Ji çapemenî û raya giştî re!
Di 3’ê Sibatê de li navçeya Êlihê Hezoyê li dijî derdora Zozanên Gomika ji aliyê artêşa dagirker a tirk û Polîsên Tevgera Taybet operasyonek hatiye lidarxistin. Di vê operasayonê de 5 gerîla yê me şehîd ketiye.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
Di 9’ê Sibatê de ber destê seharê li navçeya Colemergê Çelê li dijî gelek baregehên leşkerî yên artêşa dagirker a tirk ji aliyê gerîla yê me ve çalakiyên hemwext hate lidarxistin. Di encama çalakiyên hîn jî berdewam dike de gelek leşkerên dijmin hate kuştin û hin amûrên leşkerî jî hate desteserkirin.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
Di encama êrîşên artêşa dagirker a tirk di mehên zivistanî de lidarxitî de hin hevalên me gihîştin şahadetê. Şehîdên nûnerên vîna jiyana azad û parastvanên nîrxên gelê Kurd e, bi vîn û disiplîneke mezin erk û wezîfeyên xwe berdewam dikirin, hewldanên me yê zelalkirina nasname yên wan û şêweyên şehadetên wan berdewam dike.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
Di 3’ê Sibatê de di saet 20.00’an de li navçeya Mêrdînê Stewrê li sêgoşeya gundên Barman, Elfan û Şorê li dijî xeta lûleyên petrolê yên Botaşê ji aliyê gerîla yê me ve çalakiyek hate lidarxistin.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
Di êvara 19’ê Çile de teqîna li navenda Colemergê pêk hat û di encamê de ciwaneke Kurd jiyana xwe ji dest da me berê jî daxuyanî dabû. Tevî me dabû diyarkirin ku tu têkiliya me bi vê teqînê re nîne, hewldanên vê bûyerê biavêjin ser me berdewam dikin.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
Di 3’ê Sibatê de di navbera saet 13.00-16.00’an de li Herêmên Parastinê yên Medyayê li dijî herêma Şikefta Birîndara, Girê Karker, Quntarê Kurê Jahro, Gund û geliyê Şîvê û Dahla Şîno ku bi ser Zapê ye ji aliyê artêşa dagirker a tirk bi balefirên şer êrîşeke hewayî hate lidarxistin.
- Ayrıntılar
Axim ez!..
Û ez, bi gulfiroşek evîndar re, li qelaçê gundekî, li bendeyî pêjna dewseke ne diyar…
Û bendeyî bêhneke ji hênaseya dilê pûnijî rûniştîme ez.
Di destê gulfiroşa min de kulîlkên azadiyê hene
Di kanikên çavên wê de, rondikên ramûsanî diherikin.
Hawara me di pêjna dewsa bêrîkirinê de, bi evîneke jara jinên dilbirîn dilorînin. Ew bi gotinên stranê xemrevîna xwe tine ziman, ez pala xwe didime çiyarêzan…
Da ku, stran û çiyayên dilê min şityar ranezin…
Da ku newel û deştên welatê min bi barûda fetsînok neyên gêj kirin. Gulbijêrk û darmeyeên baxûbîstana welatê min neyên tarûmarkirin.
Bêhnek û dengek me dihilgire…
Bêhn indeko ye..
Yek jî bi basimbara sedsalan barkiriye…
Ya din jî, di kefa mista evîndarên welatê min de kulîlkan vedike…
Evîndaêrn welatê min, bi dengekî blind, li sere zinarekî ezman dixemilînin… Piştre dibe berbûliyê bûkên welatê min. Hingî dengê Gulfiroşa min dibe stranên berbûlî… Hingî dengê min, dibe helbesta govenda welatekî azad…
Hingî, cengawerên welatê min,
Hingî gulfiroşa welat min
Hingî ez û helbesta xwe di reşka çavên şikera mêrûjinên pakrewan de, li ser mistek ax û qurtek av û milek ezman û birrek stêrik li hev têne mehrkirin.
Mehra min sunda pakrewanan e
Mehra min xwîna di gorên komî de ye
Û ez mehra xwe wek navê oleke nû di rûpelên dîrokê de, bi peyamber û şagirtan re di pirtûkek pîroz de dinivîsim
Avim ez!..
Ez û evîna xwe,
Sunda peyamber û şagirtan, bi sunda congariyên welatê xwe, ezê gotin bi gotin, hevok bi hevok ezber bikim;
Kilamên ezmanî,
Sozên erdanî,
Gotinên insanî,
Biryarên dilsozî,
Di malzaroka erdê de wek nivîştokên behişta gulbijêrkan vekim. Di atlasê ezmanê şînxalî de bibim girîş. Di diraxeya stêrikan de… Di atlasê cîhanê de, ku di destê zilm û zordestiyê de tengezar bûye; di destê selefkariyê de bêzar bûye; di destê dagirkeriyê neçar bûye; di destê înkarê de hejar bûye; di destê çekên kimyewî de ji singûberê jiyanê bêpar bûye; di tecrîdê ji xêrûxêratên ademiyet û konevaniya exlaqî dûr ketiye…
Huquq kuştiye,
Exlaq fetisandiye…
Mirovahî dîl girtiye…
Ezê bi mistek serma zivistanî, bi baqek şînkahiya biharî, û komek zerpelên payîzî, û milek ji germahiya havînî, di himbêza dilê welatê bi xwîna cangoriyan hatiye avdan, weke xelekek ji biska yarê, bi mizgîniyek qîrênî li çar aliyên cîhanê xelvedim…
Agir im ez!...
