Ji gelê me û raya giştî re!
Di 7’ê çile de bi roj danê êvarî saet di navbera 18:30-20:30’yan de ji hêla Artêşa TC’ê ve li Qadên Parastina Medya li hember Şikefta Birîndaran ku girêdayî Zapê ye êrîşeke bi hawan û obûsan hatiye lidarxistin.
8 Çile 2009
Navenda Ragihandina Çapemeniyê ya HPG’ê
- Ayrıntılar
Hevdîtina Rêbertiyê
Rojnameyeke xwedî nêrînên çep li Îtalyayê, dixwaze ez ji wan re bi awayekî rêkûpêk nivîs binivîsînim. Li Îtalya dostên me hebûn, hîn jî dost in. Ez hez ji Îtaliyan dikim, ez girîngî didim dîroka Îtalyayê. Min bi taybetî beriya vê jî, qala Gramscî kiribû. Min di vê çarçoveyê de, di parêznameya xwe ya bi navê Demokratîkkirina Çanda Rojhilata Navîn de bi xetên wê yên giştî ve diyar kiribû. Dikare ji wir sûd were girtin û ji wan re yek-du gotar (meqale), ji bo niha, were dayîn. Lê eger çêbibe, ez dixwazim nêrînên xwe bi Îtaliyan re parvebikim, her wisa ez girîng dibînim ku Îtalî nêrînên min fêrbibin û wan parve bikin. Ez dikarim bihizirim ku mehê yek gotar binivîsînim. Berê min bi xetên giştî tehlîla Îtalya kiribû. Lê ez dihizirim ku ji vir û şûnde tehlîlên xwe yên Ewrûpa li ser Îtalyayê pêşbixim. Min bi qismî jî Îtalya tehlîl kiribû. Fêmkirina Îtalya û tehlîlkirina dîroka Îtalya, tehlîlkirina Ewrûpa ye. Hunê Îtalya jî fêmbikin, Ewrûpa jî fêmbikin. Eger hun Îtalyayê tehlîl bikin, jê pê ve Ewrûpaya geremol (qelebelix) e. Ez li ser vê bingehê, silavên xwe ji wan re radigihînim.
Parêzerên min dikarin, bi navê min, bersivên guncav bidin pirsên derbarê Ergenekonê de, ku Belma Akçura, ji rojnameya Mîliyetê, kiriye.
Elbet, dibe endamtiya min a PEN hebe. Ez bawer im ji xwe endamtiya min heye di yekitiya nivîskarên Ermenî de, dibe PEN jî be, ti fikareyeke (sakınca) wê nîne. Bi rasthatina (wesîleya) vê mijara nîvîskaran, ez dixwazim Aram jî bibîr bînim û ji Ermeniyan re vê bêjim: Ew tişta ku min di vê tehlîla xwe ya dawî de pêşxist; ango, tevahiya tehlîlên min ên di pareznameya min de, ya bi navê Demokratîkkirina Çanda Rojhilata Navîn, Ermeniyan jî eleqeder dike; dikare çareseriya pirsgirêka Ermenî jî pêkbîne. Ez girîngî didimê ku di şûna van tiştên neteweperestiya sext (katı) de, çareseriya di çarçoveya demokratîk de, ji bo Ermeniyan jî karibe were nîqaşkirin û were pêkanîn. Dikarin tenê bi vî rengî pirsgirêkên xwe yên rojane jî derbaz bikin. Bi vê rasthatinê, ez vê peyama xwe ji wan re jî radigihînim.
Parêznameyên min ên sê-bergî (üç ciltlik), werdigerînin Îngilîzî. Dihizirin ku berga yekemîn û duyemîn di yek pirtûkê de tomar (kom) bikin. Wê berga sêyemîn serbixwe be. Ango wê bibin du berg (cîld). Bi raya mini ti fikareyeke wê nîne; dikarin bikin.
Ez operasyonê dizanim, min ji radyonê guhdarî kir. Di rastiyê de ev operasyn provokasyonek e, ezê paşê qala vê bikim. Yuksel hate girtin? Gelo wê bikaribe bi tena serê xwe birêve bibe, dihizirin kî bînin şûna Xetîb? Dîsa reaksiyonên gel berfireh in, ne? Vana reaksiyonên wan bi xwe, yên demokratîk in û çalakbazî ne (eylemlilik) ku gel ji ber xwe ve pêktîne, ma ne wisa ye? Gelê Kurd li hemberî hertiştî birêxistî ye, rêxistingeriya xwe diparêzin. Helbet wê rêxistingeriyên xwe biparêzin û wê protestoyên wan jî di vê rasterê (bu yönlü) de be.
Konseya Rêveber a KCKê, van operasyonan weke nîjadkujiyek siyasî nirxandiye. Ji xwe minê di derbarê KCK û pêvajoyê de nirxandin kiriba. Pergal(sîstem)a min hîn tam fêmnekirine. Di rastiyê de tişta ku ez dixwazim ji KCKê re bêjim, tişta ku divê Mûrad wana jî bizanin, ewe ku KCK pêkhateyeke (yapılanma) îlegal e, ango li gorî Tirkiye zagonî (qanûnî) nayê dîtin. Pêkhateyeke cûda ya KCKê heye, vaye serê wê li Qendîlê ye. Gelek rêxistingeriyên KCKê hene li her derê, pêkhateyên wê hene, ez çi dizanim, di nava Tirkiyê de pekhateyên wê hene. Pergaleke wan a li gorî xwe heye, xebatên wana jî li gorî vê yekê ye. KCK û siyaseta legal cûda ne. Ez bawer nakim ku Selîm Sadak wana, Xetîb wana, her wisa serokên şaredaran û siyasetmedar endamên vê pêkhateyê bin, pêwîst e nebin jî. Ez bawer nakim ku yên hatine hilbijartin jî, vê yekê bipejirînin, her wisa bawer nakim Ehmed Tirk wana û Xetîb Dîcle jî vê yêkê bikin. Wê KCK vê neke, eger teklîfek wisa were jî –ku teklîfek wisa nayê, ez bawer nakim ku hatibe, KCK vê nake- divê nepejirînin, ez bawer nakim ku pejirandibin jî. Nayên tiştên wisa. Weke min got, KCK cûda ye, pêkhateyek e ku pergal û rêxistingeriyeke wê ya li gorî xwe heye, dizane ku ew li Tirkiyê ne-zagonî ye, wê li gorî vê tevbigere.
Pêwîst e siyaseta demokratîk di statuyeke cûda de biçe rêxistingeriyê. Ji bo vê jî rêxistingeriyên weke komelan çêdibe, dikare bi rengekî damezirandin û însiyatîfên civaka sîvîl xwe birêxistin bike. Wê xwe li Tirkiyê jî birêxistin bikin. Navenda Kongreya Civaka Demokratîk li Amedê ye. Di nava wê de wê Kurd hebin, helbet wê yên cûda jî hebin, lê bi taybetî wê Kurd hebin. Min gotibû pêwîst e Kongreya Civaka Demokratîk xwe di gelek qadan de, ji siyasetê heya aborî, ji spor heya huner, ji çand û li her qadê, jin dibe, ciwan dibe, di nava gel de dibe, divê Kurd xwe di bingeha demokratîk de birêxistin bikin. Dibe li Stanbolê tiştên ku di nava DTKê de cîh bigirin hebin, lê vana girêdayî Amedê ne.
Min got sê xeleq (halka), xeleqa yekemîn vaye ew tişta KCKê ye, ew tiştek e ku ew bi xwe dizanin. Xeleqa duyemîn Kongreya Civaka Demokratîk e. Xeleqa sêyemîn Partiya Siyasî ye. Min gotibû divê ev ne tenê bibe partiya Kurdan, bibe partiya Tirkiyê jî, lê ez nizanim ka ji vê re çi qas bi amadekar in. Kî tê hizirîn? Ez bawer im hîn jî nîqaş dikin. Min gotibû pêwîst e Kongreyên xwe ji herêman ve çêbikin, li tevahî Tirkiyê her cûre nîqaşên demokratîk têxin jiyanê û bi vî rengî pêkhateyekê ava bikin.
Ji bo Hevserokê/a xwe kî dihizirin? Nexwe hîn nîqaş dikin. Tê hizirin ku Gulten be, ma dikare were hizirîn? Ez bawer im Ayna ye; gelo hun dizanin ka ew çi dihizire? Ew hinekî hincirî (yıprandı) dikare bihizire ku xwe paş de bikişîne. Gelo wekî din di şûna wê de dikare kî be? Pêwîst e nîqaş yekser ji min re werin anîn. Ez jî dixwazim nêrînên xwe bêjim. Ha wê demê temam e, helbet dikare ji derve jî be. Pêwîst e beriya 15 Sibatê teqez ji min re agahî werin anîn derbarê ka kî tên nîqaşkirin û çi tên nîqaşkirin. Ez bawer im Fîlîz wanan jî di nava partiya nû de ne.
