Ji çapemenî û raya giştî re!
1. Di 12’ê reşemi yê de saet di navbera 19.30-20.00’ande li Herêmên Parastina Medya li dijî herêmên sînorê Heftenînê ji aliyê Artêşa TC’ê bi helîkopterên kobra hatiye bombebatankirin.
- Ayrıntılar
Ji bo gelê me û raya giştî re!
Gelê Kurdistanê 12. salvegera komploya navnetewî ku li dijî Rêberê me, vîna gelê me hatiye lidarxistin bi hemû kîn û nefreta xwe li dijî hemû dewlet û kesayetên ku di vê bêbêxtiya reş de cîh girtine şermezar û lanet dikin.
- Ayrıntılar
DI DÎROKÊ DE BERXWEDANIYA CIVAKÊN EHLAQÎ Û POLÎTÎK –XI-“Rojenîkirina Îslama Mihemedî”
Piştî mît û mîtosan gotin di cî de be olên wekî yahûdîtî, xiristiyanî û îslam, her çiqas di derketinên xwe de ji bona sûda gelan bûbin jî, lê piştre fena bangeranekê li ser gelan derbas bûn û ew roj ev roj e bandora xwe winda nekirine.
Mijara olan ji bona derbarê exlaq û polîtîkayê de bibine xwedî nêrînek gelek girîng in. Rêber Apo di her parêznameyên xwe de li ser vê mijarê disekine. Ji ber ku ol, bi hezaran salan e li ser zihniyeta civakan bandor dikin û bûye amûreke bikaranîna desthilatdaran.
Di nivîsên borî de me kêmek bahsa xirîstiyanî kiribû. Di vê nivîsê de jî li ser misilmantî û Hz. Mihemed bê sekinandin wê baştir bibe. Di dema derketina Hz. Mihemed de pevçûna kar-sermaye-baziganî ya Sasanî û Bîzansan heye. Êdî hatiye rewşeke wisa, gelên li herêmê ji van pevçûnên wan têr bûne û ne razî ne. Ew dem bajarê Mekke di dest arîstokratên eşîrî de ne. Pêşengiya van eşîratan jî Kureyşî dikin. Ev eşîr di nava sevk û sefayê de dijîn, digel vê jî gel xizan e û yozbûn bê ser û ber e. Hebûna jinê heye an tuneye ne diyar e. Heta tê gotin ku bi saxî binax dikirine. Di rewşeke wisa de bendewariyeke kesek were wan xelas bike heye.
Ew dem Hz. Mihemed li karwanê Xetîce dinêre. Yanî di navbera wan de têkiliyeke bazirganî heye. Wisa dixuye ku Xetîce dixwaze hinek gavan bavêje, bes ji ber ku di zihniyeta civakîbûna wê demê de, gavên ku bavêje bi sînor in. Lewre kesek fena Hz. Mihemed ji bona bandora eşîran bişkîne, ji bona ereban ji vê tengavbûna bazirganî derxîne guncav e. Jixwe dema ku yekem car Cebraîl dikeve xewnê û ew ayeta yekem ku li hev pêçêyayî ye dide Hz. Mihemed û dibêje “bixwîne” sal 610 e. Yekem Xetîce baweriya xwe pê tîne, yanî mûrîda yekem e.
Bes li hember vê yekê bêguman eşîrên arîstokrat bêdeng namînin. Her diçe Hz. Mihemed li Mekkê tengav dikin û ber bi Medînê Hîcret dest pêk dike. Li wir jî propaganda didome. Li wir di warê civakî de Wesîkaya Medîne bi pêş dixe. Ev wesîka an hevpeyman xwedî qerekterek demokratîk e. Yanî meyl ber bi Şaristaniya Demokratîk e. Di vir de taybetmendiyên civaka exlaqî û polîtik hene. Ji ber ku tu armanceke Hz. Mihemed ku dewlet ava bike û sîstemeke xwe dispêre arîstokratan nîn e. Ew dem mizgeft ciyên ku pirsigirêkên civakî têne nîqaşkirinê ne. Fena meclîsên gela ne. Gel li vir biryarên xwe bi xwe digirin. Tevlîbûna civakî esas e. Heta ew dem jin bi rihetî tevlî van civînan dibin û nêrînên xwe tînin ziman. Xwendina azanê xizmeteke mizgeftê ye. Dîsa hemû rîtûelên ku têne zanîn xizmet in. Berjewendiyên şexsî yên tu kesê/î di vê de nîn e. Li rastê çîn nîn e, desthilatdarî nîn e, xwe pirzamanî îfadekirin heye. Piştî ku Hz. Mihemed ji Medîneyê dizivire Mekkeyê, li hember Kureyşiyan artêşek ava dike û diçe ser Mekkeyê. Ên ku ew roj ji dil û cewher de îslamê ecibandin û mûnafiqên wekî Kureyşiyan tev bi hev re bawerî bi Hz. Mihemed anîn. Lê di rastiyê de ya ku Kureyşiyan kir xapandin bû. Jixwe piştre Ebû Sûfyanê Kureyşî ku Muaviye kurê wî ye, îslamê bi tevahî yoz kir û ev riya ku wî vekiriye mûnafiqên wekî rêxistinên AKP di roja me ya îroyîn de didine jiyandin.
Ew dem tu fikreke şaristaniyeke çînî-dewletparêzî nîn e. Jixwe bi vegera Mekkê re Kûreyşî jî, îslamê bi dirûtî dipejrînin, Lê di esas de yên ku dewlet an desthilatdariyê hedef dikin, ev derdor in. Rêber Apo derbarê vê pêvajoyê de diyar dike ku, ew dem sîstema heyî xwedî qerekterek komarî ye. Ku ew dem komar bi ser bikeve, wê şaristaniya demokratîk derketina pêş. Ya ku dibe li ser wefata Hz. Mihemed destpê dike.
Piştî ku Hz. Mihemed wefat dike, sê roj û sê şev li ser wî şerê desthilatdariyê tê kirin. Ap, jin, zava, keç, mûrîd, dijminên wî hemû dikevine nava pêşbaziya desthilatdariyê. Yekemîn xelîfe Ebûbekir e, piştre Omer tê ser kar. Bedewî ji vê rewşê aciz in. Ji ber ku di avabûna îslamê de pêşeng ew in. Di hemû şeran de ked û bedelên herî mezin ew didin. Li hember desthilatdariya heyî, serî radikin. Omer meyla van raperînan dide derve. Bi milyonan mûmîn, li ser pişta deveyên xwe, bi baweriyeke wisa ku Xweda dinyayê diyariyê wan kiriye û dest bi fethan dikin. Di vir de Omer, ev qewmên di valahiyê de mane û xwedî bertek in, ber bi fethan ve meyl dide wan. Heta ew dem gotineke Îbnî Haldûn derbarê ereb-çol-bedewiyan de heye û wiha gotiye; “Ereb didize, deve jî dibe çolê” Fraudel wan wisa binav kiriye; “Tevgera Fethan a Qewman” Tabî di vir de destpêkê dewletparêzî nîn e.
Nakokiya herî mezin ev e ku pêvajoya Medîne cuda ye, fethên bi bedewiyan û şerên desthilatdariyê cuda ne. Nakokiya herî mezin di îslamê de ew dem tam kûr dibe. Digel ku pêvajoya Medîne tam dijberî desthilatdariyê ye, bi Omer re rewş diguhere û Kurdistan jî di nav de bi serê şûr komkujiyan dikin. Ew dem Xaricî dewletbûyînê qebûl nakin. Yên wekî Hesen Sebah di vê qerekterê de ne. Ji ber ku ew desthilatdariyê ji îslamê re xiyanet dihesibînin. Ew jî encax dikarin 30 sal li ber xwe bidin. Jixwe piştî mirina 12 Îmaman îslam rengekî çînî-dewletparêzî û fetihçî digire. Li hember vê bi dehan mezhep dertên. Yanî wisa bi tevahî çûyîna desthilatdariyê çênabe. Milek di qerekterê şaristaniya demokratîk de ye û vê rewşê qebûl nake.
Niha di vir de du îslam dertên holê;
Yekemîn; îslama dewletbûyî. Sûnîtî, Şîatî di nav vê de ne.
Duyemîn; îslama ku nebûye dewlet. Ev jî xaricî û elewî ne.