Wek nave Zîlan û qîrêna Hogir..
Wek tivinga Egîd û hêviyên kuştiyên di dema Şêx Seîd de, li pişta Axreşka Mêrdînê û hawara bênavên di riya Siltan Şêxmûs de, li pêşberî ava pîroziyan û bêdengiya dibinê ziftê de…
Wek kuştiyên di şikeft û nawîsên Dêrsimê de
Û birîndariya Xelîl Uysal di deşt û newaleke kûr û fereh de…
Wek, kuştiyên li Eleqemşê û Çiyayê Sasonê, ez û riyên koçberiyê de xwîn û birîn im ez!...
Dîse jî dibime gulokek agirê tenurê
Dîse di dilên germik de diteqim û wek bahozek azadî difurim…
Doh jî ax bûm, îro jî axim û dibime gula li kolanên Amedê..
Di qîrêna cengawerî bê nav de li Geliyê Tiyarê û nmavsera Çiyay bagokê, wek ethejînek, wek volqanek dernegmayî diteqim..
Gulên kolanan vedikim..
Gulên taxên azad
Û Girava Imralî
Ez û gulfroşa min
Bi şêpên deryayî
Azadiyê diqîrin
Seyidxan Anter
Rê bidin ez hin gotinên Musa Anter bi we bighînim. Rojekê bi Apê Mûsa, xanima wî Hale Anter, bi teksiya Xelikî yê Binxetî ve, me ji Nisêbîne da rê û hatin Amedê... Me Sultan Şêxmus derbaskir. Apê Mûsa dest bi axaftinê kir û kêm-zêde wiha got: “ Biner birakno, heger tu ji wir heta Amedê vê riyê bikole, tê ji laşê insanan nikaribe bimeşe. Di dema serhildana Sêx Said de gelek kurd li ser vê riyê hatin kuştin. Lê biner ez ê tiştekî din jî ji we re bêjim, heger em jêra bedena Amedê bikolin, em ê li gelek terman rast bên. Komara tirkî muxbirê xwe ji nav kurdan dineqandin, karê xwe bi wan dikedan û dûra jî dikuştin û li binê bedenê wedişartin.”
Medenî Ferho
- Ayrıntılar
Rêbêr Apo
Di hindek kesan de qet azweriya jiyanê nîne, hindek jî gelekî ketî ne. Li gor min di van her du rewşan de jî azweriyên jiyanê yên nepêşketî mijara gotinê ne. Em bêeman bi ser her duyan de jî diçin. Em ji yekî re dibêjin, “tuyê werî jiyanê”, em ji yê din re jî dibêjin, “tuyê dev ji jiyana ketî berdî” serokatî di vê mijarê de tevgera du kifşên mezin e. Me niha ev yek li ser Kurdistanê sepand.
Bi hemû hêza xwe hunê vekişin jiyanê!
Hunê hemû jiyanên şaş û ketî berdin!
Vaye du ferman an jî perspektîfên mezin, du bang. Hun çawa fêm dikin, wisa fêm bikin, serokatî ev e.
Jiyana rast û banga şer a pêşdîtî heye. Jiyaneke hatiye mehkumkirin heye. Ger hun vê destnîşan nekin, hunê bibin xirbe. Di vê rewşê de nebêjin ku, “nizane, nabîne.”
Serokatî rastiyek e.
Şurekî mezin e.
Destê mezin ê dirêjbûnê ye.
Çavên mezin ê dîtinê ye.
Yanî ew tiştê tu jê re dibêjî dil, tu dibêjî teşe dê were bi hemû ziraviyên wê ve bibîne û jê bike bigre.
Li gor we gavavêtinên mezin min çima avêtin e? Weke tê dîtin gelek sepandinên ku min bifetisînin hene. Pergal, rengdayînên wê yên hundirê me, heta gelek kesên we yên xwedî niyetên baş çawa dixwazin min bifetisînin?
Emperyalîzm dibêje, “tu terorîst î” me fêm kir. Hikmê vê jixwe diyar e. Dirûşma hevpar a provakatoran qaşo wiha bû, “jiyan ji me dizî.” Dixwastin fêrbûyînên xwe û astên xwe biparêzin. Ên din xwe çawa disepînin?
Hun dixwazin bibêjin, “zêde jiyaneke min a xwedî wate nîne”, “te em ziwa kirin!” Ev yek jî ji emperyalîzmê re, ji mêtîngeriyê re û ji provakator û paşverûtiyê re dibe zemîn.
