Di derbarê şerê Zap’ê de hevpeyvîna bi Endamê Konseya Leşkerî ya HPG Dr. Bahoz Erdal re.
Amadekar: Polat CAN
Beşê Duyem
- We got ku artêşa Tirk heman riviya û çû. Li ser paivekişandinê gelek hate axavtin û gelek nankokî jî di nava Tirkiyê de rûdan. Hat gotin ku paşvekişandin bi saya zextên DYE çêbû, lê Fermandariya artêşa Tirk ev nepejirand û got ku li gorî pêdevyên leşkerî ev pêk hat. Gelo ma bi rastî jî, artêşa Tirk di bin zextên DYE ve ji Zapê paşve kişiyan?
Ez dixwzim pêzanînên pratîkî bidim we. Artêşê di roja heftan de xwest ku şûnve vegerê. Jiber ku tiştekî din ê ku artêşê di qada şer de bikariba tûnebû. Jixwe însiyatîfa şer 100% di destê me de bû. Li eniya Çiyayê Reş neketibûn hûndir û sînor derbas nekiribûn. Heman tişt ji bo eniya Xeregul û Şikefta Birîndaran jî derbas dibê. Tenê di eniya Şamkê de kêmekî ketibûn hundir. Roja heftan xwestin ku vegerin, lê hevalan nehîşt. Hevalan ji piştê ve li Zagrosê li wan xistin û deriyê xwevekşînê li wan girtin. Roja heyştan hevalan dîsa him ji aliyê bakur û him jî, ji aliyê başur ve li wan xistin û gelek gir ji dest wan derxistin. Rojekê sax encax karîn ku termên leşkerên kûştî bi hîlîkopteran xelas bikin. Encax rojan nehan karîn leşkerên xwe bibin. Lê ew jî, her di bin lêdana hevalan de paşve dikşiyan. Beşek ji wan bi hîlîkopteran xelas kirin, piştî ku hevalan li hîlîkopteran jî xistin, beşek leşker di nava çemberê de man. Hevalan dora wan girtin, tenê aliyekî pir zêde berf hebû, leşkeran bi întîharwarî xwe li wê berfê xistin û wisa ji nava çembera hevalan xelas bûn. Di vir de şaştiya hevalan hebû, heval difikirîn ku dijmin wê nikaribê xwe li berfê bidê û ji çemberê derkevê.
Têkiliya xwepaşvekişandina dijmin bi zextên devre re nîne. Planên artêşa Tirk ne wisa bûn. Plana wan ew ketina bîryargehê bû, darigrkirina vê herêmê bû, armanca wan ew bû ku xwe bi cih bikin û pişt re jî tevayî başur û gelê me li vir tehdîd bikin û bixin bin kontrola xwe. Ev tişt wan bi xwe jî, digotin û tiştekî ne veşartîbû. Jixwe xerîteyên operesyonê ketin destên me, di xerîteyê de hedefên wan diyarin. Haya Emerîka jî, ji van hedef û xerîteyan hebû û jê razîbû. Jixwe Emerîka îstîxbarat dabûn Tirkan. Yanî çi têkiliya zextên derve û xwevekşîna artêşa Tirk ji Zap’ê re nîne. Jixwe ku artêşa Tirk paşveneçûba, wê di dîroka xwe de binkeftina herî mezin bidîta. Ku li Oremarê 8 leşker dîl ketibûn destên me, ewê li vir hêjmarek pir mezin ji leşkeran biketana destên me. Yaşar Buyukanînt ev dît. Ji bo vê yekê jî Îlker Başbuğ hat Şirnaxê. Ji bo vê yekê wan digotin “Em ji bo paşvekişandinê li ser agir bûn”!.
- Em dizanin ku di navbera 20 û 29’ê Şubatê de rojên gelekî zehmet bûn, her wiha, di aliyê hêjmar de jî, artêşa Tirk bêhtirî deh hezaran bûn û we jî got ku hemû hêzên taybet bûn û gelek çek û teknolojiya şer bi karanîn. Tê gotin ku hêzên gerîla yên axtîv şer kirin 100 heval derbas nedikir. Yanî sira vê yekê çibû ku 100 heval li hemberî deh hezar leşker û di mercên zivistanê yên herî zehmet de berxwe bidin û bi serbikevin?
Artêşa Tirk bi gelek amadekarî hatibû. Wan gelek hesab kiribûn, xwe li gorî mercên zivistan û berfê amadekiribûn. Cilên berfê anîbûn, gûreyên taybet anîbûn, alavên xwegermkirinê anîbûn, heta evqas tişt anîbûn ku barê leşkeran pir- pir giran bûn û nedikarîn di bin wî barê giran de bimeşin. Lê hêzên me, li gorî şert û mercên çiyayên Kurdistanê, him havîn û him zivistanê xwe perwerdekirine. Jixwe em hêzek gerîlane û li çiya dijîn, berî her tiştî hêzên me di aliyên pskolojîk û moral de amadebûn. Belkî ku derfetên me bi qasî yên dewletekê nebin, lê em di aliyê moral û pskolojîk de baş amadebûn, hêzên me di aliyê vîn û îradeyê de amadebûn. Em hêzek bîr û baweriyê ne. Mînak: Di nava vê operesyonê de, artêşa Tirk carekê hemû artêşa xwe guhertin û hêzên nû anîn cihê yên din. Lê ji ber ku hêzên me bi bîr û baweriya xwe şer dikin, li hemberî hemû mercên pir zehmet berxwe didan. Ev jî xala herî girîng a ku hîşt em bi serbikevin. Derveyî vê, di warê pratîk de jî, amadekariyên me hebûn. Ji bo mercên berfê û çiyayên bilind jî amadekariyên me hebûn. Jixwe di dema operesyonê de, du rojan her berf dibariya. Di bin barîna berfê de me şer dewam kir. Di vir de 100% însiyatîfa şer di dest hêzên me de bû. Di van her du rojên berf barînê de gelek leşkerên Tirk di berfê de qufilîn û lingên wan şewitîn û di cihên xwe de cemidîn. Tiştê ku hîşt hêzên me bi serbikevê, ew aliyê wî yê bîryar bû û aliyê wî yê îradeya xurt bû. Me bi çavên xw dîtin, bi rojan heval di nava berfê de çûn û hatin, lingên wan şilbûn, cilên wan şilbûn, şev pir sar bû, agir tûnebû ku heval xwe pê germ û zuha bikin, heta ku solên di lingên hevalan de bi şev diqerisîn û qeşa digirtin, heta hevalan ji ber vê nedikarîn pêlavên xwe ji lingên xwe derxînin… Lê li rex van hemû zehmetiyan jî, yek hevalî jî, behsa sermê nedikir, yek hevalî jî gazinc nedikirin, heta çend hevalan lingên wan di berfê de werimîbûn lê qet behsa vê yekê jî nekirin. Dema me pirsa rewşa hevalan dikir, yekî jî behsa zorî û zehmetiyan nekirin.
Divê mirov bibêje, ku di şerê van 9 rojan de, ê ku biser keft ruhê berxwedaniya PKK bû. Ê ku biserkeft ew îradeya bihêz a PKK bû. Ê ku biserkeft îradeya gelê Kurd bû. Ê ku biserkeft gerîlayên Kurdistanê bûn, ên ku biserkeftin şervanên HPG bûn. Belkî ku gelê me niha gelek diroşme derxistine, lê ê ku biserkeftî ew ruhê PKK û şervanê HPG bûn. Jiber ku bi rojan, di nava mercên zor de, yek hevalekî jî, nêzikatî, gotinek ku “NA” tê de hebe nekir û negot. Heval hemû jî, bi bîryarbûn, bîryar jî ew bû ku nehêlin leşker têkevê Zap’ê. Birastî jî, mirov ji bîryar û nêzikatiyên hevalan moral digirt. Vê yekê dihîşt ku bîryara me jî hîn xurtir be. Di vî şerî de, ruhê PKK bi awayekî herî xurt di şervanên HPG de hat dîtin.
- We bi ferehî li ser şerkeriya hevalan, berxwedanî û bîryarbûna wan a di serkeftinê de nirxandin kirin. Her wiha jî, di vî şerî de neh heval şehîd ketin. Li ser şehadeta van hevalan, rola wan di şer de û kesayeta wan de hûn çi dibêjin?
Berî ku ez bersîva vê pirsê bidim ez dixwazim bersîva pirsa berî wê dewam bikim. Niha di dema operesyonê de hin heval bi awayekî axtîv di eniya pêş de şer dikirin û beşdarî çalakiyan dibûn. Beşek din ji hevalan jî, eniya paş girtibûn. Niha ev hevalên di eniya paş de, zexteke mezin li ser me dikirin ta ku derbasî eniya pêş bibin. Her roj pêşniyarên bi vî rengî ji her aliyan ji me re dihatin. Heta ku hin heval di çalakiyan de birîndarbibûn, hîn birînên wan sax nebibû, wan xwe radikşandin ta ku vegerin nava şerê gerim. Ev ruhê hevalan bandorek mezin li ser me jî dikir. Çi artêş bi hêz û bîryareke wisa nikarin. Artêşa Tirk jî baş hesabê vê yekê nekir û wan tenê bawerî bi teknîka xwe anîn. Di vî şerî de hemû teknîka xwe ya şer bikaranîn, gelek çekên qedexe jî bikaranîn, her wiha qaşo- hêzên xwe yên taybet anîbûn şer. Lê dijmin hesabê bîryarbûn, ruhê berxwedaniyê û hûnera şerê gerîla yên hêzên me nekiribû, ji lewra jî li hemberî vê rastiyê winda kir û têkçû. Encax karibû birivê. Ev rastiya bi taybetî jî, di kesayeta hevalên şehîd de hat dîtin. Jixwe di vî şerî de heta roja dawiyê 5 hevalên me şehîd ketin, ev 5 heval jî hemû di êrîşan de şehîd ketin. Yanî êrîşên dijmin şikênandin, dest bi êrîşan kirin û di van êrîşên li ser dijmin de ev hevalana şehîd ketin.
Mînak heval Ayhan, ew nû ji Heftenînê hatibû, pêşniyara wî ji bo derbasbûna qada bakur hebû û ji bo nîqaşkirina vê pêşniyarê hatibû Zap’ê. Ew nû gihîştibû, hîn westiyayî bû, lê dema ku sibehê zû operesyon derket, heval Ayhan nehîşt ku hevalên wî biçin pêşiya dijmin, ew bi xwe çû. Ew çû û pêşiya dijmin girt, sibehê zû û heta êvarê şer kir. Ew cihê ku dijmin çar caran êrîş li ser kir û her çar caran şikest û Kobra li wir ket, a ew cihê heval Ayhan bû. Heval Ayhan di singera herî kirîtîk de bû, tenê jî, çeka wî ya sivik hebû. Ji sibehê heta êvarê her kesî ji helwesta heval Ayhan hêz û moral girt. Li ruxmî ku ewqasî westiyayî bû û tenê çeka wî ya sivik hebû, lê dîsa jî, wî li hemberî dijmin şer kir, êrîşê hemû jî şikandin û moral dida hemû hevalan. Êvarê, dîsa wî nexşe û plana çalakiyê çêkir, heval amadekirin û xistin çalakiyê û bixwe jî, di vê çalakiya li ser dijmin de şehîd bû. Wî xwe baş neparast, ku xwe baş biparastiba wê şehîd jî nebûya, ew pir bi germî bi ser dijmin de çû. Ev mînak e, mînaka milîtantiya PKK ye, mînaka gerîlayê Kurdistanê ye, û ê ku di vî şerî de biserket jî ev ruh bû, ê ku dijmin şikand jî ev ruh û ev vîn bû.
