Dengê axînekê ji dilê min tê, bi hevaltiya hevalan re ez fêrî axînkişandine bûm. Hinek heval ji min re bûn mamosteyên jiyanê. Ez fêrkirim ku bi pênûsa hevaltiyê jiyanê neqişbikim. Ruhê min geşkirin, bi hevaltiya xwe ez kirim xwedî wicdan, yek ji wan jî hevala Bêrîtan Şîn bû. Roja ku hevala Bêrîtan Şîn hate tabûra me li bîra mine. Çavên wê, sîmeyên wê, gotinên wê bala min kişand. Êşa ku jinên Kurd dikişîne min di çavên wê de didît. Hezkirine dilê jinê min di ruhê wê de hîsdikir. Jineke gelekî jêhatî bû. Ew jî mîna gelek jinan jiyana xwe fedayî xwişk û birayên xwe kiribû. Gava ku ez pêre diçûm wezîfeyekê min ji xwe şermdikir û min ji xwe re digot “min çima weha arzan jiyankiriye”. Şehîd Bêrîtan li gundê Bêrî yê girêdayî Mako ji dayîkbibû. Birastî bêhna jinên kedkar ji wê dihate. Hîna xwişk û birayên wê di temenekî biçûk de ne, dayîka wê nesaxdikeve û hevala Bêrîtan jiyana xwe fedayî wan dike. Şûna dayîka xwe karê malê dike, ji bona ku xwişk û birayên xwe mezin bike dixebite. Her êş û janeke ku jiyankiriye bi qermîçokên riwê xwe re vedişêr e. Tenê ji bona ku xwişk û birayên wê biçin dibistane bi roj û şev dixebite. Li axînên dayîka xwe guhdar dike, rondikên çavê xwişk û birayên xwe paqijdike. Dilê wan şad dike û jiyanê bi wan dide naskirin. Êşên wê bi zeman re diherikin. Dilbirîn dibe û ji jiyana xwe nememnûne. Dizane eger mîna jineke civakê jiyanbike ewê bibe mulkê zilamekî, ji ber vê yekê herdem hewldide ku nezewice û ji wê jiyanê rizgarbibe. Bêrîtan Şîn di heman demê de naxwaze ku her du xwişkên wê bizewicin û bibin mulkê zilamekî. Ji xwişkên xwe re dayîk, xwişk û hevala. Tenê ji bona ku xwişk û birayên wê ji bedewbûna jiyanê mehrûm nemînin, jiyana xwe fedadike. Xwişk û birayên wê nekêm nan û xwarin ji destên wê dixwin. Xwişka xwe Nalîn fêrî ferşçêkrine dike û wê herdem diparêze. Piştî ku Bêrîtan Şîn hevalan nasdike hatine çiyan çêtir dibîne û berê xwe dide warê leheng û qehremanan. Çîroka her du xwişkan Bêrîtan û Nalîn di rêka çiyan de destpêdike. Gava ku berê xwe dide çiyan xwişka xwe Nalîn jî bi xwe re tîne. Bêrîtan Şîn û xwişka xwe Nalîn sala 2007 an bi hev re tevlî nava refên gerila dibin. Bi hev re şervantiya nû dibînin, lê belê kesek nizane ku herdu xwişkên hevin. Hevala Bêrîtan dixwaze ku Nalîn fêrbibe bê wê jiyanbike. Dizane ku her yek ji wana wê biçe herêmekê. Hevala Bêrîtan Şîn berê xwe dide herêma Behdînan û ji Nalîn dûrdikeve. Bi rêya name nivîsandine agahî ji Nalîn digire. Lê belê hesreta wê ewe ku rojekê Nalîn bibîne. Piştî çar salan Nalîn dibîne û dinêre ku Nalîn bûye gerilayeke gelekî xurt. Her kêlî û rojeke ku Bêrîtan Şîn jiyankiriye ji hevalan re bûye bîranîn. Di tabûrê de herkesî jê hezdikir. Ji bona ku kêmasî di karên wê de dernekevin gelekî hewldida û xwe diwestand. Ji zor û zehmetiyan neditirsiye. Di tengaviyê de bi hevalên xwe re dostbû. Eger ku kêmasî di karê wê de derketibane, nikarîbû xwarin bixwe yan jî bikene. Wicdanê wê qebûlnedikir, fêrbibû ku herdem di karê xwe de serkeftî be. Berî ku tevlî nava refên gerila bibe xwendin û nivîsandine wê nebû. Li çiyan xwe fêrî zimanê kurdî kir. Hesreta wê bû ku bi xetên destê xwe nameyekê ji bona Nalîn binivîsîn e. Dixwest bi lênûsa xwe re jiyana xwe ya gerilayetî parvebike. Sala 2010 hevala Bêrîtan Şîn tevlî perwerdeya Akademiya şehîd Bêrîtan bû. Hîna perwerde bi dawî nebibû Bêrîtan Şîn rext û çeka xwe ji bona piratîkê amadekiribû. Bi moralekî mezin wêne û lênûsa xwe ji xwişka xwe Nalîn re rêkir û berê xwe da çiyayê Zagros. Cara dawiyê min wê dît li ser rêka Zagros bû. Moralê wê gelekî bilind bû, ji min re got “ ezê biçim Zagros bedewbûna çiyan bibînim, biçim piratîkê û tevlî şerbibim. Ezê ji çiyayê Zagros name ji we re bişînim.” Lê belê hevala Bêrîtan negihîşt ku name ji me re binivîsîne. Sala 2011 an bi 35 hevalan re di çalakiya Çelê de şehîdket. Berî ku name ji me re binivisîne, me xebera şehadeta wê bihîst. Min ticarî xwe amade nekiribû ku ez bibihîzim hevala Bêrîtan Şîn şehîdketiye. Lê belê dilê min destek nade ku ez hestên xwe yên di wê kêliyê de bînim ziman. Tenê min mafê xwe didît ku ez di jiyanê de xwedî li bîranîn û kesayeta şehîd Bêrîtan derbikevim. Bîranînên ku me bi hev re jiyankirî roj bi roj dihatin ber çavên min. Min dengê ahenga jiyanê di wan kêliyan de bihîst. Her çiqasî ew kêlî bi êş bin jî lê belê hêzekî mezin da min.
Dunya Cemîl
- Ayrıntılar
Ji gelê me û raya giştî re!
Di şeva 19’ê Çile de êrîşa bombeyî ya li navenda Colemergê hate lidarxistin û di encamê de xortekî Kurd jiyana xwe da tu têkiliya wê bi gerîla yê me re tuneye.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
Di 15’ê Çile de li navçeya Colemergê Şemzînanê li dijî nuqteyeke polîsan ji aliyê gerîla yê me ve çalakiyek hate lidarxitin. Di encama çalakiyê de polîseke tîmê taybet ji aliyê gerîla yê me ve hate kuştin.
- Ayrıntılar
Ji Çapemenî û raya giştî re!
Di Kanûna 2011’an de li herêma Cûdiyê di navbera gerîla yê me û leşkerên artêşa dagirker a tirk de pevçûnên dijwar qewimî bûn û di van pevçûnan de jiyankirina şahadetan û birina cenazeyan a Meletiyê di çapemeniyê de derbas bibû.
- Ayrıntılar
Me hûn tev li şoreşê, tev li karê welatparêziyê kirin, lakîn hûn jî pir ne hazirin, qûweta we jî keme. Zanebûna Kurd, fikara Kurd zeyife. Hezar derd û mûşkuleyên we hene. Ê dor we, ê cînarên we, ê aîla we, a malbata we... Hûn nikarin xweş serê xwe rakin. Ez baş dizanim kû derdê çend zarokan mîrov dêhn dike, ên we jî bi sedan li dora wene. Mejiyê kê li ser meseleyên mezine? Tuneye. Xebera ke di çihde li ser meseleya mezine? Tune.
Rojê her însanekî me hezar carî li xwe dixe, xwe dixe, xwe xera dike, dişeitîne. Ez li ser peyatiya Kurd disekinim, li ser egîdiya Kurd, li ser malbat û mîroviya Kurd disekinim. Min cewhera wê pir ronahî kir. Ne wihebaya me nikarîbû ev însan çêbikirana û bimeşandana. Tu xwe bade, tu xwe paşde bixe, tû xwe daxe mirine. Tu mecbûrê çare û hal deyne. Sal diçe, lê bi çi awahî diçe. Li tarîxê binêrin, Tirk di pir salande zeyif bûn, çiqas serhildanên Kurd çêdibûn, di çend mehande tev dihîlanîn. Li hember vî dijminî nikarin nefesê bikişînin. Me çi kir? Bi tenê serê xwe ji tunebûnê me heta vir anî. Mîrov hay ji xwe hebe. Me pir tişt îspat kirin, li ser serkeftine, li ser çaresariyê. Ji bo Kurdan ji vê baştir çênedibû, eger Kurdayetî mabe, têde tiştek hebe ya ku be çêkirin ev bû. Me tiştên bi qiymet jê re çekirine, ne? Lê nikarin jê fêyde bibînin. Ên bi sala şer dikin dîsa tiştên me dane peşiyê nikarin baş bişûxulînin. Çekên me daye dest, nizanin pê şer bikin. Heta kesî tu sîlah nedane û sîlahê dane jî ji bo pê lixwexe dane dest, pê wî di dehfîne dijmin, di xismeta dijminde sîlahan diavêje. Wê çi qiymeta xwe hebe?
