ji kûrahiya dilê xemgîn de hejandim, brûskên biharê di mejiyê min de vedan, êş, azar û birînî êdî bi bayê rojava re çûn... Êdî cîhan li ber çavên min reş û spî bû. Hemû hîs û hestên ji cîhana derve qut bûn, zagona bîra min ser-binî hev bûn, dûr- dûr çûn... Rêdûr. Ax Rêdûr...
* * *
Di bêdengiya şeveke payîzê de, refek ji 15 kesan, bi hişyartî û muqateyî berbi cîhekî ve diçûn. Her kes di rêza xwe de dimeşiya, ne deng derdixistin, ne jî çavên xwe ji derdorê vediqerandin. Min çi kes nas nedikir, jixwe hîna rojek nebibû ku bi rewşeke awarte em vegohezî vir bibûn. Ev bû 5 saet em di meşê de ne, lê ez bi xwe jî tam nizanim cîhê em çalakiyê li ser dikin kîjane. Di rê de bi hezaran aşop û fikir serlêdana mejiyê min dikirin, bi qasî ji min dihat, bihişyartî dimeşiyam. Lê ew hevalê bejin tîtal û bilind (çendî ku min rûyê wî jî nedîtibû û navê wî nizanibû) baweriyeke mezin dida min. Arbêçiya wî di destên wî de weke demançakê bû. Ew heval pir dirêj û mil fereh bû. Ji ber ku min navê wî nas nedikir, min jê re digot “Hevalê dirêj”, wî jî bi rûkenî bersîva min dida.
Riya me 2 saet bûn, lê ji bo dijmin berî çalakiyê bi êrîşa me nehese, em di riyeke dûr re çûn, da ku em li dora dijmin bizîvirin. Jixwe di meşên wisa de, mirov heya dawiyê di deryayên xeyal û fikara de avjeniyê dike, dixwaze zêdetir nêzî hevalên xwe bike, jê germahî, aramî, hêz, bawerî û dilniyatiyê bigre. Vaye ev hevalê bejn dirêj û simbêl mezin ji min re dihat vê wateyê.
Barana payîzê, erd û gîhayê çiyayan şil û nerm kiribûn, ev yek jî dibû sedema em car- car bişemitin li ser gurzê istrî û guniyan bikevin. Heval him bi hevalê ketiye dikeniyan, him jî dest didanê û radikirin: “Heval ku te çi dîtibe, nîvê wê ya min e...” her kes bêdeng dikeniya. Lê dema hevalê bejn dirêj û simbêl mezin dişemitî, çerqe-reqa dengê guleyên Arbêçiyê (B7) bilind dibûn, hemû hevalan bi hev re digotin: “Heval! Muqate be, deng dernexe”, di heman demê de direviyan û arîkariya wî dikirin.
Em him westiyabûn, him jî birçî bibûn, ji bo wê jî me lez dikir vê çalakiyê li dar bixin; ev demeke ku em li her derê di liv û libatê de ne. Derfeta bêhnvedanê hîna bi destên me neketiye. Ev çalakî jî wê ya dawiyê be; ji ber ku zîncir bi ketina vî girî re dikeve destên me û tiştek di dest dijmin de namîne. Piştî meşeke dirêj û zor, 15 kes, di bin singerên dijmin de, ji bo dest pêkirina lîstikên agir û pola amade bûn. Dil bilez lêdida, xwîdana sar ji laşê westayî diherikî û narincoka pîm-hilkirî ji xwîdana destan zor dihat zeftkirinê... Min çavên xwe gerand bo ku kesekî li nêzî xwe bibînim, bala min kişand ku hevalê bejn dirêj û simbêl mezin li cîhekî dîtire. Nizam! Min dixwast ew di vê rewşê de li gel min be; lê ji ber ku rola me di çalakiyê de cuda bû, cîhê me jî cuda bûn... Ez weke her carê, di deryayên xeyalan de diçûm cîhên dûr û demên borî yên weke xewnan. Lê ew hestdariya biyanî ya ku her tim di rewşên wisa de êrîşî min dike, dîsa serlêdana min kir. Hestekî ji bo himbêzkirina hevalan ez dehf didam, lêgera germahiyeke di van rewşan de ez pê hîs dikim, dihîşt ez ew hevalên bi min re pir-pir nêzî xwe bibînim, germahiya dilê wan di giyana xwe de hîs bikim.... Dengekî bilind ê weke şerqîna brûskan, ez ji avjeniya bêdawî ji nişkav ve veciniqandim û lerizandim. Yekser cîhana bêdeng, tijî dengê teqinî, qîr- wira û zir-zira xwedayê şer hat. Agirê guleyan, cîhana tarî ronî dikirin.