Ev yek ji bo tevayî hevalan jî derbas dibê. Mînak heval Cahîd û heval Erdal bi roj, di cihekî hemû berf de, êrîş birin ser dijmin û li wir dijmin şikandin, di vê êrîşê de jî heval Cahîd û heval Erdal şehîd bûn. Her wiha heval Tofan, ku bi şev di êrîşekî di eniya Zagrosê de birin ser dijmin û ev çalakiya êrîşê saet û nîvekê dewam kir û derbeyeke mezin gîhandin dijmin, di vê êrîşê de ew şehîd ket. Hevalên din jî, hemû wisa bûn, jixwe heval Baran li rex heval Ayhan şehîd ket. Her wiha jî hevalên ku roja dawiyê şehîd ketin. Mînak heval Ozkan û hevalên wî yên dinê(Egît, Zindan û Artêş) ku li ser çeka Doçka şer dikirin, wan dijmin xistibûn nava tengasiyeke pir mezin, ne dihîştin dijmin pêş bikevê û ne jî paşve biçê. Wan li koordîna operesyona da û hîştin ku koordîneya dijmin ji cihê xwe birivê biçê pişt sînor. Di roja dawiyê ya operesyonê de, van hevalan nehîştin ku dijmin xwe paşvebikşînê û derbeyên mezin lê xisitn.
Keda van hevalên şehîd di vî şerî de pir mezin bû, rola wan pir girîng û zêde bû, helwest, tevlêbûn û morala wan hêz da her kesî. Di vî şerî de tiştekî pir girîng heye divê ku mirov bibêje: Di vî şerî de ka hêjmara me kêm bû an na, erzaq hebû an nebû, berf û serma hebû an nebû? Van hemûyan jî, bide aliyekî, ew ruh û morala ku hevalan dida hev, hîşt ku serma jî werê ji bîr kirin, hîşt ku hêjmara dijmin jî bê ji bîrkirin, top û obîsên dijmin bên ji bîrkirin û vê yekê hîşt ku dijmin binbikevê. Ev rastiya zindî, kêlî bi kêlî û hinase bi hinase hat jîyîn û dîtin.
- Berî Opersyonê û di dema operesyonê de gelê Kurd li her derê li pişt we sekinî û piştgiriya xwe da nîşandayîn. Ev li her çar beşên welêt û li derveyî welêt wisa bû… Gelo ev helwesta gelê Kurd bandorek çawa li ser bîryar û berxwedaniya we kir?
Divê mirov bêje ku di wan 9 rojên şer de derfetek wisa zêde tûnebû ku mirov çapemeniyê bişopînê. Tam agahiyeke wisa zêde li ser qadên derveyî şer nedigihîşt me, me nedizanî tam çi diqewimê. Lê hewldana me hebû ku hemû derfetan têxin kar ta ku agahiyên li ser şer ji derve re, kêlî bi kêlî û saet bi saet ragihînin, gel û raya giştî agahdar bikin. Bi taybetî li ser vê xebatê hat rawestîn. Piştî ku derfeta şopandina çapemeniyê vebû, me dît ku gelê me şiyarbûn û helwestek xwedîderketinê ya pir mezin û bi rûmet nîşan dan e. Bêguman ev helwesta gel girîng bû û bandora xwe li ser dijmin jî kir. Ev helwestek bi nirx e û di cihê xwe de bû. Her wiha jî, ev şer û berxwedaniya Zap’ê carek din gelê me hemû rakir ser piyan. Gelê Kurd car din hemû kir yek, ruhekî netewî yê pir xurt çêkir û yekîtiyeke netewî li derdora berxwedaniya Zapê afirand. Bi qasî ku berxwedanî û serkeftinek di qada şer de derket, ewqasî jî ruhê yekîtî û berxwedanê li ba gelê Kurd bipêşket.
- Gelo di nava vê operesyonê de bûyerên balkêş ên ku di bîra we de mane hene? Bi taybetî jî yên ku bûn sedema serkeftinê…
Welah di vî şerî de heman her roj bûyerên wisa pir hebûn. Ji roja yekê heta roja dawiyê bi vî rengî bû. Mînak; heman di kêliya yekê ya hatina dijmin de, hevalan agahî dan û gotin ku dijmin êrîş aniye ser Çiyayê Reş û me derbeyek mezin li dijmin xistiye, gelek kûştî û birîndar hene û dijmin şikestiye. Yanî agahiya yekem bi hatin û şikestina dijmin re hat. Jixwe di her şerekî de kêliya ewil pir girîng e, pêşwazîkirina dijmin bi rengekî wisa jî pir bi bandor bû. Ev bandora destpêkê heta dawiyê domiya. Bîryarbûna hevalan pir diyar û girîng bû. Hîç dudilî nehat jîyîn, hîç çi hevalî cihê xwe bernedan.
Ya din jî, dijmin bi hezaran êrîş ji sibehê heta êvarê anîn ser girekî, li wir jî tenê çend heval bi çekên sivik hebûn û her tim dijmin şikandin û hemû êrîşên wî paşva vegerandin û di dawiyê de pir bi xwînsarî û bi hûnerî kobreya dijmin xistin. Tiştê herî balkêş jî, ewe ku dijmin ev cih wek xalek me ya lewaz didîtin û xwstin ku di vir de li dora me bizivîrin, lê derbeya herî mezin li vir xwarin.
Her wiha, me di nava operesyonê de xwest ku hin hevalan biguhêrin, yanî hin hevalên ku pir westabûne bikşînin û li şûna wan hin hevalên din bişînin, lê çi hevalî qebul nekir ku ji eniya pêş paşve biçê. Em jî, li hemberî vê bîryarbûn û ruhê germ bêçare diman.
- Bi taybetî jî ku gelek heval ên nû bûn Û cara yekê ye ku dikevin nava şer…
Ê ev ne cara destpêkê ye. Di PKK’ê de ev xal girîng e. Ango ruh girîng e. Bêguman piranî jî hevalên ciwan bûn, hevalên kevin jî hebûn, hevalên komîtan jî pêşengî kirin, mînak heval Ayhan û heval Cahîd her du jî Komîtan bûn, her wiha heval Ozkan jî heman wisa. Jixwe kîjan heval li kû derê bûya, tiştê ku ket ser milê wî de, bê qusur pêkanîn. Helbet hevalên nû û ciwan jî, ew ruh û bîryar nîşan dan. Her wiha ew hûnera şer baş raberkirin. Jixwe divê mirov bêje ku di vî şerî de gerîla hêza xwe dît, hîn baştir hêza xwe naskir û fêmkir Ka ev hêz dikarê çi bike? Ka bi vê bîryarê, bi van çekan û van textîkan mirov dikarê çi bike! Her hevalekî hêza xwe ya rast dît. Vê yekê jî hîşt ku baweriya hevalan bi xwe zêdetir bibê.
Ev yek baş hat dîtin ku gerîlayên Kurdistanê dikarê artêşa Tirk bin bixînin. Heta niha me digot ku HPG hêzeke ku bi bin nakevê, kesek nikarê binbixîne. Lê şerê Zap’ê rastiyeke din jî îzbat kir, ew jî ku gerîlayên Kurdistanê dikarin artêşa Tirk binbixînin. Di dirêjahiya 25 salên şerê me de, ev yek ji derbe û şikestinên herî mezin ku artêşa Tirk xwariye. Ku mirov bi hûrgilî li ser mijarê rawest wê ev yek baştir xuya bibê. Pskolojiya leşkeran, jiyana wan, bê dîsplîna wan, heta vegera wan jî ev rastiya binkeftî diyar kir. Tê zanîn ku eger artêşek bişkê dikevê pskolojiyek çawa? Ev di nava leşkerên artêşa Tirk de pir baş hat dîtin.
Ku mirov encama vî şerî bipirsê; ka encam çibû? Mirov dikarê bêje ku artêşa Tirk bi mehan xwe amade kirin, bi pskolojî û hewayekî pir cuda hatin, pir jixwe bawer, pir bilez hatin, lê pir şikestî çûn. Wek ku gelê me dibêje “ Li paş xwe nenêrîn û çûn”! jixwe gelê me diroşmeyek baş ji bo vê operesyonê bikaranîn, gotin: “Siwar hatin û peya çûn”. Bi peyatî jî, zor xwe xelas kirin.
- Di vî şerî de gelek xenîmetên ku we ji ser dijmin rakirî hebûn. Gelo nirxê van xenîmetan him di ware manewî û him jî leşkerî û madî de çiye?
Şerê Zap’ê ne wisa şerekî eniya û singeran bû. Ne jî, ku artêşa Tirk êrîş dikir û gerîla di singeran de berxwedidan. Belam, gelek textîk di nava hev de hatin bikaranîn. Dema ku hêzên dijmin xwestin pêş bikevin hêzên me lêdan, dema ku hêza dijmin rawestiyan dîsa hevalên me lêdan û dema ku xwestin paşve bikşin jî hevalan lêdan. Ji bo vê yekê, gelek şêwazên çalakiyan bipêş ketin. Bi taybetî jî, di kemîn û êrîşan de. Di van êrîşan de gelek leşker mirin, gelek tiştên wan bi dest me ketin, di qada şer de Kobreya wan ket, hevalan gelek çek, çente, cebilxane û alavên leşkerî yên cuda- cuda ji ser wan rakirin. Ji van xenîmetan beşekî pir kêm ji bo ragihandinê hat nîşandayîn. Lê a girîng di vir de însiyatîfa şer e.
Ev yek ne di plana artêşa Tirk de bû ku xenîmet têkevin destên me; wan plan dikir ku tiştên me û kampên me têkevin destên wan û ev jî wek serkeftinekê rabighandibana. Divê ku bala we jî, kişandiye ku dema artêşa Tirk paşvekişiya tiştekî di deste ku bêje “A min ev bi dest xist” tûnebû! Tenê wêneya çend leşkerên westiyayî û jihevketî û paşvekişandina leşkeran hebû. Ji bilî vê tiştekî ku artêşa Tirk pesna xwe pê bidê tûnebûn.
Ji bo kobra yê, fermandariya artêşa Tirk got ku “Kobra şikest”! Raste, kobra şikest, ew bi derba hevalan şikest; lê di vî şerî de ne tenê kobra şikest, ê ku şikestî artêşa Tirk bixwe bû, ê ku şikestî polîtîkayên înkar û tûnekirinê bûn, ê ku şikestî konsepta AKP û artêşê bû û ev jî encamek girîng a vî şerî û vê berxwedaniyê bû.
- Gelo dive ku encama berxwedaniya Zapê ji aliyê hêzên navnetewî û herêmî ve çawa bê xwendin û nêzikatiyek çawa ?
Di vî şerî de gerîlayên Kurdistanê dersek baş dan artêşa Tirk. Wan digotin “Emê têkevin bakurê Îraqê û piştî ku em wan biqedînin emê vegerin”. Lê ew hatin û dersek baş giritn. Em dibêjin ku –înşaallah- ewên li ser siyaseta tûnekirinê îsrardikin encam ji vê yekê derxînin û li dûv xeyala tûnekirina gerîlayên Kurdistanê nekevin. Di vî şerî de berî her tiştî ev îsbat bû: Ku gerîlayên Kurdistanê yên ku di nava HPG’ ê de xwe rêxistinkirine ew hêzek serkeftinê ne. Di van çiyan de kesek nikarê vê hêzê bi binbixînê. Kî bifikirê ku ewê bi şer vê hêzê bi binbixînê, ewê mehkumî binkeftinê bin. Ev encamek girîng e.