Em li ser me kirine bele. Em li hember me bi xwe kirine sîlahek. Bi me li me dixe. Xiyaneta mezin ev tişt baş îspat kir. We di telewizyonande her roj dibînîn, ketibûn peşya leşkerên Tirka, wekê kere barê wana radikin, ji wana re nan tînin, dikevin şikeftan, tûra jê re redikin, bê şerefno. Ku dunya bibe ya wana, bêrîka wana tijê dolar be çi qiymeta xwe heye. Yekî ewqas di xizmeta dijminê xwekeve. Ez nizanim vana bi çi hawî xwe însan dihesibîni, di mala xwede, li hember pîreka xwe zarokên xwe, nizanim vana bi çi hawî nan dixwin, bi çi hawî ruyê xwe radikin, tabîî mîrov şaş dibe. We xiyanetî dît, xerabî dît.
Acizbûna min ne ji bo dijmin bû, li ser kêmasiyên hevalan, ên van xayinên me û Kurdayetiya bê çare, ên xwe bi destên xwe xerab kirine. Di jiyana xwede tiştê ez tewra mezin dihesibînim, mîrov li hember dijminê xwe negirî, li hember dijminê xwe xwe bê çare neke. Ev nuqteke muhîme, ji bîr nekin ku hûn digirîn. Kurd bê çarene. Ev hezar salin dixwazin egîdiyek derkeve me xwest em temsil bikin, me binek tişt kirin jî. Xiyanetiye fêhm kir ku egîdiyek derdikeve û mirina wî ye, ji bo vê ji dijmin behtir xwestin me hilînin. Dizanin kû di bin hûkme dijminde ji wana re jîyan heye, jê di egîdiyê Kurdde ji wanare mirine.
Dijmin negot ku ji mere ewqas xizmet bike, vana ji xwesteka dijmin bêhtir hatin ser me. Ne ku em bêjin ji ber menfeata Başûre, ya Kurdistanêye, na. Hinek xayin têde hene, di xebatiya egîdiyêde, di ya serxwebûn û azadiyêde mirina xwe dibînin, ji bo vê ji bo jiyana xwe ya şexsî ji dest nere hatin ser me û millet jî bi xapandindan. Pir pêşmerge bi xapandindan. Pir însanên durust xapandin, çima? Pereyên xwe hene. Çima? Dijmin quwetê didyê. Berê jî wiha bû, ne niha tenê. Pişti hezar salan.
Hûn van meseleyan baş dizanin, ez naxwazim van tiştan pir kûr vekim, lê niha bêhtir li ser cewhera Kurd disekinim. Çima ewqas ketiye, bi çi hawî katiye, her roj dikeve, vê nes bikin, bêhtir jî gav bi gav rabûn biçi hawî çêdibe, em niha li ser vê disekinin. Me tiştek fêhm kir ku ev tişt ne bi silahan, ne bi pereyan hal dibe. Ku tû xwe nekê silaha mezin, însanek bixwe xwe nekê bombeyekê mezin, dunya were alîkariya wî bike, dısa nikare rabe. Me bixwe xwe kuştiye. Me bixwe xwe li hember xwe kiriye dijmine mezin. Ji bo vê ez li ser însanê Kurd pir disekinim. Dîsa Kurdin, em bisekinin nabe. Em kar nekin nabe. Em bi kûrahî bi ser meseleyêde dinerin, ew ketinên mezin dikin, lê dîsa jî mîrov baweriyê qût neke zêde kar bike. Em ji millet dûrin, li ser qedera millet wiha mezin em kar dikin pêşveçûna we nizanim biçi hawiye, çiqwase? Hûn çiqwasî xwe çêdikin? Tesîra siyaseta partiyê heye, lê ne xurte. Bi xwe jî hûn çiqwasî xwe çêdikin, hûn nikarin. Ez ji dijmin bêhtir ji însanên Kurd ditirsim, çima? Xwe mahf kiriye. Ev salên çûne her salek di tarîxêde çibûn, çi çêkirin? Me pir tişt gotin, me kir û gihande we jî, hûn çiqwas li ser sekinin, dîsa nizanim. Me xebata xwe roj bi roj vekiribû, safî dabû, nikarîbûn jê tam fêde bikrana. Kurdin, min got ku di aliyê fikarêde pir zeyifin, ruhê xwe yê li ser qedera xwe pir nemaye. Ji siyaseta ji bo xwe dûre. Bê çareye, ji bo vê nikarîbûn van salên çûyî xwe bi ser din, van salan xurt bikin. Dîsa jî pir tişt hatin girtin, niha jî tesîr xurte, bes wekê ez dixwazim jê pir dûrin.
Dijmin vê dizane, ji bo vê niha pir li ser vê nuqteyê disekine, dixwaze dîsa bitirsîne, wekê berê bike. Her roj çavan ditirsîne, şerê xas dimeşîne, ên xwe xurt necivandine, xwe tanzim nekirine, dixwaze hilîne. Niha roj bi roj kare dijmin eve. Dunyê dixapîne wiha dike. Çend dolaran dide xayinên me û wiha dike. Me pir xwest ku em millet hişyar bikin, dijminê we wiha dike, hay jî xwe hebin, hûn jî tiştna bikin, min pir got. Hûn baş dizanin, bi nivîsandin gihiştin we, bi qaset gihiştin we. Belê, millet hinek tişt kirin, lê ne bese, min got ya dijmin bi şerê xas dixwaze her tiştê bûye jî hilîne.
Karê min eve, ev tiştên ez dibêjîm min berê pir kûr vekirine. Li cem me çi heye, çi tuneye hûn dizanin, lê meseleyên we yên şexsî, yen malbatî cine, ne mumkune ku mîrov teva bielime û ne lazime jî. Le guhertin heye, xurt tê dîtin, pir tişt ne wekê berêye, dîsa jî ji riyana dibin destê dijminde baştire. Mîrov bimre, di reka doza xwe de hîn baştîre. Bi ser keve jî bi ser nekeve jî a muhîm ji jiyana bê namûsiyê baştire. Wiha ev dikeve nava millete Kurd. Êdî dikare namusa xwe hebekî pak bike. Nizanim, hûn ji me çi dixwazin? Ew dostên berê, yên nuh li pêşya wana çi mesele hene? Ev kar ne yê bavê mine, karê we tevdaye. Çiqwas pêrene, ne pêrene, çi dikarin bikin, çi nikarin bikin, zor çiye, zahmeti çiye û bêhtir çi dixwazin?
Min hesabên vê gelekî daye, em hesaban dixwazin û didin jî. Hûn isûlê dizanin, ne wekê yen dine, serokiya ez çedikim û dîmeşînim, ferqî heye. Gelekan jî hîn nas nekiriye, ne dostan, ne dijmin. Jî hîn em tam nas nekirine. Heta niha tiştên me aniye, ez dîsa çêdikim. Ne wihabe, tabîî ne mumkune, ku mîrov li gor kêfa însanê me hereket bike, îmkan tune tu qasî serê derziyê kar biserxe. İsûla Kurda ya rast eva me çekiriye. Ne wiha, be îmkan tune, ji xwe Kurd çibûn, Kurd murd tev çibûn.
Ê min berde, dijminatiya min bikin jî ne tişteke. Ez karê xwe bi dijmin jî meşandin didim. Bi dijmin, me hukûmeta Başûr jî çekir. Ew hukûmeta çêbûye me bi destê dijmin çêkir. Ez karê xwe ji sedî nod bi destê dijmin dimeşînim. Yanî Serokî dikare karê xwe bimeşîne û dimeşîne, le bi çi hawî? Dibêje, “Ew Serokê mine.” Nikare li ser qedera xwe rast bisekine mejiye xwe, ruhê xwe bi yekke, ji hev hez bikin, hevdû baş bikin, xurt bikin. Ev tiştan muhîmin. Di nava Kurdan de berê pir ferdiyet hebû, cîran ji cîrên, bira ji bira hez nedikir, tim dixwazin hevdû biçûk bikin, hevdû reş bikin. Ruhê kevin eve, ne ruhê kevin, ruhê dijmine. Vaya ne ruhê kevne jî, ruhê kavin baş bû, ev ruhê ku dijmin bi bermexistiye. Ruhê ku dijmin bi bermexistiye, bi çi hawî bi paşde dihere? Gelo me ruhê dijmin tam ji nava xwe derxist, dernexist? Ev muhîme.
Ziman wexta dibêje, wexta emel çêdibe ji bo dijmine. Niha ev tişt radibin, ranabin? Ev muhîme. Ê muhîm hinek tişt çêdibin, lê wekî din nizanim mîrov ji bo Kurdan çi bike? Milletekê tiştekî wî ne xuyaniye, milletekê ling li hêleke, dev li helekêye. Yanî her yek li helekêeye. Parçe parçe bûye. Serê mîrov pir meşxûl dike. Me xwest em Kongreya Netewî çêbikin, ji bo yekitiyekê, ji bo ku milletê Kurd xwe bi destekke, xwe bi çavekke. Zahmet çêdibe. Mîrov çiqwasî di tengasiyandebe, ku xwe neavêje erdê, dikare çareyê bibîne. Yekî ku serê xwe neke beleyan, nikare xwe bi rastiyê gihîne jî. Muşkuleyên tên serê mîrov, hal û çareyan jî datîne pêşîya mîrov. Ji bo ve hûn ji berê bêhtir dikarin pir tiştan bibinin û xwe bi çarekin jî. Mîrov xwe bi xwe pêşde bibe. Riya me bi ber we xistiye, îmkanên me dane we ne hindikin. Her roj hûn li cem hevin, dayin û sitendinên we bi hevre hene, vê bi quwet kin. Berê ji fitne û fesadiyê bêhtir tiştek di nava millet de tunebû. Hemû li ser tiştên fasafîso deng dikirin.