Bi hatina Osman re ku ji Emeviyan e, zû tê kuştin. Wê demê kurê Ebû Sûfyan Mûaviye waliyê Şamê ye. Ev jî kuştina Osman dike hincet ku heyfê bigire. Piştî gelek teşqeleyan ku Elî dibe xelîfe, ew jî tê lîstokan. Bi Ayşe re dikeve şer. Di şerê herî girînde bi rûpelên Qur’anê ku di serê şûran de ye bandor dibe. Keys dixe dest mûaviye.
Di vê navberê de pevçûn û nakokiyên xiristiyanî û îslamê jî di bingeha berjewendî, bazirganî û fethan de kûrtir dibin. Ne çavên xirîstiyanan têr dibe, ne çavên qaşo misilmanan têr dibe. Her desthilatdariya ku tê ser kar, îslamê ji bona desthilatdariya xwe bikar tînin. Ev jî her diçe îslamê yoz dike û ji îslama Mihemed dûr dixîne. Di heman demê de di xirîstiyanî de jî ji ber nakokiyan pirsgirêkên civakî giran dibin. Her diçe hişk dibe. Engîzasyon li dar dikevin, li ser navên Xwedê şeran li dar dixin û li ser navê Xwedê efû dikin. Miftên bihûştê difiroşin. Ew dem Martîn Lutter bi 99 xalan derdikeve. Ev di xirîstiyaniyê de gavên reformî ne.
Jixwe ayet bixwe Projeyên Civakî ne. Hetanî ku Hz. Mihemed sax bû wê van projeyan çawa şêwe bigirtana, wê çawa bibûna desthilatdariyeke siyasî ne diyar bû. Lewre ev bûn sedemên pevçûnan. Bingeha pevçûna di navbera Elî-Mûaviye jî ev e. Elî Mihemedî ye. Destpêka Ehlî Beyt e. Bes rewşa siyasî ya di dema Hz. Mihemed de zelal nebûbû, Eşîreta Kureyşiyan cudatir dixwestin împeratoriyek ava bikin. Di van pevçûnan Hesen jî Hûseyîn jî têne kuştin. Xelîfetî dikeve dest Mûaviye û xelîfetiyê dibe Şamê. Bi vê guherînê re êdî qada bazirganiyê dibe Behra Spî. Piştre Ebasî asta şaristaniyê dibine qonaxeke din.
Dema ku di xirîstiyaniyê de yên wekî Martîn Lutter rê li ber reforman vedikin, berevajî vê di îslamiyetê de jî yên wekî Îmam Gazalî xezebê tînin serê îslamê. Her cure nîqaş qedexe dibe û pêşketinên di îslamê de dicemidînin û hê jî ew qeşa nehatiye helandin.
Di îslamê de mijareke dîtir, ev ol a ereban e an wê belav bibe bû. Piştî mirina Hz. Mihemed, desthilatdarên ku temsîla îslamê dikirin, nedixwestin her kesî bikin misilman. Ji ber ku bibûna misilman, nikaribûn ji wan bac bigirtana. Dîsa qedexe bû ku malên misilmanan bê talankirinê. Ev tengbûn bi Abasiyan re derbas dibe. Abasî îslamê tînin asta şaristaniyê. Ew jî di sala 1248’an de ji hêla moxolan ve têk diçin. Di îslamê de bi taybetî pêşketinên di navbera sedsalên 7 û 10’an de gelek bi lez in. Li Îspanyayê împeratoriya Îslam Endulis ava dibe. Di sala 1453’an de Fatih Siltan Mehmet Bîzansan belav dike. Stenbol dikeve dest.
Îslama ku bi derketina xwe re ji bona xizan, kedkar û gelan bû hêvî, ket dest mûnafiqan. Îro her hêz, dewlet, rêxistinên qaşo li ser navê îslamê tevdigerin, xiyaneta herî mezin li Hz. Mihemed dikin. Ji ber ku îslama ku Hz. Mihemed ne ev e. Îslama Hz. Mihemed xwedî qerekterek demokratîk e. Ji bona ku em dirûtî û mûnafiqiya hêzên wekî AKP, Cemeata Gulen û ew caniyên Hîzbûl-Şeytanokan derxînin holê, pêwîstî bi rojanîkirina Îslama Mihemedî heye.
Deştî Artim
- Ayrıntılar
Hêjmara 15 ji bona civaka Kurd, hêjmareke balkêşe. Hem cihê şanaziyê ye û bextewariyê ye, hem jî cihê xemgîniyê û şînê û axînê ye.
Dema ku hêjmara 15 li gel heyîva Tebaxê ango gelawêjê bê ser ziman, Kurd hemî kêfxweş dibin, lewra 15 Tebaxê roja serhildan, berxwedan û singvedana li dijî Nemrûda ye û hêviya azadiyê ye.
Lê belê dema ku ev hêjmar bi heviya Subatê(Reşemî) re tê gel hev, ji bona civaka kurd dibe rojeke erjeng, tarî, reş û zulûmat. Lewra Bêbextiya dîrokî li dijî hebûna civaka Kurd, di vê rojê de despêdike. Berî her tiştî ev bêbextî di odeyên kûr û tarî yên istixbaratên İnglîz û siyonîzma cîhanî de tê kelandin û pijandin. Li ser destê İsmet Înonû û Fewzî Çeqmeq’ê ku bi esl û feslê Yahûdî ye , 15’ê subata 1925 an dibe roja bêbextiya navnetewî li dijî hebûna Kurdan mîna civak, çand, ziman û nasname.
Ev leyîstok, dek û dolab ne bi destê Serok Komarê Tirkiyê yê wê demê, her weha bi destê sîxurên İngilîzan tê pêkanîn. Heta bi awayekî veşartî û sergirtî, Mustefa Kemal mîna Şêx Seîd nebe jî, dibe qurbanê vê bêbextiyê.
Di roja 15’ê Subatê de ku Kurd jê re dibêjin Reşemî(ango hêviya reş) di sala 1925 an de, Fewzî û İsmet komek leşker dişînin gundê Şêx Seîd û du leşkeran jî didin kuştin, di heman demê de çeteyên îtîhat û tereqî(nîjadperestên Tirk) jî dikevin sûka Amedê û dikan û bazargeha dişelînin û dişewitînin, di heman demê de dibêjin em leşkerê Şêx Seîd’in “rabin serhildane!”. Bê guman Şêx Seîd haj vê meselê hemiyê nîne, lê belê bê çare dimîne ku dest bi serhildana ku navê wê serhildana “Şêx Seîd” bike.
Ango ev serhildan bi kelandin, pijandin û sorkirina İngilîzan û Siyonîzma cîhanî çêdibe. Armanc eve; şerekî li ser bingehê neteweperestiyê di navbera Kurdan û Tirkan de heta sed salî derxîne holê. Ji bona ku İngilîz siyaseta xwe ya bi nav û deng “perçebike û birêve bibe” di rojhilata- navîn û dinyayê de serdest bıke gelek bêbextiyên weha kirine. Mînak, şerê di navbera Ereban û Yahûdiyan de. Ango herdu aliyan jî (Komara Tirk û Kurdan) qels û lawaz bike û li ser wan siyaseta xwe ya ezperest û kedxwar bide meşandin.
Lê belê 15’ê Reşemiyê(Subatê) di dawiya sedsala bîstan de, ku bi destê heman hêzan hate pêkanîn(İsraîl, İngilîz û Emerîka), navrûk û şêweyê wê li gora dem û cih hinekî cudaye. Ji ber ku vê carê di kesayeta Rêber APO de, tevayî rojhilatanaverast bû armanca destêdana(mudaxeleya) vê bêbextiyê. Raste, dîlgirtina Rêber APO di 15’ê reşemiya sala 1999’an de, bi 15’ê reşemiya sala 1925’an re hevdeme, ango bêbexta ev roj girêdayî pîlansaziya xwe ya berê ku li dijî Şêz Seîd û hinekî jî li dijî M. Kemal birêxistin kirin. Lê belê vê carê “War ew ware, lê bihar ne ew bihare”. Ne gelê Kurdistanê gelê berê ye, ne jî Rêberê vî gelî Şêx Seîd’e.