Diyar e Eyşe wana derbazî partiya ekîp bûn. Vanan bi wan re komek in, dikarin werin, hatina wan baş bûye. Pêwîst e Fîlîz di nava partiyê de di asta navendî de cîh bigre, ez dihizirim ku pêwîst e wezîfe bigre, wê baş be. Ez dipejirînim ku derdorên cûda, hizrên cuda cîh bigrin di nava vê partiyê de. Pêwîst nake ku îleh tevlî me bibin, dibe bi hizrên xwe, bi komên xwe di çarçoveya rêgezên xwe de –ku ezê bêhnekê şûndatir vekim- jî çêbibe. Min vê yekê berî niha jî gotibû. Vaye Ufuk Uras heye, wana dikarin bi pêkhateya xwe ve, bi wê pêkhateyê ve werin, an jî pêwîst e di demeke dirêj de hevpar tevbigerin. Nexwe em nikarin siyasetê bikin, siyaseta demokratîk nabe. Ev berpirsyariya wana ye jî. Ji bo partiya siyasî, min berê jî qala Aksu Bora kiribû. Ez bawer im hevala Pinar Selek e. Min yek-du gotar (meqale) ên wê xwendibû. Akademîsyen e. Destnîşankirinên wê yên li ser siyasetê, baş in. Gelo tê nasîn? Baş e, pêwîst e mirov xwe bigihînê. Dikare ji wî re were vegotin ku eger ew bixwaze di nava siyasetê de nêrînên xwe rave bike û têxe jiyanê, pêwîst e di nava partiya siyasî de cîh bigre. Ez dihizirim ku di nava partiya siyasa de koma femînîst û derdorên femînîst jî cîh bigrin. Ji bilî vê jî van pirsgirêkên hawîrdor(jîngeh)ê, vana girîng in. Hawîdorparêz jî dikarin di nava vê partiya siyasî de cîh bigrin. Min nivîsên Dilawer Demîrag xwendibû, nêrînên wî ne xirab in. Di Kovara Bîrîkîm de dinivîsîne. Ez dem bi dem dikarim kovara Birikîm bigrim. Pêwîst e di vê çarçoveyê de bi akademîsyenan re, bi rewşenbîran re, bi nav û nêrînên cûda re, bi rêgezên ku ez bêhneke din bidim re, di çarçoveya sê rêgezan de hevdîtin werin çêkirin. Pêwîst e vana, her wisa derdorên berfireh di nava partiya siyasî de cîh bigrin. Ez dihizirim ku pêwîst e femînîst jî, hawîrdorparêz jî û komên cûda jî bi nêrînên xwe ve di nava partiya siyasî de cîh bigrin. Pêwîst e partiya siyasî, weke xeleqa sêyemîn, li her deverê Tirkiye xwe birêxistin bike.
Min hevpeyvîneke Îbrahîm xwend. Hejmareke Kovara Harman nû dane min, ez nizanim ka kîjan hejmar e. Ez bawer im guncav dîtine, nîqaşên wisa pir nadin min. Navên ku li wir hatine nîqaşkirin hebûn. Celal Beşîktepe tê nasîn. Dikare bi derdora Harmana Nû re, bi wî re jî careke din hevdîtin were çêkirin. Ji xwe demekê berendamê Parlamenteriya Mersînê bû, ne? Mirov dikare here em wî. Îbrahîm wî nas dike, ew dikare biçe. Celal, ji amedeyî (lîse) hevalê min ê refê ye, hunê silavên min li wî bikin. Hun dikarin jê re bêjin ku Ocalan wisa dihizire ku, eger dixwaze nêrînên xwe ragihîne nav siyasetê, eger dixwaze siyasetê bi van nêrînên xwe bike, wê demê –ew berê jî bûye berendamê parlamenteriyê, dikare dîsa bibe- divê di partiya siyasî de bixebite. Celal mirovekî rêxistinger e, wê baş û bandorker bibe. Hun dikarin jê re bêjin ku Ocalan wisa dihizire. Ertugrul Kurkçu hebû, Mahîr hebû, dikare bi van derdoran re hevdîtin werin çêkirin. Helbet eger ji nava wan jî, hinde navên diyar bixwazin bi navê koma xwe, lê di çarçoveya rêgezên hevpar de, tevlî bibin, dikarin tevlî bibin. Pêwîst e beşên Elewî yên durist, rewşenbîrên Elewî jî werin tevlîkirin.
Ez dixwazim van sê mijaran bidim ji bo partiya siyasî. Ez dihizirim ku pêwîst e van sê rêgezan bigrin dîqetê û li gorî vê di kongreya xwe de rêzikname û bername ji nû ve li ber çavan re derbaz bikin û di vê bingehê de siyasetê bikin. Nexwe wê berevajiya vê, vaye partî falan têne girtin; eger wisa biçe, wê nikaribin biserkevin. Yekemîn rêgeza hevpar, Komara Demokratîk e. Qesta min ya ji vê, demokratîkkirina dewlet e. Rêgeza duyemîn; Welatê demokratîk e. Min berê weke welatê hevpar diwesfand, qesta min ya ji vê, ev tevahî axa welat e. Welat dîsa hevpar e, lê ji bo ku were zanîn ku di van axan de her kes, rastiya netew û etnîsîteyên cûda dijîn, ez dibêjim welatê demokratîk. Rêgeza sêyemîn; Netewa Demokratîk e. Ji bo ku baş were fêmkirin, ji bo ku were bîra we ez têgîna demokratîk didanimserê her yek ê. Komara demokratîk tê zanîn, welatê demokratîk, axa welatê hevpar e, em bi sînoran re mijûl nabin, lê pêwîst e bi rengekî demokratîk were îfade kirin. Têgîna netewa demokratîk, demokratîkbûna netew, tişta ku ez dixwazim li vir bêjim, di rastiyê de netewa pirerengî (çoklu) ye. Ne tenê Kurd û Tirk hene, etnîsîteyên cûda û hindikahî/azınlık jî hene, ez ji çanda ku tevahiya vana hembêz bike, çanda pirerengî, nasnameya pirerengî, netewa pirerengî, ji yekbûna vana re, ji tevahiya vana re dibêjim netewa demokratîk. Ev li Îspanya heye. Hun dizanin, li wir yek netewa Îspanyol nîne, welatê hevpar heye, Îspanya heye, lê feraset û dewletek, ku herkesî bike Îspanyol, bike netewa yek tîp û yek zimanî ferz bike, nîne. Li Îngilîstanê jî feraseteke ku dişibe vê heye. Min berê jî diyar kiribû, weke ya li Tirkiyê heye feraseta yek dewlet, yek netew, weke Kuna Tarî ye. Hertiştî dadiqurtîne, dema hewl dide bişînbîne xwe û bike yek tîp, tune dike. Kurd dikarin bi rêka DTK netewebûna xwe ya demokratîk pêkbînin. Di derbarê demokratîkbûna Kurd, netewebûna demokratîk a di bingeha demokratîk de ye. Me ji bo wê got, navenda DTK Amed e. Ev bi taybet li herêmê tê birêxistinkirin. Lê partiya siyasî wê li tevahî Tirkiyê be. Wê bernameya wê jî li gorî vê be, bi pirsgirêkên Tirkiyê re, bi demokratîkbûna tevahiya Tirkiyê ve eleqedar be, ango divê bibe partiyeke Tirkiyê. Pêwîst e li gorî vê ji nû ve rêzikname û bernameya partiyê were nîqaşkirin û ji nû ve were birêkûpêk kirin. Ji bo vê jî dikarin sûd ji pareznameyên min, ji nîqaşên min ên berê bigrin. Dikare bi navê min van her sê rêgezan di manşetê de werin dayîn, pêwîst e vana baş werin nîqaşkirin. Ez pêşniyar dikin ku partiya nû xwe di vê çarçoveyê de pêşbixîne û weke stratejîk wisa xwe birêxistin bike. Mirov dikare tenê wisa ji kapîtalîzma Qumarê ya li Anatolya rizgar bibe.
Vana dikarin bi awayekî pir û pir bi derdorên cûrbecûr ên siyasî re, bin nêrînên cûda re werin nîqaşkirin. Min rêgezên hevpar ên ku her kes bikaribe tê de cîh bigre danî holê. Dikare di vê çarçoveyê de were meşandin. Ez dixwazim rexneyekê jî di vê mijarê de diyar bikim.
Duran Kalkan, di çapemeniyê de dibêje bûyera Reşadiye ne encama guhartineke stratejîk e, lê ev bûyer li dijî hesaskirina mercên min hatiye pêkanîn. Gelo ev mîsoger e? Wê demê ma weke Komên Xweser (Otonom) li Deryaya Reş dimînin; vana kîne, gelo di nava wan de Tirkman hene? Ne ji bo tiştekê, lê li ku derê ne û hejmara wan çend in? Nexwe komên xweser (otonom) in, ji bo nirxandinê ez dixwazim bizanibim. Ji bo mirov bikaribe hinekê fêmbike ku ev kom bi kîjan kesan ve pêk tên, di nava wan de beşên cûda jî hene, yan na.
Li Deryaya Reş vebelav bûne. Wa wisa ye? Wê demê helbet dikarin weke komên nîv-xweser/otonom biryarên xwe bidin. Min berê jî gotibû, dibe kesek nikaribe wana bigre. Nikarin hinde hesasiyetan bibînin. Lê li ku derê ne, çiqas hene, hejmara wan çend e, helbet ez vana nizanim.
Murat Karayilan dibêje di nava pêvajoya 11 mehan a nepevçûnê de 149 operasyon û 49 êrîşên hewayî hatine pêkanîn û di encam de 94 gerîla, 123 leşkeran di nava van êrîşan de jiyana xwe winda kirine. Wekî din çi diyarkirinên wî hene, ji bo nepevçûnê çi dibêjin? Dibêjin destkeftiyên siyasî hene. Bi taybetî jî ji bo operasyonên KCK û van lêgerandinên navendan yên vê dawiyê dibêje vana şerê pevşêwrî ne (danışıklı dövüş); her wisa vana ne cîdî ne, vana nederçûyî ne (çıkışsız) û di vebûna demokratîk de ne samîmî ne. Ji bo nepevçûnê jî dibêje, destê wan li ser tetîkê ne, amadekar in, lê wê ne ew bin yên ku destpêkê pêlî tetîkê bikin. Baş e, nexwe wisa ye. Ez bawer im kom hîn jî li her derê nava Tirkiyê hene.
