Şûna ku mirov bibe mehkûmê kevneşopiyan û were xeniqandin, di oxira azadiyê de têkoşîneke mezin vedan hezar car çêtir e. Şûna stû tewandina mercên ne bi salan ku bi qasekê jî mirov nikare bihedirîne, di riya azadayî de her roj hezar caran mirin bêtir di cî de ye. Azadî, di pêşiya nan û avê de tê. Dema ku hun bibêjin, “Nan û av pêdiviyeke bingehîn e’’ û spasî bikin, hingê hunê li hember nirxekî bingehîn ê jiyanê berevajî bikevin. Ev bingehîn sedema serberjêrkî çûyîna we ye. Lê ger ku şûna vê de, hun ber bi azadî û têkoşîna wê ve biçin, ev helwesteke rast e.

Pênasa pêşketina PKK wisa tê çêkirin. Bi rastî jî, di bingeh de ev taybetmendiyê PKK jinê kişandiye. Em bi dahûrînan ji vê re zelaltî tînin û dîsa ka wê çawa pêwîstikên vê bên cî didine diyarkirin. Bêguman çareseriyeke wisa reçetewarî ango qasekî nikarin pêk bînin. Weke di çareserkirina her pirsgirêkê de, di vê derê de jî ji têkoşîna salan re pêdivî heye. Wekî din çawa ku di her warî de heye, ev war jî pêdiviya xwe bi afirandineriyê heye. Ya herî girîng jî ev, bi rêxistinê dibe. Rêxistin jî wekhevê şer e.

Bi taybetî gotûbêjên ku min di vê mijarê de pêşxistine, hindek takekesî ne; partî jî wê gotûbêj bike û ji xwe re bike mal. Her wiha tevlîbûna gotûbêjan hem mafê wê ye, hem jî peywira we ye. Ger ku hun, nekevin berevajiyê yekîtiya partiyê, ku hun taybetmendiya wê ya xurt dike dîqat bikin, dikarin ew tiştên ku tê gotin tabû nasnekin, pirsgirêkê gotûbêj bikin û têxin riya çareseriyê. Rêzdariya ku em ji jinê re, bi vê wateyê ji zilam re jî nîşan bidin, şûna ku di bin bandora giran a kevneşopiyê de nale nal bikin, ji azadiyê re hêz nîşandana wan pêkanîn e. Derbirîna herî rasteqînî ya rêzdariyê ev e. Heta em dikarin bibêjin ku taybetmendiya herî mezin a şoreşa me, mirov weke hebûniyeke rêzdar diyarkirin û pêwîst e rêzdarî ji rûmeta mirovbûnê re bê raberkirinê derxistina rastê ye. Ger ku em bêtirîn şênber bikin: Pirsgirêk heye. Gundî, berî gihandina 15 salî bi çareseriyeke bi awayê sergirêdanê encam dikin. Burjuvazî û emperyalîzm, jinê bi awayekê herî xirab tînin rewşa meta û bêtir bêwijdanî dibin çareseriyekê. Wê vedigerîne metayeke tazî. Çareseriya sosyalîst an jî azadiyê wisa nabe. Ne ya feodalîzmê ku jinê bi heft pacan servedişêre û ne jî ya emperyalîst kapîtalîzmê ku tîne rewşa altaxê mekanîzmayên zir li sûkên vekirî nabe şêwaza çareseriyekê. Nêzîkatiya azadiyê mirovanî ye. Di vê bingehê de nêrîna me ya cîhanê heye. Di pêşî de gotûbêjkirin ji bo têgihîştina vê ye. Gotina, “Here keça filankes bîne û were, vê keçikê bibîne û bi kar bîne, derxîne reklamê, di piyasê de bi kar bîne’’ bi yek axaftinekê bêrêzdarî ye. Ji vê jî wêdetir heqaret e, dijun e, ji mirinê xirabtir e, hereşeya jiyanê ye.

Her wiha pirsgirêk jiyanî ye. Jixwe jin, ji ber vê sedemê dixwazin werin nav partiyê. Dîsa ji ber sedemê di nava partiyê de bi mafdarî di nav hinek bendemayînan de ne. Hun ji bendewariya xwe ya azadiyê re çareseriyên rast dixwazin û ji bo vê jî bi qehremanî xwe feda dikin. Bi sedan hevalên me yên jin da ku radest nebin, stû netewînin di hundirê pêwendiya vê azadiyê de xwe feda kirine. Bi bombeyekê, bi guleyekê vê helwesta zadegan nîşan dane. Vê nedîtin, dîtin û maf nedayîn bêrêzdariya herî mezin e. Ji van nirxên mezin re maf nedayîn, tê wateya bi bîranîna wan ve negirêdayînê.

Koleyan jî mafê hevrêtiyê bi têkoşînê qezenc kirin

Ger ku çarçove wisa be, divê têgihîştina we pêş bikeve. Divê hun bi wêrekî veqetandina rast û çewtiyan bikin. Weke ku di her têkiliyê de hene, di vê derê de jî awayên ku ji şoreşê re xizmet dikin hene. Emê van veqetandina çêkin. Rewşên ku jê re bê gotin “erê’’ ango “na’’ hene. Ev der warê azadiyê ye. Qasî ku em vê derxin zelaliyê, emê biparêzin û serkeftina wê pêk bînin. Dijminên vê jî hene. Di nava partiyê de şerê herî bi ponijîn di vî warî de tê dayîn. Jina ku hatiye veguhêstin nav partiyê, tê weteya ku ji bo bûyera destpêk çêkirinê wê li ser şerê herî mezin bê dayîn. Tê wateya di têkiliyên jin-zilam de naskirina derfeta nêzîkatiya wekhev û azad. We, vê rastînê baş nedît. Lewma ji têkiliyan re sawî, zaroktî, bêast û seranser nêzikatî nîşan da. Ev, bi gor kevneşopîyan derbirîna siviktiya we ye. Halbûkî me ji bo şerê mezin hinek destpêkan da çêkirin. Weke ku jin tevlî partiyê bû, ma rizgar bû, naxêr. Tenê şensê şerê mezin bi dest girt. Me çek da destê jinê, ma xwe selimand, naxêr. Ji bo xwe biselmîne, me fersendek dayê. Tabî yên ku vê pir berevajî şirove kirin hindik derneketin. Yek-dudo gule diteqîne, xwe têxe şûna şoreşgerê çare çar. Dîsa di nava refan de bi hêza hinekan çend rojan li ser lingan mayînê wek selimandina kesayetiyê dinirxîne. Ev nêzîkatiyên pir zaroktî û xweperestî ne, gavên destpêkê ne; yên mayî wê ji hêla têkoşînê ve bê diyarkirin. Ma jixwe we platforma şer vedanê girt, lê wê şer qezenc ne kir; ji bo qezeçkirinê wê pir hewldanên we hebin. Tabî li ser jinê di çespandina têkoşînê de peydabûna me, riya tekane ya ku wê bi ser xwe ve anînê ye. Em bi her tiştê ku di alehiyê wê de ne re şer dikin. Bigihîjê her tiştê ku mafê te ne, lê ev bi têkoşînê dikare bi ser keve.

Kole, demeke dirêj mafê xwe yê hevrê girtinê tunebû, bi têkoşînê mafê hevrêtiyê qezenc kirin. Xulam jî zêde mafê xwe yê hevrê girtinê tune bû, di encama têkoşîneke dirêj de vî mafê bi dest girtin. Proleterya jî tam azad nebû xwediyê hevrêtiyê. Sosyalîzm ji vê re hindek derfet da. Dema em dirokê dinêrin, pêşketina malbatekê jî bi gelbûyînê, di welatekê de bi kombûyînê û bi dewletbûyînê ve pêwendiyên xwe hene. Çima di qereçiyan de damezraka malbatê zêde pêş neketiye? Ji ber ku cî û warên wan, nasnameyeka netew ê diyarî tune ye.