Rêber APO di kesayeta xwe de felsefe û rêxistin û siyaseteke wisa derxist holê, ku hemî Ferewn û Nemrûdên vê demê bibin yek jî û wî mîna promîte(promîtos) di zinarên deryayê de çarmîx bikin jî, dîsa wê ew biserbikeve. Di rastiyê de jî em dibînin ku ev felsefe, rêxistin û siyaset bûye cewherê civaka Kurdistanê. Êdî Rêber APO bûye nemir, ji ber vê çendê em dibînin ku îro qirik li hêzên bêbext ziwa dibe. Lewra serkeftina Rêber APO û gelê Kurdistanê, di heman demê de, tê wateya binkeftina hêzên bêbext(komploger) li tevayî rojhilatanaverast. Ji ber ku van hêzan bi girtina Rêber APO xwestin ku bi mudaxeleya Îraqê, rojhilatanaverast bikin gola xwînê ku tu carî herikandina vê xwînê raneweste! Her çiqas hinek armancên xwe pêkanîbin jî, lê belê di dawiyê de li xwe mukir(itîraf) hatin ku biserneketine. Bê guman felsefeya Rêber APO ya ku sazî û hişmendiya dewletê rewa nabîne û napejirîne, rolekî sereke di vê encamê de leyîstiye. Lewra ev felsefe pişta xwe dide civakê, pişta xwe dide sazî, hişmendî, sinc(exlaq) û cînavka(wijdana) civakê ya xwezayî û dîrokî.
Belê, di 15’ê Reşemiya(subata) 2011’an de Rêber APO, Şehîdên şoreşê, gelê Kurdistanê û rojhilatanaverast bıserkeftîne, di heman demê de İngilîz, Emerîka û hemî Nemrûd û Ferewn binkeftîne. Lê belê tekoşîn bi dawî nehatiye û bi dawî jî nayê! Lewre hêzên bêbext(komploger) hêjî di odeyên tarî de rûniştîne û 15’ê Subatên nû amade dikin. ji ber vê sedemê pêwîste ku hemî gelên herêma rojhilatanaverast, hewl bidin ku li ser hîmê felsefeya Rêber APO milê xwe bidin hev û heta ku azadiya xwe pêkbînın û tovê civaka azad û demokratîk li vî xakî şînbibe.
- Ayrıntılar
Roja 15’ê Sibatê ne roja şînê ye; roja aqilgirtin û erkên xwe derxistina zanebûne ye, roja eşkerekirina komployê ye. Komploya ku dixwazin di şexsê min de pêş bixînin, gelek kûr e. Pêvajo hin jî zelal nîne. Lê belê, em aqlê selim nêzikbûn û bi zanistî tevgeriyan. Ez li vê derê, her roj di nav berxwedanekê de me. Bi sebir, dirayet û têgihiştibûneke bilind berxwedaneke mezin didim. Dirayet serkeftinê jî pêk tîne.
Komplo hîn neqediyaye û wê berdewam bike!
Li ser vê bingehê ez komployê hinek vebikim; ev komplo bi durûtiya Ewrupayê ve dest pê kir. Di vê komployê de, jixwe hûn rola Yunanîstanê dizanin. Yunanî ji bo ku me û Tirkan berdin hev, di nav komployê de cih girtin. Rola Yunaniyan, bi zanebûn e. Yunanistan bi Elmanan re, di pêvajoya komployê de li ser bingeha tasfiyeya min hemle pêş xist. Yunanistan, di dema pêvajoya aştiyê ya bi Özal re, bi Îngiltere û Elmanyayê re, xwest ji kadroyên xwe, PKK’yek alternatif biafirîne. Hewl dan ku, ji xwe re zilamekî çêbikin, da ku bikaribin ji bo xwe bidin şixulandin.
Elmanya, li dijî me hîn jî hewl dide ku provakasyonan li dar bixe. Pêwist e, mirov vê yekê wiha binirxîne û bi wî rengî tev bigere. Armanca wan ew bû ku; bi kompoloya 9’ê Cotmehê re, me bi gelê Tirk bidin şerkirin. Ev lîstik, versiyona listika sala 1920’an bû. Elmanya di sala 1882’yan de, Îttihat Terakkiyê da ava kir û neteweperestiya Tirkan pêş xist. Mustafa Kemal li derveyî vê xetê bû. Lîstikên Elmanya yên li ser Mezopotamyayê, ji mêj ve hene. Di van 20 û 30 salên dawî de jî, dixwaze li ser van listikan bide meşandin. Armanca wan ew bû, ez bême tasfiyekirin an jî min bixin bin kontrola xwe.
Ewrûpa, bi taybetî jî Elman û Îngiliz, tevgereke pak a azadiyê naxwazin. Yunanistan jî bi wî rengî ye. Rusya, di ser min re Projeya Herka Şîn (Mavi Akım) derbas kir û ji IMF’ê kredî standin. Her wiha Îsraîl û Mossad pêvajoya komployê bi rê ve birin û hîn bi leztir kirin. Bi vî rengî hewl da ku Tikiyeyê bixe bin destê xwe. Tiştî ku Ewrûpa anî serê me, ez, wekî ji nû ve çarmîxkirina Îsa dinirxînim. Ewrûpa, li ser bingeha înkarkirina çanda xwe, di şexsê PKK’ê de polîtikaya Kurd dide meşandin. Di vî warî de çi ji destê wê hat kir.
Emerîka jî, min diyarî Tirkiyeyê kir ku, da Tirkiyeyê qezenç bike û her wiha Rojhilata Navîn, Asya Navîn û Balkanan bi xwe ve girê bide.
Di komployê de Tirkiye bi tenê nine; zêdegaviyên hiqûqê yên navnetewî hene. Yunanistan ji derveyê hiqûqê tevgeriya. Li Rusyayê jî, heman tişt pêk hatin. Her wiha Elmanya jî bi wî rengî ye. Ev hemû jî, bi dozê ve têkildar in, ne tenê Tirkiye bi Ewrûpayê ve jî têkildar pêvajoyeke hate jiyankirin.
Di dewleta Tirkiyeyê de çetebûn pêk hatiye. Eger ez bême îmhakirin wê çêbibe? Wê Tirkiye bikeve nav tengaviyeke mezin û pêncî sal girêdayî derve jiyan bike. Li gorî hesabê li ser min; Yuna-nîstan hin mezin leyist. Encam; wê Tirkiye heta dawî û bi hemû rengan bihata girêdan. Tirkiye naxwaze rastiyan bibîne û fêm bike. Wê şîddet û zorê bisepînin. Ji bo vê, divê mirov berxwedaniyê bi aqilane bimeşîne. Bêguman emê di xeta parastina rewa de bin. Lê, ez dibêjim divê bi zanebûn mirin û kuştin çênebe. Pêwist e, li ser bingeha xeta parastina rewa berxwedan pêk were. Me heta dawî got; aştî û biratî, lê naxwazin fêm bikin. Ev yek jî tê vê wateyê; diyar e ku, li Tirkiyeyê hin kes hene xeterên mezin hildane berçav, ji ber vê yekê jî, wiha tev digerin.
Em dixwazin li Tirkiyeyê, xwedî li gelê xwe der bikevin. Pêwist e, em karê rêxistiniyê hîn bi lez û beztir bikin. Ji ber ku lîstika ku tê meşandin mezin e. Bila gelê me şaş nefikre, wê Tirkiye teqez (ke-sin) biguhere. Tirkiyeyeke demokratîk, tê wateya azadiya gelê me jî. Em azadî û çareseriyê, li deriyê Yekîtiya Ewrûpa û Emerikayê nagerin. Rizgariyê, di demokrasiyê de dibînin. Me du gav avêtin, du agirbest ragihandin û niha jî di xeta parastina rewa de ne.
Em niha dikevin pêvajoyeke awarte. Li gorî min, min Tevgera Kurd xiste riyeke aqilane. Divêyabû vê, coşeke mezin derxista holê. Afrînerî pêwist e. Heyama ku em tê de ne, kordînasyoneke awarte disepîne. Pêwist e, em demê pir baş bi kar bînin. Ji bo ku mirov têk neçe, divê mirov xwedî hêz be. Mirin her dem heye. Mirin ji ku derê tê bila were, ji bo min hîç ne xem e. Dema ku mirov karekî rast kir, wê demê mirin were jî watedar e. Herkes ji bo ku karekî şaş neke, mecbûr e bitirse. Ez bawer im ku hûnê min fêm bikin.
Dibe ku aştî hin baştir jî pêş bikeve. Lê dibe ku mirin jî pêş bikeve. Pêwist e, hûn ji herduyan re jî amade bin. Ez di derbarê nêrînên xwe yên aştiyê de samîmî me. Vê yekê fêm bikin. Eger tiştekî bi min were, wê lêkdan, mirin û kuştin pêş bikeve. Ev jî tê wateya ku, hûnê hemû ji holê bên rakirin. Ev yek eşkere ye. Eger şexsî bûya ezê bimrama. Ku ez bimrim we 50 hezar kes jî bimre. Ji bo ku ez, 50 hezar kes bidim jiyankirin, hewl didim ku xwe rojekê zêdetir bidim jiyankirin. Eger ku mirin hebe jî, ezê bi şiklekî rûmetdar bimrim. Ez di encama komployeyek cihanî de hatim qurban kirin. Ê min bi xwe, tu fikareke min î şexsî nîne. Pêwist e, em li hemberî komplogeran çemka biratiyê pêş bixin.