Ez rêberiya stratejîk im, ez destnîşankirinên sosyolojîk dikim, ez fermanan nadim, ez vê rast jî nabînim, wê di hêla etîk (exlaq)a siyasî de rast nebe, ez nêrînên xwe diyar dikim. Mafê min ê nîqaşê weke herkesî heye. Lê weke min berê jî gotiye, wê ew bi xwe biryarên xwe bigrin.
Nexwe Avnî Ozgurel dibêje ku di nava saziyên dewletê de nakokî nîne. Ji bo min jî dibêje heya ez neyêm dîtin, wê pirsgirêka Kurd çareser nebe, eger destûra bingehîn a herî demokratîk jî were kirin, heya hun Ocalan nebînin, hunê nikaribin pirsgirêka Kurd çareser bikin. Tiştên ku di nûçeyên ji bilî TRTê, derdikevin pêş çi ne, çi hene, çi di derbarê min de tê gotin, gelo, erênî yan neyînî, rexne hene?
Li Wanê çi heye, pêşketinên çawan in? Li Wanê bûyer hene, gelo reaksiyonên gel bi xwe çêdibin? Li wanê pêşveçûn hene. Ez bawer im bûyer li Ercîşê zêdetir in, li wir jî tevgerdariyekê (hareketlilik) heye. Wekî din çi heye ku bixwazin ji min fêrbibin, tiştên ku ji aliyê gel ve tê xwestin ku ji min fêrbibin hene?
Di rastiyê de berê jî di vê mijarê de pir hate nîqaşkirin, min nedixwest ku ez bikevim vê mijarê. Tevahiya vana şerê pevşêwrî ye (danişiklî döğüş), vaye yên me jî dibêjin. Belê tevahiya vana şerê pevşêwrî ne; operasyon-moperasyon nînin, têketina daîreya taybet, tiştên odeya kozmîk, tiştekî wisa nîne. Kengî AKP operasyonan dike li ser Kurdan, wê demê ji bo ku ser wê bigre û bêje vaye ez dixwazim hinde gavan biavêjim, lê li pêşiya min dibin asteng, artêş astengiyê derdixîne pêşiya min û bi vî rengî nediyariyê çêdike ji bo Kurdan. Kengî operasyonan li ser Kurdan pêktînin, wê demê ji bo ser operasyonan bigrin, yekser hinde tiştan li dijî artêşê jî dikin, wisa didin diyarkirin ku wana li dijî artêşê operasyonan pêşdixînin, hewl didin ser tiştên ku li Kurdan dikin bigrin. Vaye, niha jî operasyona li dijî KCKê kir, bi vê çewsana/baskıya ser qerargehê û falan re rojev guherand. Tevahiya rewşenbîran jî –tê gotin ku deng ji Ewrûpa dernakeve- û reaksiyonên ku bên jî ji holê rakirin. Operasyona li dijî KCKê çêbû, ev provokasyone e, lê ji kesekî deng derneket, nayê nîqaşkirin. AKP li gel Artêşê di nava rewşa şerê pevşêwrî de ye. Ev heft sal in ku AKPê vê dike. Dibeje vebûna demokratîk, lê ev ne vebûna demokratîk e, ev ne vebûn e, bibe bibe ev vebûna zordestî û zextan e. Vaye wan Kurdên ku hewl didin hinekî azad bimînin, davêjin girtîgehan, dibêjin endamên KCKê ne.
Pêşiya wê beşa Kurd a dixwaze siyaseta azad ûdemokratîk bike digire, lê artêşê dike bahane. Ango ji Kurdan re dibêje xwe bavêjin ber bextê min. Min berê jî gotibû, li aliyekî Kurdan tesfiye dike, li aliyê din jî hinde malbatên Kurdan bi tiştên weke pere ve hewl dide bi xwe ve girê bide, ev ne vebûn-mebûn e. Pêwîst e Kurd li hemberî vê, ji bo tevahî Tirkiyê vebûna xwe ya rasteqîn, sekna xwe ya demokratîk têxin jiyanê. Eger wê siyasetê bikin, eger wê têkoşînê bikin ji bo azadiya xwe, wê demê pêwîst e vê provokasyonê baş bibînin û derxin zanebûnê bê ka vana çi ne. Heta ev dikare di 2010an de weke peyamekê jî were rêkûpêkkirin. Pêwîst e AKPê daxînin ji sedî deh. Ji bilî tasfiyê ti çareseriya vana nîne. Dixwazin Kurdan bi vê rêkê bi xwe ve bidin girêdan. Vaye min li hemberî vê, parêzname pêşxistin. Detayên di derbarê vê de hene di parêznameya min a Demokratîkkirina Çanda Rojhilata Navîn de. Ji bo ku hun bikaribin van lîstokên wisa vala derxînîn û siyasetê bikin, pêwîst e hun vana fêmbikin. Min ji bo vê sedemê akademiyên siyasetê pêşniyar kiribû, lê pêk nehat, we nekarî hun pêkbînin. Pêwîst e teqez vana werin kirin. Pêwîs te vana li pir cihan, heta li her çar perçeyan, li Îran, Îraq, Surî, li Kurdistana Tirkiyê, heta li Ewrûpa; min ji bo jinan gotibû Akademiyên azadiyê, vana têxin jiyanê. AKP jî van tiştên ku me gotine girt û gelek akademiyên siyasetê vekir, nexwe min ji bo ku hun tevahiya vana nîqaş bikin, di çarçoveya parêznameyên min de derxînin zanistiyê û pir rehet siyasetê bikin, min akademiyên siyasetê pêşniyar kiribû. Di vê navberê de pêwîst e hun bizanibin ku tevahiya saziyên demokratîk bi awayekî bandorker û xurt bikarbînin.
Pêwîst e hun xwe baş îfade bikin, li her platforman, rastiyan bi serbestî vebêjin û nîqaşan bizanibin. Pêwîst bû Sebahat jî, Emîne û Gulten jî derketibana kursiya meclîsê û van tiştên min û provokasyonên AKPê, li pêşiya gel nîqaş kiribana, pêwîst bû qiyametê rakiribana. Pêwîs bû nêrînên xwe yên di derbarê çareseriya pirsgirêka Kurd a demokratîk de vegotibana, eger hewce ba pêwîst bû tevahiya raya giştî rakiribana ser piyan, lê nekarîn bikin. Ezê li vir rexneyekê li Parlamenteran bikim. Nekarîn kursiya meclîsê, ya siyasetê, têr û baş bikarbînin, nekarîn têr baş siyasetê bikin. Nekarîn weke Kamer Gençekê jî qiyametê rakin.
Ez bi vê wesîlê careke din jî dibêjim. Ez dixwazim di vê bingehê de peyama xwe ya 2010an jî bidim. Vaye KCK dibêje nîjadkujiya siyasî ye, rast e, nîjadkujiya siyasî ye. Tişta ku li ser Kurdan tê pêkanîn nîjadkujiya siyasî ye, nîjadkujiya aborî û çandî ye. Ez dizanim ku li dijî vê jî berxwedaneke cidî ya gel, bi sekneke birêxistî re li dijî vê derdikevin û ez bi wan bawer im. Pêwîst e di sala 2010an de rêxstingeriya xwe ya siyasî bilind bikin û tevahiya hêza xwe ji bo gihiştina azadiyê seferber bikin. Ez careke din diyar dikim ku pêwîst e di bingeha demokratîk de sala 2010ê bibe sala têkoşîneke mezin. Wê helwesta AKPê û sekna gerîla jî heya 15ê Sibatê zelal bibe. Ebas dibêje, komên xweser/otonom in, reaksiyonên wan bi xwe hene, em jî nikarin wana asteng bikin. Ez jî nikarim wana asteng bikim. Min heya niha tiştek kir û me heya vê derê anî. Lê pêwîst e hukimet bibîne ku wê wisa dewam neke. Ez li vir wisa taktîk-maktîk nadim, ez ferman jî nadim, ez vê yekê rast jî nabînim. Ya min ne rêberiya pratîk e, lê ez dikarim rêberiya siyasî û bîrdozî bikim; ez vana jî weke nirxandinên sosyolojîk pêşkêş dikim. Lê eger wisa pêşbikeve, wê kesek nikaribe pêşiya vê bigre. Wê ne tenê li çiyan, wê encamên pevçûnan pir biêş be û wê kûr bibin. Ji ber vê ye ez dibêjim pêwîst e rewşenbîrên Tirk jî vana bîbînin û bi gelê Kurd re siyaseta demokratîk bimeşînin. Pêwîst e wana jî, li şûna ku bi provokavakayonên AKPê bixapin, tevahiya vana aşkere bikin û qiyametê rakin. Dikare vana jî werin ser zêdekirin û ji parêznameyên min jî sûd were girtin û peyama min ya 2010an were rêkûpêkkirin. Bila zimanê wê baş û guncav be. Dikare ji parêznameya min a Demokratîkkirina Çanda Rojhilata Navîn jî sûd were girtin. We çi ji vê parêznameyê kir? Bûn çend rûpel? Wê bibe pirtûkeke hejmara xwe çend? Ma dused rûpel ne kêm in? Ma bi Nexşeya Rê re? We we nekarî hûn 160 rûpelan bigirin, ma ne wisa ye? Pirtûkên din çend rûpel bûn?