A duyem: Vî şerî ev yek jî eşkere kir; ku siyaset û konseptên li ser bingehê qedandina PKK’ê kar dikin çi şansê wan ê serkeftinê nîne. Vê care, ji hemû caran bêhtir û zelaltir bersîv hat dayîn ku serkeftina konseptên wisa ne mimkun e. dive ku her kes, çi dewleta Tirk dibê û çi jî hêzen din dibê, dive ku dev ji vê yekê berdin. Ên ku di vê yekê de îsrar bikin, ne tenê wê bê encam bimînin, di heman dem de wê zerar jî bibînin. Di vî şerî de artêşa Tirk û fermandariya wê xwe rezîl kir. Ka soza çi da, çi hedef dikir û bi çi awayî zivirî?! Em dibêjin; dive careke din van şaştiyan nekin. Îsrarkirina li ser van polîtîkayan wê hîn bêhtir zerarê bigihînê wan.
A sêyemîn: Hêz û derfeta gerîlayên Kurdistanê heye ku şer hîn bêhtir mezin bikin. Hêza wî heye ku hîn xurtir li dijmin bixê… Berxwedaniya Zap’ ê ev yek îzbat kir.
A din jî, li derdora berxwedaniya Zap’ê gelê Kurd hemû bû yek, yekîtiyek netewî avakir û bi vî şerî tevgera azadiya Kurdistanê xurtir bû, gelê Kurd hemû rakir serhildanê, îradeya her çar perçeyên Kurdistanê û hemû gerîla û PKK, bi awayekî herî xurt kir yek û zivîrand berxwedaniyeke mezin.
Berxwedaniya Zap’ê û berxwedaniya gelê me li Newrozê de, ji niha ve konsepta tûnekirinê ya hukumeta AKP berûvajî kir. Vê zivistanê serokwezîr û serokomar digotin ku emê di sala 2008’an de ji PKK xelas bibin. Wan sala 2008’an wisa îlankirin. Wan pişta xwe bi vê operesyonê xurtdikirin. Lê berxwedaniya Zap’ê û berxwedaniya Newrozê nîşan da, ewê ne ku PKK tûne bibê, sala 2008 bû sala bilindkirina tekoşîn û berxwedaniya gelê me ji bo azadiyê û gihîşt asta herî bilind…
Di dawiyê de ku gotineke we hebe…
Di vî şerî de xuyakir ku dewleta Tirk hîn jî li ser polîtîkaya tûnekirinê de îsrar dikê. Gelo çima artêşa Tirk gerîla hedefgirt û çima Zap? Jiber ku gerîla hêviya gelê Kurd e. Jiber ku gerîla cihê baweriya gelê Kurd e. Jiber ku gerîla daxwaz û hestên gelê me tînê ziman; ji bo vê yekê wan gerîla hedefgirtin. Çima Zap hedefgirtin? Ji bo ku gerîla tûnebikin, ta ku perçe-perçe bikê û pişt re jî bi asanî tûnebikê, ji bo vê yekê êrîşî Zap’ê kirin. Em li hemberî rastiya dewletek wisa ne kul i ser tûnekirina gelê me îsrar dikê. Di şerê Zap’ê de, car din diyar bû ku gerîla ji bo gelê kurd her tişt e û bêyî gerîla ji bo gelê Kurd tenê çarenûsa qirkirinê dimînê. Gelê me ev baş dît û xwedî li gerîlayên xwe derket… Lê divê ji vir û şûn de, gelê me ji her demê bêhtir xwedî li gerîlayên xwe derkevê û di hemû waran de arîkarî bikê. Berî her tiştî jî, divê ku malbatên Kurd li pêşiya tevlêbûna zarokên xwe bo refên gerîla astengiyan çênekin. Divê ku malbatên Kurd zarokên xwe neşînin leşkertiya dijmin. Di dawiyê de jî, em dibêjin ku her ciwanekî Kurd, li kîjan beşî dibê bila bilê, keç dibê an jî xurt, divê ku xwedan bîryar û helwestek bihêzbin û li hemberî rastiya dijmin, divê ku tevlî refên gerîla bibin. Cihê hemû ciwanên Kurd ên demoqrat, azadîxwaz û welatparêz nava refên gerîla ye. Em hemû ciwanên Kurd vedixwînin nava gerîla, vedixwînin Zap’ ê.
DAWÎ
- Ayrıntılar
Bi stran û dengbêjan hevdû naskirin jî zimanekî naskirinê ye gelek caran tiştên herî xurt cewherê mirov derdixe holê stran in. Hest bi zimankirin û kirina peyv karê hunermendan e. Sedem ew e ku ji bo zimanekî xav ev cewher nayê ser ziman û bêwate dimîne. Hestên mirovan jî di vê çerçovê de dişibe qedera welatê wan. Ji bilî vî tiştî jî di navbera hunermend û şoreşgeran de têkiliyeke xurt heye. Hunermend hestên kûr û veşartî dixemilînin û aşkera dikin, şoreşger jî di heman watê de vî karî dikin, û bi vê dişibin hunermendan.
Belê bi vê sergotarê û nivîsandinê ez ê hevalekî bidim nasandin û hinek milên wî ku dişibin vê nivîsê ez ê binivîsim. min heval Bahoz bi vê stranê nas kir, strana Lawikê Metînî ku vê stranê dema mirov guhdar dike dişibe straneke evîniyê, lê di cewherê xwe de ji vê zêdetir e. Watedayîn bi naskirina heval Bahoz çêbû. Lewre her kes stranan guhdar dike, li ser stranekî pir sekinandin dibe balkêş bê, lê dema şoreşger guhdar dikin ev tişt tê guhartin.
Çima Lawikê Metînî û çima heval Bahoz ev stran guhdar dikir. Strana Lawikê Metînî, li zincîra çiyayên Mezobotamya jor bûyerekê tîne ser ziman. Evîna veşartî ku evîneke pir xwezayîbe jî lê derfet ne ji aliyê wî ye.Gerebêtê Xaço jana gelê Ermenî û Kurt bi evîna Lawikê Metînî, dike stran û dibêje. Heval Bahoz çîroka kurdistanê jî dişband çîroka Lawikê Metînî.
Heval Bahoz li ser Metîna digot ku Metîna welatê çiyayên jore.Welatên çiyayên jor çîroka me tîne ser ziman.
Weke keser û êşa keçika di strana Lawikê Metînî de derbas dibe. Kurdistan jî bi vî rengî ye Em zarokên ku evîna me bi têlên tûj bûne xet û parçebûne. dema ku me ji bin têlên tûj li welatên xwe meyze dikir. Di hundirê dilên me de strana Lawikê Metînî dihat gotin. Welatên hatiye dagirkirin ewê bi xwere evînên dagirkirî bi efrîne. Ji ber van sedeman çîroka me jî dişibe strana Lawikê Metînî. Heval Bahoz wiha axivî û min ew wiha naskiribû.
Heval Bahoz di sala 1990’ê de tevlî refên gerîla dibe. Heta 1993’yan li qada Mêrdînê kar dike, ji ber xebera tesfiya Agîdê mala Qaso, heval Bahoz jî dikeve ber lêpirsîna rêxistinê.
Lê bi awayek dilnizim û mutewazî vê lêpirsîne pêşwazî dike û hîn xurtir tevlî kar dibe.
Van salên xwe li herêma Botan derbas dike. Ji şervantî dest pê dike û di her çalakiyê de cihê xwe digire. Di demekî pir kurt de dikeve dilê rê hevalên xwe û berpirsyariyên hîn mezintir digire ser milên xwe. Lê evîna wî qada Mêrdînê ye. Ji bona wî weke karekî nîvçemayî û pêwîst e bê temamkirin. Ji rêxistinê re çûyîna vê herêmê pêşniyar dike û rêxistin vê pêşniyara heval Bahoz di cih de dibîne. Di sala 1996’ de dîsa derbasî qada Mêrdînê dibe.
Gelo sînorê heval Bahoz çi ye ? Heval Bahoz nekarê çi bike û heval Bahoz li hemberî kîjan karî zoriyan dikşînê ? Ev pirs û lêgerên bersivê wan mirov dighîjte hinek encaman. Ji bo heval Bahoz artêşên mezin pêwîst bû. Ji alozî û nakokiyên hundirê wî de derfetên di destê de têrê nedikirin.Weke fermandarekî demên impiratoran ku artêş tekuz dikirin û bi çend peyvên di cîh de artêş dixistin êrîşên cengê mezin
Çend navên heval Bahoz li gel me hebûn, navek ji van navan civa bû. Birastî jî weke civayê di şûna xwe de nedisekinî. Bi qasî fîzîka wî, mejiyê wî jî bi tevger û tijî pîlan bû.
Herî taybetmendiyê wî ên li pêş parkirina hizirandinên xwe bû, ji ber van parkirinan jî fermandarên di bin berpirsyariya wî de bi lez û zû pêş diketin. Têgeh û ramanên dîrokî bi awayekî hostatî li rastiyê roja meya îro tanî ber hev û li hev tanî. Bi kurtasî kesayeteka tijî bû.
Car caran mirov digot: Heval Bahoz dereng çêbûye û dereng hatiye dunyayê. Mercên dîrokî û civakî ne li gor kesayetê wî ye. Heval Bahoz di dilê hevalên xwede wiha cih girt. Her weha di dilê gel de jî ji bo karên pîroz û berpirsyariyên mezin cihê xwe digirt. Xezeba 1999’an ya bi xefik û dolabên nav netewî ew jî da bû ber xwe, heval Bahoz berpirsyarê herema Bakokê bû. Bal û pilanên dijmin li ser çiyayên Bagokê û hevalên wê, mezin bûn. Bagok diçavên dijmin de cihekî bi xof bû. Zinar û latên çiyayê Bagokê bi ser bajarên Qamişlo û Nisêbînê de diherike. Bi berbanga sibehê û tîrêjên rojêre vî çiyêyî destpêdikir û piştre deşt ronî dikir. Gerîla weke teyrên Doxan li ser van latan baskên xwe li hev dixistin û bi tîrêjên rojê re weke tînek germ diketin dilê gel. Di sala 1999’an de artêşa Tirk ji nîvî pêhtir li binya çiyayên Bagokê kom bûbû, sedem rêber APO bû. artêşa Tirk ji bo rêber APO ji Sûriya derkevê gef li Sûriya dixwend û dixwst Sûriya bi tirsînê, di van rojan de rêber APO ji Sûrya derket û piştre ev artêşa kom bûbû berê xwe da çiyayê Bagokê. Bûyera şehadeta 31 hevalan encamê van operasyonan bû, mijarekî nivîseke dirêj ev bûyere. Demek dirêj li hemberî van operesyonan berxwedaniyeke mezin pêk hatibû û her roj weke mehekî tijî û bi aloz derbas dibû. Bi nivîsek kurt mirov nikarê bînê ser ziman û mafê wê bide. Heval Bahoz di van oparisyonan de tevlî karwanên şehîdan bû. Lawikê Metînî û evîna wî bûbû çîroka wî. Di heman demê de li sînorên strana Lawikê Metînî ku bi dawî dibe xebitî û xwest vê stranê bigûherê, sînor û têlên polayî ku li ser singa welatê me xistine derbas kir û li zemînê hêviyan dijiya. Ji Tirbespiyê û gundên li ser xetê heta nav dilên Bagokê awazên strana Lawikê Metînî pêçand, vekir û dîsan pêçand. Bi kînekî dîrokî ku peyvên ji devên torinê mala Haco derdiket rasterast jiyan kir û kevirên ser çiyayên Bagokê himêz kir. Çeperên ji mala Haco mana dît û piştî gelek salan ku weke ciwan dibêje ez kuç li ser kuçê nahêlim guhdar dikir û berên awirê xwe da ser welatên meyên jêr. Şînahiyên xapînok ev welat weke deryayek berfireh li singên çiyayên Bagokê dixist. Ew ewir û awazên strana Lawikê Metînî weke pelên zêrîn kete nav pirtûka şehîdên çiyayên Bagokê. Ew berbanga sibêhê li vî çiyayî şopên şehîd û awazên stranên berxwedaniyê weke xelatên ji rîsê hatiya çêkirin ew bi vê rastiyê daye girêdan. Çavdêrê hevala mezin ya Mizgîn bû. Weke di strana wê ya ku derbas dibe pir dişibe hevdû. Eger ez şehîd bibim min veşerin li Bagokê, li Herekolê hayê hayê oy li min dayê. Ez nemînim bê hevalan li dinyayê.