Ezê heta dawiya nefesa xwe, ji bo xatirê rastiyan jiyan bikim. Eger ez jiyan nekim jî, divê hûn bizanibin ku, ev mirin; çalakiya herî binirx e. Wê demê mirin, a herî binirx û pêwist e. Wê mirin ji bo min ne tenê bibe dema êşê, her wiha bibe dema êş û hezkirinê jî. Ez ji bilî vê, destûra jiyan û mirinê nadim. Azadiya min bi azadiya gelê Kurd ve girêdayî ye. Ji wan re bibêjin; ku em azad bibin emê bi hev re azad bibin, emê bi hev re yekitiya azad bi dest bixin.
Bi ronîkirina vê komployê ve, ez meşa we ya demokratîk ya bêhempa silav dikim. Banga min ji dostan re jî, ew e ku; wekî pêwistiyên dostaniyê, erkên xwe li ser vê bingehê pêk bînin. Ji gelên Tirkiyeyê jî dixwazim ku, xwedî li biratî û demokrasiyê der bikevin. Her wiha ji bo dostên Ewrûpa jî heman tiştan didim diyarkirin.
- Ayrıntılar
Heyvek maye ji bo heftemîn salvegera 15 Sibatê u keftina 8’mîn sala dîlgirtina Rêber Apo, ji niha ve dile min wek volkanekî dikele, ji bo tekandinekî li fersendekî digere. Ez bawerim di nav xweza de jî\ volkan û bûyerên cur bi cur her tim pêwistiya wan bi dem heye, ji bo tekandinê. Mîna dareki fêkiyê, dema çênebûna fekiyên wî neyên, fêki xwe ji çikla darê qut nake u bi dem re di nav pêşbirkekî de ye u ewqas bi dar ve dimîne ku dema wê were. Ger newisabe fêkî nabe fekî, zindîbûn û hebûna xwe ya nazik û zirav nikare ispat bike. Volkan jî wisa ye, çawa ku dara fekî ciwanî, rengînbûn û xweşikbûna xwe di nav sêvekî de, hinarekî û wek gelek fekiyan berhema xwe dide xwediyê xwe yêku pêre gelek ked daye. Her wiha volkan jî dema tekandina wê were dizane çi rengi, li kuderê bi teke, hersa xwe bide xwuyarin, cezayen mirovên rureş (ehrîman) u bêwefa bide.
Hevalno, dostno u jinen eşkişandî!
Ez dixwazim çend tişt ji were diyar bikim lê aciz nebin, govend bigirin, hûn jî dizanin kêfa min pir ji govendgirtine re tê. Dema ez govend digirim wisa his dikim ku wek bi bask dibim u difirim.
Ez wek zarokek xweza u perçeyek biçûk ji gerdune dibêjim ku divê qanun u pîvanên jiyanekî pîroz pêkbînim, wate bidim jiyana xwe. Ez di wê baweriyê deme ku weke dareki fekîyê dem hatiye ku berhemekî bidim gelê xwe yê êşkişandî, bibim hêviyek ji zarokên destlihewa u xiyalên fetisandi. Kêmbe ji ez dixwazim bibim atomek yê pêşxistina mulokulen azadiya jinên êşkişandî. Girintirîn bibim mumek, di nav mumên derdora Girava Îmraliyê. Êdî dema wê hatiye ku, bibim bersivek ji bo dewletên desthilatdar, zilamên zordar u direwîn. Ji bo vê jî şeva 15 Sibatê dixim şeva cezakirina wan u mîna volkanekî nefreta hûndire dilê xwe ditekenim.
Şeva 15 Sibate, dilê Mazlûm Doğan, Zekiye Alkan, Berivan, Ronahî, Rewşen, Sema u heta digehe Fikrî BAygeldi, xelekên dawiyê, agirê bedenê Serdar Ari, di nav dilê min de lêdide, bi diruşmeyên “an jiyanekî azad an jî mirineki birumet”. “Bijî Reber Apo” di guhê min de diqêrin. Di nav mejiyê min de tenê zinge zingek heye, li ser hev lêdide ew jî bi armance ve kîlilbûna min a serkeftinê u garantiya encam girtina çalakiyê ye. Pêtên agirê Sema u Serdar, di bedenê min de geş dibe, rê nadim tu dem agirgeha wargeha Rêber Apo sar bibe. Di nivê zivistaneki zor û zehmet de bi agirê bendena xwe peyamekî bidim, di vê peyamê de israr bikim. Ev peyame jî peyama azadiyê ye. Bangama min, parastina Rêber Apo u bilindkirina çalaki u tekoşîna gihîştina serkeftinê ye.
Silav u Rêz
15. 01. 2006
Roja dayîna cezayê hucreye Rêber Apo
Hevalên birûmet!
Di PKK’e de mezintirîn çalaki soz bixwe ye. Dema gotin u soz wateya xwe winda bike, bizanibin ku xeflet, bêwijdani, ruxandinekî exlaqi a mezine. Encama rewşekî wisa jî bêguman xiyanet e. Gelê Kurd, jin, PKK û Rêber Apo her tim di piştê de kêr li wan hatiye xwistin. Tevayî bîr, helbest, stran û gotûbêj li ser bingehê xem u keser e. Her tim bi vîna berxwedan, têkoşîn û xiyanet bi bihev re dimeşe, mîna şerê di navbera Ehrîman u Ahuramazda de, ev herdu tim di nav pevçûnekî de ne. Zerdeşt dibêje; “di encama vî şeri de çiqas zehmet be jî, ronahiya Ahuramazda serdikeve”, bi wi şertê ku tevahiya mirov baş bihizirin, xweşik biaxifin û karên baş bikin. Bi vî awayi îro dema wê hatiye ku baş bihizirîn, xweşik bipeyvîn u karên baş bikin, heta ku ramana Ahuramazda ya hemdem a serkeftinê bidest bixwin.
Di nivîsandinên min yên berê de, encam u lêgerineki dem dirêj de ez bibiryarbum ku di şeva 15 Sibatê de çalakiyê pêkbînim. Ji bo ku mîna jinek, an jî Kurdekî naxwazim derbasî salvegara dîlgirtina Rêber Apo bibim û carek din mîna jinekê naxwazim çarmîxa xwe bibînim. Ez wisa fêm dikin ku di zivistanê de PKK niheki zehmete xwe bigihîjine hedef u mevziyên Ehrîman, Ehrîman jî her ku diçe li pêşçavê me dil, mejî u bedenê gelê min dixwe u divê em ji vê bitirsin. Ev jî ji bo min pêkanîndina çalakiyekî ferz dike. Min xwest ku bêku canê xwe bidim çalakiyeki pêkbînim, lê di wê bawariye de me mirov qasî pêwist bike bijî. Her wiha berdewam rastiya (dema gotin wateya xwe winda dike, dora çalakî tê, her çalaki jî avakirina jinûve watedayina gotin, soz u bihêzkirina hêviya azadiyê ye) di mejiyê min de weke zinge zingekî her tim dengvedide. Di aliyekî din de rewşa çareseriya pêvajoya ku em têde ne, bi qasî nêzîkbûna ji çareseriya pirsgirêka Kurd u azadiya wi, tehlikeyên li ser Rêber Apo, gelê kurd, aliyeki din de ruxme ewqas derfet u imkan ji bo gihîştina armancê, ev bêhêviti, reşdîtin ku digehîje asta xiyanet her ku diçe min bihêz dike u biryara vê çalakiyê di min de pêşdixwe.
Hevalên hêja!
Ev biryara min ne nuye. Di rapora ku min di heyva Tirmehe de ji bo PKK u YJA-STAR nivisandibu de dabu xuyarin. Ev ne biryareki nuye, dem dirêje u di sala 1999’an de ez gihîjtibûm biryarekî wiha. Di aliyekî din de pêvajoya aloz a pişti sala 1999’an ku tevger di nav de mabu, pêwist bi tevlibûneki di asta rêveberiya jin u tevgerê de bû. Di aliyekî din de derfetên siyasi u teknîkî rê nedida çalakiyeki wisa pêkbinim. Lê bi destpêkirina hemleya 1’ê Xezirane, derfetek wiha destê min ket. Di wê baweriye de me Tevgera Jin, têkoşerên wek sala 1996-98 pêwist dike li dijî komploya hûndir û derve çembereki nu ji agir çêbikin ku dil, mejî u wijdanên qeşagirtî biheline.
