Sal 1996, destpêka biharê bû. Di bihara wê salê de, konferansek hate lidarxistin. Di konferansê de, li ser pratîka derbasbûyî hate sekinandin. Lê, bi berfirehî li ser rastiya ku hatibû jiyîn nehate sekinandin. Ji ber ku wê demê Şemdîn Saqiq jî di konferansê de cih digirt û dixwest çemkên xwe yên çewt bide runiştandin. Wî digot; “pêwîste ji îro şûn de çalakî bi komên piçûk pêk werin. Artêşek mezin ne pêwîst e. Bi çalakiyên lê bixe û bireve, pratîk bimeşîne û zêde nekeve şer….”
Bi rastî jî wê demê di şer de xitimandinek dihat jiyîn. Her wiha ev nêzîkatiya Zekî ku xwe bi awayekî wisa dida pêş jî hîn zêdetir dibû sedema xitimandinê. Dîsa şêwaza ku wî dixwest di jiyanê de bide runiştandin, ji hêla gelek kesan ve nedihat dîtin. Her wiha ev rastî ji hêla kadroyên ku tevlî konferansê bûbûn jî nehatibû dîtin. Çalakiyên wê demê, piranî bi rengê tengavkirina dijmin pêş diketin. Ev jî dibû sedema xerckirina cebilxane û bê encamiyê. Çiqas carên ku encam nedihat girtin jî çoş û moralên hevalan xira dibû. Roj bi roj bêbawerî werîsê xwe li dora hevalan dipêça.
Lê, vejîna ku bi çalakiya hevala Zîlan hate afirandin bû pêl û pêlên narincokên jiyanê bûn mifta vekirina deriyê xitimandinê. Êdî şer xwe nû kir. Lewra, seranserî welat bû qada çalakiyan. Rê vebûbû, derî hatibû vekirin û êrîş li ser êrişê li dar diket. Yek ji van êrîşan jî, êrîşa li ser qerekola Etruşê bû.
Etruş bi xwe gundekî çetan bû. Di gund de jî, qerekolek hebû. Piştî ku gund hate valakirin, qerekol li ciyê xwe ma. Lewma jî qerekol ji bona me, bû armanca êrîşê. Lê, berî her tiştî plan pêwîst bû. Ji ber ku êrîşa bêplan têkçûn e. Li ser vê bingehê, me di serî de hêza neyar û parastina qerekolê naskir. Armanc ji holê rakirina qerekolê bû!
Destpêkê me cihê xwe di nava êrîşa li ser girê Şehîd Cîhad de girt. Di êrîşa yekemîn ya li ser vî girî de sê heval şehîd ketibûn. Yek ji van hevalan, hevalê Cîhad bû. Lewra, ev gir bi navê hevalê Cîhad tê bi nav kirin.
Li gorî planê, du kom ji bona ku di du aliyan de êrîş bikin hatin amadekirin. Yek ji aliyê rastê, yê din jî ji aliyê çepê ve…Girê li pêş qereqolê parastina qerekolê dikir. Gir, nêzîkî dused-sêsed gavan dûrî qerekolê bû. Li pişta qerekolê girekî din hebû. Lê, girê pêşiya qereqolê cihekî stratêjîk bû. Qerekol, bi çar-pênc giran dihate parastin. Lê girê Şehîd Cîhad, girê herî bilind û girîng bû. Ango; plana me jî li gorî vê girîngiyê hate amadekirin.
Di koma êrîşê de em heşt heval bûn. Pênc heval jî hatin alîkariya me. Milê din jî li gorî vê planê xwe bi cih kiribû. Hîn jî em li cihê xwe bûn. Saet mîna kîsokê giran giran dimeşiya. Çavên me jî li rêya hin hevalan bû. Piştî ku tîma kifşê hat û rapora devokî di derheqê qerekolê de pêşkêşî hevalan kir, li ser girîngiya vê êrîşê axaftinek hate kirin.
Roj, hêdî hêdî şûna xwe dida êvarê. Êdî dem bûbû êvar û çend stêrk li asîmanê rengderya diçûrisîn. Bayek hênik rûyê me dialast. Em jî dimeşiyan… Em gelekî meşiyan. Di hemû deverên me de xwêdan davêt û kincên me bi canê me ve dizeliqîn. Lê, em dimeşiyan. Saet di dehan de em gihîştin binê gir.