- Ayrıntılar
REŞÎD DOSTO
Sala 1994’an li Çiyareşkê şerekî pir giran çêbû, rojekê beriya şer heval li Qernêseyê bûn, li Qernêseyê ber bi seharê re, ji milê Colemêrgê ve, hem ji milê Kutranisê ve, bi sê çar aliyan ve hatin ser hevalan, seharê heyanî êvarî pevçûn dewam kir, di vî şerî de gelek leşker hatin kuştin û dijmin derbeyên pir giran xwarin, li vê yekê dijmin heyanî astekê gavê xwe bi şûnde avêtin. Ber bi êvarî ve hevalan xwest ji Qernêseyê xwe bigihînin Çiyareşkê, şev bû û hêza hevalan pir giran bû, ji ber ku hejmara hevalan du yekîne bûn ango tabûrek bû. Heval di wê navberê de dema ji Qernêseyê têne Nebirnavê û piştre ber bi Tûzekê re xwestin xwe bigihînin Çiyareşkê.
Seharê dema ku dinya zelal bû û rojê avêtibû hîn heval negihîştibûn Çiyareşkê.
Dijmin jî di wê navberê re ferq kiribû, ji ber wê yekê hem çiyayê Leyzok û hem Çiyareşkê milekî wî dijmin bi şev hatibû û girtibû. Heval dema gihîştin binya Çiyareşkê dinya bû roj, cihê ku heval gihîştinê zozan bû lê dijmin di nava kurs û tehtên asê de veşartî bûn, seharê dema heval gihîştin bineya gir, pevçûnê dest pê kir, di wê navberê de hinek hevalan xwestin milekî Çiyareşkê bigrin, lê dijmin bihêza xwe navbera tabûrê û yekîneya ku lûtkegirtî de qutkirin.
Erdnîgariya hakimî ser qadê hemû dijmin girtibû û peyre derdora hevalan kirin çember.
Bi şefeqê re pevçûnê dest pê kir û heyanî êvarî dewam kir.
Di vê pevçûnê de gelek leşkerên dijmin hatin kuştin, lê gelek heval jî şehîd ketin, bi taybetî hevalê Serdar fermandarê yekîneyekê bû, cardin hevalê Cîhad ê nîtê li ser taximê bû û hevalê Îsmaîl Dêrik li ser taximê bû û hevalê çekdar garisî cardin li ser taximê bû û gelek hevalên din jî fermandar hebûn.
Hevalê Sefqan, hevalê Mezlûm, hevalê Akif û hevalê Ferzende hebûn. Di nava hevalên şehîdketî de gelek hevalê ciwan jî hebûn, hevalê Sebrî, hevalê Kemal û hevalê Egîd. Bîrlika hevalan yekîneekî tim dinava hereketê debû û demekî dirêj li qadên botanê gelek çalakî kiribûn û çalakiyê ku ketinê çalakiyên gelek serkeftîbûn, dijmijî evyek ferqkiribû û ji bo ku vê yekîneê ji holê rakê gelek hewildan û gelek rîsk dane ber çavan û ji bo vê ermencê xwe pêk bîne gelek leşker anîne cihê pevçûnê û cidayî wê gelek teknîk jî bikaranî. Dema pevçûnê ji seharî heyanî êvarî gelek heval şehîd ketin, lê sedemê şehadeta van hevalan ew bû ku hevalan nexwestin ku hevalê şehîd ketin û hevalê birîndarbûyî di nava destê leşkeran de bimînin. Di şûna ku henek heval ji nava pevçûnê derkevin û yê dijî di nava pevçûnê de bihêlin, hevalan bi giştî pevçûn dan ber çavê xwe, heyanî êvarî pevçûn sing bi sing pevçûnê dewamkir, di dûrbûna narincokan de pevçûnekî pir giran dest pê kir. Ber bi êvarî ve hevalê serdar û neh heval dimînin.
Hevalê serdar û hevalên din dikarîbûn xwe xilas bikin, lê ji ber ku hinek hevalên birîndar hebûn û ji bo ku heyfa hevalên şehîdketî rakin, ber bi êvarî ve hevalê serdar û hevalê din carekî din dikevin êrîşê û divê êrîşê de hevalê serdar û neh hevalên pê re şehîd dikevin, bi giştî 49’heval di v îşerî de şehîd dikevin. Di serî de hevalê serdar û hevalên din ji şervan û fermandaran.
TAYBETIYÊN HEVAL SERDAR
Lê dema ku mirov behsa hevalê Serdar dike, yan mirov wî bi bîr tîne, hevalekî di nava şer de pijiyayî û xwedî tecrûbeyên şer û êrîşê bû û di her çalakiyê de herî cihê zehmet û cihê ku qedera çalakiyê belî dikir hevalê Serdar cihê xwe li wê derê digirt û di her çalakiyê de tim biserkeftî bû, ji ber vê yekê baweriya hevalan gelek bi hevalê serdar dihat û her hevalekî dixwest tim bi hevalê Serdar re bikeve giropa êrîşê.
Hevalê serdar hevalekî bi cesaretbû û xwedî tecribeyên êrîşê û hotsa bû dizanîbû bi çi awayî dijminê xwe têxe xefkê û derbê lê bidê û çawa biçê ser çeperê dijmin, ji ber vê yekê hemû hevalan tim dixwestin bi hevalê serdar re biçin êrîşê. Cudayî wê hevalê serdar ticaran hevalê xwe yê şehîd û birîndar ticaran nedihişt di nava destê dijmin de, çi bibûya tucaran dev ji hevalê xwe bernedida, cardin hevalê serdar li ser çeka xwe pir hakim bû, ji ber ku gelek perwerdeya leşkerî dîtibû û hakimiyeta wî li ser teknîkê hebû. Angu hevalê serdar fermandarekî gelek milê xwe temambû û dijiyanê de hevalekî pir dilnizim bû û hevalê ku hevalê serdar nasnedikir dema ku dihate yekîneya wî ne dizanî ku hevalê Serdar fermandarê yekînê ye. Hevalê Serdar hevalekî dijiyana xwe de dilnizim dikarîbû têkeve dilê her hevalekî û di şerê xwe de jî pir keskîn û li ser dijminê xwe de weke şûr lêdixist û radikir. Ji ber vê yekê dema ku hevalan pevçûna Çiyareşkê bihîstin kîn û nifreta wan sê qat li hemberî dijmin zêdebû.
LI ÇIYAREŞKÊ ŞER GIRAN BÛ
Çiqa ku pevçûna Çiyareşkê şerekî giranbû û dijmin bi hêza xwe û teknîka xwe hate ser hevalan ji ber wê winahiyên hevalan zêdebû lê ji milekî din ve kêmasiyên hevalan jî di vir de hebû. Kêmasî neyê wê yekîneyê bû, xeteyên hinek yekîneên dinbû, ji ber ku xeberdabûn hevalan ku Çiyareşkê destê me de ye û saxleme, lê peyre ji ber xemsariya hevalan û negirtina wan ji cihê xwe, dijmin di şûna wan de cihê xwe digre û hevalê ku ber bi Çiyareşkê ve dihatin baweriya xwe bi hevalan anîbûn û bi rehetî bê ku hesabê dijmin bikin ber bi Çiyareşkê ve ketibûn rê û bê ku ewlekariya xwe bigrin ketin Çiyareşkê, dijmin jî ji vê yekê sûd wergirt.
Lê bi rastî berxwedana Çiyareşkê pir cihê xwe yê taybet hebû û dengekî pir xurt veda, windabûnê me yê Çiyareşkê pir giranbûn. Di hemû êrîşên ku 1994’an çêbûyî pir biserkeftîbûn.
HEVALÊN BI BIRYAR
Hevalê cîhê din jî wisa bû, hevalekî hevalan bi fermana leşkerî tevlî nava bizavê kiribûn, lê piştî ku rastiya rêxistinê fêrbû biryara xwe ji nû ve da û tevlî nava refê bizavê bû û herdem hevalê Cîhad biryarekî pir xurt nîşandida, di sala 1989’an tevlî hereketê bû demekî dirêj li qadên Çiravê û Gabarê ma. Cardin hevalê mezlûm batuwî hebû, hevalekî ew jî bi fermana leşkerî tevlî bizavê bibû sala 1989’an fermandarê yekîneyê bû, ewjî demekî dirêj li qadên Gabar, Çiravê ma bû, lê piştî naskirina PKK’ê wî jî biryara xwe nûkir û tevlî refên hereketê bû û tevlîbûnê xwe ji dil û can çêkir. Cardin hevalê çekdar hebû Çekdarê Kevzinî, buhara 1994’an ji qada rêberiyê hatibû, hevalekî fermandarê taximê bû, hem erkê xwe yê fermandariyê pêktanî û hem tişta ku ji rêberiyê girtî dixwest bide hemû hevalan û bi wan re alîkarbê, bi taybetî di milê rêxistin û bîrdozî de, cardin ji bo pêşxistina tektîkên şer desteka wî ji bo hevalan çêbû. Cardin hevalê Îsmaîl Dêrik hebû, hevalekî kevin bû, ji Dêrika Hemko bû. Hevalê Îsmaîl jî demek dirêj li Gabar, besta û garisa mabû, hevalê Îsmaîl di wî şerî de gelek erkê xwe bicih anî, heyanî guleyên wî diqedin şer dikê û ji bo ku nekevê destê dijmin de naricoka xwe bi xwe ve diteqînê.
Cardin hevalê Sefqan hebû, hevalekî ji Efrînêbû, di salên 1990’ê tevlî nava refê hereketê bû, wî jî perwerdeya xwe li ba rêberiyê dîtibû, ji wê yekê hem hêza ji rêberiyê girtî û hem tecrûbeyên xwe yê leşkerî dida hevalan û di jiyanê de bi hevalan re par vedikir û bi rastî jî bibê hevalekî Serokatiyê, ji wê yekê hevalekî hem dilnizim û hem ji bo ku bi hevalan re alîkarbe pir hewildan nîşan dida. Ji ber ku gelek hevalên me ciwanbûn û hîn rastiya hereketê û şer nasnedikirin. Cardin hevalên ciwan hebûn, hevalê Egîd hebû, hevalekî ji qurtelanê bû, di sala1993’ê tevlî hereketêbibû, temenê xwe 17’de salî bû, ji ber temenê wî yê ciwan me nedixwest ku em di çalakiyan de em wî pêxin pêş, lê hevalê Egîd di şerê Çarçêlande berxwedanekî pir cidî kir. Cardin hevalê Sabir hebû hevalekî ji erohê bû, ji gundê Êrsê bû hevalekî temenê xwe 16’de salîbû, di sala 1993’ê hevalan bi fermana leşkerî tevlîkiribû, ew heval jî demekî şûnde biryara xwe da û tavlî refê hereketê bû hem di şer de û hem di jiyanê de herdem ji hevalan re mînak bû. Cardin hevalê Kemal hebû temenê xwe 15’dehsalîbû ji gundê şikeftiya girêdayî Sêrtê bû, çiqas ku hevalekî temenê xwe biçûkbû jî lê herdem cihê xwe di nava çalakiyan de digirt û hevalekî pir fedakar bû, di şertên herî zor û zehmet de hevalê Kemal cihê mural, coş û hêviyê ji bo hevalan bû, ango cihê ku hevalê kemal lê ewder tim cihê mural û kêfê bû. Weke hevalê Kemal gelek hevalê din jî hebûn hevalê Avreş hebû, hevalekî ji Başurê Rojavabû di nava xebatê gel de cihê xwe digirt, bandorekî pir mezin li ser gel çêkiribû.