Her dem azadî, destpêkê mîna xeyalekê ye. Hêvî ye. Belkî ji ber ku we ev yek zêde di hundirê goşt û hestiyên xwe de bi cih nekiriye, hun nikarine xwe tevlî bikine. Lewra ger di sîniya zêrîn de jî were pêşkeşkirin, zêde hun nikarin bixwin. Ji ber ku hun bi hindek tiştên dîtir têr bûne yan jî hun qebz in. Hinava we nagre. Tolhildana mezin jî, hetanî ku derê û li ser çi dibe? Belkî ger em bi ser de çûyîna tolhildanê çareser bikin, em dikarin ji we re bibin alîkar.
Mezinahiya wateya ku ez didim têkîliya mirov û israra mezin a di vê mijarê de, bingehê birina encama mezin, rêxistinê û şerkirinê ye. Bi giştî dixwaze ez vê têkîliya nû bi kerekê re yan jî bi firişteyekê re saz bikim, dixwaze bi şeytan re saz bikim, li dûv a bêeman im, bernadim. Watedar be, veguherînêr be hetanî dawiyê şêwaza min a nirxandinê serdest e.
Mezin li têkîliyê temaşe kirin, mezin nirxandin, erzan bi dest negirtin.
Têkîliya olê tê bîra min. Ez hatibûm xaleke wisa ku, bi gotina, “xwedê li ku derê ye” ve ez şêt bibûm. Dînok bûm. “Ezê xwedayê li kû bibînim? Ma xwedê gotinek e? Ma xwedê roj e? Ezê dîn bibûma.” Encama ku olê ez gihandimê. Piştre min dît ezê dîn bibim, min dev jê berda. Ya rastir min veguherand. Dema min veguherand, ez hindekî bi hizir re mijûl bûm. Û dawiyê ez ketim rastiya sosyalîzmê.
Sosyalîzm, zêdetir bûyereke civakî ye, ya rastir hizra olî û felsefeya olî nêzî jiyanê dike. Û sosyalîzm pêhtir dibe têkçûn, tevgerî û rêxistinî.
Di şênberiya Tirkiyê de sosyalîzm tê çi wateyê? Dibe rêxistinkirina gel, rêxistinkirina kedê û rêxistinkirina netewên bindest. Ji bo ku hîna bi ser neketiye, ez çawa li ser im? Lê bi ser ve çûyîneke min a tirsnak li ser têkîliya sosyalîzmê heye. Ew jî têkîliyek e.
Ji ber ku di jiyanê de jî rasteqînêr e, di encamê de dibe hebûnên wisa û bidestxistina jiyanê. Têkîliya mezin e. Mînak rêgeza netewiyetê, ez ji berê de kesekî dahî me. Min dît ku weke navê netewiyetê DDKO, û Dev-genç ê li zimanê xwe pêçane. Min weke têkîliyekê bi dest girt û îro dîsa di nav de jiyan heye, rizgarbûn heye.
Wateyeke mezin bide têkîliya pirsgirêka netewî, bi ser de biçe û veguherîne.
Vaye têkîliya partiyê. Niha di wateya têkîliya partiyeke mîna dêwan e. PKK partiyeke çawa ye? Dîsa bi wateya mezin a têkîliya min a partiyê û bi wateya mezin a ku ez didim peyva partiyê ve girêdayî ye. Misoger di nava wê de gelek taybetmendî hene. Lê esas girêdana min a bi têkîliya partiyê re, PKKê wisa dike. Her kesî, gel jî wisa dixûşîne.
Herî dawî têkîliya şerê çekdarî ya hatiye pêşxistin, têkîliya gerîla heye. Em çawa bi ser de çûn? Lê destpêkê çek tenê di asta peyvê de bû, heta em gelekî dûrî bi karanîna çekê bûn. Lê ji ber têkîliyeke gerîla ye em bi ser de çûn. Îro min bi xwe bersiv da sererastiya gerîla ku dijmin û cîhanê di xeyalên xwe re jî derbas nedikirin. Ji ber ku ji dijmin zêdetir berendamên me yên gerîla em vala derdixistin. Lê ew israra mezin, wate barkirina ser têkîliya mezin, di encam de raber kir ku gerîlayeke wisa bandorkar derdikeve holê.
Têkîliyeke kadro jî têkîliyeke weke vê yekê ye. Niha kûrahiyeke ku hatiye bidestxistin heye. Weke têgînê wateya ku ez li têkîliyê bar dikim, dahûrîna wê, veguherîna wê, rûxîna ya pêwîst û avakariya ya pêwîst gelekî esas e.
Ez çima evqas nirx didim jiyanê bixwe?
Ya rastir, hun çima nirx nadin?
Pîvana herî girîng a sosyalîstekî, nirxa wî ya jiyanê re û rêza wî ya jiyanê re ye. Wateya sosyalîzmê rêza ji jiyanê re ye. Heta hêsan bi dest negirtina jiyanê û hêsan nedîtina jiyanê ye. Niha ez hîna jî bawer nakim ku jiyan bi hêsanî nayê bidestxistin û nayê dîtin û ji ber vê yekê jî ez hîna bawer nakim ku hun dijîn. Ez vê weke asteke azweriyê, weke asteke şopînê û weke asteke gihînê dibînim. Lê hun dihizirin ku, bi ketûber û ji berê de hatiye jiyîn. Ya li ser we serdest jiyana hêsan e, ma ne wisa? Dibêjin a, hun cixareyekê dikişînin û bi wê têr dibin. Ger dewlemendiyeke we ya hêsan hebe, hun dikarin pê têr bibin. Ger hun bigihên qonaxeke hêz-qudretê, hun têr dibin. Hun dizanin ku we jiyan bi hêsanî bi dest xistiye, hun ji ber xwe ve û bi xwezayî gihiştine jiyanê.