Niha li ser meseleyên mezin bisekinin, bi roj û şev. Nuhbûn eve. Dijmin ji xwe dûr xistin eve. Dibêjin em xwediye malanin. Dema mîrov xwediyê malanbe, lazime bi her awahî dijmin ji mala xwe dûrxe. Ev jî bi çi çêdibe? Min got ku mala Kurd tar û mar bûye, hay jê tuneye, dibêje mal mala min e, namûsa mine. Halbûkî te perîşan kiriye, pergal belav kiriye, te hay ji xwe tuneye.
Ji bo vê mîrov niha dikare derdê xwe baş fêhm bikraya û we dikarîbû xurt bicivana, îşaretên me dabûn we dîsa besbûn. Tabîî min jî bi salan xebat kir, min xwe jê dûr xist. Niha ez li karê serokiye dinêrim ku ne ahdeka mezinbûya, ne îddîayeka mezinbûya mîrov nikare rojekê tehammul bike. Tabîî serokiyên xwe bixapînin, ên pê bileyizin, ew tiştekî dine. Li ser xetêbe û ne serkeftinbe, ji tere mirin be tê xwe çawa bikê? Hevalên me cesaret nakin, rêka em têde emê bi çi hawî bi serxin? Mirinê qebûl dike, nikare li ser xisûsiyetên serkeftine bisekinin. Ê we jî wihaye, hûn nikarin li ser qedera xwe bisekinin. Wexta hûn tiştna dizanin jî hûn nikarin li ser xwe bi yekkin. Belê, di van salande çêbûn, temam niha Kurd bi ziman xurt dibin, civakên wan çêdibin, ev ne xerabe, lê ku tu hişyariyê neke, bi destên çend xeraban dibe xizmeta dijmin.
Berê digotin, eme heyfa xwe hilînin, dijminê me heye, em wiha bikin... Dikin jî, eşîret li hember hev dikin, pir şer jî dikirin. Vaye dijminê te li hember teye, de rabe bi rastî bi serde here, heyfa xwe hilîne, dibêje ez nikarim herim. Egîdiya ku li hember hev dikin, li hember dijmin bikrana, niha me deh Kurdistan çêkiribana. Me got, eman wekê berê li hev nexin, ev leyistoka dijmine, bi zorê me hûn jê dur xistin. Mestere, dijmin fêhm kir ku karê me ne karê berêye, karê me ne wekê karê ehmeqiya berêye. Dereng fêhm kir, lê min got ku wexta em karê xwe dikin, têde egîdî, serkeftin, çare heye. Belê emê ji vê şunde jî hîn xurt bikin. Em bi xwe bawerin û haziriyên me jî ji xwe herdem hene. Divê herkes jî hay ji xwe hebe, haziriyên xwe bike. Ahdeke min heye, qirareke (biryareke) min heye, ya serkeftin ya mirine. An mîrov li ser vî erdî jiyaneke bi şeref bimeşîne, yan di bin erdêkeve. Wekî din jiyan herame, ev ahda mine. Jiyana xwe li gorî vê bipîvin. Ez ji tevan re heşkere dibêjîm, ev sala tê belkî bi hezaran jî bikevin. Ez ji bo xayinan jî dibêjim, ji bo ewên bi her dereceyi peyatiyê ji dijminre dikinre dibêjim, ev dema şere, tiştin wê çêbibin, ji bo ku mîrov li ber lingan telef nebe, cihê xwe, mewziyên xwe mîrov bigre. Berê jî, herdem min digot, serê salê min got, sal tê, sal çi dike ber mîrov? Bi aqilê zarokî hareket kirin, pir ne di cihde çûn. Dîsa jî ez dibêjim ku sala tê wê şer bêhtir xurt bibe. Li hember mîrov dijmin çiqwasî xurt be, divê şerê mîrov jî ewqas xurt be. Ez namûsê jî wiha dihesibînim. Te bi dijminê xwere çiqwas şer kir tu ewqas bi namûsê. Ev bîst salin ez bê nefes herêket dikim, ji bo em derbena li dijmînxin. Ev jiyana mine, namûsa min jî wihaye. Tîştên din ez namûs nahesibînim. Heta ku ez heyfa xwe xurt hilneynim, nikarim bêjim ez rehetim, wiha bi halim. Min jiyana xwe wiha çêkiriye. Ev tiştên min çêkirine jî ji bo destpêkekêye, ne tiştê temame. Hevalên me hinek pir xerab derdikevin, zû dimirin. Ne wihabaya, min her yek kiribû bombeya atomê, Nizanin xwe di cihde biteqînin. Ku wekê me gotiye xwe biteqandinaya, her yekî wê zêdeyî hezar dijminî bişewitandaya. Hîn jî em li ser vê disekinin. Însanê Kurd bi bombekin. Tabîî ev sinetê (sanaat) Serokiyêye, ku ne wihabe jî -ez tim dibêjim- jiyan herame. Ewqas haqaretê bike, bi ewqas zulmê bi ser tede were, welatê te xerabe bike û tû bêje ez peya me, wihame, xwedî malim nabe. Ez ji bo vê dibêjim di Kurdistanê’de kes nikare bêje ez xwedî malim, hetta xwedî aîle me. Zanin ku hesîrin, li ser hêsîran tê çiqwasî, bi çi hawî xwe peya bihesibîne? Tu hêsîrê, çi yê teye? Tiştek ne yê teye.
Tabîî dibêjin ku ez di destpêkêde hişyar bûm. Wexta yên xwe peya dihesibandin, min digot ne mumkune ku ez xwe peya bihesibînim. Min li dora xwe dinêrî, min digot ev wekê pîrekane. Ji zarokî ve tê bîra min, min xwe wiha dipîvand, Min nêrî ku tiştek ne di destê medeye. Tabîî însanên teng, însanên wiha hay ji dunyê tuneye dibêjin, ez bûme xwedî erd, xwedî mal, xwedî zaro, nizanim xwedî çik... Rojekê li hember leşkerekî dijmin, dinere kî tuneye. Hûn baş dizanin, hinek li cem we hene mezinin, axene, hetta zengînin jî, li hember mûvebaratekî wekê zarokekîne.
Di virde jî ez peya me, li ser xwe ma. Leşkerek bang liteke, li hember cendermeyekî Tirkan axeyê me yên tewra mezin wekê pîrekekêne. Ji bo vê ez dibejim tê liku xwe peya bihesibîne? Lê bê çare bûn, tiştek ji dest wana nedihat, pê simbêl berdidan, li ser pîrekan xwe peya dihesibandin. Ev cesareta min qet tunebû. Bi rastî ev cesaret bi minre tunebû ku ez bêjim, ez bûme peya. Ma ne eybe? Wexta ez wiha dibêjim, eybe? Heval textor ne eybe? Ez rastiyê dibêjim, ne? Yanî wexta Serokê we wiha dibêje, nebêjin Serok xwe wekê pîrekan dihesibîne. Ez halê xwe nas dikim, lê xwe diparêzim. Mesele ne ezim, ez di Kurdistanê’de ji tevan xurttirim, bes mesele millete. Min xwe mezin kiriye, pir bi pere kiriye, pir bi giymet kiriye, lê milletê te, welatê te di bin lingên dijminde pelixiye, tu qiymeta te tuneye. Yekî şerefa însên binase, girêdayiye tu çiqwas bi welatreye, yan jî rabûna te çiqwas rabûna welate. Serkeftina te çiqwas a gele û çebûna te, hebûna te çiqwas a gele, ya millete teye? Wê çaxê tû dikarê bêje ez heme, Kurd hene. Min jêre xwe çi kir? Min got ku ez heme, millet heye, ez heme, Kurdistan heye. Tabîî ev nuqteke muhîme. Me ev îspat kir, kî biminre kar bike, kî biminre bimeşe û ez bi xwe jî ku hebim, Kurdistan heye, ez heme, Kurd heje. Berxwedana min a li hember dijmin, derketina ji xerabiyê ji ne mîroviyê wiha dibe. Bila kes nebêje ez jî peyame, ez jî egîdim. Ma egîdî wiha dibe? Ez ne zarokim, ez ji bo we jî, tu îxtiyarî, tu nizam çîkî... Ez ji tevanre vî tiştî dibêjim. Di vîrde însên nas dikim û dema ez qiymetê dimi însên jî li ser vê rastiyêye. Berê jî min digot, xwe nexapînin, dora xwe nexapînin. Ez ne tu caran xwe mezin dikim û ne jî xwe dadixim, ez li ser rastiyême. Bi tenê xwe min xwe heta vir anî, hîn jî ez karê xwe li ser vê rastiye dikim.
Gêj dîbûm, berê dihatim nava millet dehn dibûm ku vê piyana wiha bi çi hawî qabûl dikin, ji bo vê min xwe dûr xist. Niha millet ewqas biminreye, lê ez pir xwe ji tengahî û ketina millet dur dixim. Ku ez jî xwe wiha bikim tiştek di minde namîne. Ku xwe bi ber bayê milletxim yanî bi ber tengahiyên wana, kêmasiyên wanaxim, hetta irf û adet tev ên dijminin, nikarim nefese bikişînim, ezê dehn bibim. Dijminê te ne hindike. Ku yek li zarokên wexe, yek xeberêke bi ser wede berde, hûn ewqasî teng dibin, pekî ewqas hezar sal, ewqas milyon însan her roj bi her awahî, bi her wasiteyê lêxin, bikujin, ji pîrekê xerabtir bikin, tê bi çi awahî tehammul bikê? Ku tu serokêkî rastbe, peyayekî egîdbe, tê bi çi awahî qebûl bike? Ku tu qebûl bike, tê li ku bêje ez welatparezim, ez xwedî milletim. Ku tû bêje, tê bi çi awahî, bi çi zimanî, bi çi quwetê bêje? Ev tişt bi ziman nabe ku incax xwe bixapînin, lê bi xapandînê jî mîrov nikare xwe bi peyake.