Xwedawendên serbilind û jixwe razî “Karox”, ji ber dengê narincok û guleyan serê xwe zivîrand û li me mêze kir. Awirekî dijwar û tuj avête me, ji ber me ew ji xilmaşbûnê hişyar kir, tengezariya xwe eşkere kir û dîsa jî bibêxemiyeke sar û tevizî berê xwe zivîrand û pişta xwe da me; ji xwe xema me jî ne Karox bû, ne jî awirên Karox bûn. Çawa wî bi bêxemî nîşanî şanoya me ya agir û pola kir, me jî bala xwe neda wî, vê yekê jî di hundirê wî de kîn û kerbek çêkir.
Piştî heyamekê, dengê hevalê bejn dirêj ji pişt min ve hat, qîr dikir digot “ Heval! Xwe bitewînin” û yekser agirê çeka xwe ya volqanî bera singerekî li pêş me ase bûyî da. Qêrînî ji leşker hat û pişt re bêdengiyeke goristanî xwe li ser vîna cîhanê ferz kir, êdî şano bû şanoya lalan. Her tişt bi dawî bû, di heyameke kurt de me du-du cîhê xwe di singerên ku bêhna barud û agir jê dihat de girtibûn. Ez bi tenê di singerekî de bûm. Pêwîstbû heta sibê, em di cîhê xwe de bin, hişyar bin, ji bo hemû û tevgerên tolhildanê yên dijmin amade bin. Di rewşên wisa de, bi tenê mayîn, mirovan tengezar dike. Min dixwast bi tiştekî, yan jî hizrekê ve xwe mijul bikim, lê ev yek li hember min ase bibû... Piştî demekê min dît hevalek nêzî min bû û got:
-“Heval! Ez dikarim di singera te de bimînim?”.
Vê yekê ez pir dilşad kirim, ku min hevalek dît ez pêre hetanî sibehê mijul bibim. Min mêze kir ku hevalê bejin dirêj e. Weke her carê, sohbeta me bi gotinên normal dest pê kir, “Pir sar e”, “Em pir westa bûn”, “Baş bû dijmin zû dev ji berxwedaniyê berda”, “ Rê pir dûr bû” û weke van hevokên jiyana me... Min bi zanabûn bi navekî -hema wisa hate mejiyê min- bangî wî kir: “Hevalê Serdar! Heste li cem te heye?”
“Bibûrîn heval! Navê min ne Serdar e! Ez Rêdûr im”.
Ji xwe meqseda min jî ev bû û ez gihîştim mirazê xwe: “Serçava hevalê Rêdûr! Îro riya me gelekî dûrbû...”. keniya û bi germahî dest bi axaftina hetanî sibehê kir. Lê ez nizanim çawa mijara me çû ser helbest û romanan; ji min re got ku niha ew romanekê dinivisîne, min jî soz da ku romana wî bixwînim û nêrîna xwe li ser bidim... Serma, zikê birçî, westabûn, tirs û mijara romanan çi yê hev in?!
Sibeh bû, ez bi aliyekî ve çûm, ew jî bi aliyekî dîtir ve çû. Êdî di navbera me de gelek çiya, newal, daristan û çem hebûn. Tenê min dizanibû ew li cîhekî dûr e; lê min dixwast wî dîsa bibînim, romana wî bixwînim. Ew çend saetên ku me bi hev re di singer de derbas kirî, bibû demara pêwendiyeke hevaltiyê ya herî germ û bihêz. Ku kîjan heval bi rexê wan ve diçû, min jê re silav rêdikirin, wî jî di vê yekê de qisur nedikir, lê ne min ew dît, ne jî wî. Her diçû hevaltiya me ya giyanî germ û mezin dibû; ew mesafeya di navbera me de jî çi bandor li ser me nedikir; ez her tim li benda romana wî bûm.