Rêgeza jiyan-mirinê, bilindkirina jiyanê, azadkirina wê, rêxistinkirina wê, her şêweyê sererastkirina wê û hesta wê di we de gelekî kêm e. Li jiyanê di wateya xwe pêşvexistinê de takekesî, ma di we de gelekî ne lewaz e? Di we de asta jiyanê ya civakî, ya netewî, asta jiyanê ya hunerî, çalakî û şerî pir lewaz û pir kêm e.
Ji bo min jiyan çi ye?
Ji beriya her tiştî, jiyan tevgereke di destan de hilnayê ye, azweriyek e, hezkirinek e, jiyan hestek e, rêkûpêkiyek e, jiyan rêxistin e, jiyan lîstika mezin e.
Jiyan şer e.
Ji bo we jî jiyan, kişandina cixareyeke baş, ehbapgeriyeke baş, takekesiyeke baş, kevçîkirineke baş a şorbeyê, xewkirina xeweke baş, pereyeke baş û ji bo we jiyan jin û mêriktiyeke baş e. Jiyan zarozêç, jiyan malûmilk e. Di min de ev nînin.
Ya di we de û ya di min de her berovajî ne. Bi wê wateyê ku, wateya hun didin jiyanê, asta tevlîbûna we ya jiyanê, we gelekî girtî û statukoger dike.
Di vê wergiriyê de bi dest girtina jiyanê, bêguman ji bo min taybetmendiyeke herî girîng e û ez hîna li ser bingehê van taybetmendiyan wateyê didim jiyanê û demê wisa pêş ve dibim. Divê jiyan takekesî nebe, misoger civakî be, netewî be, mirovî be; divê jiyan were têperîn, weke azweriyekê divê bi taybet ew bendên girtî û statukoger bi perçiqandinî derbas bike, weke lehiyekê biherike û biçe.
Bi guhertinî, bi veguhertinî pir di astên awarte de jiyîn. Di rastiya Kurdistanê de, di rastiya têkîliyên Kurdan de jiyan xwe dide hîskirin ku çiqas girîng e. Ez dibêjim, “hunê tirsnak veguherin.” Dema ez li rûyên we temaşe dikim, ez dibêjim ku, “guhertin û veguhertina van kêmanî bi qandî lêdana dijmin rêgeke fermankar e.” Kesayetên we yên ku zêde hêviyê nadin, wisa bi tirsnakî guhertin, encax ji bo vê dijmin dibe hedef. Hedef an jî azweriyek e ku, mirov asta we ya paşverû ku nikare hêza jiyanê raber bike. Ez bêyî ku xwe kêlikekê neguherim nikarim xwe rihet bihêlim. Di jiyanê de tevgerîna mezin, bi rêgeza guhertinê re pêwendîdar e. Bêyî guhertin nikarim bijîm, bêyî veguhertin nikarim bijîm. Her roj bêguhertin û bêveguhertin nikarim bijîm.
Hun ji veguhertinê nerihet in. Guherbarî bêhtir li zora we diçe. Berovajiyê vê di min de jî bêguhertinî li zora min diçe. Li gor min kesê ku her kêlikê xwe veneguherîne rengekî, guhertinê çêneke, nikare zêde bi pêşbikeve. Li gor min divê mirov di her rojê de nûbûnekê bihewîne. Her rojê bi hewayekê, her rojê bi rengekî, her rojê bi şêweyekê, her rojê bi teşeyeke cewaz silav dayîna jiyanê, hêza guhertina mezin îfade dike.
Rêgeza ku min di xwe de serdest kiriye ev e.
- Ayrıntılar
Demjiyana Îttîhat-Terakî, heyameke reş e.
Sosyologên weke Nezîh Merîç, “ hikmet-î vucuda” Îttîhat- Terakî, ji Tirkîtiyê dûr nîşan didin û wek îxaneta li hemberî nasnameya Tirkîtiyê bi nav dikin.
Nezîh Merîç, Îttîhat-Terakî wek bêjiyên kulturê binavdike û suc dike aliyê Osmaniyan û dibêje: “Osmaniyan mîrateyeke kulturî sazkar nekir, li ser mîrateya kulturên cûda rûniştin û sentezek jî dernexistin holê. Kultureke dewşirme, bêjî derxistin holê.
Îtîhat-Terakî jî, encama kultura dewşirmetiya bêjî ye û ber bi kultura Ewropa bezî ne. Di encamê de bûne maşika destê Ewropiyan û faşîzmeke reş di kolanên payîtexta Osmani de şîn kirin. Eger mirov van gotinan şîrove bike; Îttîhat-Terakî îxanetkar in û bingeha faşîzma Tirkiyê avakirine.