Hîn çalakî destpê nekiribû. Qordîneya çalakiyê hevalê Rûbar û Fîdel bûn û bi rêya bêtêlê pir aşkere axifîn. Tu nabêjî li milê rastî mayînan hatibû. Ji me re digotin; “hay ji mayînan hebin.” Neyar li ser vê axaftina vekirî, bi me hesiya. Dîsa Fîdel digot; “xwe hinek din nêzîk bikin” bi vê fermanê re, me xwe kêmek din nêzîk kir. Piştî axaftina bi bêtêlê, me hew dît ku leşkeran sengerên binê gir berda û berê xwe dan sengera jora gir.
Li dora saet yanzdehan kobra hatin û derdor bombebaran kirin. Leşkeran jî narincok davêtin derdora xwe. Du kobra bûn. Li cihê parastinê û dora gir dixistin. Çalakî li ber aşkerebûne bû. Di vê navberê de Fîdel dîsa axifî û got; “xwe hinek din nêzîk bikin.” Me jî xwe da cihek din. Neyar pir bombebaran dikir. Me hew dît ku narincokek ket navbera me. Guleyek G-3’ê li serê min ket û narincok di navbera me de teqiya. Hemû deverê canê me bûn parçên narincokê. Ez bi wê rewşa xwe zîvirîm nava hevalan. Gava hevalan vê rewşê dît derûniyeke neyînî û bêhêvî kete dilê wan.
Baskê me belav bû, reviyan ber bi jêre ve. Em sê kes di sengerê de man. Ez, Dilar û Qehreman bûn. Dîsa ji baskên din jî çar heval gihîştin me. Em li hev kom bûn, lê êdî em ji hişê xwe diçûn. Qederekê diçin, di nava xwe de gengeşiyê dikin. Alîkarê min bêtêla xwe winda dike. Li wir hevala Dilar dike qîr û dixwaze were min bibe. Gava nêzîkî min dibe, neyar wê didin ber gulebaranê û dikeve erdê. Hevalê Hekîm wê dibînê, hema di cih de çend daran kom dike û wê datîne ser. Wê ber bi jêr ve dibe û li cihekî vedişêre.
Ez li wir mam, hêdî hêdî dibû sibe. Ciyê ku ez lê dimam helizên wê zaf bilind bûbûn. Ew bû hêlîna stara min. Wê min ji neyarên çavsor parast.
Gava bû sibeh û rojê serê xwe rakir, tîrêjên rojê ez ji xew hişyar kirim. Lê, hîn jî baş nehatibûm ser hişê xwe. Piştî hatim ser hişê xwe, min xwe li binê gir dît û di ser serê min re leşker diçûn û dihatin. Ez wan dibînim, lê ew min nabînin. Lê, gengaz bû ku werin cihê ez lê me. Ez bi xwe jî birîndar im, parçeyek jî li singa min ketibû. Di cihê birînê de xwîn kom bûbû û bêhna min teng dibû. Lewra, ez nikaribûm rabim li ser xwe. hema di cih de min tiştên xwe bin ax kirin û narincokek xiste berîka xwe. Jixwe çeka min ne li gel min bû…
Daristan li ber çavên min ket. Xwe gihandina daristanê hêviya rizgariyê zêdetir dikir. Min xwe bi erdê ve xişikand da ku bigihîjim nav daran. Ji westandinê bêhna min teng bû. Bêyî vîna xwe dîsa ji ser hişê xwe çûm. Gava hatim ser hîşê xwe, dengê leşkeran dihat, wan xwe berdabû jêr, cihê ku ez jê hatim lêgerîn dikirin. Bi dengê wan re, rabûm ser xwe û min li jor mêze kir. Wê çaxê min destê xwe avêt narincoka xwe û amade sekinîm. Leşkeran qala xwînê dikir. Him ji ber birîndariya hevala Stî, him jî ji ber brîndariya min, şopa xwînê li wan deran mabû. Min dibihîst ku digotin; “birîndar bûne.” Ez rabûm û hêdî hêdî min xwe xişikand û xwe dûr xist. Ji bin venêra wan derketim. Qederê deh gavan bi erdê ve xişikim. Gişhiştim cihekî. Lê, pir germ bû. Dora saet deh bû. Di birînê de kûrm çêdibûn. Min xwe xist goleke avê. Avê ez hişyar kirim û bandorek erênî li ser min kir. Ev yek hişt ez pêncî-sed gavên din dûr herim. Lê, birîna di serê min de pir vebûbû, lewma min bi parçeyek şûtik girêda.