Yanî li hemberî dostaniya sixte u hevaltiya kêm, bersivek mîna Zîlan, Sema u Serdar di jiyan û çalakiyê de pêwist e.
Dibe ku bêjîn çima çalakiyeki wisa pêkani u min jî rexne bikin. Anjî Rêber Apo çalakiyek bi vi rengi qabul neke, lê qasî ku ez tedigehîjim di pêşketina têkoşîna azadiya Kurdistanê de, riya çareseri u pêşketina wi bêbedel nabe. Evaye di nav Tevegera Apoyî u Azadiya Jine de rêbazekî ku nabe mirov dest jê berde. Wek têkoşerekî jin vê rêbazê didomînim. Bi hatina min ya HPG’e û YJA-STAR, bi evîn u moralekî mezin planeki wisa çêkir. Min dixwet ku du cihên cuda çalaki lidar bixinim. A yekemîn li Kurdistane navenda jine kole û fahîşe dike de bêku zarereki bidim xwe çalakiya xwe lidar bixim, a duyemîn jî di navenda rêveberiya dewlata şer u çetaya Tirk, mîna Zîlan û Sema bi çalakiya xwe hejandinekî çêbikim. Lê ji ber şert u mercên zivistanê u di aliyekî din de qanih nekirina hevalên derdora xwe, her wiha gelek nîqaş li ser vê mijare bi hevalan re çêbu, piştî vegerandina min ji konferansa YJA-STAR, min biryareki wisa girt ku ger li çiya be jî çalakiyeki bi vî şêweyî pêkbinîm. 15 Sibata îsal, ne bi bêcareti u bêhêvîti, belku bi evîn, coş u bawariyekî mezin pêşwazi bikim. Bes li vir dixwazim di sê xalan de hesreta xwe bînim ser ziman u bi were parve bikim, ew jî evin: Yekemîn; ew plana ku di vî wari de min ji xwere danîbu, hedefên ku min ji xwere esas girtibu, ez negihîjtimê, tola ku min dixwest rakim nekari bidest bixim. Duyemîn; min gelê bakurê kurdistanê nêzikve nedit û xweşikbûna xwezaya bakure Kurdistanê min nas nekir, ev hêvî di dilê min de ma. Sêyemîn; tenê ji bo seateke bibuya jî min serê xwe danibûna ser milê Rêber Apo u min nefeseki kûr kişandibûya. Her çend ev wek hesretêkî di dilê min de mabe ji, bi ruxme viya jî ez kêyfxweşim u bi bawerim ku rêhevalên min li cihê min û heta ji min zêdetir jî îro pêde vane pêkbînin.
Bêguman weki rêvebirekê, fikirandin, xwe amadekirin, ji bo plankirin u pêkanîndina çalakiyek bi vi rengî zehmete, jiber ku rojane tevlibûneki bihêz dixwaze. Ez di vî alî de têdikoşiyam taku roja dawiyê xwe ji kar u xebatê dur nekevim u tevlîbûna xwe ya kar bidim çêkirin. Lê belê bimisogerî ez ve dizanim ku qasî pêwist dikir heya dawiyê nebûm alikare hevala, di vi alî de ez lêborîna xwe ji hevalan dixwazim.
Silav u Rêz
23.01.2006
Dibe ku gelek rexên jiyana gerîla neyên naskirin. Ji ber vê yekê gelek kesayetiyên afrêner û xuliqkar jiyana wan naye naskirin. Lê şûna ku mirov dihêle li ser rûpelên dîrokê, bi tena sere xwe rastiya vê jiyanê bilêvdike û tine zindî dihêle. Mîna birûskan her tim bi dengvedana xwe mirovan ji xewa mirinê şiyardike. Ango mirov dikare bibêje ku pêşbaziya mirin û jiyanê ji nû ve destpêdike û cenga azadiyê li her qadê govendê digerîne. Lê tenê heskiriyê jiyana azad û bihêvî dikarin li ber xwe bidin û di vê tekoşînê de biserbikevin. Ji ber vê yekê her mirovê azadîxwaz bi tîrêjin rojê remanê xwe ronî dike û bi tîna wê giyanê xwe avdide. Lê yê ku vê rojê nebîne û bi tîna tîjikên azadiya vê rojê nehise. Nikare bibe rê hevalê vê tekoşînê û nikare mirovatî û heskirina mirovan di hindirê dilê xwe de bihewîne. Tenê yê ku dikare li dengê dilê xwe guhdarî bike, dikare bibe rê hevalê vê şoreşê û dikare cihê xwe di nava vê rêwîtiya dem dirêj û zor de bigre û bi giyanê xwe yê pakrewan cîhanê bi tevahî hembêzbike. Di wê demê de mirov dikare bibe xwediyê vê jiyanê û weke stêrkekî her tim geş û tijî coş, heyecan û ronahî di ezmanê dilê her mirovekî azadîxweazde biçirise.
Weke ku tê naskirin bajarê Dêrika Hemko û bi taybet herema kuçeran, heremekî naskiriye bi tekoşîn û welatparêziya xwe ya ku xwedî cihekî taybete di dîroka tekoşîna bizava PKK’ê de. Ji ber vê yekê dema ku em vegerin salên destpêkê ji tekoşîna bizavê li qada Başurê Rojava. Bê guman emê şert û mercên xebat û tekoşîna gelê me yê ku li wî parçî dijî nasbikin.
Ango mirov dikare bibêje, hemû qezencê ku me di wan qadan de bi dest xistî. Di serî de bi ked û tekoşîna Serok APO û bi xwîna hezarê şehîdan gihiştiye van rojan. Ji ber vê yekê dema ku em herema koçeran di navbera salên 1989-1990î û heyanî salên 1991'an, ango çaxên ku ji nû ve remanê bizava PKK’ê li başurê rojava belavdibû û demarê xwe di hindirê xaka vî beşî de belavdikir. Her tişt ji bona Kurdê başurê rojava nû bû û pir bala gel dikşand. Dibe ku gelek bizav û tevgerên kurdan derketibin holê û bandora xwe heyanî astekî li ser gel dabin çêkirin. Lê bi qasî ku bizava PKK’ê bandora xwe li ser başurê rojava dayî çêkirin, tu bizavên din nekarîn wê bandore çêbikin.
Ji ber vê yekê di serî de dema ku em li ser herema koçeran rawestin, em dikarin bibêjin ku ev herem heremekî ji hemû heremên li başurê rojava heyanî astekî cudaye. Ji ber ku heremekî jiyana xwe û debara xwe li ser çandinî û xwedîkirina heywanan e. Lewra gelê wê bi ked û xwîdana xwe dijî û asta xizaniyê jî li vê deverê pir li pêş e. Ji milekî din ve jî mirov dikare bibêje ku ji ber siyaseta ku pergala serdest li ser heremê dimeşîne, ji xelkê vê deverê bi qasî 300000 hezar heyanî nehajî bê nasnamene û ji wanre tê gotin ejnebî ango biyanî.
Di salên di navbera salên 1990î û heyanî sala 1992 mirov dikare bibêje ku hêza tekoşîna pKK’ê xwe gihande astekî herî jor de û xwe li her deverê başurê rojava bibandorkir. Hevala Tolan (Dîlan) jî naskirina wê di wan salan de ji bizavê re çêdibe. Li ser vî bingehî û ji ber ku malbata hevala Tolan bi xwe jî malbateke welatparêzbû. Ev yek ji tevlîbûna hevala Tolan re dibû destekeke herî mezin. Malbata hevala Tolan malbatekî xizanbû û wan jî weke hemû xelkên deverê debara xwe bi çandiniyê û xwedîkirina heywanan dikirin. Ango mirov dikare bibêje ku malbata hevala Tolan malbateke welatparêz bû û girêdayî rêxistinê bû.