Ez rewşa Parlamenteran a derxistina dadgehê dizanim, min guhdar kir. Bila Aysel hay ji xwe hebe. Bila nekeve tiştên girtinê falan. Tişta parlementoya Ewrûpa heye, dikare biçe Ewrûpa, lê dîsa jî ew bi xwe dizane. Ez heman tişt ji bo Ehmed Tirk jî dibêjim. Ehmed dikare biçe Başûr jî. Bila ji Barzanî û Talabanî re bêje, “DYE li pey mafên we digere, bila li pey mafên min jî bigere”.
Ma ji Bekîr re ceza hate dayîn? Dogan Erbaş hîn dost e? Kî hatiye şûna Ertugrûl Ozkok?
Ezê li ser nameyan biaxivim. Nameyên ku ji bo min ji girtîgehan hatine hene, ezê di derbarê wan de hinde nirxandinan bikim. Gelek nameyên biçûk-biçûk tên ji Tekîrdag ê, du name jî ji girtîgeha Wanê hatine. Dîsa min ji Bakirkoyê nameya Gonul Erdogan û Narîn Falay girt. Ez silavên xwe ji hevalên jin ên li Bakirkoyê re dişînim, min nameyên wan begem kir. Yeke din jî hebû li wir, Mesîl Demîralp, dikare bi wan re hevdîtin were çêkirin. Ez bawer im pir hevalên jin li wir hene. Dîsa komeke hevalên jin heye li Betlîsê. Name nivîsandine. Dîsa ji girtîgeha Mîdyatê nameyên Încî Roj û Şadiye Manap hene, ezê di derbarê wan de yek-du tiştan bêjim. Nirxandineke pir biçûk ku 18 rûpel e, ya Enver Ozkartal dane min, destnîşanên felsefî dike. Min girîng dît, kûr bû, wisa diyar dibe ku cewhera parêznameyan fêmkiriye. Ez pêşniyar dikim ku xebatên xwe bidomîne. Ez bi giştî nameyên ku ji girtîgehan tên baş dibînim. Pêşketina hevalan ne xirab e. Lê weke ku Enver Ozkartal jî dibîne berxwedan tenê ne tiştekî daringî (madî) ye. Li girtigehê berxwedan tiştekî arişî (manewî) ye. Tu nikarî di girtîgehê de tenê weke daringî (madî) li ber xwe bidî, tu nikarî di mercên girtîgehê de tenê weke fîzîkî li ber xwe bidî. Eger tu tenê weke daringî (madî) li ber xwe bidî, wê ev yeke te bibe heya tunebûnê, pêwîst e hun hêza xwe ya arişî (manewî) derxînin holê. Pêwîst e mirov weke arişî (manewî) xurt be ku bikaribe di mercên girtîgehê de li ber xwe bide. Wê sala 2010ê ji bo hevalên girtîgehan bibe sala azadiya arişî (manewî), ez di vê bingehê de sala wan a nû pîroz dikim.
Dîsa, destnîşankirina Enver Ozkartal a di derbarê têgîna qutbûna bêdawî heye. Ez dihizirim ku hevalên jin jî ev yeke fêmkirine. Û ez dihizirim ku di vê wateyê de hêzeke arişî (manewî) jî derxistine holê. Tişta ku ez ji qutbûna bê dawî qest dikim, qutbûna ji çanda serwer a pênc hezar salî ya zilam e. Ez vê serdestiya pênc hezar salî ya li ser jinê weke çanda tecawîzê diwesfînim. Qutbûna ji vê çandê, helbet wê azadiya jinê bîne. Azadiya jinê bingeha azadiya demokratîkbûna civakê ye. Min jinê, wêdatirî ji netew û çîn, weke yekemîn beş û netewa bindest a civakê, wesfand. Helbet azadî û wekheviya jinê, rêka tenê ya wê biçe civakeke azad e. Eger em dibêjin wekheviya civakê, wê demê pêwîst e em vê yekê pêkbînin. Ez bi têgîna evîna bêdawî jî vê qest dikim, eşkerekirina evîna azadiyê, ne di wateya daringî (madî) de, lê di wateya arişî (manewî) de, eşkerekirina hêzeke mezin e. Hunê nikaribin ji vê qezenceke daringî (madî) yan jî kêfxweşiyê bidest bixin, lê hunê weke jin bikaribin azadî û xweşikbûnê,
Ez dihizirim ku jin, ne tenê di wateya siyasî de, lê di wateya bîrdozî û arişî (manewî) de jî wê kûr bibin, kûr bûne. Ez dihizirim ku wê di bingeha qutbûna bêdawî ya ji çanda zilamê desthilatdar, di sala 2010an de azadiya xwe bilind bikin. Min akademiyên jina azad, akademiyên azadiyê pêşniyar kiribû. Ji bo jinê dikare tiştên ku min berê gotine, parêzname jî di nav de, peyameke cûda ya sala 2010an were weşandin. Min nameyek nû ji Încî Roj girt, ew keseke seyr (ecêb) e. Min berê jî pirsgirêkên wê yên di derbarê girtîgehê de anîbû ziman, min di derbarê vê de name ji Şadiye Manap jî girt. Încî Roj qala reaksiyonên xwe yên li hemberî vê jinê dike, heta dibêje ew ê xwe ji ber wê bişewitîne. Ez vê rast nabînim. Min ji xwe berê jî gotibû ez naxwazim ku heval zirar bidine xwe. Min berî niha jî ji Încî Roj û Şadiye Manap re gotibû; bila pirsgirekên xwe ew qas nehînin rewşa neçareseriyê. Pêwîst e beyî ku bûyerê bînin vir, bizanibin ku nîqaş bikin. Heta min ji wan re pêşniyar kiribû ku van nîqaşên xwe ji kesê sêyemîn re vekin, ez dîsa pêşniyar dikim. Ez dihizirim ku wê ev yeke encamên hîn berhemdartir bi xwe re derxîne holê. Di vê bingehê de dikare wana bêne dîtin, bi wan re were axaftin û ew werin agahdarkirin. Mirov dikare biçe girtîgeha Bakirkoyê jî. Min nameya Gonul Erdogan jî begem kir. Dikare li ser dîroka Tirkmanan bixebite. Ez silavên xwe li tevahî hevalên jin ên li Bakirkoyê dikim. Ji girtîgeha Wanê nameya Silhedîn Sayan heye. Nameyên ku ji girtîgeha Edirne hatine hene. Ez ji tevahiya hevalan re silavên xwe birê dikim. Ez bawer dikim ku wê di sala 2010an de azadiya xwe ya arişî (manewî) kûr bikin. Dîsa min nameyek ji kesekî bi navê Mehmet Seyît Ocalan girt. Ne mirovê min e, ji Goklu ya Jorîn e, gundê me yê cîran e. Ez silavên xwe ji wî re radigihînim. Ez silavên xwe li gelê me yê li Mûş, Kop (Bulanık) û Wanê dikim.
Roj baş
Ji herkesî re silav
30 Kanun 2009
- Ayrıntılar
Ji gelê me û raya giştî re!
Di 31’ê kanûnê de bi şev saet navbera 19:00-21:00’an de li Qadên Parastina Medya li hember qadên Çiyareş, Girê Cehenem û Gundê Êlihê ku girêdayî Zapê ne êrîşeke bi hawan û obûsan hate li dar xistin.
1 Çile 2010
Navenda Ragihandina Çapemeniyê ya HPG’ê
- Ayrıntılar
Ji gelê me û raya giştî re!
Di çarçoveya ked û hewldanên çareseriyê yên Serokatiya me û biryara ku tevgera me girtiye, ji 13’ê avrêlê pê ve em wekî Hêzên Parastina Gel di sekna bêçalakîbûnê de man. Berî biryarê, ku em biryara xwe ya bêçalakîbûnê ya di dema hilbijartinê herêmî de girtiye jî lê zêde bikin, bi tevahî em 9 meh di sekneke bêçalakîbûnê de man û bi vî awayî em hatin dawiya salê.
- Ayrıntılar
Li odeya min şibake vekirin. Derketina hewagirtinê jî kirin du seat. Seatek ji bo serê sibê û seatek jî ji bo piştî nîvro; ez du seatan derxistin hewagirtinê. Me duhu dîsa bi çar hevalan re hevdîtin çêkir. Me bi wan re jî sohbet kir.
- Ayrıntılar
Tenduristiya min weke her demê ye, tiştekî din cûda nîne. Weke ku min berê vegotiye ye. Di vê mijarê de tiştekî ku guherîbe nîne. Baş e, ew qas ne girîng e, zêde li ser vê nesekinin. Hinek guheranên hûrde çêkirin.
Rondikên dayîkên me yên fedakar, hêrs û kela dilê me difûrîne. Ew dayîkên me yên ku keç û xortên xwe yên herî bedew di oxira jiyaneke azad de feda kirine û tu carî ji fedakirinê bi paş de nemane, li hember hovîtiya dijminê har, girêdayîna xwe ya bi şehîdên xwe re, bi Serokatiya xwe re bi hestên xwe yên herî dilsoz û bedew, li qadan diqîrin.
- Ayrıntılar
Ji gelê me û raya giştî re!