Van hemûyan, ji bo hinek pêşdaraziyên we hilweşînim û we bi rastînan re bidim nasandin dibêjim. Mirovên hewqas seranser û bêhêz dikarin çi bikin? Tenê ne jin, zilam jî wisa ye. Dema hun vê rewşê dijîn, emê behremendiya we ya dana ecibandinê çawa pêş bixin ango wê bi kîjan rûyê pêk were? Ma we vê qet hizir nekiriye? Ne şerm e, ez jî di wateyekê de hewl didim ku xwe bidim ecibandin. Ji ber ku serok, di ciyekî de yê xwe dide bêrpêşkirin e. Gelo wê gelê min, min biecibîne yan na, ango wê jin min biecibînin an na, her çende ku pirsgirêkeke wiha tune be jî, wê tu dewlemendiyeke wisa biafirînî ku gel te bipejirîne. Tu nikarî wek axayekî xwe li ser bidî runiştandin. Nikarî jê re mîrtî û paşatiyê bikî. Tu nikarî bibêjî: “hindek can lê hebe bila ew jî derkeve.’’ Tu nikarî wî li pêşberê xwe bînî halê acucan. Lê nêzîkatiyên we yên kevneşopî wisa ne. Di vê bingehê de pêşwazîkirina we ya mêr, pêşwazîkirina we ya çîna serdest, pêşwazîkirina we ya xortan heye. Gel û welat çi ye? Çî li ku derê ye? Çî ji ku derê hat, çû ku derê? Ez li ku dera vê me? Hun pirsên mîna vana nakin û bersîv nadin. Hun dibêjin, “wisa hatiye wê wisa here.’’ Tebî şoreş dixwaze vana bigûhere.

                 Apocîtî, ji hilkeftina karên herî zor xwe nepelikandin e

Her ku ez ez im, van mirovên me yên ku vê rewşê dijîn naecibînim. Ev kesayet û mirovên ku bêîdîa, sivik, bêçare û bêberhem in, bertek raber kirim û berê xwe dame şoreşgertiyê. Ji pirsa mirovê ku pir xwedî pirsgirêkan e ka çawa dikare xwe dewlemend bike re hewl dam ku bersîv peyda bikim. Di derbarê asta netew, asta civak, heta asta mirovanî de, yanî bi asta enternasyonal gelo wê karibin min hindek gohdar bikin û hindek têbigihîjin de ponijîm. Lê hun bêtir di çarçoveya malbatê de nêzîk dibin. Ji pirsgirêkê re hewqas teng û paşmayî nêzîkbûn nabe. Da ku rûmetekê biderbirîne, pêwîst e ast hêzdar be. Tebî ev jî bi çeka partiyê û bi hêza rêxistinê pêk tê. Tu dikarî bi zênên xwe ya siyasî, bi behremendiya xwe ya dahûrîner, bi hostatiya xwe ya şerkirinê bibî dewlemend. Di encam de wê tu daringî jî, arişen jî bînî. Hingê hêz û xurtî ya te ye. Mirovên wisa dikarin bi hev re bimeşin. Di asta navnetewî de, bi seroktî çima kes min napejirîne? Ji ber ku gelê Kurd pir xizan e. Her ku neyê rewşa hêzeke stratejîk, di hevsenga navnetewî de neyê şûngeheke ku karibe rolekî girîng bileyize, dizanim ku wê qîmeta min jî zêde nebe. Ev yek min bir serokatiya stratejîk. Di bingeh de ger ku hun bi şibandinekê gelê Kurd têxin şûna jinê, hunê baştir fêm bikin. Mînak we jinan çima kes zêde rişt nahesibîne? Çima zilam pir erzan nêzîk dibin? Pir bi mafdarî ew bendewariyên wê yên ku nêzîkatiyeke hezkirineke rast, debar, saxlemî û perwerdehiyê danaynin pêş we? Ji ber ku hun xizan in, yanî bêhêz in. Zilam di yek derbê de dibêje, “Ez vê jinê bi çendî û çawa bikirim!’’ Çima? Ji ber ku zêde giraniya we tune. Mînak keçeke Alman bi gor keçeke Tirk bihayek diderbirîne. Li pêşberî deh zilamên Tirk bêtir giran e. Zilamên Tirk ji wan keçan re “jinantiyê’’ dikin. Lê heman zilam, li hember keça Anadolê weke totirna ye. Va, pêwîst e êm bi vê têbigihîjin. Çima ku tê keça Tirk wisa ye? Ma jixwe çi hêza wî heye! Jixwe ramana wê di rewşa qedandinê de ye. Dilê wê davêje yan na, ne diyar e.

Ji ber ku ez ketim erjenga vê, min dest avêt pirsgirêka azadiyê. Ev hemû dibe ku ji we re tiştekî bîr neyênin, lê belê ji bo min weke ku vejena hîdrojenê roketan dehf dide, weke sedemê dehfdanê ye. Statuyên nayê pejirandin hene. Ev ji PKK’ê re rê vedike; ev jî ji pirsgirêkan re riya çareseriyê ye. Lê hun tenê dikarin bigirîn. Hun dibêjin, “Wey çi bi serê min hat!’’ û mîna çarenûsê dibînin. Qencî û bedewî ya min bi teşeyekî ku kesî ji we necerbandiye, bi çavên çarenûsê lê nenihêrtin a min e. Hema hilkevê û têkil hev bike, encam çi dibe bila bibe; Apocîtî hindek ev e û rast e.

Ev tenê ne ji bo we, ji bo zilaman jî pêwîst in. Çîroka jiyana xwe baş dizanim. Dema ku têkiliya jin-zilam dibe mijara gotinê, di jiyê min ê ciwan de ne kesî min bextewar didît, ne jî min tiştekî wisa ji xwe re layiq didît. Min got, ku her tiştî bi viyana xwe ya azad nedim afirandin namerd bim û hewl dam ku wan têkiliyên sipartiyê pergalê bigirim; di salên ciwantiyê de, eyb nîn e, hewl dam ku bi jinekê re têkilî deynim. Me vê eşkere kiriye. Piştre em bi vê baş têgihîştin ku, ew tiştên ku ji hêla pergalê ve hatiye amadekirin û pêşxistin ne guncan e ku bi gor kêfa xwe bigirî û bi kar bînî. Her tiştê ku pergal pêşkeşê te dike ji bo berjewendiyên xwe ne. Li hember vê di helwestekê de peyda bûn, di bingeh de nêzîkatiyeke mezin e.

Her wiha pêwîstî heye ku gelek têkilî û kesayetiyên ku bingehên xwe ji pergalê digirin weke mafdarî bi şik nêzîk bibin. Ez vê di wateya polîsiyê de nabêjim. Di nirxandineke min de, her çende ku bi şêwazeke nepixandî hatibe gotin jî, min ji bo jinê gotibû, “Zayendeke ku çonatiya xwe ya bûna sîxurtiya objektîf herî belavbûyî ye.’’ Çima “Sîxura objektîf’’ e? Super teslîmê viyana serdest bûye. Kesayeteka ku hewqas bûye rajêrê viyana serdest, desthilatiya zilam û desthilatiya çînayetiyê, helbet “Sîxura objektîf’’ e. Ev rasteqîn koletiyê, radestbûnê û lihevhatinê har dike. Ji ber vê yekê me pir giraniya xwe da nêzîkatiya azadiyê. Me vê jî got: Ger tu jinê tam azad bikî, wê tu rê vebikî ji bo şoreşeke pir radîkal. Ev nirxandin rast e. Ji ber ku gelê xizan qîmeta xwe ya stratejîk tune. Di aliyekî de jî tam girtîbûn, ji bo te zemîna hêz derxistina rastê pêşwazî dike. Ger em qasî navên xwe li xwe layiq nebînin ketibin, bizanibin ku me bihayê xwe pir wenda kiriye. Ev yek ji bo malbat, jin û zilam jî dikare bê gotin. Qîmeta jiyanî nebe, ev tê wê wateyê ku hinekan te pir xistiye. Hingê ma tuyê ji vê re bibêjî, “Çarenûs!’’ Ma tuyê bibêjî, “Wisa hatiye wê wisa here.’’ Naxêr! Sedemên vê civakî ne, çareserî jî civakî û zimanê wê jî têkoşîn e.

Pir eşkere ye ku em bangawaziya uslûp û azîna têkoşînê li we dikin. Beriya her tiştî pênase û armanca têkoşînê heye. Piştre jî kesayet û têkiliyên ku qîmet bi dest xistine. Tê dîtin ku vegotinên min bi piranî guncavê rastîna we ye û pêwîst e jî.