AX BI XWÎNÊ HAT AVDAN
Bê guman van hemû hevalan di hundirê şerê Çiyareşkê de xwestin bibin bersiv, ji ber vê yekê hemû heval yek bi yek şehîd ketin û çiqasî ku dijmin bi hemû hêza xwe ya leşkerî û bi teknîka xwe bi ser hevalan de hatin lê tu ji hevalan ne xwe radestî dijmin kir û ne bi saxî ketin destê dijmin de. Heyanî guleya xwe ya dawiyê şer kirin û narincoka xwe bi xwe de teqandin û xwe radestî dijmin nekirin, ji ber ku hemû hevalê Çiyareşkê girêdanekî wan yê pir xurt bi hev re hebû û tucaran serî li beramberî dijmin neditewandin û heyanî dawiyê girêdayî giyan, rih û felsefeya PKK’ê bûn. Ji ber vê yekê mirov dikare bibêje şerê Çiyareşkê ji bo me wendayîkî pir giran bû, şehadetên pir giran çêbûn, lê şehadeta van hevalan dihundirê me de hîn rihê heyfhilandinê û intîqamê bilind û xurt kir. Jixwe piştî şerê Çiyareşkê hevalê tabûra hevalê Adil yê ku navê xwe kirin tabûra tolhildanê û ji bo bîranîna hemû şehîdên Çiyareşkê, ji nû ve hemla 1994’an ya payîzê destpêkir yek ji wan jî çalakiya Serxetê bû û hemû çalakiyên hatin kirin ji bo bîranîna şehîdên Çiyareşkê bû.
- Ayrıntılar
ZINARÎN EFRÎN
Terzê heval yê jiyanê, zindî bûna wê, bi însiyatîf tevlîbûna wê ji her tiştî re xwestekê xwe pêşxistina wê gelek bala min dikişand. Gelek taybetmendiyên wê yên xweş, hişt ku demek pir kin de ez xwe nêzî wê bikim. Di wê yekîneyê de nêzîkatî, tevlîbûn, zindîbûn, nêzîkatiyê wê ji jiyanê, hevaltiyê û xebatê re gelek ji dil bû, xweşikbû coş û heyecana heval Bêrîtan hiştibû ne tenê ez, hemû hevalê yekîneyê bi meraqekî mezin nêzîkî wê bibin. Me gelek nîqaş dikir. Di hemû nîqaşê me de naveroka fikrandinên heval Bêrîtan hemû li ser bersiva pirsên em wek jinê kurd û jinên ciwan ji esareta Rêber Apo re çawa dikarin bibin bersiv bûn. Lê ser esasê xwe pêşxistinê her tim ev pirs ji xwe dikirin. Gelo ez ê çawa ji jiyanê, ji rêhevaltiyê, ji pirsgirêka re bibim bersiv. Li gorî van lêkolîna û asta xwe pêşxistinê bi zindîbûnek asta herî dawî û coşek mezin tevlî her karî dibû. Em demek dirêj bi hevdûre man. Di hemû daxwaz û gotinên xwe de xwesteka xwe ya çûyina bakur danî ziman. Di got; lazim e ez herim wir ji bo zêdetir karibim berpirsiyartiyê xwe pêk bînim. Di çavên wê de bi xwe ev yek gelek diyar bû. Dema mirov li çavên wê dinêrî, ev xwestekên wêy herî mezin dihat dîtin. Piştî demekê bû berpirsiyarê manga me. Di dema pêwirdariya xwe de bi zanebûna berpirsiyariya xwe ya giran hewildanê rakirina vî karê giran bû. Ji ber temenê wê gelek biçûk bû. Rexmî vê rastiyê di xwest ku hevala li gorî bersivdana pêvajoyê bide amadekirin. Bi taybet fikrandin û asta pêşketinê ya zanebûna zayendî ji bo esas digirt. Çawa dikare di asta pêwendiyek rast û zanistiyek rast de nakokiya zayendî bide veguhartin û di aliyê jin de kêmasiyê tên jiyan kirin çawa derbas bike bû. Ti carî ne dixwest hevalên derdora wê nebikêf û bê moral bin. Her tim nîqaşê heval Bêrîtan bi derdora wê re germahiyek dida çêkirin û moralekî mezin dida derdora xwe. Terzê wê rêvebiriyê heval û derdor bi jiyanê hîn zêdetir dida girêdan. Bi rêgezên jiyanê ve gelek girêdayî bû. Ji rojbaşa sibê heta êvarê hemû jiyana xwe û yê hevalê xwe li gor pêlansaziyek mezin dida pêşxistin û tevlîbûna xwe bi hevalên dibin berpirsiyartiya xwe de dida birêvebirin. Me wê demê perwerde didît. Dema perwerde xelas dibû heval Bêrîtan hertim mijarên perwerdê di jiyanê de nîqaş dikir ku bizanibe heval çiqas jê girtine. Cardin di navbera de lêhûrînê Rêber Apo ji me re dixwend û li ser nîqaşên mezin didan vekirin. Mijarên dihatin nîqaş kirin di jiyanê de di şopand. Cardin girêdanekî heval Bêrîtan mithîş bi dîsîplîna leşkerî ve hebû. Dema me perwerda leşkerî ditît û em dihatin cihê xwe heval Bêrîtan cardin ew perwerde bi me re dida dûbarekirin. Ji ber di perwerdê giştî de hevalê xort bi hêza xwe zû pêktanîn. Lê ji bo em jî di demekî kin de bikaribin wan perwerdê leşkerî fêr bibin me gelek cara bi serê xwe dûbare dikir û bi rastî jî encamên mezin dihatin girtin. Di jiyanê de ti carî wextê xwe vala derbas nedikir. Dema 5 deqe wextekî vala hebûna me dinêrî nivîsek aniye û dipirse ‘hevalno ka em vê nivîsê bixwînin ka çiye? Li gor vê hertim li ser esasê ezmûnê jiyanê hertim jiyana xwe û wexta xwe dadigirt. Heval Bêrîtan di dilê hemû hevala de cihekî mezin girt. Bawer dikim heta ez hebim tiştê min ji heval Bêrîtan girtin û pêşketina di kesayeta min de da çêkirin tu caran jibîr nakim.
- Ayrıntılar
Hemze Sîpan
Zap, di pêşketinên şaristaniyan de erkeke xwe ya pir girîng lîstiye. Çiyayên Zapê pir bilind, hişk û stratejîk in. Zap bi rêzêçiyayên Zagrosê ve girêdayî ye û erka girêdana çiyayên Behdînan bi hev re çêdike. Ji rojhilat ber bi rojava ve, Xakurkê, Zagrosan, Metîna û Heftanînê bi hev ve girêdide. Ji ber vê yekê di erdnîgariya Kurdistanê de erkeke navendî dilîze.
Di dîroka şerê PKK’ê de her dem li qada Zapê operasyon çêbûne û her dem dijmin li bin ketiye. Ji ber vê yekê bidestxistina qada Zapê ji bo dijminê gelê kurd her dem bûye xeyalek û ji ber ku nikarin bi dest bixin jî gelek aciz dibin.
Zap navenda şerê Tevgera Azadiyê di pêşengiya PKK’ê de ye. Ji bakur, başûr û rojhilat re bûye çavkaniya şoreşê. Li vê qadê hemû tevgeriyên HPG’ê û hemû organîzeyên şer tê kirin û bûye navenda perwerdehiyên kadro û fermandaran. Şervanên nû û hemû saziyên HPG’ê li qada Zapê xwedî ristekê ne.
Bi taybet di xeta parastina rewa de, erkeke dîrokî lîstiye. Di salên 1997’an de, artêşa tirk Zapê wekî “Cumhuriyeta Zapê” bi nav kir û hewl da bi hêzeke mezin Zapê bi dest bixe. Bes wê demê jî, Artêşa Tirk digel piştgiriya hêzên Başûr derbeyeke mezin xwar û heft bela xwe bi paş ve vekişand. Di 97’an de dema ku bi êrîşeke mezin ketin Zapê, Serokatiya me daxuyanî da û da zanîn ku, “ketina Zapê hêsan e, lê derketin ne hêsan e!” Piştî daxuyaniya serokatiya me ji çar aliyan de dijmin wisa derbeyên mezin xwar, matmayî ma. Piştî ku firokeya ku koordîneya leşkerî ji hêla gerîlayên me ve hate xistin û dîmen li hemû dinyayê belav bû, Artêşa Tirk li pey lêgerîna vegerê ketibû. Wê demê jî heta ku artêş xwe vekişand leşkerên bêhejmar hatin kuştin û gelek yekîneyên leşkeran li Zapê hatin hiştin û tu yek ji wan careke din malbata xwe nedîtin.
Di sala 2007’an de jî piştî ku Artêşa Tirk hewl da ji Oremarê de bikeve Herêmên Parastina Medya, li hember berxwedaniya gerîlayên me, ji çilî zêdetir windahî dan û 8 leşker dîl hatin girtin. Wê demê leşkerên ku ji aliyê Tevgera Azadiya Kurdistanê dîl girtibûn birin Zapê û li gorî pîvanên navneteweyî ew şandin ji malbatên wan re.
Ev jî kir ku qada Zapê zêdetir xewa dijminên gelê kurd biherimîne. Ev gelek zora rayedarên tirk bir û leşkerên xwe yên dîl jî qebûl nekirin.
Tirkan di dîroka xwe de her dem êrîşî derdora xwe kirine. Li cîhanê xwe wekî neteweya pîroz, gelekî bi zayînê re leşker, leheng û artêşa herî mezin û pispor di dest me de ye nîşan didin. Dibe ku ev ji hêla gelek neteweyan ve jî wisa bê zanîn. Bes yek gerîla dizane rewşa Artêşa Tirk çi ye, çiqas bêhêz in, çiqas tirsonek in û çiqas xwe dinepixînin!
Berxwedaniya ku 9 roj li Zapê li hemberî çavên dinyayê raber bû, xuyang û îmaja Artêşa Tirk têk bir. Di dîroka Artêşa Tirk de, digel ku ew qas qaşo xwedî teknîk e, di tu operasyonekê de wisa lêdaneke mezin ne xwariya û ew qas zû xwe bi şûn ve venekişandiye. Ji ber ku sîstema înkarger û tuneker hê jî kurdan wekî kurdên berê dihesibîne û haya xwe ji pêşketinên taqtîkî û teknîkî yê gerîla nîn e yan jî naxwaze vê rastiyê qebûl bike, wê gelek destan li çiyayên Zapê bêne neqişandin. Ku ev zihniyet wisa bi bergirî li ber xwe bide, wê dîroka têkoşîna azadiya kurdan, wê hêj gelek berxwedaniyên wisa bibîne.
- Ayrıntılar
Di derbarê şerê Zap’ê de hevpeyvîna bi Endamê Konseya Leşkerî ya HPG Dr. Bahoz Erdal re.
Amadekar: Polat CAN
Beşê Yekem
- Berî ku operesyona bejahî di 20’ê Şubatê de li ser herêma Zapê pêk werê, dewleta Tirk amadekariyek çawa kir ta ku rê ji bo êrîşeke bi vî rengî vekê? Ango mirov çawa dikarê pêvajoya berî operesyona bejahî binirxînê?