Di roja 11 kanûnê di navbera saetên 14:00-15:00 de, artêşa tirk li dijî girê Ferhat û derdorên wê êrîşek bi topên Hawan û Obûsan pêkanî.
12 Kanûnê 2009
Navneda Çapemenî û Ragihandina HPG
- Ayrıntılar
Amadekar: Rojda Sîverek-E. Ergîn
Beşa: 1
Pêwîst e em baş bizanibin ku em bi çi re mijûl dibin û rast nêzî rewşê bibin. Ji ber pêwîst e şoreşger rastînerbin. Dema em îro pirsgirêka Kurd bi rehengên (boyut) dîrokî, herêmî û navnetewî digirin dest û dinirxînin tişta ku derdikeve ev e; pirsgirêka ku li pêşiya me disekine ne ew pirsgirêke ku bi yek-du agirbestan, bi çend hep gotinan û bi yek-du hevdîtinan çareser bibe. Ji ber wê jî pêwîst e were zanîn ku têkoşîn di pêvajoyên pir zehmet de derbaz dibe û ji bo vê jî pêwîst e mirov xwe bi zanistê re, ji her cûreya zehmetiyan re amade bike. Ji xwe tişta ku rastiya welatê me û têkoşîna me heya niha nîşa me daye ev e. Her ku em di aliyên zîhnî, rêxistinî û çalakî de pêşbikevin û mezin bibin, emê çareseriya siyasî nêzî bikin û emê bikaribin şer bidawî bikin. Pêwîst e hinde mafên di asta bermayiyan de, sozên ku asta gotinê derbaz nakin me nexapînin. Helbet pêşketinên wisa encamên têkoşîna me ne, lê belê vana tu car têra nakin ku mirov bêje vaye pirsgirêk çareser bû û mirov bikeve nava vê hewayê.
Bi heman rengî pêwîst e dewleta Tirk û hukimeta AKPê jî rast nêzî pirsgirêkê û çareseriya wê bibe. Ne seferên tunekirinê yên bi artêşan têne meşandin, ne jî wan pêngavên tasfiyekarinê yên pêşdibînin ku rizandinê belavî nava demê bikin dikarin tasfiyekirina gelê Kurd û Tevgera me pêkbîne. Ji bilî çareseriya siyasî demokratîk a pirsgirêkê ti rêkên din ên berjewendiyê nînin. Ji bo vê jî pêwîst e beriya hertiştî zîhniyeta inkar-tunekirinê, nêzîkatiya yekdest a dewletê û siyaseta di bin wesayetê de werin guhartin. Şansê ti pêngavên ku xwe bi rêbazên zirav û bindebinde (sînsî) endeksî tasfiya PKKê kirine yên serkeftinê nîne. Ne gengaz e ku Tevgera Azadiya Kurd ku bi tecrûbe û waneyên pratîka şer a (ders) sîh sal an xwe biaras (donanım) kiriye û veguheriya çanda jiyana bi mîlyonan were tasfiyekirin. Ji ber vê jî hebakirina wext, derfet, canên cipciwan, afirandina hizrî û giyanî wê tenê êşan zêde bike. Eger ev rastî pêşdetir were birin, wê pêşketinên ku zemîna jiyîna bi hev û din re ya gelên me perçe dike û şerên navxweyî bi xwe re bîne.
Di vê xalê de îqtîdara AKPê di hundir de bi artêşê re, li der ve jî bi DYE, YE (AB) û bi hêzên paşverû yên heremî re, ji xwe bi xirabtirkirina mercên Rêbertiyê me yên tecrîteke berfireh hembêz dike re, konsepteke nû ya êrîşê daye destpêkirin. Lêgera çareseriyeke bê Kurd, PKKê û Rêbertî siyaseta inkar û tunekirinê bi xwe ye. Ji bo Rêbetiyê me statûya nû ya Îmraliyê, di bingeha plansaziyên DYE û YE de ji “çala mirin ê” re hatiye veguhertin. Ev pêngav bi encamên xwe ve ew qas bitalûkene ku dikare Tirkiyê derbaz bike û tevahî herêmê veguherîne cihê agir. Dewleta Tirk ku xwe nêzî guhartina avahiya xwe ya nîjadparêz, paşverû û dij-demokrasiyê nake, bi hêzên xwe yên îtîfakar re, di bingeha radestiyê de guhartinekê li ser Tevgera me ferz dike. Guhartina têşeyên koletiyê nayê wateya ji holê rabûna koletiyê. Wê gel û Tevgera me ku di zanistiya vê ya kûr de ye, ferzkirineke wisa tu car nepejirîne.
Nikare were hizirîn ku dewleta Tirkiyê ku di her firsendê de qala xetên sor dike nizane ku xeta herî bingehîn a gelê me ya sor Rêber Apo ye. Tevî vê jî ew pêvajoya ku weke “vebûn” ê hatiye destpêkirin bi awayekî herî sînsî û zirav hatiye veguhartin ji şer û konsepteke tasfiyê. Di vê wateyê de hatiye fêmkirin ku ew gotinên weke “vebûn”ê yên di bingeha çareseriya demokratîk û aştiyane de têne kirin, amadekariya pêvajoyeke nû ya şer e. Di rastiyê de ev ne tişteke nû ye di dîroka Tirkiyê de. Tevahî zemîn û firsendên ku ji aliyê tevgera m ve ji bo çareseriya pirsgirêkê hatine afirandin, bi dehan caran ji aliyê dewleta Tirk ve, ne ji bo çareseriya pirsgirêka Kurd, lê ji bo tasfiyekirina Gelê Kurd, Tevgera me ku vîna wî ye û Rêbertiyê me hatiye nirxandin.
Eger pêvajoya ku piştî pêvajoya 1984an ku pirsgirêka Kurd bi tevgera PKKê re hatiye rojevê ji nêz were lêkolînkirin, wê pir baş were fêmkirin ku ka kî aligirê çareseriyê ye, kî aştî û biratiyê esas digire, kî li hemberî vê di şer de israr dike û kî vê pêvajoya sîh salî ku gelek êş daye gelê me aniye vê rojê. Heya baş neyê fêmkirin ka ji aliyê dewletê ve çawa wan pêvajoyên ku tê hêvîkirin weke agirbest, nepevçûyîn xizmet bide çareseriyê hatine xerckirin û çawa û ji aliyê kîjan hêzan ve şerê ku bi mantixê “yan tunebûn yan radestbûn” êş daye gelên me hatiye ferzkirin, nikare ev pêvajoya ku em tê de ne baş were fêmkirin. Ji ber wê sedemê jî bi dîroka wê re baş û rast fêmkirina têgehên (kavram) weke agirbest, aştî, nepevçûn û çareseriya siyasî di girîngiya jiyanê de ye. Me bi vê perperspektîfê re watedar dît ku em di Tevgera Azadiya Kurd de, di xetên giştî de, diyardeya agirbest û pêvajoyên ku hatine jiyîn bibîr bînin.
Pirsgirêka Kurd di PKKê de Hatiye Ziman
Partiya me PKK rêxistinek e ku mora xwe li van sîh salên dawî yên Tirkiyê xistiye, ji bo çareseriya demokratîk a pirsgirêka Kurd têkoşînek mezin meşandiye û di vê bingehê de pêşketinên mezin afirandiye, xwe veguhertiye meyleke azadiyê, çandek jiyanê û xwe kiriye malê gelê Kurd. Ne partiya me, lê dewletê pirsgirêka Kurd afirandiye. Pirsgirêka Kurd di PKKê de hatiye ziman. Ji ber ji bo çareseriya pirsgirêkê ti derfet nehatine dayîn, ji bo me parastina rewa ya çekdarî bûye hilbijarka tenê. Ji ber vê jî ji aliyê me ve weke hilbijarka tenê, berxwedana parastina rewa ya çekdarî hatiye bikaranîn û di navbera me û KT (TC) de ji sala 1984an heya sala 1999ê, şerekê navîn ê panzdeh sal an jiyîn. Ji ber piştî agirbesta yek alî ya ji aliyê partiya me ve şeş sal an hatiye meşandin ti gav di çareseriya pirsgirêka Kurd de nehatine avêtin, pevçûn piştî 1ê Hezîrana 2004ê pevçûn dîsa destpêkirine. Tevî di vê pêvajoya şer ku wî bi xwe ferz kiriye de nêzî çil hezar mirov jiyana xwe ji dest dane jî, dewleta Tirk ku xwe ji bo endamtiya ji YE re amade di-ke û ji bo vê jî bi espiriya sifir ve têkiliyan bi cîranên di herêmê de ne re dideyne û di vê hêlê de roleke bibandor dilîze, xwe nêzî bi rêbazên demokratîk-siyasî re çareserkirina pirsgirêkên di hundirê xwe de têne jiyîn nekiriye. Ji ber vê jî ne di hundir de ne jî di derve de, di warê çareseriya pirsgirêkên xwe yên di hundir de têne jiyîn, bawerî daye.
Dewletê têgeha siyasetê di bingeha zîhniyeta xwe ya inkar û tunekirinê de xistiye rewşa herî bê qîmet, li ser jiyana rojana wê tunda ku îro civaka Tirkiyê dîl girtiye serwer kiriye, çavkaniyên aborî tune kiriye, pevçûn û pirsgirêkên civakî aniye asta herî jor, hewl daye yekdestî weke gomlekekê dînan bike ber erdnîgariya me ya pir biçandî û nasnemeyî, feraseta ji bo pere firotina hertiştê xwe û dijberiya civakê ser gelê m tevahî mirovê Tirkiyê ferz kiriye.