Ji pirsgirêkê re nêzîkatiya netewî, wê ji warê navnetewî re jî tevkariyekê berpêş bike

Ên ku vê gelşê dikin tabû, hestiyarî li ser hestiyariyê, şilekî li ser şilekî, zayendîtî li ser zayendîtiyê diçespînin kê ne? Yên ku dijminê gelşê ne. Yên ku dîrekt ango endîrekt jinê nahesibînin, ew in ku hezkirinê nezanin. Ya ku vê layiqê xwe dibîne jina kole ye. Yên ku xwe bi şepêldanê diborînin kê ne; çi kes in? Jina ku bi birîna xwe tênagihîje, bi koletiya xwe tênagihîje û bi gora vê têkoşîn venade çi ye? Ger ku têkoşîna wê ne zadegan, rêgez û biryarmendî be, ev tê wê wateyê ku di nava lîstikên jina rezîl de ye. Ji bo zilam jî derbasdar e; tenê bi stû tewandina jinê ve mijul dibe. Ev zilam ka partî çawa û çima eleqe nîşanê jinê dide nizane. Dîsa bûna heval ango rêheval nizane; roja duyemîn têkiliyan averê dike. Zilamekî wisa ji bilî şoreşgerek her tiştek e. Pirsgirêk, kesayetîyê di derxistina zelaliyê de ye, li ciyekî ev peywira kaxizê turnosol dibîne.

Hun dibînin ku mijar têkilhev e; bi we jinan re kesek wêrekî nabîne ku civîneke rişt li dar bixe. Heke ku ez, ka pirsgirêk çiqas teorîk e û heta di aliyê siyasî û rêxistinî de çiqas girîngiyê hildigire vebêjim, dibe ku zimanê we şaş û paş bibe. Ev destpêka bi aqilbûna we ye jî. Hun hêdî hêdî giraniyê didin ramana xwe, ev pêşketineke baş e. Me li hember statu, helwest û jiyana kevin a ku koledariyê wek çarenûsê dibîne şer vedanê baş da destpêkirin. Me pêşî mercên anîna halê jineka ku dikare birame, gotûbêj bike û serbixwe li ser piya bimîne afirand.

Hun baş dizanin ku yên herî nêzî we jî, bi we re civîna gotûbêjê li dar naxin. Dibe ku yên hun jê pir hez dikin ango evîndarên we jî tenezûl nakin ku bi we re gotûbêj û nirxandineke rişt li dar bixin. Tim diçespînin û dixapînin. Naxêr, ev ne nêzîkatiya dildaran e, xapandin e. Li pêşiya têkiliyên me yên azad gotûbêj û nirxandinên rişt danîna we û her wiha hizra we ya kesayetên nirxdar her ku azad dibin, her ku serbixwe dibin wê bibin layiq pir tê fêmkirinê. Li ba redkirin û înkarkirina vê û ew nêzîkatiyên ku tim dixwazin bi her cure xistin û sihêlkirinê serdest bikin nepejirandin jî tê fêmkirinê. Ger ku hun hindek rêzdariyê daxwaz dikin, di sazgeh û komeleyên civakî de hindek riştî daxwaz dikin, va wisa tê bidestgirtin.

Gotûbêjên di nava partiyê de di vê astê de pêş ve dibim. Hun Jî, di bin ronahiya vê gotûbêjê de çi pirsgirêkên hema bên hişê we nêzîk dibin. Ma zilam dibêje pirsgirêka zayendî, ha ji te re nêzîkatiya vê; ma dibêje pirsgirêka evînê, ha ji te re zagona evînê; ma hezkirin ango pevretî-pevreyî bi mirovekê re dixwaze, ha ji te re rêpîvana vê; ma estetîk û xweşiktiyê dixwaze, ha ji te re azîna wê... Ger ku bê dîqatkirin, li virê kêfiyet tune, nêzîkatiyeke rasteqînî heye. Lê hîsên we cuda, azweriyên we cuda ne. Di helwesta xwe de pêkolînkirin ku kevneperestî ye, ku li hember rêxistin û partiyê tê wateya berxwedanê û bi taybetî jî çavreşiya di vê mijarê de ku dibe xiyanetê bi mînakên xwe ve hatiye dayîn. Hêsan nîn e têkiliya jin û zilam, têkiliya nas û dostên rastîn. Ev, ne înkarkirina têkiliyên jin-zilam e, gûherîn û vegûherîna têkiliyan pêkanîn e. Jixwe têkilî, kevneşopî, dogma û qedexeyên ji hêla pergalên ve tên diyarkirin rastiyê nadin me, berevajî me dixapînin. Şoreş jî, rastiyê dide, lê belê ev jî afirînerî dixwaze, zadeganî dixwaze, pîrozî dixwaze.

Hê jî hinek dibêjin, “Tu baş vedibêjî, lê çareseriya şênber nîn e!’’ Çareseriya şênber wekî din wê çawa be? Her wiha ji çareseriyê têgihîştina wan îla hatina du kesan ba hev, hev girtin û revandin e. Yanî têkiliyêke ritm tê xwestin. Ev hoveberbûn e, ji astê ketin ango înkar e. Ji asta netew re çareserî anîn bi van nêzîkatiyên me ve pêwendîdar e. Malbata netewî, hezkirina netewî, rewişta netewî, evîna netewî, jina netewî, zilamê netewî û heta di her astê de têkiliyan bi vê çarçovê girtina dest, ya herî rast e. Hun dizanin ev, bi qasî asta netew, enternasyonal e jî. Ger ku asta netew hate dahûrandin, wê ji asta enternasyonal re jî tevkariyê berpêş bike. Pir eşkere ye; divê hindek wisa pêş bikeve.

Wek aliyekî çarenûsa xwe bi azad diyar bikin

Hun dikarin gotûbêjan pêş bixin. A ku herî zêde hun ji me bixwazin azadiya gotûbêjê ye. Wê zexta nêvengê nebe, lê pêwîst e hun jî, ji disîplîna rêxistinê re û di vê mijarê de çemk û çespandinên çewt ê mezintirîn re bergîdaneke rast bidin. Ya herî girîng jî divê hun bibin aliyekî bijarte ya jiyana rast û têkoşîner. Pêwîst e zimanê we vebe, mejiyê we bixebite û dilê we biavêje. Di vê mijarê de pêwîst e hun afirandin û xurtbûnekê pêk bînin. Yanî hun aliyek in; bi ya min neyên eyarkirin ango bi gor zilam neyên eyarkirin, bi gor xwe bên eyarkirin. Saxlemî û azadiya we, bi navê zayendekê ji bo diyarkirina çarenûsa we çi pêwîst dike wî bikin.

Nêzîkatiya azadiyê ev e. Ew pirsgirêkên ku hun pir di warê taybetî de dijîn, dikarin di vê çarçovê de bigihîjin çareseriyê. Dibe ku di rabirdûyê de hinek têkiliyên we yên sivik hebin; wana ne zêde ji xwe re bikin dert, ne jî zêde bêriya wan bikin. Cîhaneke ku hun wenda bikin tune. Lê cîhaneke ku hun qezenc bikin heye. Heke ku wisa be, nekevin bin bandora rabirdûyê û bi berteka ku li hember wan raber bikin, hun dikarin meşekî rewneq bidin destpêkirin. Her wekî têoriya me ya azadkirina gelê me jî hindek wisa pêş ket. Dîsa pratîka me ya azadkirina takekesî jî, ji van babetan hêz wergirt. Bikevin nav şêwazeke têkiliyê ku van hemûyan bingeh digire. Çi nav datînî deyne, ev guncav e, nirxdar e. Dîsa çi nav lê dikî bike, şêwaza ku vê çarçovê diçirîne û derveyî dike, guncav û nirxdar nîn e.

Hunê karibin xwe bigihînin vê çarçovê? Di vê mijarê de hewldanên min hene. Hun bi vê têgihîjin û li ser pêşketina xwe dirikibînin? Di gotûbêjan de nekevin çewtiya azînan. Nizanim di rabirdûyê de çi hate kirin; nizanim di navbera min û filan zilamî de çi bû û hwd. li pey van xalan ketin, bêastkirina gotûbêjan e. Heta dibe ku hun bibin evîndar jî, bibin nîşanî û zewicî jî, lê ev pirsgirêkên azadiyê, dîsa jî derbasdar in. Dema ku tê gotin gotûbêja jinê, hemû kes seviktiyê fêm dikin. Lê tam berevajiyê vê rişt e. Pêwîstî heye ku ji tevahî têkiliyan re neyê gotin “çilvirîn’’ û neyê jêkirin û avêtin; têkiliyên pir nirxdar dikare bê pêşxistin. Di vê mijarê de bi şertê ku ji rêgez û çarçoveyê re bê dîqatkirin, vana ji xwe re nekin rûpoş û rasteqîna rezîlî, dij-civakî, dij-siyasî û rêxistiniya xwe neveşêrin. Bi rastî jî vê rêgez û çarçovê bi xwe bidine pejirandin, weke ku wê pir pêwîst be ji nêzîkatiya we ya mirov û zilam re û dikare we pir hêzdar jî bike. Heta ev, peywirek e. Yanî tenê ne pêdiviya gotûbêjeke teorîk, peywireke rişt yê rêxistinî ye. Her wiha divê hun zilaman perwerde bikin.