Hin tişt min hezar caran tekrar kirin, min got ave wihaye. Însanê Kurde, wekê haşhaşê vexwe, ev hezar salin hinek tişt elimine, xwe jê dur naxînin. Ez dibêjim wiha dibe, ew dibêje weha dibe. Ji destpêke heta niha min got, got, got. Niha dibêje ha, wiha ye. Vê neqlê jî dibêje ez pê nikarim. Niha jî ez dibêjîm, tê pê bikaribe.
Kes talîp nebû, ev doz dozeke wihaye. Bi salan ji min re jî digotin tu ahmaqe, ji me dûr diketin, tû alîkarî çê nedibû. Mesele ne ehmaqî, ne neahmeqîye, min got ku şerefa însên heye, min nexwest ku ez xwe bixapînim, ji bo menfeateke biçûk li rastiyen esasî ez xwe badim. Min bi hemû cihan ve lîst, lê min bi rastiya esasî nelîst. Hinek tişt hene, pir pê dileyizin, le hinek tişt hene ev sîh-çel salin ez wekê delemeyê li dore çerx dibim. Ne wihabe nabe. Ji bo ku em rastiya Kurd heşkere bikin em çêdikin. Min got ku ji vê şûnde jî bi ser de herim, bêhtir bi şer, bêhtir bi siyaseti emê bimeşênin. Li gorî vêjî bila herkes hesabe xwe bike. Niha ez hîn nêzîkî we nebûme, nêzîkî welêt nebûme. Ku ez nêzîkê bibim wê çawa bibe? Heta niha karê min jî hazirîne. Ku rojeke firsend bi destê min keve, rojekê ez xwe wiha bi nava sahaya gelxim, tabîî wê pir xwîn bê rijandin. Ne xwîn tenê were rijandin, teqandin, wekê hevîrî eme hevdû bistirên, wekê kêra emê hevdû bibirin. Ê min ez însanê wiha ketî qabûl nakim. Însanê xerab, însanê çîrkîn, însanê bêçare qebûl nakim; an wê rabe, yan wê bimre. Niha quweta min nagihae her derae, lê ku bigihe ez dizanim bê biçi awahî dikim. Ê min qiymeta min ji însênre heye. Ku yek li ser te her tiştî bike, tu her tiştî tenezul bike, ezê bi çi awahî qebûl bikim. ji bo vê şaş dibim, yanî pir nêzîkî we bibim, ezê dêhn bibim, lê ji bo xatirê serxebûnê ez xwe dihelim. Vana berde, şaşitiyên ku heval dikin pê mîrov dixin. Tabîî ez nikarim qebûl bikim. Hurmeta min ji jiyana însênre heye, ji şerefa însênre heye.
Mesele ne dîktatorî û nedîktaroiye. Mesele çêbûna însanê Kurde. Hûn textorekin, hûn nexweşiyekê dinasin, lê nexweşiya milletekîye, di qomayêdene, jêre operasyoneke îneain tê xwestin. Heta niha ez ji bo ameliyatê haziriye dikim. Hinek tiştan temîn dikim. Hûn dizanin ji bo ameliyatekê pir tişt lazimin, min hîn hûn nedanîne ser maseyê. Hûn pir nexweşin.
Îsal emê tiştin meşin bikin, ez tim dibêjim ku me ji tînebûnê pir tişt çêkirin, belkî pir ne mezinin, lê tiştek dimede nemabû. A xerab, tu xwe ji bîr bike, ya xerab tu xwe mirî bihesibîne, ya xerab dijmin her roj her tiştî li ser te bike, tun hay ji xwe tunebe. Halê millet eve. Tu her xerabiye li yaqî xwe bibine, xerabe. Min ji bo vê xwe ji jiyana di nava milletde dûr xist, min xwe ji jiyanê dur xist, ne ji jiyana nava millet. Min sekinand, min got jiyana wiha nabe. Tabîî jiyana Serokiyê wihaye. Medê min jê li hev diket. Min xwe jê dûr xist, li serê çiyakî çarde salan min xwe tenê hişt. Ne fesa min ranake vî tiştî qebûl nake, bi wî awahî nikare bikişîne. Ez nikarim her tiştî bixwim, tiştên ku dijmin bi milletre bi xwarin dida ez nikarim bixwun. Ew jiyana bi xwarin dide, bi rastî ne jiyaneke mîrov bixwe. Ji bo vê min jiyan bi sekinandin da, di demeke dirêjde. Belê niha ez nan, şîvê dixwum lê nizanim bê min biçi awahî xwariye, bi çi awahî ne xwariye. Yanî îmkan hebe, tew min hay jê tunebe çiye, ne çiye.
Ev ji bo vê tên xwestin, min got ku mîrov li ser meseleyên xwe kûr bifikire, ku nefs bi tere hebe, tê hebekî xwe biparêze. Mesele ne ewe, ji bo zarokekî, ji bo pîrekekê, ji bo buhustek erd mîrov li hevxe. Welat tev çûye, em tev bûne pîrek, ji zarokan xerabtir kirine û her roj jî me dikujin, li me dixin, mesele eve. Tê li hember vê çi bikê? Kes fêhm nake, kes bi rastî li ser xwe nasekine, tim xwe badidin, tim dibêjin şeklekî dine.
Ew siyasetin îslahî çine? Em dibêjin, dijmin wiha lime dixe, wiha em rakirine, ew dibêjin na, ne wihaye. Em dibêjin vaye li ser tanq û topan bi dijmin re bûne yek, ew dibêjin “Na welatparêzin PKK ne başe!” Vaye dijminê te bênamûs. Kirasek li xwe kirine, dibêjin kirasê Kurdayetiyê ye. Bi çavên mîrov dinêrin, vî tiştî dibêjin. Hûn tehamul dikin, ez tehamul nakim. Ku ez di nava wanade bim, di deqeyêde yan ezê wana bifetisînim, an wê ewê min bifetisînin. Tabîî ez acele na-kim, ez bi siyasî kar dikim. A muhîm, hûn nikarin vê bi siyasetkin. Em nabejin di deqeyêde bukujin, lê mîrov bi meseleke û bi sîyasetke bi serde here. Divê nuqteyêde mîrov xwe bi çareke. Ne ku mîrov amelê întixarî bike, mîrov bi çare be. Kurd mezin dibin, yanî sal diherin, salên nuh jî ten. Mirov hebekî serê xwe rake,ruyê xwe sipî bike, dengê xwe xurt bike, quweta xwe mezin bike, ne ku mîrov bi pey salan keve, salan bi ya xweke. Ew tiştên din tev fasafîsone. Salekê ez mezin bûme, ixtîyar bûme, zarok mezin bûne ez ixtiyar bûme... Ew ne tiştek in, tew nayê bîra min, me serê salê çi xwar, çi nexwar, zengin bun, feqîr bûn... Ev ne tiştekin. Zenginbûniya mezin ev tiştên ez dibêjimin. Ez ji bo vê dibêjim ku heta niha ev tiştên me kirine haziriyek bû, ji bo vê sala li pêşya me jî, mehên li pêşiya me jî emê bi çi awahî li berxwe bidin, bi çi awahî cihna din bigrin, bi çi awahî mezin lêxin, bi çi hawî kêm lêdixin? Tiştên din dawiyê tên.
Jiyana nuh qiymetê bidinê û xwe li serê dijmin bi belekin. Ez vê îmkanê ez di hemû însanan de dibinim û ez ewqas rexneyên mezin dikim, lê di însênde jî îmkanên pir mezin dibînim. Ku baweriya min li ser însên tunebaya, min xwe wiha nedikir. Di Kurdistanê’de însanê tewra zeyif ez bûm, ê bê çere ez bûm, lê min imkan di însênde dît, min bawerî li ser însên çêkir û li ser vê min xwe xûrtkir. Wexta ez rexneyan li ser we dikim, ne ku ez bê bawerîme û ji we tiştek çênabe, na. Limin binêrin û xwe çêbikin. Îspata mezine, bê min ji tunebûnê çi çêkiriye. Ez texmîn nakim di tarîxêde kesî wekê min ji tunebûnê wiha çêkiribe, û ji bo milletekî, ne ji bo sexsê xwe. Ecêbe, bi çi awahî çêbûye, li ser bisekinin. Li gorî vê jî baweriyê li ser xwe çêbikin. Yekî di reşahiyêde, di bin kêrêde, di bin her roj mirinêde bi çi hawi xwe wiha kir? Li ser bisekinin hûnê hezar carî xwe xûrt bikin. Hûnê durust li ser bisekinin. Ez heta niha wiha li ser sale sekinîme. Ê min mirin jî ne li ber çavên mine, hebejî tûnebejî, tew nafikirim jî, ez wiha li ser karê xweme. Em bi ser ketin. Sala çûyî bi rastî dunya bû yek, di hundurde jî şowenizma Tirk, -ne ê Tirk tenê- tevan xwe gihand hevdi vî şerêde bun yek, xayinen me jî bûn yek, dîsa ya bi ser ketî em bi xwe bûn. Ev biçi ew awahî çebû? Nikarîbûn em gavekê li paş xistibana, nikarîbûn em ji mevziyekê derxistibana. Yanî însanek ku xwe xweş di mevziya şerke, dünya bi yekbe, pê nikare. Vaye, me ev îspat kir. Ne meseleyeke biçûke, milletê Kurd, hemû kes li ser bisekinin ji min bêhtir dikare li ser kar be, ji min behtir dikare derbeyan li dijminxe. Tiştê meddi vê demêde kirine, herkes dikare hezar caran bêhtir bike. Li min binêrin xwe çêbikin. Ev tê xwestin, wiha çêdibe. Li Serokatiyê binêrin, li jiyana Serokatiyê binêrin, ku mumkunbe jê fêhm bikin, li gorî ve hebekî xwe tanzim bikin, xwe tertip bikin hûnê bi serkevin. Wekî din serokî ne tişteke. Ne ku pir bêjin, ‘‘bijî filankes”, “xwedê te ji mere bihele” , mesele ne eve, mesele isûla meye, mesele jiyana meye, xurtbûniya meye, di minde ji bo we çi çêdibe, ji bo we çi, bi çi awahî çêbû û hûnê bi çi awahî bi ya xwekin. Mesele eve. Ne bi ya şexsê xwekin, bi ya milletê xwekin.