Berpirsyarê rewşa kaos û qeyrana ku îro tê jiyîn dewleta Tirkiyê ye. Nirxandina ku bi awayekî herî rasteqîn vê dewletê pênase dikin xwe nedomandin, bêkarî, hantalî, bûna mijara şerên îqtîdarê, dijberiya ji civakê re, ji hemdemî û civakê qûtbûn e. Zîhniyeta netew-dewlet, ku yekdestî û layîxtiya sixte ji xwe re kiriye gotin, zordarî di çareseriya pirsgirêkan de rêka çareseriyê dîtiye, neteweperestî weke olek^hembêz kiriye, lê di rastiyê de li pey demogokên nediyar in ka çi ne kaş dibe û nakeve wêdatirî figuranên lîstokên kurewî yên hêzên navnetewî û heremî, dibin sedemên bingehîn ên qeyrana ku dewleta Tirk dijî çêdikin.
Ji rewşa tê jiyîn gelê Kurd û Tevgera me berpirsyar girtin şaşitiyek, ji rê derketineke pir mezin e. Berpirsyarê bingehîn yê van pirsgirêkên ku gelê me dijîn ne daxwazên gelê Kurd ên mirovahî ne, zîhniyeta nîjadparîz, yekdest a dewletparîz e. Neçareserkirina pirsgirêka Kurd, di vê bingehê de domandina dij-demokrasîbûn û despotîzma dewletê, ewlehiya herî mezin a navendên îqtîdarê ye.
Tişta herî bingehîn ya jê tê tirsîn ne perçebûn û lewazbûna dewletê ye. Talûkeyeke wisa nîne. Tişta ku herî zêde jê tê tirsîn qûtbûna dewletê ji nîmetên xwe ye. Windakirina qoltûx û navendên xwe yên rantê ne. Tirsa windakirina pozîsyonên xwe yên cihêwaz û ji ber wan tewanbariyên xwe yên ku li dijî mirovahiyê jiyane û jiyan dikin hesap dayîn e. Ji ber neçarin hesabê wî şerê sîh sal an yê di berdêla inkarkirin û tunekirina gelê me daye meşandin bidin. Neçarin hesabê kuştina zarokên dayîkên me yên Kurd û Tirk bidin. Neçarin hesabê ew qas xîzaniya ku bi kedkar û feqîran dane jiyandin bidin. Vaye ji ber vê vêdemê hertişta ku ji destê wan dihat kirin, ji bo ku pêvajoyên agirbestan neveguherin pêvajoyên aştiyê. Ji bo vê jî her cureya komplo û pravokasyonan pêkanîne. Ji bo vê her cureya nehuqûqiyan pêşkêş kirine û xwe ji gotina herî direwa mezin nedane paş. Di vê wateyê de pir xirab bi pêşeroj, ked, giyan û zanistên gelê me re lîstine.
Weke heqîqat aştî, armanca me ya herî pîroz e ku me her tim xwestiye û me ji bo pêk were têkoşîn meşandiye. Ji bo gelê Kurd-Tirk bigihije aştiyê, me xwe ji destpêkê heya roja îro weke hedefekê danî pêşiya xwe û weke gel me xwe kîlîdê hedefeke wisa kir. Jiyîna pratîka şer a bîst û şeş sal an a tevgera me vê rastiyê naguherîne. Weke ku Rêberê me jî îfade kiriye; “Eger şer çavkaniya xwe ji pêdiviya parastina rewa ku hilbijarka neçar ya gelekê ye nagire, wê demê israra di şer de cînayet û barbartî ye.” Ev hertim di pratîkê de ji bo me bû rêgeza rênîşankar. Me ji ber ku xwest çek hembêz nekir û rêka şer nehilbijart. Di gerîna mafên xwe yên netewî û mirovahî yên bingehîn de şer, ji me re weke hilbijarka tenê hate ferzkirin. Ji ber tevahî rêkên gerîna mafên demokratîk ji me re hatin girtin, em neçar hiştin ku em têkevin nava şerekî ku me nedixwast. Dema em ketin vê rêka destxistina maf, kêreke me jî tunebû. Lê tevî vê jî, ji bo em hebûna xwe ya netewî bidomînin, me her cûreya talûkeya şerkirina bi artêşeke ku bi her cûreya teknîka hemdemê re xwe biarastin kiriye da ber çavên xwe û me mafê xwe yê parastina rewa bikaranî.
Agirbest çî ye?
Bila hezke têkoşînên netewî, hez ke jî têkoşînên rizgariya civakî be; di tevahî rêxistinên çekdarî de têkoşîna çekdarî ne armanc e, amûr e. Eger derfeta gihiştina hedefa ku hatiye armançkirin çêbibin wê ji têkoşîna çekdarî re navber were dayîn û wê agirbest were îlankirin.
Di derbarê şer, domandina şer an jî sekinandina şer de xwe gihandina bîryara nirxandina mercên awarte ya tevgreke ku nûnertiya xweserî û vîna gelekê dike na şibe ti tiştî. Ango çawa ku di taritiya ku tê de inkar û tunekirin dihate ferzkirin de tiştên yekem hatin gotin, wêrekiya qalkirina azadî û serbixwebûnê hate nîşandan û pêkanîna çalakiyên yekemîn hev û din şopand û tevahiya vana temamî bi vîna şoreşger a partiya me ve hate pêkanîn, bi heman rengî sekinandina wî agirê ku ji roja yekemîn heya piştî sîh û dû sal an hatiye pêxistin û di çareseriya pirsgirêkê de jî kirina muxataptî jî dikare dibin vîna partiya me ya xweser de pêk were. Helbet eger ev yeke encaman di gihiştina hedefê de biafirîne, xîzmetê ji rastiya têkoşîna me re bike û bibe çareseriya demokratîk a pirsgirêka Kurd wê wate qezenc bike.
Agirbest di kîjan mercan de tê pêkanîn?
Weke ku destpêkirina agir bi temamî encameke vîna me ya azad e, îlankirina agirbestê jî rewşeke wisa ye ku bi heman rengî, bi vîna me ya azad derdikeve holê. Hinde caran agirbest dikarin di bingeha tavîzên rûberû yên herdu aliyên şer dikin were îlankirin. Hinde caran jî dikare di bingeha şkandina vîna aliyê din agirbest werin îlankirin. Dîsa agirbest eger di navbera herdu aliyan de hevsengek (denge) were çêkirin, herdu alî li ser hev serkeftinê bidest nexînin, lê di bingeha hev bandorkirinê dikare were pêkanîn. An jî hêzên ku baweriya xwe didin xwe, hêza xwe, vîna xwe ya azad bikartînin û hedef dikin ku li ser dijminê xwe serkeftinên siyasî pêkbînin, dikarin agirbestên derbazdar îlan bikin. Wekî din ji bo pêşiya pêşketinên dîplomatîk werin vekirin, ji bo mercên ku şer diafirînin ji holê werin rakirin an jî ji bo hinde qenal werin vekirin agirbest dikarin werin pêkanîn.
Teşeyên agirbest an
Eger dewlet li hemberî hev agirbestan pêkbînin û bêjin ku aştî îlan kirine jî, di cewher de hertim li hemberî hev di pozîsyona şer de dimînin. Ku eger dewlet ne di pozîsyoneke şer ya li hemberî dewletên din de jî be û gavên ku şer biafirîne neavêjin jî, dewlet li ser civaka xwe şer dimeşîne. Ango dewlet şerê li ser civaka xwe îfade dike.
Dibe wan agirbestên ku derketine holê agirbestên yek alîbin, dibe dualî jî bin, lê agirbest di cewher de bêdengbayîna çek û pevçûnên di navbera herdu aliyan de îfade dike. Em weke tevger pêvajoyên agirbestan weke pêvajoyên “parastina pasîf” digirin dest. Ji lewra em pergala xebatkirina di sekna parastina pasîf de, rêxistina wê, ferasata çalakiya wê, hedef û hêzên wê li gorî mercên agirbestê diyar di-kin. Tecrûbeya agirbesta yek alî ya tevgera me heye. Kêm zêde tê zanîn ku ka em di rewşên agirbesta yek alî de çawa tevdigerin, çi esas digirin û çi pêşdibînin. Di rewşên agirbesta yek alî de em hêzên xwe yên parastinê yên çekdarî teng dikin, wan di rewşa yekiniyên herî biçûk de digirin û wan dikişînin qadên ku dûrî dijmin in. Ango rola ku hêzên me yên çekdarî di van pêvajoyên ku em weke pêvajoyên parastina pasîf bi nav dikin de dilîzin, jêvegerandinî (caydırıcı) ye. Hêzên di nava rewşa şerê parastinê de ne, li gel taybetmendiya tirsandin û dijmin ji ji her cureya êrîş û bandoriyan jêvdigerîn, roleke girîng dilîze di hêvî, bawerî û wêrekî dayîna gel û gelên bindest de. Ango hêza wî heye ku di aliyekê de moral bide gel, propexande bike, di aliyê din de jî dijmin bîne rewşeke wisa ku dev ji tiştên dike berde. Rola ku di van her du mijaran de dilîze mezin e. Ji bo ku hêzên parastina rewa bikaribin vana jî bikin, helbet pêwîst e birêxistî, bi dîsîplîn be, pêwîste di wê hêzê û xwedî wê tevgerêbe ku bikaribe wan êrîşên dijmin vale derxîne. Ya din jî pêwîst e xwedî wê perwerdê, hêz û mewziya be ku bikaribe li ser dijmin rola jêvegerandinê bilîze. Eger ne wisa be, wê nikaribe rola jêvegerandinê bilîze. Pêwîst e tevgereke ku agirbestan dike, li gorî vê tevbigere û rêxistingeriya xwe li gorî vê pêkbîne.