Yekser li cem wan dîsa xwedayê şer daholên xwe lêdan. Yekîneyên me jî derbasî rexê wan bûn da arîkariya wan bikin, dema ez bi yekîneya xwe re berbi wan diçûm, min hêviya dîtina wî dikir. Lê min ew nedît, ew li girekî bû, ez jî li girekî dîtir bûm. Min dixwast biçim wî bibînim, lê di rê de guleyeke neyar riya min birî, bixwe re jî gelek hêvî birîn. Êdî derfeta dîtina wî û xwendina romana wî bû weke xewnek e. Hevala ez veguheztim nexwaşxaneyê, ew jî çû çalakiyeke li ser xwedawendê pozbilind û jixwe razî “Karox”, jixwe Karoxê dilbikîn jî, ji rêdûr bêzar bû, jê re dehf û xefik vedidan. Lewra jî ez li ser wî pir dihizîrîm
Da vê sibê hevala Dîlan ew bersîva da min, êdî werîsê hêviya dîtina rêdûrê -rêdûr bêveger çû, bi bayê rojava re koçkir... guleyeke neyar canê rêdûrê bejn dirêj û simbêl mezin derbaskiriye, xwîna wî ya germ û pak, di hundirê wî de diherike, diherike û çavên rêdûrê rêdûr hêdî- hêdî ji ronahiya cîhana spî û sar digere û giyana pak ji laşê wî yê kovan û xwîndar azad dibe... Lê wî soz dabû min ku romana xwe bide min da ku ez bixwînim...
Lê min ta niha nizanibû ew çenteyê di bin lingên min de ya Rêdurê bejin dirêj û simbêl mezin bû. Piştî ku hevala dîlan çû, ez pê hesiyam ku ew çenteyê rêdûr bû. Çendî min li pey hevala Dîlan bang kir, lê wê nebihîst û çente bire cîhekî dûr-dûr. Ez jî bi dilekî xembar û kovan dûrî merqeda rêdûrê xwe bûm. Ji wê rojê û vir ve, lêgera romana wî neqediyaye lê hîna jî- çendî ku ev bû evqas sal jî- ew romana wî hîna min nedîtiye. Bejna wî ya dirêj, simbêlên wî yên mezin û şemitandina wî ya li ser gîhayê şil û şemitokî her tim tê bîra min. Nedîtina wî ji min re bû hesreteke ku hetanî hinaseya min a dawiyê dê di dilê min ê xemgîn de hebe. Dîsa jî dibêjin: “Heval! Çima tu xemgîn î?”... Lê ku we jî şevekê hevaltî bi rêdûrekî bejn dirêj û rûken re kir û piştî wê êdî nema hun wî bibînin, hunê baş bizanibin ka çima ez xemgîn im, çima ez nakenim, çima lêgera romana wî ji min re bûye armancekî pîroz û dûr... Lê dîtina rêdûr êdî dê weke hesreteke biêş û xemgîn di amraza pênûsa min re jî derbikeve cîhana bêbext û sar.
EZÎZÊ MIN
Hoy heval
Tu bûyî evîna dilê xemgîn
Ka rabe jixewê
Xewa şêrîn
Xew dijmin e heval...
Serî rake heval ji ser balîfa sar.
Ka rabe ...
Li benda te ne
Hogir û ezîz
Dildarên te pir in
Li benda te ne
Li vir
Li ser kevana rê
Di bin darên pelweşiyayî
Li ser kaniya miçiqî li benda te ne
Ewrên payîza sar
Dimeşin... diçin
Welatên dûr, dûr
Tu jî bûye
Tekê refê qulingên Koçber
Diçî û venagerî
Hoy heval!
Em li benda te ne
Ka rabe ji xewa şêrîn
Riya me dûr e heval,
Rêwiyê riya dûr...
- Ayrıntılar
4 Nîsanê rojbûna Rêberê Haraketa Azadiya Kurd e û gel jî, vê rojê weke toreyekê qebûl kiriye û dibin navê Meşa Amara de diçe gundê Amara û rojbûna Ocalan pîroz dike. Nam-i deger wezîrê karên hundir yê AKPê, fermana çalekî, miting û numayişên gel li Rihayê qedexe kirine. Tenê ji bo gelê Kurd, di 4ê Nîsanê de Meşa Amara lidarnexe, neçê gundê Amara û “zêw”a rojbûna Birêz Ocalan pîroz neke. Ev ferman, di dîroka Komara Tirkiyê de yek û menendê wê nînin. Yekemîn car e, ji b bajarekî fermanek wiha tê dayin.
Neynika siyaseta dewlet û desthilatdariya AKPê ya di şexsê Ocalan de, li dijî gelê Kurd e. Gava yekemîn di pîrozbahiyên Newrozê de hate avêtin, gava duyemîn jî di Meşa Amara 4ê Nîsanê de diavêjin.
Dixwazim destnîşan bikim ku, pîrozkirina rojan, di nava gelê Kurd de toreyeke qedîm e. Di vaka-nivîsên dîrokzanan de, ev roj, bi navê “ZÊW” têne naskirin; berî zilmeta komara “hovangeh”, wêrankirin û tarûmarkirina pîrozî û xelatên kevnare, rojên taybet hebûn û di şexsê kesayetî û wargehên taybet dihaitn pîroz kirin. Wek Zêwa Hexê Bêsa, Zêwa Dêremerê, Zêwa Seyit Bilal û hwd. Ev kes û wargehên ji aliyê gel ve pîroz têne dîtin in.