Ev dîtin û rexneyên tund didine xuya kirin ku, îxanet bingeha faşîzmê ye.
Di van rojan de, “îxanet” di rojeva gelek nivîskar û entelektuelên Kurd de ye û bi rengên cûda tê nirxandin. Ez dîtina Nezîh Merîç parvedikim û îxanetê bingeha faşîzmê binavdikim.
Dema ku mirovek îxanetê li gelê xwe dike, bingeha faşîzma li dijî gelê xwe jî amade dike. Mînakên vê rastiyê, di şerê 30 salî de gelek, gelek, gelek hene. Wek mînak; serokcaşên ku gerila sax parçekirine û rêzantiya hêêzn dagirker kirine, bingeha faşîzma reş li Kurdistanê jî ava kirine. Para wan di gunehkariya gorên komî de heye. Ji ber ku ew jî bûne, destê cesedê li ser kevirê teneşîrê û bûne teliya li ser lingikê çek.
Nezih Merîç dibêje; “gelê Tirk, fêrî şefîtiyê, yek mirovê otorîter, padîşah û siltan bûye. Bi sedsalan e ku gelê tirk, di rengê yek serdestî de hatiye rêvebirin. Lewma herî zêde, faşîzm li bejna gelê Tirk tê û kes jî li dijî dernakeve.” Ev tê wateya ku hişmendî, li Tirkiyê hatiye mumya kirin û bûye cesedê li ser kevirê teneşîrê.
Di cesedê li ser teneşîrê de, hiş û raman çênabe.
Dîroka Tirkiyê cesedekî bê hiş û raman e û cesedê li ser kevirê teneşîrê ye. Li derî demê ye û îdeolojiyek derî “hikmet-î vucud” e; li ser bingeha talan û înkarê hatiye avakirin. Ittîhat-Terakî bingeha vê îdeolojiya derî hikmet-î vucud e û wek destê cesedê li ser teneşîrê kar kiriye. Ji bilî teliya li ser lingikê demançê, tiştekî din pêşnexistiye.
Heta berî deh salan, ew destê cesedê li ser kevirê teneşîrê, ku bi çavkaniyên kultura dagirkirî dihate xwedî kirin, di rengê spî de bû.
Piştî desthilatdariya AKPê, ev reng û kutur bi zewaceke balkêş hate guhertin û “dewr-îstîbdad”a Wahdettîn destpêkir.
Di demjiyana Osmaniyan de, her cûre pirsgirêk bi Qur’anê dihate çareser kirin. Pêdiviya hişemdnî û ramanekî cûda nebû. Faşîzma reş jî di her kolan û qadên jiyanê de ala xwe dibalivand. Xwendevan, dikarin bêjin, di wê demê de faşîzm ne dihate zanîn. Rast e, her çiqasî, gotina faşîzmê, ji navê qamçiyê destê parêzerên Sezar hatibe û bi saya Musollînî ketibe ferhenga hemdemî ya mirovahiyê jî, wateya wê di dema Osmaniyan de jî ev kujeirya reş ya bêbextî û telqareşî bû. Îro jî Erodgan heman faşîzmê, bi heman rêbazan û bi saya îxanetkarên di kêleka xwe de dide meşandin.
Piştî, padîşahê hemdemî Erdogan, mîna Kanunî helbest xwendin û hate ser desthilatdariyê, şûrê xwe ji kalan kişand, mehra xwe bi egzotîzma cemaeta Fetul-munkîr re kir. Mehra egzotîzmê, gunehkar e û vê gunehkairy bêhtir ji her kesî dizane. Ji ku ev mehra gunehkariyê, her cûre pîrozî û “muqedesatên civakî û ezmanî” bi kar tîne. Bi vê mebestê hişmendiya wek “bedduayê” dijber dibîne û êrîşî dike. Encama, girtina rojnamevanên Kurd ev e. Erdogan bi vê giritnê, hişmendî, hiş û ramanê azad, wek “bedduayê” dît xwest, medya alternatîf bêdeng bike.
Faşîzm tirsonek e û dijberên xwe ji holê radike.
Lê Kanunî, ji Erdogan bi insaftir û ciwamêrtir bû. Ji ber ku Kanunî bi karê zivkeriyê jî mijul dibû û zivkerî jî afirgerî û dilsoziya bi nirxên cografîk û estetîk re ye. Kanunî, Kurdistan û gelê Kurd red û înkar nekir.
Efrad-i Îttîhat-Terakî, Erdogan, ev xisletên maqulî di xwe de ranagire. Helbestan dixwîne, navê Kek Musa Anter, Ehmedê Xanî û hwd. bikar jî tîne. Lê mîna Kanunî ne hostayekî zivkeriyê ye û esteteîk û nirxên cografîk û keda mirovan, dîrok û ratsiyê inkar dike. Lewma, li holê tenê cesedê munyakirî û li ser kevirê teneşîrê dimîne. Hingî teliya Erdogan, li ser libika çek dimîne û kar dike.