Wê bidome
- Ayrıntılar
Amadekar: Rojda Sîverek-E. Ergîn
Beşa 2
Xalên ku pêwîst e di pêvajoyên agirbestan de werin dîqatkirin
Di qonaxên agirbestan de desthilatdar wan qonaxên agirbestan di bingeha bidestxistina hinde serkftinên siyasî û psîkolojîk ser gerîla dinirxînin û hinde çalakiyan pêşdixînin. Lê eger li dijî vê gerîla jî bi dayîna hinek bersivên bibandor re peyama sekna sexlam a parastina rewa bide, wê ev yeke roleke jêvegerînê bilîze û wê wî hêza desthilatdar neçarî çareseriya siyasî bike.
"Sê qonaxên parastina rewa hene. Ya yekem, hêz xwe di dema agirbestê de diparîz in, derbazî pozîsyona parastinê dibin, li dijî tunebûnê tevdîrên pêwîst digirin. Ya duyem, dema bi armanca tunekirinê êrîş hate kirin, wê demê şerê parastina rewa tê destpêkirin. Ya sêyem jî parastina topyekûn ya li dijî êrîşa topyekûn e. Ango eger êrîş û tunekirin li dijî gel be û giştî be, wê demê parastina topyekûn ku gel jî di nav de cîh digire, tê kirin. Ev cûreyek parastina rewa ye û di asta gerdunî de mafekî destûra bingehîn e”.
-Rêber Apo-
Qonaxa yekem, rewşa parastina rewa ya em îro tê de ne îfade dike. Eger desthilatdar êrîş bike, wê di vê rewşê de li dijî wî mafê parastina rewa bê bikaranîn û eger pêwîst be wê bersivdan (mîsîleme) ku pêdiviyeke parastina rewa ye, were kirin. Di vê qonaxê de ti rewşeke şer nîne. Hîn zêdetir di navêndê de ew mercên agirbest û atmosfera ku hatiye afirandin serdest e. Lê ev ne navengeke aştiyê ye, tenê navenga agirbestê ye. Pêwîst e di vê pêvajoyê de hîn zêdetir têkoşîna gel were bilindkirin.
Agirbestên ku PKKê îlan kirine
Weke tevger me di nava şanzdeh sal an de -ji sala 1993ê ji vir ve, herî dawiyê jî di dîroka 1ê Cotmeha 2006ê de- tam pênc car agirbest îlan kir. Me hişt ku herî kêm ji sêyan yek pêvajoya bihûrî di nava navênga agirbest û nepevçûnê de were jiyîn. Me ji 2ê Tebaxa 1999ê û pê ve pênc sal an hêzên xwe yên çekdarî li derveyî sînorên Tirkiyê girt. Me ji çiyan û li derveyî welat komên ku jê re werin gotin qasidên aştiyê şandin Tirkiyê. Me di vê demê de nûbûneke bîrdozî ku xwe dispêre ser guhartina paradîgma, guhartina stratejîk û ji nû ve avabûna rêxistinî jiya û me xwe anî rewşeke bûna tevgereke ku çareseriya siyasî demokratîk a pirsgirêka Kurd dimeşîne.
Rêber Apo bi armanca vekirina pêşiya çareseriya demokratîk di salên 1993, 95, 98an de agirbestên yek alî pêkanî. Lê weke ku vana ti encam nedan, dewleta Tirk di tasfiyekirina têkoşîna azadiya gelê me de van pêvajoyên agirbestê weke firsendekê dît û weke zemîna zêdekirina êrîşan nirxand. Lê belê Rêber Apo bi wê bangawaziya ku, tevî van nêzîkatiyên dijber, li Îmralî kiriye re, piştî dîroka 2ê Tebaxa 1999an şûdetir, bi temamî stratejiya têkoşîna çekdarî berda, hêzên gerîla ji sînorên Tirkiyê vekêşand û di bingeha xeta parastina rewa de ji nû ve bimewzî kir. Bi vî rengî ti tişt jî ser dewleta Tirkiyê ferz nekir, lê eger niyet û vîna çareserkirina pirsgirêkê heba, ji bo pêkanînê derfetên pir rehet da wî. Tevî vê jî Tirkiye ku ti hincetên wî di mijara gav avêtin û di neçareserkirina pirsgirêkê de nemaye, nêzîkatiya çareseriya pirsgirêkê neda nîşandan. Dema li hemberê zextên hundirîn û derve tangav bû jî, bi armanca xapandina raya giştî, dibin navê vebûnê û çareseriyê de, qala tiştên ku ji bo gelê Kurd tê wateya heqaretê yên dîtbarî ku naçe wêdatirî gotinan kir, ku di mercên nû de berdewama siyaseta inkar û tunekirinê ye. Lê di rastiyê de di derbarê çareseriya pirsgirêkê de ti nêzîkatiyên rasteqîn û îqnakar, tevî van tiştên weke vebûn û çareseriyê pêşkêş nekir. Li dijî wan gavên me û daxwazên gelê me yên bibîryar, ku di çareseriyê de vexwandinin, jî yekser Serokwezîr Erdoxan bi polîtîkayên inkar û tunekirinê yên “emê sîlbikin û ji serî ve destê bikin” gef li gel û tevgera me da xwarin. Gelek caran bi gotina “tişta ku pêwîst bû em bikin, me kir, bila tu kes ji van zêdetir ti gav ji me hêvî neke” danî holê ku ji bilî radestiyê ti maf ji gelê me re nasnakin.
Agirbesta yekemîn
Ji holê rabûna rastiya cîhana du blok ku bi Şoreşa Ekîmê re despê kiriye, weke guhartineke cîdî hate rojevê. Vê yekê ji bo Tevgera Azadiya Kurdistanê jî bi xwe re pêvajoyeke guhartinê ya girîng anî. Rêber Apo hewl da van pêşketinên rojane fêmbike û binirxîne; nirxand û perçe perçe tehlîl kir. Wateya guhartinê lêkola û hewl da gav bi gav Tevgera Azadiyê di vê bingehê de biguherîne. Di srtatejiya têkoşînê ku xwe di sala 1993ê pê ve spartiye ser espîriya Şerê Gel ê demdirêj de guhertin da destpêkirin. Agirbesta ku Tevgera me di Bihara 1993an de îlan kiriye di vê bingehê de derkete holê. Agirbest ne diyardeyeke textîk an jî bûyereke ku ji bo derbazkirina pêvajoyê hatiye rojevekirin bû. Temamî bi pêşketinên di cîhanê de têne jiyîn re bieleqeder bû.
Ev agirbest di çareseriya pirsgirêka Kurd de dihate wateya pejirandin û dahûrandina nêzîkatiyeke stratejîk a nû. Şûna bi têkoşîna çekdarî re hilweşandina hêza dijber, wî binxistin û gihiştina serkeftinê, stratejiya bi rêbaza giftugoya siyasî re hev bandorkirina hêzên dijber, lihevkirina bi teşeyên guhartî re pirsigirêk gihandina çareseriyê dihate pejirandin.
Di vê pêvajoya agirbestê de çetekarî bandora xwe bi qandî Komara Tirkiyê di nava me de jî da nîşan. Çetekariya di nava dewletê de kete nava me jî û pêvajo sabote kir. Her wiha her çend ji bo demeke kin jî be pêvajo ji aliyê vê çetekariyê hate vale derxistin û hate berevajîkirin. Bi vî rengî pêvajoyeke şer a mezin ku pênc-şeş sal an doma û êşên wê pir bûn hate jiyan kirin.
Di rastiyê de, weke meylekê nêzîkatiya dawî bi şer anînr û ji bo pirsgirêk were çareserkirin gerandina rêbazên siyasî di eniya dewletê de hebû. Lê belê derdorên rantger yên ji şer berjewendî qezenc dikin him di eniya Tirkiyê de him jî di nava Tevgera me de ketin dewrê, hewl dan bivir li van meylan bidin û bi vî rengî şerekê tund xistin rojevê. Lê Rêber Apo ev şer bê wate dît. Hîn di agirbesta 1993an de got; “Eger şer deh sal din jî were kirin, xala ku em dîsa werinê agirbest û çareseriya siyasî ye. Bila deh hezar mirov nemirin û giftugo destpê bike, em di bingeha çareseriya siyasî û yekitiya azad a bi Tirkiyê re çareseriya demokratîk a pirsgirêka Kurd esas digirin”. Meyla çareseriya siyasî demokratîk, yekitiya bi rastiya Tirkiyê re, dijberî qûtbûna teng derketin û di vê bingehê de sekinandina tundê hate pêşxistin û hat xwestin were ku serwer kirin, lê belê ev meyl jî têra xwe nehate kûrkirin û ji ber ew hêzên ku sabote dikin nehatin astengkirin nikarî were serwer kirin. Di rastiyê de pêvajo di vê wateyê de nehate kûrkirin.
“Eger tê pejirandin em ji Federasyonê re hene”
Rêberê me, weke taybetmendiya wê demê, di agirbesta 93ê de got “Eger tê pejirandin em ji federasyonê re hene”. Di rastiyê de ev pêşniyareke çareseriyê bû ku piraniya raya giştî ya Kurd û Tirk tevlî dibûn. Cara yekem bû ku Tevgera me û Rêbertiyê me pêşniyareke çareseriyê ya ew qas şênber dikir û ji vê re digot ‘çareseriya demokratîk’.