Divirde pir tişt çêbûn, min got ku ji bo serê salê jî ku mîrov ji bo milletekî tiştê baş çêbike eve. Ji vê baştir û bi qiymettir ne mumkune mîrov tiştna çêbike.
Ku mîrov serê sale wiha bigre başe, me wiha girt. Pîrozbûna serê salê jî wiha çêbûye.
Serokatiya Partîye
06.01.1993
- Ayrıntılar
Dunya Pale
Gerîlaya Kurd Xurbet Şirnex bûye qurbanê koçbertiyê û li Mexmûrê mezin bûye. Bi dîlgirtina Rêberê Gelê Kurd Ebdulah OCALAN bandor dibe û tevlî nava refên gerîla dibe.
Xurbet Şirnex ya bi navê Xurbet Îlhan sala 1983 an de li Şırnexê hatiye dinê. Tenê heşt salan xwendıye û ji ber zordariya dewleta Tirk malbata wê naçar dimînin koçber bibin. Xurbet di temeke biçûk de bi birçîbûn, zor û êşan re rû bi rû dimîne. Ew êşên penabertiyê wê fêrî gelek rastiyan dike. Di dilê wê de hestên tolrakirinê derdike pêş. Ew zordariya dewleta dagirker a tirk li ser serê wan daye meşandin, napejirîne û herdem fikra tolhildanê mezin dibe. Di malbata wan de gelek xort û jin din ava tevgera azadiya gelê Kurd de jiyana xwe ji dest dane. Piştî ku Rêberê Gelê Kurd Rêber APO dîl hate girtin, Xurbet nikare vê yekê bipejirîne û tevlî nava refê gerîla dibe. Perwerdeya xwe ya yekemîn li Qendîl dibîne. Bi pêşniyarê xwe di sala 2003’an de derbasî herêma Zagrosan dibe.
Zagros Perçek ji canê wê ye
Gerîla ya Kurd Xurbet ji sala 2003’an hetanî jiyana xwe ji dest dide li herêma Zagrosan dimîne. Herî zêde li Çarçela dimîne. Gerîlatiya Çarçela jî hêsan nîne û vîneke mîna pola dixwaze. Tevî ku fizîka wê lawaze jî lê tu carî ji çûyina wezîfeyan û çalakiyan qut nedibû. Hezkirina wê ya ji Çarçela hêzeke mezin dide wê. Hemû hevalê wê vê girêdana wê ya bi Çarçela dizanin. Demeke dirêj li Zagrosan li Çarçela mabû, gelek caran hevalê wê dixwestin wê bişînin perwerdeyê lê wê ji ber qutbûyina ji Zagrosan ev yek nedixwest. Hevala Xurbet dema tiştek bianiya ser ziman an jî ji tiştekî bawer kiriba ne pêkan bû tu kes bi wê paş de gav bide avêtin. Gelekî dixwest biçe bakur lê ji ber di malbata wan de şehîd û tevlêbûn pir bûn bi niyeta parastinê nedihat şandin. Lê belê wê ji ber vê helwesta hevalan xwe qane nedikir û digot “Ez ji bo azadiya xwe hatime çiyan, ne ji bo malbata xwe hatime. Ger ku malbatê bedel dane ji bo xwe dane ne ji bom in dane. Pêwîste ez ji bo azadiya xwe tekoşînê bidim meşandin. Wan ji bo azadiya xwe tekoşîn kirin.” Di heman demê de Şehîd Xurbet gelek hestyar û bihistyar bû. Tu car nedixwest tu kesî bişkîne. Penabertî û şehadeta hevalên wê wê gelek hestyar kiribû.
Gerîlaya Xurbet di sala 2008’an de diçe Akademiya Mazlûm Doxan û piştÎ perwerdeyê cardin vedigere herêma Zagrosê. Di 21’ê Îlona sala 2009’an de li Geverê di pevçûneke bi leşkerên artêşa dagirker re tevlî nava kerwanê şehîdan dibe. Hevala Xurbet di himbêza Zagrosan de şehîd dikeve û heta şahadeta xwe jî ji Zagrosê qut nabe…
- Ayrıntılar
Sala nû bi xwe re ji gelek pêşketinên nepenî re avis e. Lê nêrîna hevpar ew e ku wê pir dijwar derbas bibe. Di vê dijwariyê de kî berxwedaniyeke xurt nîşan bide bêgûman wê ew serkeftî be. Him Tevgera Azadiya Kurdistanê him jî wê dewleta dagirker hemû hêza xwe bixe meriyetê. Ji niha ve diyare wê bibe saleke fînal. An wê hevkariya AKP û cemaata Gulen ku ji niha ve hemû rê û rêbazên şerê qirêj, taybet û psikolojîk di asta herî jor de xistine meriyetê bin bikeve an jî wê dîrok şahidiya berxwedaneke mezin bike.
Gelek mijar hene tenê ji aliyekî tê dîtin. Heta ji hemû aliyan neyê lêkolînkirin û lêpirsin ne pêkane ku rastiya wê were famkirin. Êrîşeke dijwar heye. Her cure şêweyên faşîzan di meriyetê de ye. Lê çima ev ruyê xwe yê rastîn di vê pêvajoyê de derket holê? Divê tehlîla vê yekê baş were kirin. Hukumeta AKP’ê ji roja hatiye ser kar, her dem gotinên azadî, demokrasî û wekheviyê di nav lêvê xwe de kirine benîşt û bi vî rengî him pirsgirêka salan taloq dikir him jî serweriya xwe ya li ser hemû saziyên dewletê gav bi gav dirêsa. Ji bo vê jî her cure rê ji xwe re rewa didît.
Lê gelê me bi serhildan û berxwedana xwe ruyê wan ê rastîn derxist holê û hîn ji zû ve navê munafiq li Erdogan kirin. Ev rastiyeke berbiçav e. Lê çima îroj ruyê xwe yê rastîn nîşan da? Di qada siyasî de bi hezaran kes bi hincetên vala û pûç girtin. Êrîşên li dijî gelê Kurd di asta komkujiyê de pêk anîn, li dijî herêmên gerîla bênavber êrîşên xwe domandin. Her roj rayedareke wan dibêje em ê wan biqedînin. Ya rast ew jî dizanin vê tekoşîna nêzî 40 sale li ser piyaye û her roj bi berxwedana bê hempa mezin dibe, nikarin bin bixînin. Lê bi nûçeyên derew û dûrî rastiyê dixwazin raya giştî bixapînin.
***
Pirsên rast mirov dibe encamên rast. Ji bo vê jî divê mirov baş fambike ka ev êrîşana bi taybet jî çima di vê pêvajoyê de gihîşt asta herî jor? Bersiva vê yekê di berxwedaniya bêhempa ya Rêberê Gelê Kurd Rêbar APO de veşartiye. Ji ber vê ye ev nêzî 6 mehe nahêlin bi malbat û parezerê xwe re hevdîtinê lidar bixe. Rêberê Gelê Kurd di hevdîtina xwe ya herî dawî de gotibû “Bila her kes bizanibe; “Ocalan êdî dawîn li bikaranîna taşerontiyê dike, êdî destûrê nade vê” Cardin bi hevoka dihat heman wateyê got:” Ji niha û şûn ve di van mercan de ez nîn im. Di nava xwe de li hev dikin bila li hev bikin, şer dikin bila şer bikin, ez têkildar nabim. Ku bê xwestin ez erka xwe bilîzim, divê şertên min ên; “Tenduristî, ewlekarî û bi azadî tevgerandinê” bên cî! Ev her sê şertan ku bikaribin pêk bînin, ez ê bidomînim. Ku herdu alî jî di mijara erka min de li hev bikin, ku qada tenduristî, ewlekarî û bi azadî tevgerînê pêk bînin, ez ê jî erka xwe bilîzim. Ku nikaribin van mercan pêk bînin, ez zêdetir nikarim bidomînim.”
Divê mirov van nîrxaninên Rêber APO yê di hevdîtina xwe ya di 27’ê Tîrmehê de destnîşan kiribû baş fam bike. Ev ragihandina destpêka berxwenake dîrokî ye. Ev bilindkirina berxwedaniya 12 salan bû. Îlankirina yekane riya tekoşînê bi berxwedanî bû.