Îro Erdogan, dixwaze ku faşîzma li ser bingeha îxanetê pêşbixe. Li Başûr, Bakur, Rojavayê başûrê Kurdistanê, ha ha, ha ha di nava lêgerînên seferberî de ye. Bi van hewlanan, Erdogan jî, hişmendiya Îttîhat-Terakî bi cûbeyê kesk pêçaye û bi israr, bi israr îxaneta nava Kurdan dike rojevê. Weke darikê hewdelê, nava Kurdan tevdide û dixwaze Kurdan bîne pêşberî hev. Hinekî biser jî ket, hinek kes li dora xwe dane hev û wek maşikê bikar tîne. Dema ku maşik di destê mirov de hebe, mirov bê tirs radihêje pereng û pîzotên argûnî.
Ev li dijî sosyolojî û dinamîzma civakan e.
Ji ber ku mirovahiyê faşîzm tecrîd kiriye û wek gunehkariya mirovahiyê mahkum kiriye. Gelê Kurd jî, îxanet tecrîd kiriye û wek gunehkariya li dijî xwe mahkum kiriye.
Lewma, lingê îxanetê, li Kurdistanê û di nava gelê Kurd de nema sefik digire.
M. Bagok
- Ayrıntılar
1994 bû. Nêzî salekî çêbibû ku dijmin neketibû Gabar ê. Wekî hêzeke gerîla em pir ketibûn nava xafikê. Me bawer kiribû ku êdî dijmin nayê. Her yek ji me, di dilê xwe de digot “ dijmin nikare têkeve Gabarê”. Hevalên wê demê ku li Gabarê bûn, piraniya wan hevalên jîr û zîrek bûn.
Buhareke hênik ku meriv dikare bêje buhareke sar, bi keskayiyan derdor xemilîbû. Gabar ciyek bi çi rengî ye herkes dizane, pewîst nake ez zêde qala xweşikbûna wê derê bikim. Lê bi kinasî hûn dikarin bêjin “Bihûşt”. Gulanê de bihûşt çawa be, Gabar jî wisan bû. Nû nû em germ dibûn. Her dîmenê ku çavê te lê diket ne gengaz bû ku were jibîrakirin.
Sê hevalên xort çûne gund, ew dê erzaq bianiyana. Çûbûn Gundê Meydînê. Gava ev heval diçin gund, di rê de leşkerên Tirka dibînin. Li ser wan gule diberdin, lê leşkerê Tirkan dengê xwe dernaxînin, ji ber dixwazin werin ser ciyê ku em giştî lê disekinin. Dixwazin werin ser wargehê û me hemûyan îmha bikin. Bi hevalên me re nakevin nav şerê de. Piştre, hevalên me çûbûn dewriye, ewan jî dijmin dibînin lê bi wan re nakevin nava şer. Van her du grubên me hatin wargehê, me û ji hevalan re rewş vegotin. Tekmîlê xwe bi vî rengî dan. Ewraziya Gabar pir bi şkêr û dar e, loma jî di tariyê de ne gengaze ku pir bi hesanî rê ve biçî.
Hevalên me yê wargehê, bi taybet rêveberî, baweriya xwe bi van tekmîlan neanîn. Wan digotin:
“Ne gengaze dijmin were û têkeve Gabar e.”
Bes car dî jî li ser wargehê me re çend hevalan weke zîrevan derxistin, da ku kes nebêje “rêveberî ruxmî van tekmîlan tevdîran nagre”. Li ser sirtekî biçûk ez û çend heval nobedar bûn. Hevalên ku girê digrin, çûn ciyê xwe girtin. Pênc heval çûbûn girê. Ciyê gir, çariyek dûrî me bû. Ciyê nobedê jî li ser gopikekî ser wargehê re bû. Ji xwe ewraziya Gabar tev de bi gopikên biçûk û di nav hev de tije bû. Gopikên biçûk weke xelek digihaştin hev û navîna wan jî rast û ji bo wargehên me guncaw bûn. Ji xwe piraniya ciyê wargehên me wisan bû. Wek mînak, gireke mezin lê berwariyên wê ji gopikên biçûk pêk dihat û navîna wan rast bû. Em jî di berwariyeke wisan de bûn. Ew gopikan jî ji şkêran pêk dihat.
Em sê hevalên keç zîrevan bûn. Ji xwe, ger tu biçûya ser kîjan gopikî, te derûdora xwe tev de didît. Ewraza Gabarê de girên pir bilind nebû. Giştî ewraz weke hev bû. Te çûbaya ser kîjan gopikî, te dikarîbû hemû gopikên dîtir jî bidîta. Ji ciyê nobeda me, serê TRT ê xuya dikir. Gava hevalên me yên ku çûne girê bigrin, berî ku dinya ronî bibe, dibînin ku dijmin tê. Ew hevalan bi zorê xwe xilas dikin. Hevalê ser wê grubê Harunê Harunî bû. Ew dibêje “em xwe bigînin hevalan. Ger leşker bikevin navbera me û wan ew dê tev de werin kuştin. Ji ber wê ev hevalan pir zû û zîrek dikevin pêşberî wan û nahêlin ku leşker têkevin navbera me û wan de, ji berwariyê re xwe gihandin cem me.