Birêz Abdullah Ocalan, ji bo gelê Kurd lîderek e, nirxek e. Gelê Kurd, bi deh caran, ji raya giştî re deklere kiriye ku Ocalan, ji bo wan “xeta sor” e. Bi vê mebestê daxwaza serbest berdana wî dike. Ji bo vê jî têkoşînê dike. Komara Tirkiyê bixwaze ne xwaze Ocalan lîderê Haraketa Azadiya Kud e û gel jî ew, weke îradeya xwe qebûl kiriye. Di her firsetê de, navnîşana çareseriya pirsgirêka Kurd jî destnîşan dike. Dewletê jî, desthilatdariya AKPê jî, ev rastî berî niha erê kirin, hevdîtin kirin, diyalog dane dest pê kirin. Piştre, li gorî nasnameya xwe ya qedîm, bêbextî kirin.
Komara Tirkiyê û desthilatdarên Tirk, ji roja roj, yanî di vaka-nivîsên qedîm de, em dibînin ku her dem êrîşî lîderên Kurd kirine. Dikujin û winda dikin. Piştre li dijî wan propagendeyên bê exlaqî dikin. Teva dikine sergerde, derî hemdemî û wek pêşengên “qiyamê” binav dikin. Ev xisleta gemarî ya Komara hovangeh e.
Eger werê bîra xwendevanan, heta doh bû, lîderên Başûrê Kurdistanê jî, bi serokeşîrtî bi nav dikirin û digotin, “ew muxatabê çawuşên me ne.” Di heman demê de, serokeşîrên Iraqê li Stembol û Enqerê dikirin mêvan û dixwestin li dijî Kurdên Başûr bikin nava serîhildanê.
Lê xuya dike ku sîstema kapîtalîst di bedena AKPê de faşîzmê zindî dike û ev faşîzm li dijî gelê kurd di partîkê de ye. Desthilatdariya AKPê, ji çar aliyan ve qikirina li dijî gelê Kurd kiriye pratîkê û cîhana ku qirkirin wek sucê mirovahiyê dibîne dengê xwe dernayêxe: Yek; çekên kimyewî bikar tîne... Ev sucê Mirovahiyê ye. Du: Sifilan bi komî dikuje... Ev sucê mirovahiyê ye... Sê; Qirkirina siyasî kiriye pratîkê... Ev sucê Mirovahiyê ye... Çar; asimilasyon û qirkirina kulturê bi deh salan e dikê, îro jî didomîne... Ev jî sucê mirovahiyê ye. Hîna jî Almanya xelatê dide serokwezîrê Tirk, Obama jî, Erdogan wek wezîrê milê rastê bikar tîne...
Îcar, Erdogan ji aliyekî ve fermana kuştina zarok, jin û komên xelkê dide; wezîrên wî jî, ji aliyekî ve fermanên rewşa awarte, bi navê din faşîzma reş îlan didin.
Sartre dibêje “dojeh serilhildan e”, lê xuya dike ku Komara Tirkiyê dojeh e. Lewma min gotina Komara hovangeh bi kar anî. Hovangeh, çavkaniya hovîtiyê ye. Berî di rojan, KMMa navendî bîlançoya pîrozbahiyên Newroza 2012an ragihande raya giştî. Emcama êrîşa Polîsên AKPê ya li dijî pîrozbahiyên newrozê,1.366 kes girtine binçavan. Ev tê weateya ku ev kes teva bi êşkence û lêdanê haitne girtin. Bıla gumana kesî nebe, kesên ku ji tirsa binçavkirinê neçûne nexweşxaneyan jî, biqasî vê hejmarê hene.
Di vê kêlîka ku nivîsa xwe dinivîsim dem du dîmen ji ber çavên min naçin: Yek, grevên birçîbûna li zindanên Tirkiyê û li Strasbourgê ye. Du, helwesta romî û polîsan li dijî gelê di Meşa Amara de ye...
Gelê Kurd, di Newroza 2012an de daxuyakirin ku gelê Kurd, “Drevşî Kawê/Ala Kawayê Hesinker” ji destên xwe bernade û destîniya bextreş şikandiye, zincîr û leleyên koletiyê jî parçe kirine. Dîse di grevên biçîbûnê de, çalekger “Drevşî Mazlum / Ala Kawayên hemdem” ji destên xwe bernadin û destiniya bextreş şikandine, zincîr û leleyên koletiyê parçe kirin.