Niha ev operesyon di aliyê bejahî de neh rojan dewam kir. Lê cudahiya vê operesyonê çibû? Artêşa Tirk, ango fermandariya artêşa Tirk plan û amadehiyên vê operesyonê û textîkên wê ji mêj ve kiribûn. Xwestin ku vê operesyonê wekî textîkên Emerîka yên ku li Afganîstan, Îraq û Yoguslaviya meşandibûn pêk bînê. Tê zanîn ku (Îlker Başbuğ) li NATO yê erkdar bû û ji wir hatiye, wî jî xwest şêwazê şerê NATO yê bimeşînê. Xwestin vî şêwazî li hemberî me jî pêkbînin.
Emerîka li Îraqê çi kiribû? Destpêkê bi salan xebatên dîplomasî meşandibûn ta ku Îraqê bi tenê bihêle, ambargoya aborî li ser ferz bikê. Berî ku destwerdana leşkerî pêkbînin şerekî derûnî(pskolojîk) yê pir xurt dan meşandin. Pişt re jî, erîşên hewayî bi balefiran pir zêde pêkanîn. Di dawiyê de êrîşa bejahî bû encama wan amadekariyan. Di demek kurt, din ava du- sê hefteyan de Bexda berxweneda û ket. Niha artêşa Tirk jî, ji zû ve amadekariya operesyona li ser Zap ê dikir. Ji havîna sala 2007’an de dest bi amadekariya vê yekê kiribû. Bi taybetî jî herêma Zapê, ango wargehên bîryargeha navendî bûn hedefa bombebarana topên (Hawan û Obûsan), ev topbaran dirêjahiya havîn û payîzê dewam kir. Piştî çûyîna Erdogan a Washington’ ê di 5-ê meha Mijdarê de, êdî amadekariyên leşkerî kete pêvajo û asteke nû. Ji bo vê yekê di serê zivistanê û vir ve êrîşên hewayî yên pir zêde li ser herêma Zapê çêbûn. Çendî ku êrîşên bi vî rengî li ser herêmên din çêbibûn jî, lê esas hedef herêma Zapê bû. Li gorî wan difikirîn ku li hemû kamp û wargehên me xistine, xerab kirine û zagona me belav kirine. Jixwe wan dihanî ser ziman û digotin “ Me sîstema wan ya komîta, ya girêdan û têkildayînê û ragihandinê belav kiriye”. Ev di milekî de bû, di milê din de, di nava van çend heyvan de şerekî pskolojîk û propagandayê yê pir zêde dan meşandin. Ev herdu mil jî, di şer de girîngin. Di rex van re, xebateke dîplomasî ya pir berfereh dan meşandin, ew jî, bi armanca ku me bi tenê bihêlin û arîkariya navnetewî ji xwe re çêbikin. Bi vê mebestê ji bi Emerîka heta Ewrupa heta Îsraîl û heta hêzên herêmî û Kurdistanî re pir mujul bûn ta ku eniyeke navnetewî li hemberî me çêbikin. Wan li gorî xwe di hemû milan de amadekariyên xwe temam kiribûn û tenê êrîşa bejahî mabûn.
Êrîşa bejahî jî, di nîva zivistanê de, di demek ku em hêvî nekin(li gor wan) û me di xefletê de ji nişkeve bigrin pêk anîn. Wan bawer dikir ku êrîşên hewayî derbeyên mezin li me xistiye, şerê piskolojîk jî rewşa me xerabtir kiriye û tenê êrîşa bejahî maye ta ku werin di demek kurt de cihên me dagirbikin, têkevin Zap ê û serkeftina xwe rabighînin. Her kes û derdor li gorî vê baweriyê amadekiribûn. Jixwe raya giştî û her kes dabûn bawerkirinê ku wê têkevin başûrê Kurdistanê û wê me tûnebikin û biqedînin. Operesyona ku di 20’ê Şubatê de li ser Zap ê destpêkirî bi vî rengî bû û li ser hesabên wisa bûn. Yanî ji 70 % opersyunê ji berê de çêbibû û mabû ku 30 % jî bi operesyona bejahî ve temam bikin û encam bi destbixin. Yanî bawer dikirin ku wê bi êrîşa bejahî, di demek kurt û bil ez encam bi destbixin. Bi giştî plan û textîkên wan berî êrîşa bejahî wisa bû.
- Gelo çima bitaybetî herêma Zapê kirin hedef? Mirov di çapemeniya Tirkan de hîn bêhtir Qendîl bi plana pêşîn de didît, lê çima Zap?
Sedemên hedefgirtina Zap ê hene. Sedema bingehîn ewe ku, Zap qada bîryargeha navnedî ya HPG ê ye, li ser sînor e û bi awayekî dîrekt xebatên leşkerî yên li hemû bakurê Kurdstanê dimeşînê. Dijmin jî ev der ji bo xwe tehdîdek mezin didîtin. Di aliyê din de, Qendîl gelek dûr e û gihîştina wir zehmet e, ji bo ku biçin Qendîl divê destpêkê di Zap ê de encam bigrin, ku li Zap ê encam negrin wê nikaribin gavekê jî ber bi Qendîl ve bavêjin. Di aliyê din de, Zap qada bîryargehê ye, eger êrîşa li ser Zap encam bigrê ewê moral û manewiyeta hemû hêzên me xerab bibê, ewê bandoreke pskolojîk a xerab li ser hêzên me çêbikê, û pişt re jî hemû êrîşên ku li hemberî hêzên me li darbixînin wê gelekî asan be. Jixwe di planên wan de hebû ku êrîş bibin ser herêma Heftenîn, Xakurk û di vê qadê de xwe bi cih bikin û di bakur de jî wê hîn asantir operesyon li dar bixistibana. Wê rewşa hêzên me yên li bakur di warê pskolojîk de ne baş be. Jixwe ku hêzeke leşkerî ya gerîla bîryargeha wê ya navendî derbe bixwê û maruzî êrîş û dagirkeriyê bibê, ew hêza gerîla wê nikaribê bi moral û hêzeke xurt şer bikê û ewê bêkontrol bimînê. Ji lewra Zap ji bo wan gelekî girîng bû.
Hedefa wan ya leşkerî jî ev bû: Bikevin Zap ê, dagirbikin, derbeyeke mezin li bîryargehê bixin, hemû hêzên HPG bê kontrol bihêlin, bê komîta bihêlin û perçe perçe biçin ser hêz û qadên me yên din û wir jî belav bikin. Ku ev hedefa wan bi cih bihatiba û bigihîştina encamê di warê leşkerî de, wê ji bo hedefên xwe yên siyasî kar bikiribana. Ku di vir de bi ser biketibana, niyaza wan tûnebû ku ji başur derbikevin. Ji xwe hewayê ku pê hatibûn jî destnîşana vê yekê dikir, ew jixwe ji bo mayînê hatibû, ku bi ser biketibana, wisa di nava 9 rojan de paşve venedikşîn. Wê destpêkê Zap têxistana destê xwe û pişt re jî bigotibana: “ Me gelek qedandin lê yên mayî çûne hûndir başur” û bi vê buhaneyê wê êrîşî Garê jî bikiribana û wê derbasî kûrahiya başur jî bibûna. Heta wê biçûbana Qendîl. Wê her wiha jî, tehdîdên xwe li ser herêma Kurdistanê zêdetir bikiribana. Bi vê rê jî, qaşo- wê tevayî tevgera azadiya Kurdstanê lewaz bikiribana, wê destpêkê PKK belav û marjînal bikirbana, pişt re rewşa ku li Kurdistana Îraqê çêbûye tehdîd bikiribana û têxistina bin kontrola xwe. A, hedefa wan a bingehîn jî ev bû. Her wiha wê piştî van hemûyan, di tevayî Îraqê de bigotiba: “ Mêze bikin Tirkiye dewletek çiqas xurt e, divê her kes hesabê me bikê”. Yanî bi hêza xwe ya leşkerî, bi teknolojiya xwe ya şer xwest ku çavên her kesî bitirsînê û mesaj bidin hemû aliyan.
Lê van hedefan hemûyan jî bide aliyekî… Gelo çima başûr evqasî kete rojevê? Çima başûr ji wan re bû hedef? Çima ewqasî pêwîstiya êrîşkirina ser başur dîtin? Ya girîng eve! Ev bi konsepta ku hukumeta AKP û Artêşa Tirk di 2007 de destpêkirin ve girêdayî ye. Tê zanîn ku di buhara 2007’ê de bûyera jahrkirina Rêbertiyê deşîfre bû û kete rojevê, operesyonên berfereh li ser hêzên me li bakur pêkhatin, bi taybet li Botanê, êrîşên mezin li ser gel pêşketin, di xebatên demokratîk û qada legal de bi hezaran binçavkirin û girtin çêbûn… Ev konseptek bû; lê vê konseptê di 2007’an de tam encam negirt. Yanî ne êrîşa li ser Rêbertiyê encam girt; ji ber ku mijar deşîfre bû û gel li hemberî vê serhildan kirin û ne jî, êrîşên li ser gerîla encam girtin; ji ber ku bi berxwedaniyeke pir mezin re rû be rû man, taybetî jî berxwedaniya Gabar û Oremarê. Ji bo vê yekê ew neçar man ku berê xwe bidin başûr. Wan li gorî xwe digotin ku heta başur hebê û heta ku em di qada başûr de derbeyekî li navendê nexînin emê ne di aliyê moral û ne pskolojîk û ne jî leşkerî de nikaribin wan bişkînin. Êrîşa li ser Zap ê, li ser qada bîryargehê bi vê yekê ve girêdayî ye. Konsepta wan ya ku di sala bûrî de bi ser neketibû xwestin îsal bi vî rengî bi ser bixînin. Yek ji hedefên wan jî ev bû. Em dikarin hedefên wan him di aliyê siyasî û him jî leşkerî de wisa bînin ziman.
- We behsa stratîjî û textîkên leşkerî kir û şibihand textîkên NATO yê, ev bi giştî bû. Gelo di aliyê êrîşa bejahî de, Tirkan textîkên çawa bikar anînin? Bi taybetî jî, ku berê gelek caran operesyonên artêşa tirk li ser vê herêmê çêbûn e, cudahiya vê operesyonê ji yên berê çibûn di warê textîk û şêwaz de çibû?
Cudahî eve: xuya dikê ku fermandariya artêşa Tirk, xwe qanî kiribû ku bi wan êrîşên hewayî yên zivistanê derbeyek mezin li me xistiye. Êrîşa wan a bejahî jî, bi vî rengî bû:
yek; xwestin ku bi dizî li darxînin. Mînak, wan hêzeke leşkerî ya mezin anîn Çukurca û ji nişkeve derbasî cihê operesyonê kirin.
Dudu; qaşo zaf îstîxbarat komkiribûn; yanî him bi arîkariya Emerîka (bi riya hewayî), him jî, bi riya hêzên xwe yên li başur ku pereyekî pir zêde ji bo komkirina istixbaratan xerckiribûn. Yanî bi riya hêzên xwe yên li Şêlediz, Bamernê, Kanî Masî û cihên din bi riya van gelek istixbarat komkiribûn. Hedefa wan diyar e, xwestin ku bi awayekî dizî û lezgîn têkevin tevgerê û dîrekt werin têkevin kampên me yên bîryargehê.
Ango werin di serî de du cihên stratîjîk bigrin, yek ji wan Çiyayê Reş e û ya din jî Şkefta Birîndaran û dirêjahiya wê heta Çemcu ye. Xwestinvan deran bigrin û pişt re xwe bedrin kampên bîryargehê. Ji bo vê yekê jî, pir bilez hereket kirin, li gorî wan hîn berî ku em bi wan bihisêin wê me ji nişkava xafîl bigrin e. Ji bo vê jî, baskê ku di milê Çiyayê Reş ve û baskê ji aliyê Şkefta Birîndaran û Baskê Şamkê ve hatî pir bi lezgînî hatin. Jixwe leşkerên di pêş de dihatin ala Tirk bi xwe re anîbûn, ji bo ku werin li Çiyayê Reş û Şkefta Brîndaran alên xwe biçikînin. Ev textîka wan ya hatinê bû.