Lê min av venedixwar ji ber ku vexwarina avê ji bona birîndaran xeter bû. ji ber vê yekê tenê min dev û lêvên xwe şil kir. Wisa qederek din çûm. Êdî bûbû şev. Xwezayê kirasê tariyê li xwe kir. Lê, ronahiya heyv û stêrkan, rengê vê kirasê vedikir. Min jî xwe di nava şikêrekî de veşart. Taqeta min nemabû. Pir birçî û tî bûbûm.
Di birîndarbûnê de tişta herî nexweş tenêmayîn e. Min jî bi hestên kûr û kelegirî li rêka hevalan dinêrt, dema min şopa pêlavên hevalan didît pir kêfxweş dibûm. Lê, çi feyde dîsa tenê bûm û rondik xwe ji çavên min berdidan xwarê… Armanca min ew bû ku ez xwe bigihînim hevalan. Şehadet qet nedihat bîra min. Moralê min li cih bû. Lê, gava min xwe tenê didît, dilhestiyariyê ez dipêçam û dibûm dîlê wê…
Çûm di nava şîkeran de razam. Lê nêzîkî yekê şevê hişyar bûm. Min li dora xwe nihêrt, kes nebû, dîsa çavên min ketin ser hev. Roja din ketim rê. Min digot ez xwe bigihînim Dola Şifreza, qerekoleke vala li wir hebû. Li gel wê jî, gundekî vala hebû. Di wê dolê de kes nebû. Ev dol rasterast diçû Çemço, herêma ku heval lê hebûn. Hêdî hêdî meşiyam. Min dartûyek dît û birçîbûna xwe bi xwarina tûyan şikand. Xwarina tûyan ji bona min bû hêz, lingên min ketin tevgerê. Dîsa meşiyam û li min bû şev. Wext wisa derbas dibû. Çûm keviya avekê û min xwe dirêj kir. Ji tîna kezeba min dişewitî! Lê, min av venexwar, tenê dest û rûyê xwe şil kir. Ji bona ku avê venexwim min li ber xwe dida… Lê min devê xwe xist nava avê û wisa di xew de çûm. Tu nabêjî tîmek heval li jorî min bû. Ez jî, li ser rêya wan bûm. Tîma hevalê Remezan yek bi yek di ber min re diborîn û avê vedixwarin. Nêzî bidawîbûna tîmê deng hate min, hema di cih de rabûm û min kir qîr:
-Hevaaaal!
Hevalek bi navê Rizgar pirs kir;
-Tu kî yî?
-Ez heval im.
Çima tu li vir razayî?
Wî got qey yek ji tîma wan razaye û got;
Rabe, bimeşe.
Ez hevalê Çiya me.
Çiya şehîd ketiye, tu ne Çiya yî!
Hevalan tekmîla şehadeta min dabû.
-Çiya şehîd neketiye, ez li vir im.
Hema wî hevalî qîrek da tîmê û heval hemû kom bûn.
Heval hemû dilşad bûbûn. Li gorî wan miriyek ji nû de vejiyabû. Ez jî ketim xeyalekî xweş. Te digot qey ez nû hatibûm cîhanê, mîna zarokekî şa bûbûm. Min çîroka xwe tev de ji hevalan re anî ziman. Hema di cih de darbestek çêkirin û ez danîm ser, birim gund. Em çûn gundê vala yê bi navê Şifreza. Li wê derê hevalan ez derman kirim.
Êdî hestên min govend digerandin û sergovendkêş dil bû. Vê carê jî rondikên şahiyê bûbûn destmala dil ku li serê govendê dihejiya. Êdî ez gihabûm hevalan...
Çiya KOBANÊ