Hunê li ser vê gelek bihizirin. Pirsgirêka we li virê ne xweperestîkirin e. Me xweperestiya rêxistinî gotûbêj kir û yên di oxira xweperestiyê de ka xwe anîne çi halî me dît. Hun jî xweperestiya hestyarî nekin. Bi teşeyekê, “tenê daxwaza min, tenê evîna min, nizanim hestên min’’ rêxistinê serûbin nekin. Bila hestên we bibin kolektîf, hezkirinên we bibin giştî, rewşa we ya ecibandinê yek kesî ji xwe re neke pût. Jixwe ku hun wisa nekin, hun qet nikarin xwe bigihînin çemka me. Ez qala asta netew dikim. Jixwe ku asta netew, lêgerîna xweşiktî, têgihîştina hezkirinê, têgihîştina ecibandinê, têgihîştina redê, têgihîştina kirêtî her ku pêş nekeve, hun di wateya takekesî de jî, nikarin rast tercîhê pêş bixin. Lê belê nêzîkatiyên we mezintirîn xweperest in. Yekî ku hun bi azwerî pê ve girêdayî bin hebe, heke hun bimirin jî dev jê bernadin. Xayîn be jî, hun pê re diçin. Fîzîka we neçe jî, dil û hestên we diçin. Vana ne ji bo tewanbarkirina we, ji bo ku hun rastînên pir jiyanî bibînin û bi gor vê xeleqeyên bingehîn bigirin, dibêjim...

Em di şexsê kesan de asta netew û civakî dadihûrînin

Erê, bi gotûbêjan em dikarin mijarê bêtir kûr bikin. Hevalê C. hun çi dibêjin?

C.: Li welatekî mîna Kurdistan pirsgirêkeke wisa di vê astê de anîna rojevê pir hêsan nîn e. Ez hizir dikim ku hê ji niha de anîna vê rojevê, ew şoreşa ku tê xwestin û di aliyê vala derxistina xefikên dibêtî yên dijmin de girîng e.

S.P: Xefikên li peşiya şoreşê di pêş de dîtin û di aliyê derbaskirinê de hun dibêjin ku xwedî girîngiyeke mezin e.

C.: Belê. A ku ez dibînim, ev, ne tenê li hember paşverûtiya jinê, di heman demê de li hember paşverûtiya zilam têkoşînek e ku tê dayîn. Bi vê wateyê jî, girîng e. Lê belê xala herî girîng ku pêwîst e hevalên jin bibînin; nêzîkatiyeke çewt weke ku bi hewldanên xwe gihîştine vê têkoşînê heye. Ji ber wê yekê jî helwesteke ku zêde qîmetê nezanîn heye. Halbûkî bi hewldanên Serokatiya Partiyê gihîştin vê nêvengê. Pêwîst e vê baş binirxînin û li ser vê bingehê azadbûnê pêk bînin. Tenê bi vê şêwazê dikarin xwe bidin pejirandin û pesendkirin; bi awayekî din zor e. Pêwîst e di vê mijarê de hewldanên mezin pêşan bikin. Tenê bi hewldanên partiyê pesendkirin zor e.

Bi ya min partî pirsgirêkê pir net datîne rastê. Bi rastî jî, lawên gelê ku ne xwedî welat in, di van mercan de rabin û qala hezkirina takekesî bikin, rast nîn e. Ma jixwe pêkanîna vê gengaz jî nîn e. Yên ku welatên xwe nîn in, azadiya wan jî nîn e. Di vê rewşê de heta ku em dikarin bila em bibêjin, em azad in, ev nabe rastîn. Îcar ew “Zewacên şoreşgerî’’ yên di nav mercên Tirkiyê de çi pêwendiyên xwe bi zewacên şoreşgerî ve tune. Heya ku azadbûn pêk neyê, têkiliya azad jî, pêk nayê.

S.P: Yanî ji zewacên kevneşopî bêtir xeternak e.

C.: Belê. Jixwe xeternak, çêkirina vê li ser navê şoreşgeriyê ye. Di rêjeya ku welatê mirov azad dibe de, mirov dikare azad bibe. Hingê mirov dikare têkiliya azad jî bigire. Ger ku ev nebe, bi çi cure têkilî dibe bila bibe, eşkere ye ku ew nabe têkiliyeke azad. Ez bi xwe bawer nakim.

S.P: Hevalê C. di asta rêgez de rast nêzîk dibe. Lê em berevajiyê vê nakevin; bi şertê ku ev rêgez bê bingeh girtin, mirov dikarin hezkirin û ecibandina xwe deynin rastê. Tebî wê rêgez û armanc neyê paşçavkirin. Bi gotineke, “min armanc ji bîr kir, dilê min pê ket’’ partî li aliyekî û welat li aliyekî bên hiştin, wê li paş rev bimîne. Bi rastî jî, di bin navê daxwaziya azadiyê de, gelek jirêderketin hatin pêşxistin. Ger ku hun mebest baş bin jî, heke ku hun armanc û maweya têkiliyên ku ava bikin bi gora rêgezê baş û baş kontrol nekin, bi rastî jî hunê pir bi debengî wenda bikin. Pêwîst e hun pêwendiya di navbera rêgez û pratîkê de pir haydar bin. Ji ber ku çawa di vê mijarê de tê hizirkirin, zêdetir di bin navê rêgezê de înkarkirin, di bin navê pratîkê de ketîbûn tê jiyandin. Pevretiya teorî û pratîkê çawa ku di her gelşê de pêk tê, di vir de jî pir pê ve girêdayî ye. Rêgeza azadiyê derbaskirina jiyanê, tam karekî şer e. Bi taybetî jî pêwîstî heye ku hun rastîna Serokatiyê baş têbigihîjin. Em bûyeran hem digihînin eşkeretiyê, hem jî di pratîkê de bi rê ve dibin.

Di bingeh de ez, bi we re ne tenê çareseriya takekesî pêş dixim. Belkî hun komek in û hatine veguhestin nav partiyê, lê ji bo dahûrandina asta netew û hemû civakê, em we digirin dest û dihêvojin. Ji ber vê yekê, xwe bi rengekî çawa ku teng nêzîkbûn tê raberkirin û bi erzanî dibêje, “ez azad bûm, bi takekesî min qezenc kir’’ xwe nexapînin. Dema ku hun bibêjin, “min qezenc kir’’ hunê hingê asta netew bidahûrînin. Lê di van mijaran de ka hun çiqas teng in, hun bi xwe dizanin. Bi rastî jî her kes tengtiya rêxistinî heya nav mixên xwe dije. Dibê qey pirsgirêkê di asta takekesî de çareser bike, wê xwe bifilîtîne. Naxêr! Çareserkirina pirsgirêka jinê ne bi avakirina nas û dostan ango bi malbatekê, di asta netewî de wergirtina azadiyê, dîsa di şer de qezenckirina serkeftinê ye. Her kes dipirse, “pirsgirêka jinê çi ye; çareserî wê çawa be?’’ va wisa dibe.