Berbanga sibê, derûdor nû ronî dibû. Ji her du aliyên wargehê me ve hatibûn. Sirtek li beramberî me ku hinek bilintir e, ji wir dihatin. Ji xwe di ciyê xwe ya nobetê de, gava min dengê zîncîrê BKC bihîst, min fêm kir ku em û dijmin êdî di nava hev de ne.
Ciyê ku em lê bûn, yanê ez û her du hevalên keç ê dîtir, em diketin beramberî hevalên xwe yê dîtir. Gopikên weke zîncîr û bi şewaza xelekê hevgirtî de, ew li aliyekê, em li aliyek bûn. Navbera me jî dûz û rast bû. Gava ku rêveberî dît ku em û dijmin pir ketine nava hev de, gote me “xwe paş de bikşînin”. Li gorî vê, diviya me ew ciyê rast û dûz derbas bikira û xwe gihandiba gopika beramberî xwe. Heval piranî xwe bi wî ali ve kişandibûn û gotibûn “bila du-sê heval jî parastina me bikin”.
Ez dikarim wisa salox bidim ku; gopika yekem de em hene, li beramberî me dijmin heye, li pişt me jî gopika ku heval xwe paş de kişandine heye, lê di navbera me de ew ciyê dûz heye. Ger em biçin wê derê, divê em pir zîrek û atîk bin, nexwe wê dijmin ji paş ve bikare li me bide û me bikuje jî, dikare me bigire jî. Ji paş ve parastina me kirin, ewqes hesan nîne, gava hevalên me qlêşên xwe bidin şuxilandin, dikarin me jî bikujin. Rewşeke wisa asê bû. Şer û xwe paş de kişandina hevalan dora nîv saet an go çil û pênc deqe ajotibû.
Ez û du hevalên xort mabûn. Leşker ketin noqtê me jî. Me hê jî li ciyê nobetê şer dikir. Ew deştika biçûk ku di navbera me û hevalan de ye, bi qasî pênce mîtro hebû.
Wê demê ji ber ku cîhaza me hemûyan nebû, me bi xwe bîryara xwe da ku em jî divê êdî xwe paş de bikşînin. Ez pê nehesiyabûm lê toqa li ser pora min sipî û bireq bû, hevalekî xort gote min:
“Wê toqê jêveke ku dijmin serê te nîşan negre”
Min toqa xwe derxist. Piştî çend deqe me bîryar da ku em bazdin û xwe bigînin hevalan. Me xwe da aliyê sirtê ku ber bi hevalan ve dirêj dibe û digêje deştika biçûk, hevalên xort bazdan. Hevalên xort pir zîrekbûn. Ji min qederek dûr ketin. Diviya ez pir atîk bibim û berî dijmin xwe bigînim ciyê hevalan.
Taybetmendiyeke min hebû ku, gava min dengê hevalan dibîst, min hêzeke mezin ya wêrekiyê di xwe de didît. Lê gava ez pê bihesim ku ez tenê me, dijmin nebe jî ez ditirsiyam.
Min berê xwe da deştika biçûk û bi hemû hêza xwe ve ez bazdam. Gava min dengê leşkeran jî bîst, êdî min wisa lez da lingên xwe ku, min nema pêşiya xwe didît. Firset nebû ku ez bêhnek li pêşiya xwe binêrim. Cerdewan û leşker li pey min dibezin, ez tenê bi vê rastiyê hesiya me, û tenê ji bo ku bi saxî nekevim destê wan, tu bê qey lingê min ji erdê qut bibû.
Leşker û cerdewan bi hev re dabûn pey min û dibeziyan, da ku min bi destbigrin. Bi beza xwe re jî qîr dikirin. Wê gavê çavê min, te di go qey nînin. Ne pêş, ne jî paş nabînim. Tenê weke ku bifirim, bêyî ku lingê min bi tiştekî ve asê bimîne, ez dibeziyam. Her ku rewşa min a bi destê wan ketiye dihatin ber çavên min, ez dibeziyam. Derfet nebû ku ez rawestim û guleyek bi serê xwe de jî berdim. Carê ji ber bayê ku bi bazdanê min çêdibû,pora min dihate ber rûyê min ve dihesiyam. Wekî din, êdî min nedizanî hevalên me li kîjan aliyê ne, ji xwe re tenê direviyam, dibeziyam. Bazdanek ji dijminê welatê me, deshilatdaran, qirkeran, bazdanek ji xwefiroşan, bênamûsan, xayînan, bazdanek ji mirovên xwe jî. Ew gav, ew kêlî, ez bibûm daxwaziyeke azadiyê û hemû koledarî û deshilatdarî ketibû pey min. Dîroka jinê û gelan de xilasbûyîn, mabû ser pişta hêza lingên min. Sekinandin an go xwe radestî wan kesên ku li pey min dibeziyan kirin, qet nedihat bîra min. Wê gavê, bi rastî jî, min xwe weke çûkek hîs kir. Çûk tu caran xwe radestî nêçîrvanan nakin.