Weke helqeyeke bingehîn a demokratîkbûnê çareserkirina pirsgirêka Kurd; azadiya nasnameya netewî, pêşketina çandî, her cûreya pêşketina venêrînvanî, rêxistingeriya siyasî û kirina siyasetê ye! Di bingeha vê de çareseriya Komareke Demokratîk, weke çareseriyeke bingehîn pêşniyar dikir. Ev ji bo çareseriya pirsgirêkê dibû pêşniyara herî şênber, herî vekirî ya Rêberê me û Tevgera Azadiya Kûrt û vê yekê tevahî cîhan bandor kiribû. Ji ber Tirkiye bandor kiribû; Tirkiye nîqaş dikir. Cîhanê nîqaş dikir, wiha ku, rêbazeke çareseriyê ya tu kesî nedikarî red kiriba bû. Bi temamî li gorî mercên ku gelê Kurd di nav de bû, ji bo pêşxistina kes, gel û ji bo gihandina wan ji danehevên bingehîn dibû rêka herî xûrt.
Vê nêzîkatiyê him talûkeya her cûreya wê nêzîkatî û cihêwazbûnên di bingeha “çi çêbibe bila bibe, lê em tenê bibin xwediyê hinde tiştan” mirov ji nirxên bingehîn dûr dixist red dikir him jî wê berteref dikir. Di vê wateyê de rêbaza ku mirovê Kurd pêşdixist, ji bo mercên ku tê de ye dibû rêbaza çareseriya herî rasteqîn a gelê Kurd pêşbixe û azad bike. Nêzîkatiya herî civakî bû ku dikarî ji bo gelên derdor û heremê pêşketina demokratîk pêkbîne, nirxên ku têkoşîna li Kurdistanê dihate meşandin derxistiye holê dixe bin xîzmeta pêşketina gel û bi wan re parvedike, ango bi temamî parveker bû. Mîsoger wê nêzîkatiya di têşeya “bila wan nirxên ku hene bibin yên min, ez nadim kesekî” derbaz dikir û bi vajiya destê xwe didehfand. Civaka Kurd rave dikir ku ew amadeye wan nirx û qezencên ku têkoşîna bîst û pênc sal an derxistiye holê bi tevahî gelên derdor û bi mirovahiya pêşketî re parvebike. Ev pêşketineke pir girîng û lêgera çareseriyeke herî şênber bû.
Beriya hertiştî KT, ji textîka me ya agirbest re neamade hate girtin. Serî lêdana me ya di dîrokeke ku KT hêvî nedikir ji agirbest re, bû sedema ku ew tangav kiriye. KT rewşeke hatin çûyînê jiya û nizanî ka wê çi bike. Ango şaşo maşo bû. Şer dibin însîyatîfa partiya me de pêşdiket. Bi awayekî şênber hate dîtin ku çi emperyalîst bin, çi jî KT be, neçarin di pêkanîna çareseriya pirsgirêkê de nikarin ji derveyî PKKê ti hêzên din esas bigrin. Hate dîtin ku têkoşîna azadiya gelê Kurd nikare ji Partî û Rêberê me qût were hizirîn, ew pirsgirêka Kurd bi PKKê destpê kiriye û bi PKKê didome. Dîsa ew propexandeyên şerê taybet û emperyalîst ên weke “pêwîst e pirsgirêka Kurd bi PKKê re neyê tevlîhevkirin, pirsgirêka Kurd cûda ye, pirsgirêka PKKê cûda ye” hatin valederxistin û rastiya pirsgirêka gelê Kurd a azadiyê û PKK weke goşt û neynûk ketine nav hev û din, heya yek nebe ya din jî nayê hizirîn hate îspatkirin.
Bi agirbesta yekemîn re hîn baştir hate dîtin ku partiya me partiyeke siyasî ye, ji bo bigihije armancên xwe yên zagonî serî li çekê daye. Ji derveyî vê jî hate nîşandin ku ti girêdana wê safsataya “terorizm” a dewleta Tirk di her qadê de propexandeya wê dike bi rastiyê re nîne, şerekê ku tê jiyîn heye û di vî şerî de jî bi rojana ew qas mirov canê xwe winda dikin. Armancên KT yên di qada navnetewî de mirovahiyê dixapîne, hizrên wan berevajî dike, li ber çavên raya giştî ya cîhanê rastiya gelê me vedişêrin di asteke mezin de hate hincirînkirin (yıpratma) û raya giştî ya navnetewî kêmek din baştir rastiya partiya me dît.
Mewziyên ku hatine qezenckirin, têkiliyên ku bi qadên din re hatine pêşxistin, bandora tevgera me ya li ser van perçeyan, dengvedana ku di saheya navnetewî de çêkiriye û eleqeya ku çêkiriye bi xwe re hîn ji nêz ve naskirina tevgera me anî.
“Agirbesta 93ê xaleke werçerxê ye”
Rêber Apo bi agirbesta demî û yek alî ku bi nirxandina pêşketinên di cîhanê û di herêmê de hatine jiyîn re di newroza 1993ê de îlan kiriye ve di têkoşîna azadiya kurd de werçarxeke nû da destpêkirin. Ji bo dîroka têkoşîna çekdarî îlana agirbestê, werçerxeke girîng îfade dikir. Her çend di serî de weke îro ew qas wate ji agirbestê re nehatibe dayîn jî, lê dibû nîşandeka girêdana gerîla ya ji otorîta siyasî re. Lê navendên çetekar yên ji şerê herdu aliyan de jî xwe gihandine rewşeke xurt, ji bo xirakirina navênga agirbestê çi ji destê wan dihat kirin. Bûyera 33 leşkeran ya Şemdîn Sakik ku endamê herî dawiyê yê Çar Çeteyê bû, di hundirê me de pêşxistî jî agirbest xira bû. Guhartinên kokdar yên di têkoşîna îqtîdar a navxweyî ya Tirkiyê de dihatin jiyîn jî parelelê vê provokasyona ku weke hinceta xirabûna agirbestê dihate nîşan re pêşdiket. Piştî tasfiyekirina Turgut Ozal ku di mijara pêwîstiya çareseriya pirsgirêka Kurd de hatibû îqnakirin, klîka herî qirêj û tarî ku yekemîn car dîroka Tirkiyê govaniya (tanık) wê dikir, Demîrel-Çîler-Gureş hatin ser kar û hewl dan şer li derveyî her cûra rêzikan bihêlin û bê sînor pêşbixin.
Artêşa Tirkiyê bi payîza 1993ê re her cureya rêxistina kontrgerîla girtiye gel xwe û kampanyayeke êrîşê daye destpêkirin. Sala 1994an jî, ji ber vê sedemê, bi operasyonên berfireh re bû saleke êrîşan ku dihat wateya weke leşkerî ji nû ve dagirkirina Kurdistanê.
Agirbesta duyemîn
Rejîma şerê taybet ê Tirk di sala 1995an de negihiştibû encamên ku dixwest û vê yekê xwe bi tevahî danehevan re dikir rastî. Rêber Apo, di Kanûna sala 95ê de anî ziman ku; têra xwe derketiye holê ku rewşa heyî ti encaman bi xwe re nayîne û bi rêbazên heman re ev pirsgirêk nayê çareserkirin. Bi vî rengî wê agirbesteke yek alî ya duyemîn îlan kiriba. Lê belê klîka şerê taybet yê li ser dewletê zal e çi bi daxuyaniyên xwe be çi jî bi êrîşên xwe yên sînor nasnake yên li ser girtiyên PKKeyî, gel û gerîla careke din daniye holê ku wê dev ji nêzîkatiya xwe ya bi berhemkirina tundê û zextan re qeyranê derbaz nake û di vê de tawîzan nade. Ji bo agirbestê bin bixe hîn di roja yekemîn de her cûreya êrîşa ku ji dest dihat pêşkêş kir. Bî vî rengî agirbesta 15 Kanûna 1995an ku di çareseriya pirsgirêka Kurd de dihate wateya şansê duyemîn jî vale hate derxistin.
Sala 1996an bû saleke ku ji bo Tevgera Azadiya Kurd rejîma şerê taybet ê Tirk tasfiye bike serî li her rêkê daye. Operasyonên li dijî gerîla bi deh hezaran leşker tevlî bûne, kiryarên kuştinên nediyar yên li dijî gel, komkujiyên li dijî dîlan beyî ku sînoran nasbikin hatin pêşxistin. Ji vê zêdetir jî dewleta Tirk xwest şerê xwe yê tunekirinê yê dimeşîne bi pêngava reşkujiya bombeyî ya li dijî Rêberê me re bigihîne encamê. Lê belê ev êrîş jî bi nêzîkatiyên Rêber Apo yên hestiyarî ve vale derket. Çalakiya fedayî ya ku di 30ê Hezîrana heman salî de heval Zîlan pêşxistiye bû bersivek ku, ka wê Tevgera me li hemberî pêngavên komplogerî yên li dijî Rêberê me û şerê tunekirinê ya tê meşandin bikaribe çi bike. Rêberê me daxuyanî da ku wî ji ber nêzîkatiya dewletê ya di êrîş û tundê de israr dike pêvajoya agirbesta duyem ya di Îlona 1996ê de îlan kiriye bidawî bûye.
Wê bidome
- Ayrıntılar