Ev dawî anîna li polîtîkayên mijûlkirinê, hewldanên yekalî bû, niyeta rastîn a hukumetê eşkerekirin bû. Ji xwe pêvajo Rêberê Gelê Kurd Rêber APO piştrast kir.
Niyeta Hukumetê ji bo çareserkirina pirsgirêka Kurd nebû. Tu amadekarî û planên wê yê çareseriyê nebû. Tenê tiştê heyî, xapandin, xwesteka tesfiyê û hilandin bû tiştê ji bo Kurdan rewa dihat dîtin.
***
Gelek caran Rêber APO ji bo komkujiyê hişyar kir, gelek caran pêwistiya rêxistinê û xwe parastinê anî ser ziman. Dîrok careke din wî piştrast kir. Hişyari yê wî çiqas di cîh de ye derket holê.
Di komkujiya Roboskiyê de bi qetilkirina 34 ciwanan de ev derket holê.
Bi girtina sedan siyasetmedar, rewşenbîr, rojnamevan, nivîskar, zarok, jin û ciwanan ev îspat bû.
Li dijî gerîla di şert û mercên zivistanî de bi awayekî hovane li hemû qadan bi hemû teknîk û teknolojiya di dest de, li gel hemû rêbazên qirêj êrîşên dijwar lidarxist.
Bi vê jî tehemmula wan a li beramberî Kurdan careke din xuya bû.
Ev hemû pêkanîn ji ber li dijî helwest û berxwedana mezin a Rêber APO naçar mane hate kirin. Ji ber nekarin bi hezar dek û dolaban Rêberê Gelê Kurd bixapînin hevdîtin qut kirin.
Li hember berxwedana Rêber APO matmayî mane. Ji ber ku di wan şert û mercan de tu mirov nikare ew qas dem dirêj li berxwe bide. Ne tenê berxwedane ev;
Hemû lîstokên neyaran vala derxistine, bêbandorkirina komplogeriyê ye, şoreşa hişmendiyê bi wan derfetên herî kêm de, di nava tecrî dê de afirandine.
Ji ber vê berxwedanê ye ev êrîş û hovitî. Ev harbûna wan ji ber neçariya wan a li himber hêza Rêber APO ye.
***
Destpêkê xwestin Rêber APO û Tevgera Azadiyê ji hev dûr bixînin û bi vî awayî tesfiyê ferz bikin. Bi ser neketin.
Xwestin gel ji Rêber APO sar bikin, ji bo Rêber APO hezar derew û heqaret kirin, nekarîn girêdana gel a bi Rêberê xwe qut bikin.
Dema hemû hewldanên wan bêencam ma, xwestin bi jahrdayinê bi awayekî fîzîkî wî tune bikin, lê leystokên wan bi berxwedana gel û gerîla vala hate derxistin.
Belê sala 2012’an ji berxwenake dîrokî, ji serhildanên bêhempa, ji afirandina nîrxên pîroz re avis e. Derveyî vê tu rê jî nîne ji xwe. Li beramberî berxwedana dîrokî ya Rêber APO tu bijareyên din nîne.
Ne ji bo gelê Kurd heye, ne jî ji bo gerîlayê azadiyê heye! Yekane rê berxwedan e, rêxistingeriye.
Ev deynê me ye; li beramberî berxwedana Rêber APO tişta em bikin, nîşandayina berxwedaneke dîrokiye.
***
Lê divê ev baş bê dîtin û lêpirsin. Bertek û çalakiyên em lidardixin di vê astê de tu car ji berxwedana Rêber APO re nabe bersiv. Bi çalakiyên rojane, bi daxuyaniyê çapemeniyê, bi protestokirinê mirov nikare vê salê bike sala serkeftinê. Gelê Kurdistanê û berxwedana wê çawa ji şoreşên gelên rojhilata navîn re dergûşî kiriye divê li welatê xwe jî vê şoreşê avabike. Bi berxwedan û tekoşîna xwe bi serhildanên girseyî yên bênavber divê li dijî komkujî, girtîn, çewsandin, zext û êrîşên hovane derkeve û azadiya xwe bi tekoşîna xwe biafirîne. Wê wusa hêjayî berxwedana Rêber APO bibin. Wê bi vî rengî ala berxwedanê ya Rêber APO bilind kiriye bi wate bikin.
Cardin erkeke mezin dikeve ser milê gerîla jî. Weke berê bi tekoşîn, berxwedan û şereke navîn ev pêvajo ber bi serkeftinê venaguhere. Tişta pêwîste bê kirin heta dawî tekoşîn û berxwedan, li her qadan bi hevgirtî bi çalakiyên encamên xurt lidarxistine. Li gor rêgeza 24. Saetan gerîlatî divê tevbigere û berpirsyariyên xwe yê dîrokî bi cîh bîne.
Memyan Jiyanda
- Ayrıntılar
Jiyana gerila dibe ku herkes meraqdike û lêgerînên gelek kesan hene, lê belê ya girîng ewe ku mirov pey lêgerînên xwe bikeve û devjê bernede. Lêgerînên bê armanc tenê mirov dikare jê re bibêje serpêhatî. Serpêhatî ruhekî hestewer e, gava ku ev ruh neyê avdan bi zeman re wê ziwa bibe, ji ber vê yekê tişta ku vî ruhî avbide û zindî bihêle, gerilayetî û şoreşgertî ye. Şêweyê jiyana gerila, mekanê ku tê de jiyandike û şertên wê herdem serpêhatiya mirovan xwedî dike. Bi vê mijarê ve girêdayî ez dikarim bibêjim dîtine ziraviyên jiyanê bi nêrandina mirovan re girêdayî ye. Her ku ez li çiyan kevn dibim, mejiyê min fereh dibe, ez rastiyan dibînim û hinek hestên ku min ti carî jiyan nekirî ez dijîm. Çima ez vê yekê dibêjim? Min 15 salan jiyaneke ku pergala desthilatdar dida meşandin, jiyankir. Exlaqê ku min ji civaka xwe girtî heye, lê belê di heman demê de pergala desthilatdar bi rêya sazî û çapemeniya xwe destê xwe avête mejî û dilê min. Min kînge ev rastî dît û derxiste zanebûne, piştî ku ez hatim çiyan. Hatine çiyan û gerilayetî kirin; gava ku hinek ciwan dibihîsin, li ber çavên xwe gelekî zor dibînin û bawerî nadin xwe ku tevlî bibin. Raste li çiyan jiyankirin zor û zehmete, lê belê pêwîste mirov bipirse, di kîjan hêlê de zor e? Ji ber ku min ev derûnî jiyankir, ezê bersiva vê pirsê bidim. Heyanî ku fîzîka min fêrî çiyan bû, min zorî kişand, lê belê ji wê girîngtir min di milê kesayet de zorî kişand. Pîvanê hevaltiyê, ji xwe razîbûn, hevalên xwe biçûk dîtin, ji rastiya gelê xwe dûrbûn, û li gorî xwe nêzîkatî, ez gelekî astengkirin. Bi taybet di mijara emir û talîmat de min gelekî zorî dikişand. Dibe ku hûn bibêjin çima ev zor û zehmetî? Ezê bibêjim hinek taybetmendî û exlaqên ku min ji pergala desthilatdar girtibûn, min begem dikirin û zerara wan nedidîtin. Çima tu hevalên xwe biçûk bibîne? Tiştekî min ji yê hevalê min baştir nîne, yan jî min qehremantiyeke mezin nekiriye ku ez bibêjim, ez ji hevalên xwe çêtirim. Pîvanê vê rêxistine eve; tu çiqasî xizmeta Rêber, gel, rêxistin, heval û jiyanê bike tu ew qasî miroveke welatparêz e. Ji bona ez bibim miroveke welatparêz û xizmeta ciwanên Kurd bikim, ez niha dixwazim rastiya jiyana çiyan bi we bidim naskirin. Her ku min rastî didîtin û ez kevndibûm, min ji xwe re digot “ min çima 15 salên xwe vala jiyankirin, pêwîst bû ez zûtir tevlî nava refên gerila bûbame.” Gelo hûn jî meraq nakin vî hestî jiyanbikin?
Cudahiya Di Navbera Hevaltiya Çiyan û Pergalê De
Dibe ku hûn ji vê pirsê biyanî nînbin, û we hevaltiya PKK ê bihîstibe. Li gorî nêrîna we tenê bihîstin têrêdike ku mirov hinek rastiyan hisbike û moral jêbigire? Li gorî nêrîna min têrê nake, zarokeke ku di hembêza dayîka xwe de xewnekiribe û ji nêzde pê re jiyan nekiribe, nemumkine ku tu nirxê wê dayîke hisbike. Mirovekî ku di bexçekî de hewl û ked nedabe; dibe ku bedewbûna wî bexçî hisbike, nemumkine. Ma ne wisa ye? eger ku tu hevaltiya PKK ê jiyan neke; dibe ku tu nirxê wê hisbike? Bila bersiva vê pirsê ji we re bimîne. Bê ked tu nikare hevaltiya PKK ê hisbike. Ji ber vê yekê cudahiya di navbera hevaltiya PKK ê û pergalê de heye. Di civakê de çiqasî têkiliyên te sexte be, kesek te lêpirsîn nake û hesab ji te naxwaze, lê belê di nava partiyê de tu dengê xwe li ser hevalê xwe rabike, ji te re nayê pejirandin. Lêgerînên ciwanan pêwîste wan ber bi jiyaneke weha ve bibe, wê demê lêgerîn dibin xwediyê wate.