Sê; wan ji bo xwe şert û mercên zivistanê awantaj dîtin. Yanî balefir û hîlokopterên wan hene, û qaşo ev bi mehan e ku artêş van leşkeran perwerde dikirin, propagandiya wan dikirin, li gorî jiyan û mercên berfên perwerdekiribûn. Artêşê ev hêzên xwe yên taybet ji zû de ve amade dikirin.
Ez vê jî, bêjim: Hêzên ku anîn vê operesyonê hemû jî hêzên taybet bûn, leşkerên normal pir kêm bûn di nava wan de. Belge û dokmentên wan ketin dest me, lîsteyên yekîne, tabûr, navên wan, erk û çekên wan, rûtbe û sîcêlên wan hemû ketin dest me, di wan belgeyan de jî diyar dibê ku ji 10 % tenê leşkerên normalin, ên mayî hemû fermandar bûn, ango subayî bûn. Ev hêzeke qaşo- taybet hatî perwerdekirinbûn. Jixwe pir bilez û di mercên zivistanê de hatin ta ku însiyatîfa şer têxin dest xwe û me bê hazirtî bigrin.
Divê ez vê jî bibêjin: Roja berî operesyona bejahî despêbikê, ji Zap êheta Çemcu, dirêjahiya rojê balefiran êrîş û bombebaran kirin. Çiqas gundekî kevin heye, çiqasî kampek kevin heye, çiqas şikeftek deşîfre heye, çiqas ku girek heye hemû jî bombebaran kirin. Li gorî wan cihekî ku lê nexistin û tûnenekirin nemabû. Dû vê yekê jî dîrekt leşker ketin hereketê.
- We behsa textîkên artêşa Tirk kirin, bi taybetî di warê îstîxbarî de… Gelo li hemberî van textîkan we textîkên çawa bi karanîn, bi tayebtî jî ji b ovala derxistina xebatên Tirkan ên îstîxbarî û şaşkirina wan de?
Niha ji bo vala derxistina textîkên dijmin me textîkên çawa bikaranîn? Ji ber ku şerê me hîn dewam dikê; ji lewre ez pêwîst nabînim ku hemû tiştî bibêjim. Lê me dizanî ku him ji asîman û ji erdê, him ji başûr û him jî, ji bakur istixbarat li ser me kom dikin. Me dizanibû ku karekî wan ê pir zêde heye. Ji bo vala derxistina van xebatên wan ên îstixbaratê, çi tedbîr pêwîstbûn me kirin. Di encamê de, piştî binketina operesyonê, fermandarê artêşa Tirk ê li başur ji wezîfeyê hat girtin. Gotin ku wî istixbarat şaş komkirine.
Tedbîrên ku me girtin, artêşa Tirk xiste nava nirxandin û dîtinên şaş di derbarê me de. Bi vî rengî istixbarata wan vala derket. Helbet tenê tiştên ez dikarim bibêjim ez tînim ziman. Ew balefira casus a ku ji asîman de keşîf dikir, jê re wisa xuya dikir ku Çiyayê Reş û Şikefta Birîndaran, tenê çiyayên bilind, tijî berf û çi şop, çûyîn hat, tevger û tu kes lê nîne ye. Li gorî wan çiyayên vala ne. Ji vê baweriyê jî, ew pir bilez û jixwe bawer hatin. Lê dema ku hatin, di roja yekê de li her derê ketin kemînên xerab, cihên ku hîç hêvî nedikirin de ketin kemînan û derbeyên pir mezin ji hevalan xwarin. Jixwe taybetmendiyek şerê Zap’ê jî eve: Di hemû operesyonên berê de, roja destpêkê artêşa Tirk her tim di êrîşê de bû, di rojên ewil de ew pêşve dihatin, em jî, bêhtir diketin nava tedbîrên parastin û xwevekşandinê de bûn. Encax di pêvajoyên duyem û sêyem de em diketin nava çalakiyan û hêzên me li operesyonan dixistin… Lê di vê operesyonê de mijar cuda bû, heman di roj û kêliya yekem de me li operesyonê xist, jixwe di her sê rojên destpêkê de artêşa Tirk kete nava çiravê û nekarî gavekê jî bavêje. Ew hatin xapandin, wan digot qey ev çiyayên bilind ên titjî berf hemû vala ne, ji lewre jî di cihên hîç bawer nedikir de kete nava kemînên hevalan.
Tedbîrên me, ne yên wê rojê bûn. Tedbîrên me vedigerin par, heta vedigerin berî du salan ku gelek amadehiyên me ji bo vê yekê hebûn. Ji warê moral û pskolojîk bigre, heta warê bicihkirin û destlatiya li ser hawirdorê, heta tedbîrên ser-erd û bin-erd, heta tedbîrên çek û cebilxaniyê û hîn jî gelek tedbîrên din me girtibûn. Ev hemû, me heta astekê bi nepenî (sirrî) kiribûn. Dijmin jî, baş hesabê vê yekê nekiribû, xwe pir mezin û werimandbû… Ji bo vê jî, dema ku hatin û rastî wê berxwedaniyê bûn, ew şaş û maşo bûn, ew matbûn ka rastî çi hatin e! Ji bo tedbîr û textîkên ku me berî operesyonê pêk anîn wisa bûn.
Lê di dema operesyonê de, di nava pêvçûnan de, hêzên me gelek textîkên din bikaranîn. Bi vî rengî encamên operesyonê di her sê rojên ewil de diyar bûn. Di roja ewil de dujmin hat çiyayê Reş û li wir kete kemîna hevalan û di encam de 28 leşker mirin, Bînbaşiyê wan jî, li wir hat kûştin, nedikarîn du rojan termên leşkerên xwe kombikin. Li wir bi giştî şikestin.
Roja duyemîn, di eniya Şamkê-Çemcu re xwestin bikevin hundir û li dora me bizivîrin… Ew bi “Hella Hella” dihatin! Ji berbangê heta êvarê çar caran êrîş kirin, hevalan ev hemû êrîşên wan jî şikandin û ber êvarî jî Kobraya wan xistin. Bû şev, vê carê heval ketin êrîşê û dijmin ji wir damalandin û paqij kirin. Wisa, ew enî jî li vir şikest.
Roja sêyemîn jî li xeta Şikefta Birîndaran, ku herî bêhtir berf li wir hebû. Ji roja yekê û heta dawiyê balaefiran bê rawestîn êrîşî vir dikirin û bombebaran dikir. Xwestin di vir de têkevin êrîşê. ji sibehê zû û heta şev zêdetirî 6-7 caran dijmin êrîş kir ta ku Şikefta Birîndaran dagir bikê, li vir jî, di nava hev de pêvçûn û şerekî pir mezin çêbû. Di vir de dijmin şiket. Di her sê eniyan de jî dijmin şikest, lê şikestinek pir xerab bû. Artêşa Tirk di Zap’ê, di her sê rojên ewil de têkçû. Ew him di aliyê moral û di aliyê pskolojîk de û him jî, di aliyê leşkerî de şikest. Piştî vê yekê êdî însiyatîfa şer bi giştî di destê hêzên me de bû.
Êdî hevalan bi roj li dijmin dixistin, êrîş dikirin, suîkast dikirin, bi şev jî, çalakiyên êrîşê dibirin ser dijmin. Êdî dijmin di cihê xwe de çikayî mabû, nedikarî pêşve biçe û kete rewşa parastinê. Lê hevalan nehîşt ku ew li vir jî rehet rawestê. Hevalan bi şev û roj lêdixistin. piştî roja heftemîn dijmin êdî dît ku nikarê di cihê xwe de jî rawestê, êdî kete nava hewldanên paşvekişandinê. Jixwe baskê dijmin ê li Çiyayê Reş û Şikefta Birîndaran zêde pêşve nehatibû û pir nêzî sînor bûn, baskê Şamkê hinekî ketibûn hundir, ev bask jî encax dirêjahiya sê rojan(27 heta 29 ê mehê) karîbû paşve vekşê. Yanî vekşandin jî gelekî zehmet bû. Di operesyonê de textîk û şêwazên çalakiyan ku hêzên me meşandî bi vî rengî bûn.
- We din ava bersîva xwe de jî anî ziman… We anî ziman ku dijmin di sê baksan de êrîş kir û sê eniyên şer hebûn. Di nava van her sê eniyan de koordîneke çawa din ava hêzên we de hebû, bandorên çawa ya serkeftina eniyekî li ser eniyên din dikir? Ya din, mirov dikarê di aliyê kornolojî de rojên şerê Zap’ê çawa rêzbikê?
Divê mirov vê rastiyê bînê ziman: li herêma Zapê şerekî pir dijwar qewimî. Di van neh rojan de bi piranî ji berbangê heta şev balefiran bê rawestîn li herêmê dixistin. Hilîkopter û Kobreyan êrîş dikirin, topavêtina Obîs û Hawan qet ranediwestîn, ji aliyê bejahî ve jî, 9 rojan di mercên zivistanê, di nava berf û şilahiyê de, şer sîng bi sîng birêve diçû, şerên pir dijwar, pir mezin çêbûn. Bi giştî ev 9 rojên şer wisa bûn. Lê ku mirov bixwazibê roj bi roj bînê ziman. Bi kurtahî mirov dikarê vê yekê bêje:
Roja yekê- 20’ Şubat: Bê rawestîn bi topên giran û balefirên şer, herêm bombebaran kirin. Wan heman li hemû deran xistin, li gorî xwe xwestin hemû hêz û cihên me îmha û tûnebikin û rê ji leşkeran re vekin.
Roja duyemîn- 21’ Şubat: Di Eniya Çiyayê Reş de ketin êrîşê. jixwe Çiyayê Reş cihê herî nêzî wan e. Di wir de ketin êrîşê û xwestin di şeva ewil de Çiyayê Reş dagirbikin. Li wir bêhtirî 120 leşker ên li pêş ketin kemîna hevalan, hevalan li wan da û bêhtirî 26 leşker kûştin, di nava wan de Bînbaşiyek hebû, wisa jî însiyatîf li vê eniyê kete destê hevalên me. Yanî şerê destpêkê li Çiyayê Reş bû.
Roja Sêyem- 22’ Şubat: Dijmin xwest ku li dora me bizivîrê, herêmê dorpêç bikê û hêzên me têxe çemberê. Ji bo vê yekê, ji Cîloyê Biçûk xwe berdan û di xeta Şamkê re xwestin wirin di Çemcu re bizivirin. Li vir leşker hatibû amadekirin û pir bi lezgînî ta ku bi awayekî dîrekt têkevin kampên bîryargehê. Li vir jî, şerên pir dijwar qewimîn. Li vir, ji sibehê heta êvarê dijmin çar caran êrîş kir û her çar caran, êrîşên wan hatin şikandin. Ber êvarê, hevalan Kobraya wan di nava leşkeran de xistin, bi ser serê wan de xistin. Dema ku tarî ket jî, hevalan çalakiyek êrîşane birin ser wan û dijmin ji wir damalandin û hemû gir paqij kirin. Li vir gelek kûştiyên dijmin çêbûn, çek û cebilxaneya wan kete destê hevalan. Wisa, ev bask jî, di cihê xwe de sekinî. Di heman roj de, di eniya Xeregul û Şikefta Birîndaran de jî şer qewimî.