Di Meşa Amara de jî, wê gelê Kurd, Drevşî Kawê û Drevşî Mazlum, di qada herî bilind de, bibalivîne û fermanên bi zincîr û lele parçe bikin. Gelê Kurd dibin pêşengiya Haraketa Azadiya Kurd de û bi hişmendî û hewngiriya Birêz Ocalan, di kelih û bircikên Tirkiyê de dever vekirine. Desthilatdariya AKPê, çi dike bila bike, Tirkiyê çiqasî bibe Komara Hovangeh jî, nema dikare gelê kurd bi zincîr û leleyan girêbide.
Gelê Kurd, wê rojbûna Ocalan 4ê Nîsanê jî pîroz bike; di rojên şehadeta zarokên xwe de jî, wê wan wek pîroziyên xwe jî bi dilsozî yad bike.
Medeni FERHO
- Ayrıntılar
Şagirtên Dibistana Haqî Karer
Berê wî, her tim li doza ku xwe ji bo kiriyê cangorî bu. Nihêrînên wî tarîtî di hilweşant. Hêviyên pir mezin didan sterka berbanga sibê. Dilê wî bîranînên pir mezin ji asore dike diyarî. Gelo, ji bo ku mirov Fermandarê mezin Mahsum Korkmaz vegotin bike wê peyv têrê bike? Qêrîna ku ji dilde tê, ji bo bûyîna şopdarî Fermandarê mezine. Ala ku li Gabar’ê emanêtê me kiriye, bilindkirina vê alê ji bo me soza herî bi nirxe.
Rêheval Egîd fermandarê çalakiya guleya yekemîne. Yê ku vê çalakiyê plansazîdike û bi rêxistin dike jî rêheval Egîd’e. Gula yekemîn, bîrdariya şerê me yê tekoşîn û vêjinêye. Gerîllayê Kurd cewherê xwe û teşeyê xwe ji rihê heval Egid digre. Ji bo ku mirov bikaribe pêşengtî, merd bûyîn û lehenqtiya rêheval Egid bîne ser ziman pêwîste mirov bikaribe fêmbike. Di dîroka me de, Hemleya 15 Tebaxê wek zayînek tê dest girtin. Di roja me îro de jî, dibin fermandariya rêheval Egid’te ev şêwaz bi hemu germ bûna wê tê jiyan kirin. Beriya wê dema mirov meyze dike her timi xêvê mirovan da êşek hebu.
Dema mirov destana lehengtiya heval Egid meyzedike hertimî di hundirê wê de behsa nûbûyîna dike. Ev heqîqêt jî, çavkaniya xwe ji jiyana ku domdarî tê jiyan kirin digre. Pêwîste mirov, ji dilên bi hezaran gerîllayên ku şopdarên rêheval Egid’in pirsbike. Mirov ji şopdarên ku demên herê zehmet de hêvî, bawerî û evînî her timî di xêvêwan de şînin pirs bike. Em ji kesên ku, ji dervey soza wan tu tiştekê wan nîne û layîqê vê dozê derketine hevalên Şehîd pirsbikin. Ew dem, wê bersivên pir mezin were girtin.
Jiyana mezin bingeha xwe ji serkeftinê digre. Heval Egîd bi disiplîna xwe, dilnizimtiya xwe, zirektiya xwe, kedkartiya xwe û hêza xwe ya rêxistinkirinê xeta milîtan tiyê ye. Hemû jiyana xwe ji bo jiyanek bi rumet û bi şeref daye. Di riya heqîqetê de bûye hewarî. Bê hêvî bûna ku di dîroka Kurdistanê de hatî avakirin heval Egîd bu navê hêviyê. Ruxmê ku hemu jiyan û tevlê bûna wê serkeftiye, lê dîsa jî xwe kêm dibîne û xwe deyndar hisdike. Heval Egîd di zanistiya rêxistin û nirxên hevalên Şehîd de bu. Kesayeta heval Egîd da diyarkirin ku kesên Serokatî, hevalên Şehîd fêmnekin nikarin şerê ku didin meşandin jî fêm bikin û nikarin bibin xwedî rûmetek bi nirx. Her wiha nikarin bibin rihê heval Kemal, Mazlum, Heqî û Xeyrî. Gava 15 Tebaxê dibe bawerî, rêxistin û baweriya cewherî. Dibe bêaman bûna derbaskirina zehmetiyan.