Ger ku li gotina çepê Tirk bê nihêrtin, dibêjin, “zewaca şoreşgerî.’’ Lê ev, ji zewaca şoreşgerî bêtir dişibe her tiştî. Ez dibêjim ku zewaca qereçiyan zêdetir watedar e. Min vê gotibû, pir hêrs bibûn. Min dabû zanîn ku, ji têkiliyên babistîn bêtir xeter dibînim. Navê wan rêxistinan naxwazim dubare bigirim devê xwe. Piştre derket rastê ku ev têkiliyên dijraber ne. Nêzîkatiyên ku di pratîka çepê Tirk de wisa xwe debar dikin, li ser canê azadiyê xwendin e. Bi rastî jî PKK di vê mijarê de rastînan pêş xist, anî gihanekeke girîng. Divê ez bibêjim ku têkiliyên sosyalîstekî herî mezin ê Tirkiyê yê burjuvaziyekê piçûk ê naedilin in. Jinê aniye rewşeke herî kerax. Ez belkî di malabata Saqib Sabancî de xweşiktiyekê bibînim, lê di malbata wan çepgirên sexte de nikarim xweşiktiyê bibînim; bêtirîn xistin heye. Debengiya burjuvaziyê piçûk û xwe xapandin heye. Heta ji wî kapîtalîstî bêtir rewşeke xirab dije. Hema dişibe kapîtalîzma li Sovyetê. Lê eşkere ye ku kapîtalîzm hewqas nirxdar nîn e. Nêzîkatiya yê me yên kapîtalîst ên burjuvaziyê piçûk, bi gor nêzîkatiya kapîtalist ên mezinê Tirkan li çepê nîn dimîne. Tebî nêzîkatiya şoreşgerî heye û hewl dide ku temsîla xwe ya xurt pêk bîne. Ez bawer im, hun hindek têdigihîjin. Hevalê Z.yê ku mejiyê xwe herî zêde dide mijulkirin, çi dibêjî?

Z.: Di bingeh de li vir pirsgirêka partîbûnê heye. Ji ber pirsgirêkên gihîştina kesayeta gihandî, partîbûn nayê jiyandin. Di pirsgirêka azadiya jinê de jî wisa ye. Di bingeh de ew hedefê ku em dixwazin bigihîjinê, em dibînin. Li pêşberî me sosyalîzm heye, cîhaneke xweşik heye. Em dixwazin herin wirê, lê belê dema ku hatina xala pêkanîna wê azadiyê di xwe de çêkirin pêk tê, hingê şerê binyadî tê jiyandin. Dîsa di navbeyna armanc û rasteqîna heyî de nakokiyek tê jiyandin. Di bingeh de ji wê hedefê tu caran qutbûn çênabe, yanî ew hedefê tê xwestin em ber ve biçin, ji bo me pir xwerû ye. Xalên ku hevalê C. destnîşan kir ez jî dixwazin diyar bikim. Di bingeh de nakokî nayên veguhêstin ber bi paşerojê ve. Çareseriya pirsgirêkê di bingehê afirandina civaka azad de, bi wateya diyarkirina hedefê pusulayê rast danîn e. Lê îro di xala çareseriya nakokiyên tên jiyandin de, zêde nêzîkatiyeke milîtanî û nêzîkatiyeke zêde wêrekane nayê pêşan kirin. Bi rastî jî nakokî di herikandina xwe de diçin; wana qeşakirin û paşerojê ve veguhêstin wisa nabe. Pêwîst e bi van nakokiyan re bê şerkirin. Ger ku hedefê paşerojê rast hatibe selimandin û azînên şer jî rast hatibin têgihîştin, êdî pirsgirêk bi nakokiyan re saxlem şerkirin û têkneçûyîn e. Ez bi nêrîna pêwîst e pêkanîna rastiyan bi paşerojê ve bê taloxkirinê ne bawer im; hê ji îro de divê ji bo vê şer bê kirin. Bi taybetî jî dema ku pirsgirêka jinê dibe mijara gotinê, ev, şerê xwe çêkirina jinê û xwe peydakirinê ye. Heke ku jin, di xala wendakirina jinê û wendakirina hezkirinê de ye, ev selimandina rast, şerê jinê yê xwe çêkirin û afirandinê ye. Ev şerê xwe bi kedê peydakirin, di heman demê de bi zayendê dijber re azadane şerê biyekbûn û şerê wî jî afirandinê ye. Hizra min ew e ku divê ev di nava hev de bên birêvebirin. Ji ber ku dema tê perçekirin, şer jî lewaz dikeve. Şer bi tevahîtî nayê têgihîştin.

Ên ku nayên xeta rêxistiniyê nayên têkiliya azad jî

S.P: Tu sepandinên min çawa dibînî? Pirsgirêkê ji paşerojê re taloxkirin e, yan na di nêvenga dijwariya şer de jî nêzîkatiya wêrekane ye?

Z.: Bi ya min nêzîkatiyeke xurt e. Li vê derê herî hindik di aliyê xwe de xalên ku ez hewl didim pê têbigihîjim hene. Beriya her tiştî şerê di asta serokayetî de tê birêvebirin...

S.P: Pêwîst nîn e, bê gotin Serok û bê îlahkirin; di heman demê de asta partiyê, yanî asta milîtan mijara gotinê ye.

Z.: Asta partiyê bûyereke pir ciwaz e. Asta Serokatiyê pir hêzdar e û li ser dahûrîna dîrokê pêk tê. Asta dahûrîna hem hevalên jin, hem jî hevalên zilam pir qels e. Dema ku em di aliyê rastiya xwe de vê digirin dest, dema em tên kişandin nav şerê ku tê xwestin bê pêkanin, di bingeh de em ferq nakin ka em hilkişiyane nav şerekî çawa; şaşwaz dibin û li çep û rast bela wela dibin. Pirsgirêka bingehîn di vê xalê de tê jiyandin. Yanî ez dihizirim ku, pêwîstiya ew nakokiya di virê de tê jiyandin bê dîtin, heye.

S.P: Yanî em, mînanî rewşa rêxistinî ku hun ketinê rû bi rû ne. Yên ku weke takekesiyê rast nayên rêxistiniyê, di sehaya têkiliyekê de jî nayên rastiyê, nayên partîbûnê. Vê bi gora xwe têxin teşeyên cewaz û ber bi nêvenga asêkirin û kevneperestiyê ve diçin.

Z.: Ez jî dixwazim vê xalê destnîşan bikim: Hêza çareseriya nakokiyan di asta Serokatiyê de pir mezin e. Di me de hê têgihîştina nakokiyan jî nîn e. Hewqas di asteke jor de çareserî tê çespandin ku, ew mirovên ku hê bi nakokiyên xwe re nasdar nebûne, di bin vê de diperçiqin û tênagihîjin.

S.P: Hingê hunê di şer de jî biperçiqin.

Z.: Di vî aliyê de, bi taybetî di asta Serokatiyê de şerê ku tê vedan (min berê jî destnîşan kiribû) bi ya min di hundirê xwe de gelek rîskên ku hildigire heye. Mînak ez bi wê xalê zêde tênagihîjim. Yanî li min zor tê. Ji ber ku ew, belkî jî ew hevalên karibin pêşketinê pêk bînin, li beranber xwe perçiqandina di bin barekî giran de bi xwe re tîne û rê ji jirêderketinan re vedike.

S.P: Hizir nakim. Ya we di teşeyekê “bi gora min çemka min a partiyê heye, çemka min a rêxistinê heye; divê çawa ku dilê min bixwaze di jiyandinê de azad bim.’’de ye.

Z.: Naxêr, ez naxwazim wê bibêjim.

S.P: Gelek dişibê. Tenê wek jinekê dixwaziya we ya jiyînê heye. Tebî ez, carna wê xwesteka we ya ku weke jinekê dixwaze bi gor xwe bije, digirim ber topan. Belkî hevalê Cuma jî vê ferq dike. Gelo hun wateya vê dizanin? Zilam, xwedî çemkeke nîşaniya seqet e; ez bi hewayê ve difirînim. Bi gor xwe xwedî çemkeke jinantiyê ye; tinazê xwe bi vê dikim. Ev tev bi gora we ji lêdanekê bêtir dijwar in. Carna pir berevajiyê ya ku hun dibêjin dibêjim. Ez dibêjim, “mafê te yê hezkirinê nîn e, mafê nêzbûnê jî nîn e!’’ Bi taybetî di asta Serokatiyê de ev pir pêwîst in. Ev nêzîkatî, di hêvotina mirovê Kurd de, jina Kurd anîna ser xwe ve, di asta pêşengiyê de, di rewşa pêwîstekên ku werin cî de ne. Hun vê mijarê weke takekesekê asayî bidestgirtinê esas digirin. Em, bi çemkeke mînanî burjuvaziyê piçûk a wekheviyê rû bi rû ne. Asta Serokatiyê asta netew e.