Hevala Tolan di nava malbateke wisa de çavê xwe li dinyayê vekir. Tekoşîn û xwendina xwe bi hev re dida meşandin û xwendina xwe heyanî dibistana amedayî dewamkir. Dema ku Hevala Tolan derbasî bajarê Dêrikê bû ji bona xwendina xwe temambike. Hevala Tolan di ber xwendina xwe re kar û xebatê gel jî dida meşandin. Ji perwerda şagirtin dibistanê bigre û heyanî qumîtên taxa û xebatên çandî û hunerî jî dida meşandin. Ji ber vê yekê, mirov dikare bibêje ku hevala Dîlan ne mîna hemû şagirtên dibistanê yên ku tenê bi xwendin û dibistana xwe ve mijûldibû û hayê wan ji bayê felekê jî nebû. Lê belê hem karê dibistanê û hem jî kar û xebatê şoreşê jî bi hevre dida meşandin. Ji ber van teybetmendiyên ku hevala Tolan pê dihate naskirin pir ji milê gel ve dihate naskirin û heskirin.
Di sala 1992'ê de hevala Tolan derbasî Ekadimiya Mezûm Qurqumazbû û tevlî perwerdeyekî bû. Piştî ku hevala Tolan dewra xwe ya ekadimiyê temamkir, derbasî qada şer bû. Dem ku derbasî qada şer bû, şerê me û yê îxanetê li dar bû. Ji ber ku li herdeverî şer û pevçûn dihatin jiyankirin û derfetên heyî dest nedida hevalên ku nû derbasî qada şer dibin hemû pêdiviyên wan ji cil û bergan pêkwere. Ji ber vê yekê piranî hevalên heyî cilê wan yê leşkerî nebûn û gelek ji wan hevalan hîn çek negirtibûn. Ji lewra dema ku ev yekîne bi hêzên îxanetkar re dikevin di nava şer û pevçûnê de, dikevin dest. Lê ji ber ku henek mirovê hevala Tolan di nava PDK’ê de hebûn û wan hevala Tolan nasdikirin, bi rengekî cida nêzîkî wê dibin. Hevala Tolan derdorî 40 rojan dimîne di hindirê zindanêde, di dema zindanê de hevala Tolan û hevalên ku pêre heyanî demekî çalakiyê dikin û dev ji xwarê berdidin. Ew kesên ku hevala Dîlan nasdikin jê re dibijin, ji ber ku tu mirova me yî emê te berdin. Lê hevala Tolan dibêje, eger ku hûn me hemûyan bernedin ez bi tena xwe dernakevim.
Ji ber hewildana hevala Tolan, hêzên PDK’ê mecbûr dimînin ku hemû hevalên din jî berdin. Bi vî awayî wan hevalan, derbasî milê başurê Rojava dikin û wan li wir berdidin. Hevala Tolan heyanî demekî li malê dimîne û jê bi şûn de derbasî cem Serokatiyê dibe. Heyanî demekî li cem Serok dimîne û dewreyekî din a Akadimiyê dibîne û ji boan meşandina xebatê gel, derbasî herema cizîrê dibe. Di wê navberê de perwerda xwe ya bijîşkiyê jî dibîne. Bi vê rewşê heyanî 1993'ê de hevala Tolan cihê xwe di nava xebatên gel de digre. Di sala 1993'ê de hevala Dîlan derbasî milê Botanê dibe. Ji ber vê yekê, mirov dikare bibêje ku hevala Tolan di destpêka tevlîbûna xwe de di gelek zehmetî û tengasî jiyankirin. Lê bi bawerî û girêdana xwe ya mezin bi serokatî û şehîdan re, di dawiyê de xwe gihande armanca xwe û hemû engelê li pêşiya xwe yek bi yek şikandin.
Piranî cihê ku hevala Tolan lê mayî û xebat lê dayî meşandin qada Hekarî û Beytulşebab bû. Hevala Tolan cihê xwe di wan hereman de digirt û bi xwe re gelek pêşketinên mezin dane avakirin. Ji ber vê yekê mirov dikare bibêje ku hevala Dîlan bi van teybetmendiyên xwe yên cuda, cihekî xwe yê di dilê her hevalekî digirt. Ji ber ku hêza wê ya coş, heyecanê pir li pêş bû û dema ku bi ser karekî ve diçû, bi dilê xwe û ji ber xwe bi serde diçû. Ji milekî din ve jî, ew di her karê xwe de serkeftî bû û ji derveyî serkeftinê ji bona xwe nedipejirand. Bi kerê xwe yê leşkertiyê re, xebatê bijîşkî jî dida meşandin. Piştî wê û dema ku yekîneyekî hevalên jin derbasî qada Garisan bû, ew heval jî di nava wê yekîneyê de derbasî wê qadê bû. Em jî wê çaxê li wê heremêbûn û baş tê bîra min dema hevala Tolan wê çaxê berpirsyarê yekîneyekî bû. Ew yekîna hevalên jin di wê Zivistanê de li cem me li qada Garisan disekinî. Piştî wê û bi hatina Buharî re careke din derbasî qada Hekarîbûn û bi guhertinên ku di her Buharê de çêdibin û di navbera salên 1996- 1997 de ew heval derbasî qada Gabarêbû.
Hevala Dîlan heyanî Payîzê li herema Gabarê xebat dane meşandin. Lê rojrkî ji wan rojên Zivistanê dema ku baran dibariya, yekîneya hevalên jin berê xwe didine şikeftekî ji wan şikeftê li wê derê heyî. Di wê navberê de û dema ku heval daran kom dikin û dixwazin agirekî hilkin û xwe li ber ziwa bikin. Lê dema ku agir hildibe û hemû heval jî li derdorê agir dirûnin, narinceyekî di nava agir de diteqe û parçek ji wê narinceyê li serê hevala Tolan dikeve. Di encamê vê yekê de û piştî demekî hevala Tolan şehîdikeve.
Meş û tekoşîna hevala Tolan (Dîlan) di nava şoreşê bi serê xwe şoreşeke di hindirê şoreşê de bû. Her cihê ku hevala Tolan lê kar û xebat dayî meşandin, cihekî xwe yê cuda di dil û mejiyê gel û hemû hevalan de dabû çêkirin. Ji milekî din ve jî mirov dikare bibêje ku hevala Tolan û bi hêza ku ji Serokatî, şehîdan û gel girtî. Di her warê jiyanê de xwe gihande astekî herî bilind û bi kesayeta xwe ya azad û bigiyanê xwe yê pakrewan bû deng û vîna her jineke azadîxwaz û her mirovekî welatperwer.
Bahoz Koçer
- Ayrıntılar
Tê diyarkirin ku desthilatî û dewlet ji çavkaniya xweda ne; lewre êdî rê vedibin ku, weke desthilatdar û xwedî dewlet, îdea bikin ku ew bi xwe jî pîroz in û xwedayî ne. Êdî ne zor e ku xwe bigihînin têgînên ‘qralê xweda’ û ‘siya xweda’.
Dewlet-netew, weke bêberdewamiya sêyemîn û herî girîng a modernîteyê, şêwê (form) ya herî bingehîn a navgînî ya çalakî ya kapîtalîzm a fethkirin û mêtingehkirina civakê ye. Dema lîberalîzm xwe weke yekpareyıya armancan (civaka îdeayan) pêşkêş dike, dewlet-netew jî weke şêwe (form)ya bingehîn a desthilatî wateya xwe dibîne. Feth û mêtingekirina herî berfireh a civakê li hundir û derve, ku di dîrokê de rûbirû maye, eger forma dewlet-netew nebe, nikarin bêne pêkanîn. Dîsa, mijara ku zanistên civakî li ser wê herî zêde korkirin, ji rêderxistin û loda dogmayan pêş dixe, dewlet-netew e. Hîn jî zor e ku mirov bêje ku tehlîla berfireh a dewletê hatiye kirin. Marksîstekî tew mîna Lenîn jî; dema berê xwe da avakirina yek ji şoreşên herî mezin ên civakî yên dîrokê, nekarî biserketa ku tehlîlkirina ‘pirsgirêka desthilatî û dewletê’, ji linga dewlet-netewê rizgar bikira. Serketinê li milekî bihêlin, tevî hemû rexneyan, nikare xwe jê bide alî ku tew veguherandina Sovyetan, ku rêxistingeriya civaka demokratîk e, bo dewlet-netewê, weke saxlemkirina şoreşa nenirxîne. Dewlet-netewa Çînê, ku di roja îro de xizmeta herî mezin pêşkêşî kapîtalîzma cîhanê dike, nimûneya dêwane ya heman nêzîkatiyê ye.