Roja Çarem- 23’ Şubat: Li vir jî, dîsa di eniya Xeregul û Şikefta Birîndaran de bê rawestîn şer û pêvçûn çêbûn. Heval û leşker ketibûn nava hev û şer dikirin. Heval û leşker evqasî ketibûn nava hev ku dijmin nedikarî çekên giran bikarbînê. Balefir û top bê bandor mabûn. Şer li vir pir dijwar bû. Jixwe şerên di van her sê rojan de encama şer bi giştî diyar kir. Di her sê eniyan de jî, artêşa Tirk şikest. Bîryara me hemûyan jî, ew bû ku emê nehêlin artêşa Tirk bi asanî têkevê Zapê.
- Yanî ev diroşmeya we ya nû bû? We berê digot “ ku dijmin têkevê Zapê lê wê deretin tûnebe”, we vê carê got “ ketin jî zehmete”.
Belê! Jixwe jiberê de amadehiyên me hebûn. Em bêy amadekarî nebûn. Diroşmeya me ya nû jî, ji vir dihat. Yanî artêşa Tirk wê bi asanî nikaribê têkevê Zap’ê, wê bi asanî û rehetî ranewestê û wê derketina wê jî gelekî zor û zehmet be. Bi rastî jî, nekarî ku yek gav bi pêşve bavêje, di her sê rojên ewil de ev yek di warê pratîkî de pêk hat. Bîryar û soza hevalan di vî warî de net û zelal bû. Heval pir net bûn û qet dudilî tûnebû, piştî sê rojan û şûnve êdî em di êrîşê de bûn, me bêrawestîn lêdixist. Piştî roja heftemîn dijmin ket nava hewldanên paşvekişînê. Di vir de divê ez xaleke din jî bînim ziman. Yaşar Buyukanît çi digot? Got ku me paşvegerandinek serkeftî pêkanî! Tiştê tenê ku karî bêje ev bû. Ji bo Tirkan tiştê ji operesyona Zap’ê girtin evin: Çend wêneyên leşkerên jihevketî û qaşo- serkeftina di xwevekşînê de. Van jî, ji bo xwe serkeftin dihesibînê. Serkeftina wan evqas bû! Jixwe cudatir tiştekî ku pê pesna xwe bidin jî nîne. Evqasî derbeyên mezin xwarin, êdî ji destên me xelaskirin ji bo xwe wek serkeftin dihesibînin. Lê divê ez bibêjim: Artêşa Tirk ne paşve zivirî, ji ber ku paşvezivirîn di nava plan û nexşeyekê de çêdibê, lê artêşa Tirk riviya! Riva wan jî, bêplan bû. Encax di tarîtiya şevê de karîn hinek hêzên xwe ji çembera hevalan derxînin. Ku ew du rojên din bimana, belkî ku sed- dused leşkerên din jî, an dîl an jî kûştî têketana destên me. Ji ber ku karîn xwe ji destên me xelasbikin ji bo xwe wek serkeftin dibînin. Yanî serkeftina Yaşar Buyukanît ewe ku bikaribê leşkerên xwe ji destên hevalan xelas bikê.
Wê bidomê...
- Ayrıntılar
Ji gelê me û raya giştî re!
1. Di 26’ê sibatê de danê êvarî bi şev saet di navbera 16:30-17:30’an de ji hêla Artêşa TC’ê ve li Qadên Parastina Medya li hember qada Girê Xeregol ku girêdayî Zapê ye êrîşeke bi hawan û obûsan hatiye lidarxistin.
2. Di 26’ê sibatê de bi roj saet di navbera 08:00-15:00’an de li Qadên Parastina Medya li hember qada Girê Vacîb ku girêdayî Heftanînê ye, ji hêla Artêşa TC’ê ve êrîşeke bi hawan û obûsan hatiye lidarxistin.
3. Di 26’ê sibatê de ji danê sibehî saet 04:00’an pê ve hetanî şeva 27’ê sibatê saet 02:00’yan, ji hêla Artêşa TC’ê ve li Qadên Parastina Medya li hember qadên Xantur, Şeranîş, Şeşdara, Girê Helîs, Dola Aş, Alanîş, Girê Çeta û Geliyê Pisaxa ku girêdayî Heftanînê ne êrîşeke bi hawan û obûsan hatiye lidarxistin.
27 Sibat 2010
- Ayrıntılar
Nameya Ebumuslum Dogan wiha ye: Gelê kurd ê bi hezaran salan e li ser van axan dijî, di tu serdemên dîrokê de bi qasî vê demê rastî înkar, îmha û lîstikên qirêj nehatibû, ev yek li ber çavan e. Tevî vê yekê ez heta dawiyê bi baweriyê me ku gelê me bi mafdarî û rêbazên têkoşîna xwe ya rizgariyê wê bi serkeve û her wiha bibe wesîleya rizgarbûna hemû mirovahiyê...
Dîrokê êdî reng û karakterekî wisa daye têkoşîna gelê kurd ku nema kes dikare pêşiyê lê bigire. Divê hemû gelê kurd bi vê hişmendiyê li dîroka xwe xwedî derkeve û li ser bingeha jiyaneke azad helwesta xwe nîşan bide. Rewşa em têde ne, îspat dike ku êdî siyasetên îmha û înkarê û lîstikên qirêj wê bi ser nekevin. Êdî her kes dibîne ku gelê kurd ê ku berê navê wî jî dihat înkarkirin, îro bi hemû heqîqeta xwe ve tê naskirin û dîsa têkoşîna Rêber Apo û PKKê ku wan gelê kurd gihand vê astê, hêjayê teqdîrê ye. Di serî de siyasetên melisandinê yên ku li hemberî Rêber Apo dihatin pêk anîn, niha li dijî PKK’ê û tevahiya gelê kurd ketin dewrê. Wezîfa pêşîgirtina li van siyasetên dijmirovîn û hovane dîsa dikeve ser milê PKK’ê û gelê kurd. Ji ber vê yekê weke ku PKK jî destnîşan dike; “Roj roja azadkirina rêberiyê ye.
…Gelek tu caran nikare ji kesê ku ew ji mirinê rizgar kiriye, cuda were hiştin. Di vê wateyê de ez dixwazim dilsoziya xwe ya ji bo Rêber Apo re bînim ziman û her çendî ez nikaribim wî bibînim jî hemû hewldana min ew e ku ez wî rast têbigihîjim û di rêça wî de bimeşim. Baweriya min ew ku 11’emîn sala komployê wê bibe şîara ji bo azadiya Rêber Apo û serhildanên gelê me. Ez zanim ku têgihîştina ji Rêber Apo, û dilsoziya pê re vê yekê li ser me ferz dike. Di vê riyê de eger pêwist be, divê em karibin canê xwe jî bidin. Ez jî di vê riyê de tu caran dudilî nebûm. Ji ber ku ez zanim di PKK’ê de soz her tişt e, ji ber vê yekê ez xwe ji bo Rêber Apo û gelê me û ji bo PKK’ê xwe feda dikim.
Ez di wê baweriyê de me, ku gelê kurd pir nêzî hesreta xwe ya sedan salan azadiyê bûye. Di vê wateyê de gelê bivênevê gelê kurd wê di ronahiya konfederalîzma demokratîk de weke ku Rêber Apo jî dibêje, wê rizgar bibe. Xuyaye ku Komara Tirkiyeyê jî bi vê hesiyaye ku bi navgîna hikûmetê bi navê pêşîvekirina demokratîk ketiye pey lîstika tasfiyekirina Rêber Apo û PKK’ê. Lê belê diyar û bêguman e ku ev lîstik giş wê bên pûçkirin, gelê kurd di bin ronahiya nexşeriya Rêber Apo de wê konfederalîzma demokratîk bi serkeve.
...Beriya her tiştî min dixwest vê nivîsa xwe bi gotina gerîlayan, bi kurdiya akademîk binivîsim. Lê ez bi her kitekita kurdî nizanim û vê yekê weke kêmasiyeke xwe dibînim. Min mîlîtaniya ku helwesta PKK’ê ya li hemberî jiyanê ye, di şêweyê jiyana xwe de bi temamî pêk neanî. Partîtî û partîbûyîn bi temamî bi cih neanî, ev rexnedayîna min e.
Ez silav dikim, di destpêkê de gelê kurd ê ku azad dijî û wê azad bijî;
Zarokên rojê, welatê Kawayan, Xaniyan, Seîdan, Agirî û Zîlanan Kurdistanê;
Rêber Apo, yê gelê min û welatê min gihand heqîqeta xwe, nasnameya me da me, wê qet neyê jibîrkirin û timî were bibîranîn;
Gerîlayên cewherê wan agir e, şervanên azadiyê yên bêtirs şer dikin;
Tevahiya hevalên ku li ser riya jê bawer kirî dimeşin û yekane gunehê fikirîna rast e û ji ber vê ketine zindanan,
Dayikên Aştiyê yên ku bedenên mirî yên zarokên xwe jî nedîtine, tevahiya gelê xwe yê ku wê azadiyê di bedena xwe de bijî û biparêze silav dikim!
Çawa hevala Viyan jî gotî, êşa ku dîlbûna Rêber Apo yê ‘roja tarî’ ronî kirî, peyde dike, weke gelekan di beden û ruhê min de jî heqîqeteke mezin e. Me jiyan bi te manedar kir. Me ew qasî hez ji te kir ku em di riya te de bimirin. Bedena me ya bi rondikên çavan mezin kirî, her cara gerîlayekî jiyana xwe ji dest da, nîşanî me da ka mahne û azadiya rastî çiqasî bi nirx e. Her roja Rêber Apo gelê xwe silav nake, ji bo me birîneke mezin e, êşeke mezin e ku em dikşînin.
Rêber Apo gelekî navê wî jî qedexekirî, endamên wî yek bi yek ji ariya wan ji nû ve zindî kirin. Ji ber vê yekê weke her ciwanê kurd ez jî hezar caran minetdarê Rêber Apo me. Bila fêm bikin ku careke din xiyanet wê li gelê Kurd neyê kirin. Ez dixwazim bi baweriyeke mutleq bînim ziman ku ku vê roja ku agir wê bedenan bikeve jî em ê ber bi cewherê xwe azadiyê ve biçin, ji riya em pêde diçin veger nîne.
Bêrîtanbûyîn, bi Semayan bilind bûn, Mazlûmbûyîn gihiştina Viyanan e.
Bijî Serok Apo, Bijî Kurdistan, Bijî Azadî!
Lawikê Bêzar.”
- Ayrıntılar
Veqetîn bi zerbûna xwe payîzeke dawîn e
Fena bayek hênik dibalive
Û di her balivandinê de
Ji dil hinek tiştan qut dike
Veqetîn dareke qirase a çinarê ye
Pelên wê zer bûne
Ji dil tiştek kêm dike
Veqetîn deryayeke bêwate ye
Şînbûna wê çilmisiye
Her dema ku li asoyan dinêrim
Veqetîn ji dil hinek tiştan dikuje
Cesûr Gever
VEGERIYAM
Ma min ji te re negotibû ku ez ê rojekê vegerim
Û ez hatim çiyayên azadiyê Heftanînê
Çiyayên azadiyê yên Heftanînê, her dem di xeyalên min de bûn
Gelek sal bihûrîbûn, min çiyayên Heftanînê nedîtibû
Ew xeyalên min pêk hatin
Ez nizanim ez ê çawa xweşikbûnên wê vebêjim
Mirovek ku Heftanînê nedîtibe, nikare xweşikbûna wê bîne ziman
Êdî xeyalên min bûn rastî
27.11.2004
Gabar Çiya
Heftanîn
- Ayrıntılar
“Dewrêşê Evdî bixwe gerîlayekî mezin e.
Edûl, ew keçikê me yê ku her xwe dişewitînin...”
Rêber Apo
- Ayrıntılar