Ez, bi tu awayî nexwesteka we ya dîtinê fêm nakim. Di bûyera rêxistinê de jî hun wisa ne. Bi hizra min, çemka burjuvaziyê piçûk a wekheviyê asta gelek hevalên me ye. Hun rêzdariyê jî wenda dikin. Niha jî, weke yeka ku qet asta netew nedîtiye min wisa bi takekesiyê şirovekirin, jinê jî bi xweperestî şirovekirinê ve pêgir girtin xeteriya bingehîn e. Em van keçikan tev hindik zêde tînin bi ser xwe ve. Mînak di gelek hevalên ku ez dibînim de (him keç, him jî xort) hinek tabû hene. Ger ku ji keçekê re eleqeya wî hebe, divê ew bibe ya wî. Di nêzîkatiya keçikê de jî, rewşeke mînanî vê heye. Dema tu dibêjî, dev jê berde, ev bi gor hinekan êrîşkarî ye; li ser wan nirxên wî yên pir pîroz, li ser bêriyên wî êrîşkarî ye. Di bingeh de naxêr; berevajî wî rakirina nakokiyekî ye. Kişandina nav têkoşînekê ye. Belkî jî qencî ya herî baş a ku ez karibim bikim ev e. Di vê derê de nebibêjim mînanî lîstikeke sînemayê, mîna wê hun bi lîstikekê ve rû bi rû ne û hindek jî ev lîstîk pêwîst e. Bi awayekî din keç û xort bizewicîne ango nîşanî bike, gelo piştî heftiyekê ji wan mirovan berhemek bimîne? Ger ku pir azweriyên paşverû hembêz bikî, gelo wê di te de derfeta hezkirina welat û heta têkiliya azad bimîne?

Mirov rîskê nede ber çav serkeftin nayê qezenckirin

Van tevan bi rengekî teng nirxandina we, bi kêmahiya têgihîştinê dikare bê guzariştkirin. Divê hun bi lezginî vê derbas bikin. Cîhaneke mezin a ku bê vekirandin heye. Ji tabûyan dûr bisekinin. Ez nabêjim têkiliyên pir eşkere ava bikin. Ez ji vê nefret dikim û bala xwe pir didim astê. Bi ya min bi jinê re tevgerîn divê di asteke artîstik de tim pêş bikeve. Divê axaftinên herî bedew, têkiliyên herî bedew, gotinên herî bedew di sehaya vê têkiliyê de werin ziman. Nêzîkatiyeke pir girîng e. Gelek kes vê bi dizî çêdikin. Dibêjin “warê têkiliya taybet e.’’ Ez hindek berevajiyê vê dibêjim. Ger ku gengaz be vê hindek derxin eşkeretiyê. Min got ya, li asta netew belav bikin. Xweşiktî û hezkirin ji bo tevahî gel pêwîst e; ji bo hun jê re bikin mal hewl bidin. Ew tiştên ku hun weke tiştên xeternak dibînin, nêzîkatiyên mînanî vê ne. Tebî di vê mijarê de wêrekiya we nîn e. Ji ber ku em jî hîtabê asta netewekî dikin, emê hindek wêrekdar bin. Mirov rîskê nede ber çav, serkeftin nayê qezenckirin. Ez nabêjim pir û pir ezmûnên evînê li dar bixin, pir û pir têkiliyan ava bikin û xirab bikin. Ya ku ez dibêjim ev e: Qasî ku hun bi rêgez in, di pratîkê de hewl bidin ji bo bûyîna dewlemendî û berhemdariyê. Xwe perwerde bikin, rêhevalên xwe perwerde bikin. Ger ku yekî ji we re bûyera hezkirina rastînî didamezrîne, divê bersîvên we yên erjeng hebin. Nekevin nava nêzîkatiyên erzan. Ji vê re bersîvên pir watedar ên ku bê dayîn hene. Mînak hun ji min pir hez dikin, gel jî ji min hez dike, ne wisa? Peywirên pir dijwar datînim pêşiya we. Bergîdana hezkirinê şer e, wisa dibêjim, baş têbigihîjin. Tevahî netewekê didim hizirandin. Bi sedan jinan didim hizirandin û jina azad hindek wisa derdikeve rastê.

Tebî gelek hêmanên ku bi asta têkiliyên me tênagihîjin hene. (kontrgerîlayan di derbarê min de pirtûk nivîsandine) Tim û tim mînak didim. Hêmana Fatma (Kesîre Yildirim) jinantiya xwe ya herî dawerdî, weke bazirganiya qonaxa merkantalîst (doktrîna aboriyê ya ku tim wergirtinê bingeh digire) bi çemka bazirgan û tefekara herî pêşketî, bi şêwazeke xapînok a ku dixwaze yek bide û hezar bistîne, bi kar dianî. Zayendîtiya xwe, jinantiya xwe, hêza xwe, civakbûna xwe heta siyasîbûna xwe jî dema ku hewl dida tevlî nav partiya me bike, qaşo hewl dida ji bo biryardayîna da ku bi min re par vebike, lê nihêrtim ku hêştirê bi kurtan ve bar dike. Bi palpiştiya min wê tevahî partiyê teslîm bigire û min jî ji xwe re bîne rewşa zilamekî herî sadiq. Min çawa vê fêm kir? Dema ku min vê çemka dihate çespandin dît, min derbeyeke xedar weke ku her zilamê me dike, parî parî nekir. A min şêwaza encam wergirtinê heye û bi gor vê min biriya xwe dayê. Pêwîst bu ku ew ji bo min bibûyana bûyera têkoşîneke mezin; min wisa kir.

Me çi dît di virê de? Bergîdana têkiliyên dayendeyî ên pergalê, dibe ku pir bin. Dikarî ji vê feyde bigirî. Lê ew jî dikare hemû hêza te daqurtîne. Li ser navê hêz tevlîkirina partiyê dibe ku partiyê jî bifelişanda. Weke takekesekê xwest ku xwe xurt bike. Ger ku tu ne di nava rast helwestekê de bî, wê tu bi erdê ve bibî yek. Tebî em bi înkarî nêzîk nabin. Di çîna jor de jî şoreşgerên nirxdar dikarin derkevin, lê ev yek îstîsna ye. Pêwîst e encam bên derxistin ji vê ezmûna ku hatiye jiyandin. Ji bo ku di têkiliyê de azadî bê bingehgirtin, bi hezarûyek awayî hiziriyam. Dema ku kesek bi kesekî din re dikeve nava têkiliyekê wê çi bigire, wê çi bide? Nêzîkatiya wekhev û azad wê çawa be? Ger ku me vê ezmûneya mezin bi serkeftin neborandibana, pêşkeşkirina me ya çarçova saxlem a îroyîn jî gengaz nedibû.

Ev hema hema ji bo her kesî hindik zêde derbasdar e. Lê ez bawer im ku kesekî dî di ciyê min de ba, ya wê di mabeyna bîstûçar demjimêran de qirên bikira, wê encamên vê bijiya ya jî wê jê re bibana pêvek. Ev têkiliyekê wisa ye ku pêwîst e di asta netew de bê gelemperîkirin. Ji ber ku her kes hindik zêde mîna vê pirsgirêkên xwe hene. Ji vê ezmûneyê min vê derxist: Zayendîtî çi ye, bi vê çawa tê leyistin; ji çînên cuda bûyîn çi ye, ev çawa tê kirîn û firotin, têkiliya hêz wergirtin û dayînê çi ye? Yek jî me encama hevalbendiyê derxist; em li ser bersîvdana pirsa hevalbendiya rastîn ponijîn. Li ser hevalbendiyê gelek nirxandinên me pêş ketin. Min gelek nirxandinên teorîk ji nava jiyanê derxist. Di bingehekî xedar de şerê nav rêxistinê hebû. Gerîla hebû, yek jî di vê sehayê de şer hebû. Bi gotinê hêsan e; ez di virê de neketim nava jiyaneke din. Naxêr, min di tevahî jiyana xwe de şer giştî kir û ji hemû jinan re mal kir. Dema ku wê hewl dida ji bo xeniqandina hemû jinan, min dixwest ku ez hemû jinan rakim ser lingan. Va çareserî.