Şert û zurifên Kurdistanê de gerîllatî kirin bi neyarê xwere bi her awayî şerkirinê dixwaze. Bi rastî jî erdnîgariya Botanê de gerîllatî kirin vînek pir xurt ji mirovan dixwaze. Heval Egîd li hember her zordestiyên tên meşandin tucarî xwe paşde nadit. Di kesayeta xwe de hemu taybetmendiyên gerîllatî di hewîne. Tu tiştek li pêşiya wî nabe astenk. Di Kurdistanê de, gerîllatî yêkem car tê jiyan kirin. Gavên yêkem her tim di nava xwe de nenasbartiyê di hewîne û bi xwere xeteriyan jî tîne. Çarenusa gelekî, pêşeroja tevgerê û şêwazî tekoşîna wê, di gava yêkêm de veşartîne. Ji bo vê tebatek pir mezin û ustatiyek dixwaze. Heval Egîd di be dil û mejiyê heval û gelê xwe. Heval Egîd azweriya serkeftinê ye.
Li hember hevalên xwe û gelê xwe dilnizimtiyek pir zirav di de raberkirin. Ji bo vê jî, li hember her tiştê pir bi neşmî nêzik di be û li ser her ziraviyan jî disekine. Heval Egîd fermandarek wisane ku, ji par vekirinê hesdike, wekheviyê hesdike û fermandarek dadmendiye. Lê belê, li hember şaşitiyên xwe û neyarê xwe jî pir hişk û xedare. Ji bo xwe hertimî rexne û rexnedayîne girink dibîne û tucarî li hember serkeftinên bi dest dixe xwe winda nake. Her tim di nava şerê yê baştir kirinê deye. Li hember pirsgirêkan her timî çareseriyê dibîne. Ji dîrokê encaman derdixe.
Heval Egîd di bê je rêxistin, zanabuyîn û çalakî mivta serkeftinêye. Van gotinên xwe bi vê awayê vegotin dike;”ger ku cesaret bi zanistre nebe yêk, zanist jî rêxistinre nebe yêk, rêxistin jî bi çalakîre nebe yêk, çiqasî fedekarî were kirin jî, wê her tim mehkumê bin keftinê be. Di dîroka me de ev pir vekiri li ber çavane.” Mirov pir vekirî dibîne ku heval Egîd şervanê heqîqetê ye. Em jî, wek şopdarên heval Egîd di bêjin ji bo me jî, şervantiya heqîqetê rêgêzê jiyana me ye. Ji me re di bêje, ji hemu ez ezî bûyina xilas bûyîn û xwe di nava civak bûyînê de hêlandin wê mirovan ber bi serkeftinê ve bibe. Ji bo vê di bê je;”xebatên mirovan çiqasî hevbeş be ewqas serkeftin bi xwere tîne. Kesayet çiqasî erkê xwe baş pêk bîne wê ewgasî bi karibe rêxistin bûyîn bi de avakirin. Ronahiya ku wek agirê kayê bê derewe û derbasdibe.”
Her timî di nava lêgerînê de ye. Di zana bûyîna wê de ye ku, jiyana herî rast, di xeta Serokatîde jiyankirene de derbasdibe. Heval Egîd di zane ku gerîllatî û fermandarî temsîlkirina Serokatiye. Ji bo vê yêkê pir bi hesas nêz di be û li hember rewşên derdikeve jî hesas nêz di be. Bi hevalanre jiyan dike û her timî, ji bo hevalên xwe seknek baldarî dide raberkirin. Çi dizane û lêkolîn dike parvedike û derdorê xwe perwerde dike. Her tiştê despêkê bi xwe dike, tevlî dibe û dide fêmkirin. Di derdorê xwe de vîn dide avakirin. Di erkên şoreşkertî pêk anînde ne tinê di fikirde, di kesayeta xwe de û pratikê de pêk tîne, dide pêkanîn. Li hember kesên bêbext, bê rêgez seknek pir bi rêgez û ideali dide raberkirin. Tu carî jiyanek ji rêzê na pejirîne. Di jiyana maddi de jiyanek bi maneviyet, nirx, wate û pîroz di de avakirin. Heval Egîd’re jiyan kirin bi heqîqet re jiyan kirine. Ji bo vê Serokatî di bêje;”heval Egîd şîrine, heval Egîd dilawere, heval Egîd fedekare.”
Bêguman ji bo ku mirov heval Egîd bîne ser ziman, hêzek pir mezin tê xwastin. Peyvên ku kesayeta heval Egîd tîne ser ziman pir lewaz û kêm dimîne. Wek jopdarên heval Egîd emê di rastiya heval Egîd de di dilde, mejî de û rihte emê bibin şervanên her daîmî. Heval Egîd di her kêliya jiyanê de bi mere jiyan dike û emê bidin jiyan kirin.