Dunya Cemîl
- Ayrıntılar
Piştî desthilatdariya AKPê, nexweşiya nijadperestiya Tirkîtiyê dijwar bû û weke tehlokeya kesk bû “şewba mirinê.” Pêşî hoceefendiyê bê sertifîqe “Fetul-mûnkîr” fetwa qirkirina kurdan da.
Demên berê dema fetul-munkîrekî, derbarê jiyana rojane de, derbarê zanista civakî û tevgera rojane de fetwayek, hadîsek digot û nirxandinek dikir; feylesofên dewletê û derveyî dewletê li Tirkiyê qiyamet radikirin. Li gorî zanista modern û şaristaniya hemdemî, ew mele, hoce-efendî, şêx û ulemayê olî rezîlûrûswa dikirin.
Gelek caran zanîngehan jî, bi awayekî fermî û wek biryargeha civaka zanyarên
wê zanîngehê beyanat didan û dijberiya xwe dianîne ziman.
Ev dengên li dijî paşverûtiyê, di nava civakê de bi xweşbînî dihatin pêşwazî kirin.
Piştî fetwa Fetul-munkîr, ku qirkirina gelê kurd da û rondikên nijada-kesk barandin, ez jî û gelek kesên din jî bendeyî dengekî bûn, ku ji zanist, feylesof û zanîngehên wek derguşa zanistê têne dîtin derbikeve.
Balkêş e ku, vê carê dengê feylesofên dewletê û li derî dewletê, ne li dijî Fetul-munkîr, ligel Fetul-munkîr derketin.
Kesên xwedî “tîtra prof.”tiyê, mixabin sê gavan li pêşiya fetul-munkîr beziyan û fetwa qirkirina gelê kurd, bi çend rengên cûda dan.
Yek ji van feylesofê ku li hemberî herka dîrokê dest bi avjeniyê kiriye Prof. Anil Çeçen e. Ev zat-i munkîr, ku di Zanîngeha Huquq de, dersên mafên mirovan dide, pêşniyazeke ji ya Fetul-munkîr dijwartir da Komisyona Mafên Mirovan ya Parlamentoya Tirkiyê.
Dema ku min, agahiyên derbarê pêşniyazên Prof. Anil Çeçen de xwendin, salên 1935an û biryarên Mussollînî li Îtalya û biryarên Hîtler li Almanya, yên derbarê planên“Nıjad û Nijadperestî” de, didan anîne bîra min.
Prof. (!) Anil Çeçen, di dema ku komkujiya 35 ciwanên Kurd li gundî Roboskî, di Komsiyona Mafên Mirovan de dihate axaftin de, pêşniyazeke wiha dike; şerên li Başûr û Bakurê Kurdistanê, pêl û pêşengên şerê giştî ne. Em nikarin di çarçoveya mafên mirovan de û şerê dijî terorê de bibînin. Ji aliyekî ve gel sloganên “tolhildanê” diqîre, ji aliyê din ve, şaredarên herêmê “yekîtîya şaredariyan” sazkar dikin. Eger Tirkiye dewletek be, dive pêdiviyên dewletî bîne cih û van hewldanan wek şerê destpêkê binirxîne û “huquqê şer” bikar bîne.”
Di nava “huquqê şer” ku Prof. (!) Anil Çeçen pêşniyaz dikê de, rê û rêbazên Mussolînî û rêbazên Hîtler yên “şerê nufusê” jî hene. Ev pêşniyaza xesandina mêrên Kurd e û bêdunde kirina jinên Kurd e.
Reşbînê Anil Çeçen, ji bo heman mijarê, ji rojnameya Radîkal re diaxive û dibêje “mafên mirovan, di hoy û mercên normal de, dikarin werin rojevê. Di şeran de, “huquqê şer” dikevê pratîkê û xala Peymana Mafên Mirovan ya Gerdûnî, ku dibêje “Tu kes bi keyfî nikare werê sergom kirin” red dike.
Hitler û Mussolînî jî dema ev kiryar kirin pratîkê, hewldanên xwe “serketina li hemberî dîrokê” binav kiribûn. Ev, pêşniyaza “nufus û biyolojî” ji aliyê zanistekî Tirk ve û di rengê çareseriya pirsgirêka Kurd de, tê kirin û dixwaze ku nijada Tirk biparêze û serdestî nifşên din bike. Yanî nijadperestiya li ser bingeha faşîzmê dike.
Profê nijad-ul munkîr, pêşniyazeke din dike û dibêje; “Li kû cihî çalekiyek girseyî hebe, bi riya peykan, cihê wan werê kifş kirin û fuzeyekê biavêjin wir. Heta ku şerê terorê werê şikandin û ji holê werê rakirin, ev rêbaz dikare werê bikaranîn.”
Balkêş e ku, prof.ên Tirkiyê, wezîrê edaletê yê kevin û parlamenterên Tirk, ne li dijî gotinên Prof. (!) Anil Çeçen in; li dijî pê,niyaza “huquqê şer” û li dijî, pêşniyaza bikaranîna “Peymanên Cenewre” derdikevin. Vê dijberiyê jî, ji bo ku PKKe nebê alî û wek dewletekê neyê qebûl kirin û girtiyên azadiyê jî, weke girtiyên şer neyên hesibandin, dikin. Pêşniyazên qirkirina Kurdan erê dikin, lê ne di çarçoveya “huquqê şer” de.
Cûdatiya zihniyeta Prof. (!) Anil Çeçen de, siyasetmedar, huquqnas û siyasetmedarên Tirk jî, di cûdatiya “disîplîna şerê qirkirinê” de cûda dibin. Lê di pêkanîn û pratîkê de cûdatî nîne.
Gotinên destpêkê û helwesta feylesofên dewletê û derî dewletê, zanîngehan û ulema zanîngehan, tê wateya ku, kefikên mîzêna jiyana Tirkîtiyê, ji nijada spî, ber bi nîjada kesk giran bûye. Vê reşbînîya ku wê di paşerojan de bibe şermezariya mirovahiyê, di çarçoveya “edebiyata siyaseta-gel” de didin. Ev navê reşbîniya civakî, yanî “îstîbdada sosyal” e û civakê, jiyana azad û demokrasî dikuje.
Prof. (!), huquqnas û siyasetmedarên Tirk, piştî 80 salên ku “nîjadperestiya spî” enjekteyî bedena gelan kirin û bi deh hezaran kes, ji “nufusa-biyolojîk” derxistin, di kirasekî cûda de, helandin, tune kirin. Îro reng guhertiye û dibin pêşengiya AKPê de, bi riyên fetul-munkîrî û zanist-î munkîrî de, li dijî gelê Kurd, (di heman demê de li dijî gelên din) jî, tê meşandin.
Di dema ku Prof., siyastemedar û huqunasên Tirk, fetwayên qirkirina Kurdan dinirxandin, li dora Zindana Amedê, hestiyên kuştiyên Kurd dihatin dîtin. Ev tê wateya ku, li Tirkiyê nexweşiya Tirkîtiya nijadî, gihaye qada herî dijwar û tehloke. Ev jî, faşîzm e û yek kanunê nas dike. Kuştin û tunekirin. Desthilatdariya AKPe jî, bi baweriya “hikmet-î hukumet” haraket dike, bi fetwayên olî, qirkirinê bi teyit kirina zanista hemdemî qirkirina gelê Kurd rewa dibîne.
Faşîzmê jî reng guhertiye û bi riyên meşrû, yanî bi hilbijartinan tê ser desthilatdariyê û dibin navê parlamenterîzmê de, karê xwe dimeşîne. Li Tirkiyê jî, dibin pêşengiya AKPê de, faşîzmeke modern tê meşandin.
Di faşîzma modern de, gotin teva “îdeola şikeftê” ne û di çerçoveya derew, ragihandinên asparagas, wajî kirin, demagojîk de têne bikaranîn. Yanî bi perdeyek mijûmoranê pêçayî ne. Ev faşîzm, bi devê kesên weke pêşengên oldar, zanist, pisporê huquq û siyasetê têne naskirin jî, tê meşrû kirin.
Li Tirkiyê jî, ev bextreşiya kujerî, hetikber û şermezar heye.
Medenî Ferho
- Ayrıntılar
Serokê Konseya Rêveber a KCK’ê Murat Karayilan
Rastiyeke hevpar a zanista dîrokê li ser vê mijarê li hevkiriye, şoreşa çandinî û gund a Neolîtîkê şoreşa destpêk û herî mezin e. Êdî mijareke tê zanîn, li Mezopotamyayê li quntarên rêzeçiyayên Zagros-Torosê li her du aliyê çemên Dîcle, Firat û Xabûrê pêşketiye. Ev şoreşa jiyana kolektîf û bi hişmendî ya civakê îfade dike, mirov weke destpêka civakbûyina komunal a xwezayî bigre dest wê nêzîkatiyeke cîh de be. Çavkaniya bingehîn a hemû şaristaniyên pişt re derketine, şoreşa neolîtîke.
Ji ber hîn mêtingerî û armanca serdestiya mirovan li ser hev di civaka neolîtîk de pêşneketiye, şer û çanda zorê nîne. Nebûna serdestî û mêtingeriyê, ji bo berhevkarî hevkar be, hemû civak xwe ji vê berpirsyar dibîne ji bo pêwistiyê bi şer û çanda zorê nebîne têrê dike. Her tiştê xwezayê zindî dîtin, ango weke xwe dîtin, deriyê jiyaneke bi xwezayê di nava hevsengiyê de û bi hev re jiyankirinê vekiriye. Mirov dikare bêje ku şerê destpêkê yên mirovên civaka xwezayî tekoşîna jiyanê ya li dijî ajalên dirînde ye. Ev tekoşîna ji bo xwe biparêze dide ne ji bo serdestiyê, ji bo jiyana xwe berdewam bike dide. Ev nêzîkatî xwesteka parastinê ya her zindiye û bingehê feraseta parastina rewa ya di roja me de ava dike. Di rastiyê de parastina rewa di asta navnetewî de weke zagona mafeke gerdûnî cîh digre, di çavkaniya wê de pêwistiya xwesteka xwe parastinê heye. Ji bo vê jî parastin ji bo hemû zindiyan ji bo berdewamkirina jiyanê sekneke pîroz hatiye dîtin.