Hesteke sihêl jî dikare hêviya gelekî bi erdê ve bike yek

Ev çareseriya ku me gihandiye vê astê re ji eniya dij-şoreşê bersîvek çawa hate dayîn? Hun dizanin, di zindanê de, di halantêdana Şener de, hevaleka me ya herî li ber xwe da, bi hilkeftineke sexte xwestin ku li hember partiyê bînin rewşa derbeya herî mezin. Tebî ev jî êrîşeke bi evînê rûpoşkirî ya KT’yê bû ku li ser PKK’ê diçespand. Heke ku ew tecrûbeya min dijiya neba, ev çîroka evînê bes bû ji bo PKK’ê bi erdê vê bike yek. Çirokeke wisa hatiye eyarkirin ku di xwiyangê de hestên erjeng hene. We nameyan xwend. Li bin pesindanên helbestan “tu pir raserê Roza Luksembûrg î, tu temsîlkara jina cîhanê yî’’ azweriyên ku nayên hiş û aqil, pesindan tev bi îmze ne. Min nêrî, hevala min hişk hatiye girêdan. Min pir di jêr de girt û pir bi zanistî nêzîk bûm, da ku em vê lîstîka KT’yê xirab bikin. Ji bo derbaskirina encamên dîrekt ango endîrekt pir girîng bû û bi ser de çûm. Şêwaza têkiliyeke wisa bû ku, ji hemû zindanê re û ji hezaran hevalan re hatibû teyisandin.

Ew hevalên me yên ku yek perçe çerm û hestî mabûn; di rojiya mezin a mirinê de nexwarin û venexwarin, dilêriya mezin nîşan dan û berxwedaneke ku di nava dîrokê de mirov rastê hempayê wê nabe raber kirin. Di aliyê din de jî me nihêrt ku, tê gotin, “mafên mirov, mafên xwarin û vexwarinê.’’ Di hundirê zindanan de ji me jî pirtir gumrehiya jiyanê çêbûye. Rêhevalan ji bo rûmeta partiye xwe anîn rewşa çerm û hestî. Me cendekê Kemal Pîr dît, dibê qey xwe dane ziwakirin. Tu jî, ji bo hindek xwarina zêde, qaşo ji bo hindek zêde mafê mirovan, dixwazî tevahî partiyê bikşinî bin xizmeta xwe.

Hindek halantêderên din jî derketin. Azadiya jiyaneke bêsînor diçespandin. Ma di cîhanê de ev gengaz e? Ma dijmin dikare vî mafî bide? Ger ku bide, ev ne xapandin e? Ma di zindanê de mirov dikare evînê bije? Tu esîr î. Belkî canê min jî bixwaze, lê ev ketîbûnî ye. Ma ya rast, li ser çarenûsa netew, li ser çarenûsa berxwedanê, li ser çarenûsa şer hizirandin nîn e? Ji dijminê ku hewqas tişt bi te kiriye re, ya rast ne ew e ku tu jî hinek tiştan pê bikî? Ger ku pêşketineke berevajî çêbe, wê ev bibe averiyeke mezin, hem jî li ser navê evînê wê bibe averiyeke mezin. Nameyên bi azwerî nivîsandine. Tê gotin, “ez wisa ji te hez dikim, wisa te hembêz dikim’’ û hwd. Temam hez bike û hembêz bike, lê hindek riyên vê yên rasteqînî jî birame. Ev çawa gengaz e?

Me hewl da ku em vê bi bî bixin. Me nihêrt ku, li hember me berxwedanên mezin hene; hê jî ji ber vê yekê rûniştin heye. Wê di nava pergalê de birûnên, wê li Ewrûpa birûnên. Wê bi gora xwe evînekê bijîn. Bila li serê xwe bixin, vê evîn û hesta ku asta netew diqedîne...

Yanî ez tînim ku derê? Di xwiyangê de hesteke kesanî ya sihêl e, lê ku tu binê wê vekolî hêviya gelekî bi erdê ve dike yek. Tê wê wateyê ku têkilî, wisa gelşeke hêsan nîn e. Li hember van çîrokên evîn û hestan min şer veda. Dijminên me zêde dibin, lê parastina welat, parastina partiyê beriya her tiştî tê. Felatkirina mirov jî tenê di vê bingehê de gengaz e.

Di asta netew de dahîrînên mînanî van, dikare bêtir bên pêşxistin. Ji bo min dikarin vê jî bibêjin, “bi damezraka zewacê ve dileyize.’’ Jixwe hin kes dibêjin, “jinan ji rê derxistiye.’’ Ev axaftin pir tê gotin. Wê hê jî bibêjin. Yek car jinan ji rê derxisten çi ye. Ew riya ku we jinan xistiyê, riya kê ye? Ev rê jinan dibe ku derê? Pêwîst e em gotûbêj bikin. Ew riya ku zilam diçespînin dibe ku derê? Riya jina pêvek ji çi re rê vedike? Zarokên ku tînin û mezin dikin, ji dijmin re çawa xizmet dikin? Pêwîst e em vana gotûbêj bikin. Evînên sihêl bi karesateke çawa ve encam digire ango bi xitimandinê kesan çawa zû diqedîne? Pêwîst e em vana gotûbêj bikin. Ez mijarên din jî tabû nabînim. Zayendîtî, ne têgîneke ku bê qedandin, têgîneke ku divê bê pîrozkirin e.

Bi armancan ve girêdana şidandî mitlaq dide qezenckirin

Bêguman ev dahûrînên ku em didin pêşxistin, da ku kadroyên partiyê karibin derxin zanebûnê û bi taybetî jî gavên pratîk bavêjin, wisa hêsan nîn e. Hemû pirsgirêkên şoreşê wisa ne. Ger tu ber bi ya hêsan ve herî, ew dibe şemitandina helperest. Ger tu şêwaza me bingeh bigirî, pir rîskên xwe hene, lê tu dikarî encam bigirî. Tebî hewqas jinan ber bi çiya ve kişandin, bi zilaman re beranber girtin tim bi rîsk e. Lê hesabên sedsalan jî, di nêvenga şerekî dijwar de pirsîn, ya herî rast e. Rîska xwe heyê, lê hesab pirsîn jî tenê di ciyên wisa de dikare pêk were. Ger tu bi xirabî bi kar bînî, wê tu artêşa xwe wenda bikî. Hingê jî bedêlê bi serê xwe bidî. Bergîdaneke din ê rîskê jî ev e. Ger ku te jinê girt pêşberê xwe, tuyê wê azad bikî; heke te wê kiriye pêvek (çemkên li hember min wisa dikirin) wê tu bergîdanê bi serê xwe bidî û ku te xwe xist, wê tu biqedî. Bi awayekî din nabe. Tu asta netewî diafirînî; wê hemû jin û zilam bikevin nava pêşbirkekê. Emê bi awayekî din çawa karibin wê ketîbûna mezintirîn derbas bikin? Li virê va hêza hezkirinê, hêza evînê ku te di nava vê pêşbirkê de xurt dike bimeşîne, na ku tu bikevî paş refan û hindek jî bikişînî paş refan, wê gavê ya ku tu dikî tevgereke herî paşverû ye û nayê pejirandin.

Gotûbêj û dahûrînên di nava PKK’ê de di vê bingehê de ne. Ez hizir dikim ku wê gelek peywirên ku bikevin ser milên we hebin. Mînak, ez bawerim we jî di rabirdûyê de pirsgirêkê girtibû dest. Lê hun dinêrin dahûrînên me bêtir kûr in û ji bo peywiran jî, nêzîkatiyeke cuda pêwîst dikin.

Z.: Rast e, Serokê min. Dahûrîn gelek pêşketî ne. Lê di gihandinê de em pir zorî dikişînin. Yanî dahûrîn di asteke pir jor de ne. Tebî şûngeha civaka me jî diyar e. Lê jin bêtir hatiye xistin. Ji ber ve egerê jî, di yek carî de gihîştin, jixwe bêderfet e. Ez dixwazim diyardeyên Serokatiyê bişibînim wan hilkeftinên dîrokî yên dî. Mînak derketina hinek serokan heye. Bi taybetî, di xala gihandina hin hedef û armancên jinê de gavavêtinên pir bi serkeftî pêk anîne. Mînak, di qonaxa Mihemed de, derketina Îslamiyetê û dîsa derketinên dî jî hene. Di Kurdistan’ê de jî wisa ye. Em vê yekê di kesayetiya Serokatiya xwe de dibînin. Lê bi ya min pir giran û ji bo gihîştinê jî, pir zor e.

S.P: Tebî di wateyekê de em pirsgirêkê di aleyhiyê zilamê heyî de çareser dikin. Helbet pir zor e. Hemû zilam di vê mijarê de xwedibîn in.

Z.: Serdestiya zilam giran e.