Heval Egîd ango Mahsum Korkmaz di sala 1956’an de girê dayî bajarê Amed’e Ferqînê tê cîhanê. Lê belê, li Êlihê mezin dibe. Di zarokatiya xwe de jî li hember neheqiyê û zilmê bê tebate. Sala 1970’yan de ramyartî nasdike. Di van salan de Kurdistan dibin tevger û kesên marjînal, oportonîst û reformîst dene. Wan salan de PKK’e wek hêviyêke rojen ronahî derdikeve. Lê lihember vê jî êriş pêk tên. Heval Egîd rihê ku di PKK’ê de şin dibe dibîne. Di sala 1977’yan de ji heval Mazlum Doxan pir bandor dibe û tevlê dibe. Bi taybetmendiyên xwe yê çalakvan û rêxistinkirî bal dikşîne ser xwe. Têkiliyên wê bi gel re di asta jor de pêşdikeve. Sala 1979’an de dest xistina şaredartiya Êlihê de erkê sereke dileyize. Cihê xwe di nava komên despêkê diçin qada Filistînê de digre. Dîsa cihê xwe komên ku di sala 1980’yan de di bin fermandariya heval Kemal û heval Delîl Doxan de tên welat de digre. Dema heval Kemal Pîr tê girtin heval Egîd jî giran birîndar di be û xwe xilas dike. Ji bo ku gerîlla di welat de pêşbikeve erkê pir mezin dileyize. Plansazî û amedekartiya gava 15 Tebaxêde kedên pir mezin dide. Dibe temsiltiya Serokatî di qadên leşkerîde û vê cewherê dide pêşxistin. Heval Egîd fermandarê çalakiya Eruhê’ye. Li hember kesên îxanetçî, oportonîst, tasfiyeci di be xeta hêvî, bawerî û rihê APOCİTÎ. Fermandarê HRK û ARGK ye. Kongreya ku di sala 1986’an de pêk tê heval Egîd nikare tevlî bibê. Lê bi çalakiyên ku pêşdixe piştgirî di de kongreyê. Pir mixabin heval Egîd di sala 1986’an de li Gabarê di herêma Meydin’de di encama kemîna neyar de Şehîd dikeve.
- Ayrıntılar
Nav û paşnav: Cûneyt AYDİNLAR
Navê kod: Hebûn
Cîh û dîroka ji dayikbunê: Amed- 1971 an
Dîroka tevlîbûna têkoşîne: 1991 an
Di dîrokê de cara yekem mirovahî li Mezopotamya di şaristaniyê de gav avêt, îro dîsa dixwazin Mezebotamiya bixeniqînin. Welatê Kurdistanê li derûdora dîrokeke weha dizîvirê. Zalimên ku birçiyê mirine ne, herdem li hemberî xwe berxwedanî, serî rakirin û leheng dîtine. Evin zarokên Mezebotamiya ne, wê di dîrokê de zarokên berxwedanî û serî rakirine werin bibîranîn.
Di her perçekî welatê me de, di gundan de, di herêman de; îxanet, serî rakirin û berxwedanî wê bibe dîrokek. Rolê Amedê jî di dîrokeke weha de heye. Partiyê kongrê xwe yê avakirin li vêderê lidarxistiye, di demekî kin de dibe xwediyê hêzekî mezin. Di derbeya 12 ê Îlonê ya faşîst û leşkerî de, ji bo hêviyên gelê me bitefînin, dîsa berê gelê Kurd dane mirine. Lê belê dîrok xwe dubare nake, ger dubare bike wê derewekî gelekî mezin be.
Hevalê Hebûn, di şert û mercên 12 ê Îlonê de ji dayîkbûye. Ji wê derbeya 12 ê Îlonê yê herî kêm ji wê bandor bûye û herdem li hemberî wê xebitiye ku têkoşîn bike û bertekên xwe bi rêxistin kiriye. Hevalê Hebûn zarokê mezin yê malbatê ye. Bi roxmî ku di malbata xwe de serbest mezin bûye, lê belê ticarî ji pirsgirêkên civakê dûr nemaye. Hevalê Hebûn yê dilê wî tejî welatparêzî, rêxistin hîna di temenê wî yê biçûk de bala wî dikişîne. Wî şoreşgerên kevn jî dikişand milê xwe, di pêvajoyekî ku zanebûn ketibû astekî herî jêr de, hevalê Hebûn yê xwendevan û lêgervan vê yekê bi hevalên xwe re parvedike.