Daneyên –belgeyên- dîrokî yên heta rojame eşkere bûye, nîşan dide ku Kurd yek ji gelên herî kevn ê Mezopotamyayê ye. Ji ber mijara me ya girîng ji bo Kurdan ji civaka xwezayî û vir ve xwedî reflekseke parastinê ya çawane. Cardin nêzîkatiyên şaristaniyên çînî û beramberî vê sekna berxwedanê bi kîjan rêbazan meşandiye?
Psikolojî (derûnînasî) û zanistên civakî behsa bandora diyarker a hawirdorê (xwezayê) ya li ser çand û tevgerê mirovan dike. Ev tespît encamên di dema klan û etnîsîteyan dihate jiyankirin rastiya vê nêzîkatiyê nîşan dide. Di vê wateyê de dema mirov taybetmendiyên Kurdan dinirxîne, mirov erdnigariyê û bandora erdnigariyê afirandiye lêkolîn bike wê gelek sûdewer bibe. Wê demê em li rawestgehên girîng ên pêşveçûyinên dîrokî yên forma civakî binerin.
Forma jiyana civaka xwezayî bi rengê klanê rêxistinbûyine. Rengê jiyana xwe dispêrê behrem û berjewandiyên civakî, xwe dispêrê rengeke komunal. Amûrên berhemdariyê, cûreyên nebat û sewalan, jiyana bi axê ve girêdayî, forma jiyana li derdora dayik – jinê pêş dikeve sekneke aştiyane pêwist dike. Berjewendî û sûdeweriya civakê li ser her tiştî tê girtin. Çavkaniya baweriyê dispêrin diyardeyên xwezayê. Van hemû diyardeyan pêwîstî şerkirina bi hev re nabîne, zêdetir şêweyeke jiyana aştiyane îfade dike.
Ji bo civaka Kurdan tê gotin di gelek qadên jiyanê de bandora serdema neolîtîk heye, ev nêzîkatî ne şaş e. Bi rastî jî gengaze ku mirov di civaka Kurd de gelek tevger û şêweyên ji serdema neolîtîk maye bibîne. Dema civak bi kûrahî hate lêkolîn kirin wê ev rewş bi awayeke zelal bê dîtin. Mirov dikare bêje forma civakî ya hişmendiya Kurd heta roja me cihana bawerî û jiyana wê diyar kiriye. Ev hişmendî ew qas di cewherê xwe de bi cîh kiriye ku li kêleka wê şaristaniya bajêr a di Mezopotamyaya jêrîn de pêşketiye pêwîst nedîtiye xwe nêzî wê jî bike. Ji xwe şaristaniya bajêr a Sumeran li ser nîrxên neolîtîk ê di Mezopotamyaya jorîn hatiye afirandin pêşketiye. Hemû amûrên ji bo mirov karibin jiyana xwe ya bi hişmendî berdewam bikin di vê serdemê de bi zîrekî û heyecaneke mezin hatiye afirandin. Yekane jêhatîbûna rahibê Sumeran van di konaxeke jortir gihandiye hev û weke “pergala pîroz” mirov xapandine.
Sedemê tevlênebûyîn û rêz nedana Kurdan a vê pergala pîroz a li kêleka wan pêşketiye çavkaniya xwe ji taybetmendiyê civaka xwezayî ya pêşxistiye digre. Civakeke mazûbanî ji avabûyineke orijina bi heyecan pêşxistiye texlîdê wê têr nabe û eşkereye ber bi texlîdan ve naçe. Kurdên çanda orjînal û bê serdestî ya şoreşa Neolîtîkê jiyan dikir nayê hêvîkîrin ku tevlî şaristaniya berowajî wê pêşdiket bibe. Ji ber ku diznanîn ku çîna jor a li bajarên Sumeran pêş dikeve xwe di qatê “xweda” de bi cîh dike û pîroz dike, hemû civakê jî di dixwaze di çarçoveya “pergala bendeyan (evdan – qûl) avabike.
Herweha ji ber van rewşan piştî van pêvajoyên dîrokî jî Kurd ji jiyana bajêr dûer sekinîne. Her ku bandora hilandinê ya bajêr tê dîtin, girêdana wan a bi herêmê çiyayî yên welatê wan zêde dibû. Lê dûrbûyina Kurdan a ji bafêr nayê wê wateyê ku tu carî şaristaniya bajêr ava nekiriye. Gelek daneyên xurt heye ku Kurdan di dîrokê de gelek şaristaniyên bajêr ava kirine.
Di vê serdemê de klan û qebîleyên Kurd ên di erdnigariya Kurdistanê de ji bo bîranînê xwe yê jiyana civaka xwezayî zîndî bihêlin ketine nava gelek hewldanan. Gelek kesên dixwazin erdnigariya wê ya xwedî gelek çavkaniyên dewlemende bixin bin serweriya xwe. Ev rewş nîşan dide ku wê erdnigariya Kurdan ji çar aliyan herdem rastî êrîşa were. Herdem bi êrîşa re rû bi rû mayin dibe sedem ku wan ber bi lêgerînên cûda ve bibe. Pêşketina konfederasyonên eşîran û pergala eşîrî ku ji klan û qebîleyan pêk tê xwe dispêre vê rastiyê. Di wê serdemê de bingehê eşîr û konfederasyonên eşîran ew qas xurt hatiye avêtin ku di roja me de jî weke formên civakî ên bandora xwe berdewam dikin. Tê famkirin ku ev rewş hîn zêdetir bi bandora refleksa xweparastinê pêşketiye. Wateya siyasî ya vê avahiyê hevkariye, wateya wê ya aborî hevgirtine, wateya wê ya leşkerî jî di xeta parastina rewa de li ser parastina etnîsîteya Kurd hatiye ava kirin.
Eşkereye ku derbasbûyina forma civakî ya bi rengê federasyona eşîran wê bibe destpêka serdemeke nû. Tê hêvîkirin forma federasyona eşîran wê di jiyana civakê de veguherînên bingehîn pêşbixe, di stratejiya parastinê de avabûyinên nû pêşbixe. Lê belê ne mezinbûna gefxwarinan –tehdîdan- xetereyên –tehlûkeyên- bi karakterên cûda derdikevin pir alîne. Eşîrên bi van xeteriyên gelek alî rû bi rû mane, eşkereye ku bi tena serê xwe nikarin di nav van sînorên teng de ji bin rabin. Ji ber vê jî hevgirtin û şêweyeke parastinê ya hevpar xwe weke naçariyeke nebe nabe ferz dike.
Civakên mirovan ê di erdnigariya Rojhilata Navîn û cihên cîhanê yên din, di nava pergala koledar a bi hişmendiya mîtolojîk hatiye hûnandin, hatin hilandin. Kurdan jî di çiyayên xwe yê azad de ne fermî be jî bi awayekî fîîlî konfedarasyoneke eşîran pêş dixînin. Dîrok gelek daneyên girîngd dide me ku eşîrên Kurdan serdema koledar pir zêde jiyan nekiriye. Wateyên sosyolojîk ên girîng ji bo etnîsîteya eşîrên kurdan serdema koledar jiyan nekiriye heye.
Pêşketinên di asta fikr, jiyan, xweza û hişmendiyê de hate jiyandin, di qada şer de jî xuya kiriye. Nemaze –bi taybetî- di konaxa Asûriyan de hişmendiya dewletparêz-desthilatparêz bi pêşketina zanista şer ve di heman demê de bi awayekî sîstematîk jî belavbûyina wê pêşketiye. Dem dema derbasbûyina vê pergalê bir bi belavbûyina (emperyal) kevnar e.
Beramberî vê di nav civakên Aryên ê li Bakur in Zerduştî ya xawên –erdem- ên mirovatiyê hîn zêdetir bilind dike pêşdikeve. Zerdeştî di heman demê de bûye berxwedaneke li dijî koledariyê û felsefa hêbûnê. Di dîroka mirovahiyê de cara yekem weke nêzîkatiya destpêkê ya yek xwedayî derketiye holê bandoreke mezin diafirîne. Zerduşt, di nav civakê de pergaleke nû ya sincek –exlaq- daye rûnişkandin. Di bingehê wê de tekoşîna din av tarî û ronahiyê, başî û xerabiyê heyeû ji azadiya vîna mirovan bawer dike. Li ser vê bingehê xweda-qralên mîtolojiya Sumeran afirandiye lêpirsîn dike. Li gel baweriya ji afirîneriya takekesî ya mirov, xerabiyê jî napejirîne. Bendetiyê –ewditiyê- red dike. Lê belê Zerduşt hîn zêdetir çavkaniya xwe ji kur ve ji senteza çanda Arya û Sumeran digre. Sedema dîrokî ya pejirandina felsefeya Zerduşt a eşîrên Kurdan, ji ber Zerduşt çanda û hişmendiya neolîtîkê li gor demê li hev aniye. Yek ji sedemên herî girîng ê xwedîderketina li felsefeya Zerduşt a etnîsîteyên eşîrên Kurdan jî ev e.
- Ayrıntılar