Nêzîkatiya Anthony Gîddens a di derbarê tekanetiya dewlet-netew de, tevî ku para rastiyê di xwe de werdigire, di hêla girêdana wê ya zincîrane bi yekdestiyên desthilatî re yên lodane (kumulatîv) yên dîrokî de, vegotineke pirr nebes e. Ez ê li vir dubare nekim, ji ber min hewl dabû ku dewlet-netewê di bergên berî vê de bi berfirehî pênase bikim. Lê,bi rêya ronîkirina vê mijarê di hêlên cewaz de û bi diyarkirina encamên ku pêwîst e jê bêne derxistin, ez ê vegotinê bihez bikim.
Berî her tiştî divê netew-dewlet weke mezintirîn şêweya (forma azamî) desthilatiyê were hizirîn. Ti şêweya dewletê, bi qasî dewlet-netew (wê rasttir be ku jê re bê gotin ‘netew-dewlet’), ne di kapasîteya desthilatî de ye. Sedema herî bingehîn a vê yekê ew e ku beşa jorîn a çîna navîn, di rêjeya zêdebûyî de, bi pêvajoya yekdestîbûnê ve tê girêdan. Pêwîst e mirov qet ji heşê xwe dernexe ku dewlet-netew bi xwe yekdestiyek tevdeyî (komple) ya herî pêşketî ye. Yekdestîperestiyên bazirganî, sanayî û malî (fînansî), di qonaxa dewlet-netewe de, bi yekdestîperestiya desthilatî re mezintirîn peymanê saz dikin. Yekîtiya herî pêşketî ya tevahiya yekdestiyan e. Pêwîst e mirov yekdestiya bîrdozî jî, weke perçeyekê jeveneqetî ya yekdestiya desthilatî, di vê wergiriyê de bihizire.
Yek ji qadên ku zanistên civakî têde herî zêde şaşwazî dikin, ewa di derbarê yekdestiyan de ye. Bayêxa mezin nîşan didin da ku emrazên desthilatiyê, weke ser-aborî, ji yekdestiyên bazirganî, sanayî û malî cûda bi cî bikin. Bi vî rengî, dixwazin ku desthilatiyê bi giştî û dewletê jî bi taybetî, mîna ku diyardeyên cewaz bin, pêşkêş bikin [nîşan bidin]. Yek ji xalên bingehîn ku zanistên civakî seqet dihêlin, ev e. Cewaziya di navbera yekdestiyên ser-aborî û yekdestiyên desthilatî de, dikare ancex di wateya karbeşî de were ravekirin. Ji bilî vê, yekparetiya di navbera wan de dîrokî ye û misoger e. Divê ez hevokekê Fernand Braudel bigirim vê derê, ku ez wê pirr bandorker dibînim. Braudel dibêje: “Desthilatî jî, weke sermaye, tê berhev kirin.” Wisa ye weke ku yekparetiya di navbera wan de qefaltibe. Bi ser de, kesekî pirzan e ku vê mijarê ji gelek hêlan ve zelal dike.
Desthilatî ne tenê weke sermaye tê berhevkirin, lê, awayê sermaye yê herî homojen, parzinandî û weke dîrokî berhevkirî ye. Eger ez bi tîpên mezin binivîsînim; DESTHILATÎ, AWAYÊ SERMAYE YÊ HERÎ HOMOJEN, PALANDÎ Û WEKE DÎROKÎ BERHEVKIRÎ YE.
Sermayeyên din ên ser-aborî, di şûngeheke wisa de ne ku, bi rêya berhevkirina cewaz, dest diguherînin û xwe birêxistin dikin. Sedema ku li hemûyên wan weke yekdestî tê nêrîn û wate tê dayîn, ew e ku ser-aborî ne û di wê karakterê de ne ku dest datînin (desteserkirin=yekdestî) ser nirxên civakî bi giştî û nirxên-zêdemayî yên civakî bi taybetî. Hemû çirpandinên ji civakê, dixwazî bi awayê bacê bin, dixwazî bi rengê kara dam û dezgeh bin û dixwazî bi şêweya talana dipdiyar bin, di karaktera yekdestî de ne. Ji ber vê, divê têgîna ‘yekdestî’ di cî de û baş were têgihîştin.
Ciyê dewlet- netewê di nava dîrokê de ew e ku tevahiya van yekdestiyan bi şêweyeke baş di wergiriya xwe de kiriye yek. Ew bi xwe dibe mezintirîn yekparetiya sermaye û hêza xwe jî ji vê şûngeha xwe digire. Her wisa, ji ber vê şûngeha wê ye ku navgîna herî bandorker a daneheva sermaye ye. Ji bo me hemûyan pirr şaşwazker bû ku dewlet-netewa Partiya Bolşevîk ew ava kir, piştî heftê salan weke yekparetiyeke sermaye ya biqelafeta dêwekî qelantor- derket pêşiya me. Lê di rastî de, dema em di hêla tehlîla dewlet-netew de li mijarê binêrin, ev rewş ta radeya dawî têgihîner e. Ji ber ku rêxistingeriya dewlet-netew, awayê herî kevneşop (tîpîk) û kurtebir ê xwe rêxistinkirina sermaye weke dewlet e. Bi dewlet-netewê, mirov dikare, ne sosyalîzmê, lê, kapîtalîzma herî xas birêxistin bike. Çiqas gengaz be ku hêstir /qantir were kirin hesp, ew qas jî gengaz e ku dewlet-netew were kirin, yan jî hesibandin, sosyalîst!
Tevî vê yekê, gengaz nîne ku tekanetiya dewlet-netew, bi rêya qutkirina wê ji şêweyên dîrokî, yên berê were ravekirin. Cewazîbûna wê ji çiqas pêşketibe bila bibe, ya destnîşankar daneheva dîrokî ya desthilatî ye. Em li Îngilistanê binêrin, ku yekemîn welat e ku dewlet-netewê birêxistin kiriye. Îngilistan di destpêkên sedsala 16. de di pencika desthilatî ya Îspanya, Frensa û Normanan de ye. Eşkere ye xeteriya ku tesfiye bibe, eger nikaribe xwe weke dewlet-netew birêxistin bike. Ew bi xwe qraltî ye. Xanedanî li pey hev tên û diçin. Aboriya wê, bi koçberiyên ku ji dema neolîtîkê û vir ve di rêya Ewrûpa re diçin, tê avakirin. Cewaziya wê ji welatên din ên Ewrûpî, di bingeh de şûngeha wê ya giravî e. Dewlet-netewa xwe, bi rêya xwespartina van mercên dîrokî û şênber, ava kir. Dîrok vê pêvajoyê di nava temamiya şênberiya wê de vedibêje ka zêdebûna hêza Sterlîn (yekeya pere ya Îngilîs) çawa meşiyaye dest bi dest (mil bi mil) li gel deyndarbûn û yekdestîbûna mezintirîn a li ser aboriyê. Her wisa, tê zanîn ku, ji bo pêngaveke serwerî, berê xwe da şoreşa sanayî jî. Wate, eşkere ye ku, bêyî hebûna dîroka Îngilîs, dîroka wê ya xanedanî bi taybetî û xanedanî ya wê bi xwe, em gengazbûna dewleta netew a Îngilîs li milekî bihêlin, tew qet nikare were hizirîn. Xanedanî şêweya dewletê ya herî berfireh û demdirêj a bi dirêjiya dîrokê ye. Sedema ku Îngilîstan hîn jî dev ji forsa xanedaniyê bernade, bi vî aliyê dîrokê re pêwendîdar e. Demokrasî û komar pirr sînordar in. Împaratorî formeke hîn guherdetir e. Eger danehevên desthilatî nebin, ku bi hezaran salan in weke yekdestiyên herî palandî (refînekirî) herikîne û hatine, nikarin çêbibin devlet bi giştî û dewletên netewî bi taybetî.