Kesên li pey min xweş dîtibûn ku ez keç im. Ev yeka dihîşt ku zêdetir bi hêrs bibin û bi hêztir bibezin. Min di dilê xwe de digot “ ger ez li pişt xwe bizîvirim, wê min bigrin”. Dengê wan dihat, yekî digot:
“Keçikeee!, keçê raweste!, ha hooo, keç e!”
Bîstekê dengê wan pir nêz hate min. Û pê re jî gule diketin ber lingên min. Wê kêliyê de lingê min, li ber kevirekî ket û ez pekiyam, gindorî pişt tehtekî bûm. Kevira ku ez lê qelibîm û pekiyam ketim pişt wê, gelek mezin bû lê ewqes bi lez dibeziyam ku, ew leza min hîşt ku ewçend bilind bipekim. Min ji pişt kevirê serê xwe rakir, min dît ku paş de dizîvirin, hev diparêzin. Wê gavê ji min bû ku her çavên min girtî bûn. Min qet çavên xwe venekiribû. Cerdewanên Qilêbanê pir dijwar dihatin ser me. Ji eşîra me bûn lê min li wir fêm kir ku gava mirovek nasnameya xwe ya netewî firot, nikare keç û jina xwe jî biparêze. Di rastiya xwe de Kurd, bi namûs û şerefa xwe ve bi nav û deng in. Di nav me Kurdan de, keçeke nenas be jî, gava xwe bisparta malekê, ew mal li wê xwedî derdiketin. Di civaka me de namûs, di jinê de tê dîtin lê min fêm kir ku cerdewan gava li pêşiya leşkeran dibeziyan, namûsa xwe ji bo ku bifroşin dibeziyan. Gava min ji dûr ve li wan nêrî, min di dilê xwe digot “heyfa wan şaşiyên reş û spî ku Kurd didin serê xwe, di serê wan de qirêj dibin.” Bi rastî jî di wan gavên xwe ya bazdanê de, min dît ku paşverûtiya Kurdan jî ketiye pey min, dixwaze min radest bigre.
Weke jin, di wê gavê de dewsa tirs û xwe bi hundirê xwe ve qurmiçîn zêdetir, min dît ku bîryara min ya şer û tekoşîna li hemberî deshilatî zêdetir bû. Lingê min wisa dibeziyan, min bi xwe jî bawer nekir ku ewê wisa dibeziya ez bûm.
Di wê kêliyê de, ez gihaştime biniya gopikê ku heval lê ne, lê min nedizanî. Gava ez gihaştim wê derê, hevalan dikarîbûn parastina min bikin.
Gava ez gihaştim gel hevalan, hestên min çawa bû, divê hûn bi xwe hinek pê bizanin. Ji bo min, weke vegera jiyanê bû. Berî çend deqe min dikaribû, êdî nema hevalên xwe bibînim. Ger ez ketibama destê dijmin, wê çi bihata serê min, car dî hûn bifikrin.
Piştî ku min behna xwe veda, ji bo wê rojê, bûyera ku bi qasî wê bazdanê bandora xwe li ser min çêkiriye, mukirhatina hevalan bû. Belê, hevalan, ji bo ku ez bi saxî neyêm girtin û min zêde nêşînin, bi dehan guleyê qlêş li ser min û leşker û cerdewanan, bi hev re reşandibûn. Hevalên me jî bawer nekiribûn ku ez ji nava lepên dijmin bifilitim. Lê gava min ji wan re got:
“Ez, tu caran, di wan kêliyan de ketina nava destê wan, ji bo xwe nefikirîm, min di go qey, ez difiriyam.”
Destpêkê min her digot “tiştê herî giran ew e ku, mirov di nava şer de jin be”. Car dî jî, ji ber jinbûna xwe, tenêbûneke sosret ya me jinan hebû, her heye û wê hebe. Ew tenê ne di nava şer de ye, li her derê ye.
Min wê rojê zêde li ser vê bûyerê tiştek negot, lê di hundirê xwe de ez gelek fikirîm. Bi rastî jî di nava şer de tu jin bî, barê te dubare giran dibe. Çiqas hevalên xort gotibana, “me rastiyê dijmin fêm kiriye” lê car dî jî, dilê wan tu caran ne amadebû ku yek ji hevalên keç bi saxî biketa destê dijmin. A din jî nedixwestin, em bi destê dijmin werin êşandin.
Demek borî şûnde, ew tirsa min ya berê ku me digot “wele em jin in, divê dijmin me nebînin, divê em nekevin destê wan” û hwd, dewsa xwe hîşte berxwedaniyê. Êdî min dixwast zêdetir biçim ser wan û bila bibînin ku jinên Kurd çawa li hemberî wan şer dike, serê xwe natewîne.
Piştre gelek çalakiyan de, ez bi xwe jî tê de, em çûn ser wan, her ku wan li hemberî me bi paşverûtiya xwe ve hatin, em zêde bûn, em bi bîryar bûn.
Di çiyayên asê ya Botanê de, hemû dar û ber, av û ax, kevir û lat bûne dîtiyên bûyerên weke vê bi sedan in.
Gava tu jin bî û di nava şer bî her tişt bi te re diaxive.
Ez hê jî bi xweza û jiyanê re diaxivim lê hûn?
- Ayrıntılar