Hevalê Hebûn dibistana navîn û lîseyê li Amedê bi dawî dike, di dersan de serkeftina wî û kesayeta wî ya pijiyayî di nava hevalên xwe de tê hezkirin. Lê belê dersên wî ticarî li pêşiya hestên wî yên şoreşgerî û welatparêzî negirtine. Hestên netewî çiqasî kûr dijî, mumkine ku mirov di vê mînakê de bibîne, “ em rojhilatî nînin, em Kurd têne naskirin. Hatine wextê axaftine; kêmasî ji me ye, diviya me we livêderê nepejirandibane, lê belê ew wext jî were û ev yek wê pêkwere,” çawa mamosteyên xwe bê deng kirine, weha kerha xwe ya li hemberî desthilatdariyê tîne ziman. Di wê kêliyê de dibe dengê dilê gelek hevalên xwe, gelekî bandor dike û hestên xwe yên welatparêziyê dike dilê hevalên xwe de jî.
Dîsa, di rojên rêxistinê yê girînge de misoger ji hevalên xwe dixwest ku çalakî lidarbixînin, ji bona çalakiyê hemû hêza xwe xercdikir û gelekî hewldida. Bi vê yekê moral û bawerî dida hevalên xwe. Ji hevalên xwe re weha digot “ em tiştekî jî nekin, herî kêm em sire û camên dibistanê bişkînin, em roja xwe vala derbas nakin.”
Piştî ku hevalê Hebûn lîseyê bi dawî dike, diçe ezmûnên zanîngehê. Hedefê wî yê bingehîn ne zanîngehê bi dawî bike, bibe xwediyê karekî û ji dewleta Tirk re karmendîtiyê bike, berevajî wê armancê wî ew bû ku zanebûna zanîngehê û ronakbîriya wê ji bo têkoşîna rizgarbûna netew bikarbîne û wan tevlî xebatên têkoşîne bike. Bi vî armancî hevalê Hebûn sala 1990 î zanîngeha İstenbulê ya aborî qezencdike.
Çawa tê İstenbulê bi şagirtê şoreşger û welatparêz re dikeve nava têkiliyan de. Di demekî kin de ciyê xwe di hundirê xebatên şoreşgerî de digire, tevlî çalakiyan dibe û ji xebatên ciwanan re rêbertiyê dike. Di demekî kin de bi wan taybetmendiyên xwe yên hewldayîna cewherî û têkoşer xebat gihîştina vê astê, bala herkesî dikişîne.
Taybetmendiyekî wî ya mezin jî ev bû; berxwedaniya wî ya li hemberî jiyana Metrepolan ya ketî û bi dawî bûye. Bi taybet li hemberî têkiliyên burjuvaya biçûk gelekî bi bertek bû û li hemberî vê yekê şerkiriye. Gelekî xweş rêxistin dikir. Ciwanên ku bi wan re têkilî daniye, bi qasî ku rabikin erk dida pêşiya wan, û weha ew dikişandin nava têkoşînê. Hevalê Hebûn li beramberî rexneyan gelekî dilnizim bû. Bi taybet wexta ku hevalên nû rexnedikirin, ger ew rexne ne rastbane jî, tenê ji bo hêz bide wan, jidil û bi rêz nêzdibû. Bi dilsozî û durûstî şopdarê gotinên xwe bû. Di têkiliyên xwe de bi pîvanên fermî nêzdibû, cidî, pijiyayî û bi pîvan bû, ev yek jî dibû sedema ku heval bi rêz nêzî wî bibin. Hevalê Hebûn tiştek nizanîbane, misoger heyanî lêgerîn nekiribane û fêmnekiribane, nedigot, di tiştên digot de xwe dida qenaet kirin û weha ji derdora xwe re digot. Wekîdîtir jî milê wî yê leşkerî û çalak gelekî bal dikişand. Bi dijmin re ketibû nava pevçûnê de, kesayetekî dilawer, wêrek û çalak bû.
Hevalê Hebûn sala 1993 an diçe saha Rêbertiyê. Bi perwerdeya ku di vê herêmê de dibîne, hêz li ser hêza xwe zêde dike û berpirsyariyên mezin digire ser milê xwe. Piştî ku perwerdê dibîne, carekî dîtir diçe xebatên siyasî li İstenbulê dide meşandin.
Piştî ku demekê li İstenbulê xebat dide meşandin, sala 1994 an ji milê dijmin ve dîl tê girtin. Bi roxmî ku wî bi hemû şêweyên işkencê re derbas dikin, heyanî dawiyê nûnertiya berxwedaniya PKK ê dike. Yek gotinê bi lêvnake û dibin wê işkencê de şehîd dikeve. Ji bo em xwedî li berxwedaniya wî derbikevin emê heyanî dawiyê rêka wî bişopînin.
Hevalê wî yê têkoşîne
- Ayrıntılar