Pirr hindik qala pêwendiya dewlet-netewê bi çavkaniyên teolojîk re hatiye kirin; lê vê mijarê ta radeya dawî girîng e. Karl Schmîtt, dema diyar kiriye ku çavkaniya tevahiya têgînên hemdem ên siyasî, teolojîk (zanista li ser xweda) e; rastiyê bi aliyekî wê ronî kiriye. Eger kesek bi baldarî lêhûrbûneke sosyolojîk bike, wê zoriyê nekşîne tespît bike ku ol û hêmaya xweda, ku pê re pêwendîdar e, şêweyên herî kevn ên nasnameya civakî ne. Ol û xweda, divê bêne têgihîştîn weke pêdiviyeke serdemên heşmendiyê, bêhtir ji bûyîna her yek ji wan bizanebûn nasnameyeke hêmayî. Sêwiran (tesawir)a kolektîv a civakî, dihizire weke yek ji rêyên mayîna li ser piyan, ku xwe bi têgînên herî pîroz bike nasname. Di jêderka xwedatiyê de homîn/pîrozbûyîna heyîna civakî heye. Bi pêvajoyê re, herku veqetîna dewlet û civakê bilez dibe, payeyên pîrozî û xwedatî têne derxistin ji bûyîna nasnameya kolektîv a civakê û têne kirin malên desthilatdaran û yên xwedî dewlet. Serweriya bîrdozî li vê derê rola girîng dilîze. Tê diyarkirin ku desthilatî û dewlet ji çavkaniya xweda ne; lewre êdî rê vedibin ku, weke desthilatdar û xwedî dewlet, îdea bikin ku ew bi xwe jî pîroz in û xwedayî ne. Êdî ne zor e ku xwe bigihînin têgînên ‘qralê xweda’ û ‘siya xweda’. Her wisa wê dereng nemîne ku têgînên ‘qasidê xweda û siya xweda’ jî, li pey hev pêş bikevin.
Her çend dewleta laîk dixwaze xwe li derveyî vê pêvajoyê bihêle, li ev ne rast e. Laîktî, ku rêgeza bingehîn a civata Mason e, ku ji bandora dêrê nerehet e û koka wê bigiranî Cihû ye, weke pêdiviya xwezaya wê ye ku, ji xwe weke cemsera dijber a rêgeza rûhanî, heyîna xwe di pîvana mezin de ji van têgînan bigire. Pêwîst e bi rengekî eşkere bê diyarkirin ku ne laîktî bi qasî ku tê rawêjkirin cîhanî û sekular e û ne jî rûhanîtî bi qasî ku tê têxmîn/rawêjkirin axretî û ûxrewî ye. Herdu têgîn jî cîhanî ne û civakî ne. Dogmayên bîrdozî cewaziya di navbera herduyan de vekirine.
Lewre, dikare bê payîn ku hêmaya ji çavkaniya xwedayî ya desthilatî û dewletê, ku bi dirêjiya tevahiya çaxan hatiye dîtin, heman weke xwe, li çaxa me biteyîse. Nikare were hizirîn ku dewleta hemdem jî ji vê teyisanê bibandor nebe. Ev têgîn bi dirêjiya dîrokê wisa hatiye strandin. Têgînên dewleta laîk û desthilatî binakok in û nediyar in.
Dewlet-netew barkirî ye bi têgînên xwedayî, zêdetir ji ya tê rawêj/texmînkirin. Rajêrî merasîmên homîn/pîrozbûyînê ye, bi qasî ku di ti serdema dîrokê de nehatibe dîtin. Têgînên mîna ‘welat’, ‘al’, ‘unîter’, ‘serxwebûn’, ‘pîrozî’, sirûd/marş-muzîk’, ‘vegotina bi awayê çîrokkirinê’, û wekî vana, ku xwe dispêre wan û wana weke hêma ji xwe re bijartiye, ji qraltiyên-xweda zêdetir xwedî payeyên xwedayî ne. Ti şêweya dewletê, bi qasî dewlet-netewê, zirxên bîrdozî, huqûqî, siyasî, aborî û olî li xwe nekiriye. Sedema bingehîn a vê yekê dîsa ew e ku deriyê bingehîn ê debarê ye ji bo burokrasiyeke sivil-leşkerî, ku pirr qelebalix bûye. Eger ji bin burokrasiyê qoltixên dewletê bêne kişandin, wê mîna masiya derketî ji avê lê were. Dewlet ji bo wan pirsgirêka mirin û mayîne ye. Kirmişandina dewletê bo payeya herî pirole ya xwedatî, têkîldar e ji nêz ve bi vê taybetmendiya burokrasiyê re. Sedema ku di modernîteya kapîtalîst de, bi qasî ku di ti modernîteyan de nebûye, ewqas li ser dewletê tê rawestîn û tofan tê rakirin, dîsa guherana di pêkhateya wê ya çînî de ye. Her wisa, di navbera kirpana modernîte, dewlet-netew û bi taybetî “yekîtîgirî-unîterî” û têgîna ‘yekîtiya xweda’ de têkiliyeke nêzîk heye. Çawa ku di dîrokê de xwedayên qewm û qebîleyên din tevli qebîle û qewmên xwe ve hatine tesfiyekirin û di nava xwedayê zal/hakîm de hatine helandin, xwedayên wan jî di nava xwedayê qebîle û qewma zal de têne helandin û tekkirin. Dema em di nava vê rastiya sosyolojîk de li têgîna ‘yekîtiya xweda’ binêrin, em ê bi rengekî hîn hêsantir xwe bigihînin wateya wê.
- Ayrıntılar
Ev car ne li derdora Dîcle, ji bilindahîya çiya, dengê geş tê. Bi nalîn û bi newala dikeve.
Ev car li ser kaniya Firat tê, ew dengê zelal û bi bandor ku geş tè u nalîn bi niwala dikevè, mişênî bi newal û mesîla dixe.
Ev car ne li bilindahiya Botan, Gabar û Cûdi ye, li bilindahiya çiyayê Bingola şewitî, li ser bilindahiya Bandozê, ku çirûskê Bêdewê, Kelêşe ronahî bi azmana dikeve.
Ev car ne şirşira xwîna çeleng û egîdê diherike ser ava Dîcleyê.
Ev car di dirêjî ser çavkaniya Firat, Perî ku ji xwîna mêrxasan rengê avê sor dibe.
Ev car ne Gabare ku fir fira çûk û reva pezkoviyane ku ji çiyayê bizina tê û ji ber tengê tifingan lehengan xwe didin alî.
Ev car ew çûk û pezkovî li Newala Perî û li Şehid Xebat in. Ji dengê çirûsk û çapiliyê direvin.
ev car li serkanîye Firat tè, ew dengè zelal u bi bandor, ku mişènî bi niwal u mesîle dixè,
Ev car ne germahiya şer û qîrê Hogirê Bota ye, ku berfê dihelîne, kulîlkê beroj û zinarê çiyayê Botaye.
Ev car dengê Hogirê çiyayê Bîngolê ye, ku germahiya şer û qîra xwe li derdora Bandozê berf helan û kulilk vekir.
Ev car ne dengê lehengê Bota Kendal, Aydin, Serhildan, Silav û Sorxwînê ye, ku bangawaziya serxwebûn û azadiyê bûn…
Ev car dengê lehengê Bîngolê, Hemze, Necmî, Çiya, Bager û Şervana ye, ku bûne bangawaziya serxwebûn û azadiyê ye.
Ev car ne dengê şerê navsera çiyayê Gabarê ye, ku daristan dihejandin,
Ev car ev dengê şerê bilindahiya zozanê Bandozê ye ku gihayan dihejîne…
Erê Firat te jî xwîna şêrîn ji rihê min kişand û tevlî ava xwe kir da ku bigihîne ava Dîcle.
Erê Firat te jî wek Dîcle ava xwe sorkir bi xwîna van egîdan
Erê Firat te jî wek Dîcle ji me girtin, ji ber çavê me da wendakirin, ew delal û şêrînên li ber dilê me.
Erê Firat te jî wek Dîcle weşand û bir, ew pêlê daristan û kulîlkê me
Erê Firat te jî wek Dîcle ew dengê bilbilî bir nava qîrê pêlê xwe
Erê Dîcle û Firat, biqîrin û bêjin ji mirovahiyê re, ew berxwedan û awaza van hevala
Bêjin we xweşikbûna çav û rûkeniya wan hevalan
Bêjin ji zarokê xwe re ew tirsa ku xistine dilê wan dijmin û neyara
Bêjin ji dora xwe re ew çirûskê ber devê çekê xwe firîn nav stêrkên asîmana
Bêjin wê dilpaqijî û bawerî ya wan a bi serkeftin û azadiyê
Erê jibîr neke Dîcle… Jibîr neke Firat!
Wan dengên jiyanê, wan dengên azadiyê…
Jibîr nekin wan xweşikbûnên cîhanê…..
Haki Mardin (Gabar)
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
Di 11’ê Çile de saet derdora 14.00’ande girêdayî Şirnex li Girê Çolya li dijî maşîneke leşkerî ji aliyê gerîlayê me ji bo bîranîna gerîla yê mey ê dawî li Mêrdînê şehîd ketine çalakiyêke bersivdayinê hatiye lidarxistin. Di encama çalakiyê de hejmara kuştî û birîndarên dijmin ji aliye me nehatiye zelalkiririn.
- Ayrıntılar