S.P: Yekî wiha gotiye: “ma ez xêt im serdestiya xwe bi destê xwe ji rastê rakim!’’ Hindek rastînê diderbirîne, lê êdî em hindek di lehê jinê de tevgerînê didomînin. Ji bo min teşeyê têkiliyeke herî nayê tebatkirin teşeyê hev pejirandina jin û zilamekî ye. Bi ya min divê têkilî asta xwe, yan rewneq bin, weke helbestekê be, yan jî wek vehûna hunerê bê hûnandin, yan jî pê re bê şerkirin. Hun nêzîkê pejirandineke pir erzan dibin. Yek jî li serê gotûbêj dikin. Pir pir gotûgota wê dikin û şer derdixin. Bi ya min di virê de wendakirina mezin a civakê heye. Babeteke ku ez wek taybetmendiyê xwe digirim dest, di vê mijarê de xwe bêastnekirin e. Di mijara jinê de têkiliyên min xurt in. Hinek rêgez, rabes û helwestên ku ez raber dikim hene. Rûmet, rêgez, hewldan û hwd. tev tê de hene. Li hember paşverûtiya jinê hedirandin, ji hedarkirina li dijî mêtîngeriyê pir zortir e. Di temenê xwe yê pir piçûk de li hember dê û bavê xwe berxwedanê nîşan dam. Bi birayên xwe re hê jî di nava şer de me. Pêwîst e ev ji bo wê wateyekê biderbirîne. Ji ber ku ne babetekê wisa ye ku hema mirov derbas bike. Di mijara jinê de jî, têkoşîneke wisa mezin heye.

Heke hun dereng têgihîştibin, di têgihîştinê de zorê dikişînin, divê hun vê, bi çemka xwe ya sawî û teng ve girêbidin. Jixwe mezinbûna PKK’ê di giştî de heye. Ez dihizirim ku di nava keç û xortên PKK’ê de pîrozbûneke diyar heye. Heta yê gav davêje nava PKK’ê di vê mijarê de dilêr e. A herî hindik xeleqa pêşî ya hezkirinê girtine. Tebî ev bi serê xwe têr nake. Hatina nav rêxistineke weke PKK’ê, di nav rêxistineke weke PKK’ê bi hêsanî hêza xebat û şerkirinê raberkirin, dikare hezkirinê bide destpêkirin. Lê belê bi vê qîmanîn, bi vê leyistin nemerdiya herî mezin e. Şaş helwesta di virê de ber bi karesatê ve dibe.

Di bingeh de ev tev ji hêla Serokatiyê ve tên hizirandin û ji partiyê re weke polîtikayekê tê teyisandin. Di nava partiyê de, e ji polîtikaya zayendîtiyê bigirin heya polîtikaya evînê tev hene. Heke hun bi vê tênagihîjin, sedemê bi paşdemayîna xwe ve girêbidin. Em ji girêdana jinê bi rêxistinê bigirin heya girêdana hestyarî nêzîkatî hene. Em ji girêdana jinê bi gerîla bigirin heya civakbûnê re tevkarî berpêşkirinê nêzîkatî û polîtîka hene. Ger ku hun tênegihîştibin, vê bi paşdemayî ya xwe ve girêbidin.

Jin pir helbest dinivîsînin, distrînin, hestdar in. Yê me jî, di têkiliyan de şêwaza me ya strandinê, xwendina helbestan heye. Em helbest û stranê ne ji bo vehesandinê, ji bo wêrandina asta netewî dixwînin. Ji Serokatiyê wekî din tişt nayên xwestin. Zoriya serokatiyan di virê de ye. Wê kadro jî hindek bi vê têbigihîje û bisepîne, vê disîplînê wê nîşan bide. Ez hizir nakin ku hun di rabirdûyê de hewqas têdigihîştin.

Z.: Di nava partiyê de pêşketineke girîng heye. Vê bi civakê dana pejirandin, ji binkeyê re dana pejirandin gaveke girîng e. Lê...

S.P: Dibe ku hun şaşwaz bibin, ditirsim ku hun pir zorî bikişînin.

Z.: Em di wê xalê de mane.

S.P: Di nava PKK’ê de keç rabûne pêngava melekbûnê. Çi ye melekbûn? Hun dizanin pir zor e. Hun mirovên ku mirinê dane berçav in, hem jî layiqê vê ne. Ev tam nehatiyê têgihîştin. Jixwe her tişt tam hatiba têgihîştin, pêdivî bi Serokatiyan nedima. Hilawestineke diyarî em pêk tînin. Misoger e ku pîrozî heye. Dijminên wê jî pir in, dostên wê jî. Eşkere ye ku wê hêsan nebe. Ez jî xwe rojane digihînim gerîlayekî. Ez pêşengekî xurt dikim. Hun jin jî pêl bi pêl tên, hewl didim ku pêşiya wan vebikim. Yê ku hatin, li hawîrdor me mîna dêranekê bûn, şekl û fesala wan tunebû. Ya herî xirab, dihizirin ku bi xwe van pêşketinan pêk anîne. Ne wisa ye, helwdanên cîhanekê pêwîst dikin. Ev tênegihîştina we, bêtaloxî û kêmahiyeke mezin e. Ez hizir dikim ku çewtiyeke mezin jî di virê de tê çêkirin. Mirov dikare birame ku nêzîkatiyeke taybetê şoreşên mezin, di vê mijarê de hatiye pêşankirin. Ew şoreşên ku tê gotin pir zanistî ne, her tiştên wan nîvî nîvî proje û ûtopya ne. Ev mijar, ji bo me jî, ji bo Îslamiyetê jî wisa ye. Hz. Mihemed, ji bo îslamiyetê dibêje ku, olê dawî ye. Kapîtalîzm qala biratî û aştiya bêdawî dike. Sosyalîzm dibêje, komunîzm gihîneka herî dawî ye. Ev proje ne. Em, ji bo jinê qala wekhevî û azadiyê dikin. Ev jî projeyek e. Lê pêkanîneke sînordar jî, pir nirxdar e, gaveke qirase ye.

Şoreş niha di mijara jinê de wisa seyr dike. Heman tişt ji bo zilam jî derbasdar in. Pirsgirêk yek alî nîn e, weke goşt û neynûk e. Em eşkere bin, qasî qutbûna ji rabirdûyê, heya lêkirina xeleqeyên azadiyê divê em bi îdîa bin. Em neşikînin û nerijînin. Bi taybetî jî, divê astengî neyên çêkirin di şer û jiyana rêxistinî de. Ger ku di rewşeke wisa de mayîn çêbibe, pêwîst e hema helwest bê raberkirin. Şêwazekê ku jiyanê xurt dike, em li her ciyê û di her demê de bidin rûniştandin. Ji bo vê yekê jî em bi xwe bawer bin. Ew qencî, rastî û xweşiktiya me wenda kiriye, em qezenc bikin. Em di riya rast de ne. Ger ku em bi armancên xwe vê girêdayî bijîn, dîsa çeka têkoşînê bi gor mercên şênber li xwe bikin û bi kar bînin, emê hemin qezenc bikin.

24 Rezber ango îlona 1993

Ayrıntılar

Yayınlandı: 28 Eylül 2012

“Pêşî li jinê bixin, pêşî jinê bixînin, pêşî bi jinê bikevin.”

Mêtîngerî bi vê çekê civakê bi rê ve dibe. Va, ji bo vê pêşî di jinê de rizgarî... Şoreşa jinê, rêxistina jinê, YAJK pêwîst in.

A herî dawî tê ramandin, digirim herî pêş.

Min ev baş dît; ger di têkiliyê de rizgarî nebe, ji hemû xirabiyan re derî tê vekirin. Bingehîn sedemê nepêşketîna pênaseya şoreşgerî ji ber nêzîkatiya “em pêşî jinê bixînin, pêşî jinê bigirin, bifiroşin, bi kar bînin, bizewicin, evîn çêbikin” e. Rastîna civaka biçîn, bizilam û têkçûyî beriya her tiştî vê esas girtiye, -çek ev e.

Li ciyê hatî lêxistin, lêxistinê zanîn; -YAJK hinek ev e.

Ji têkiliya ku hatî lêxistin ber bi têkiliya lê dixe... Ji têkiliya ku dide wendakirin ber bi têkiliya qezenc dike... Me ev baş peyitand û bi wêrekî, afirandiner gavên xweser avêtin. Rewş ber bi erîniyê ve diçe. Li hember fermana CIA’yê “pêşî li jinê bixin”, em jî dibêjin “pêşî jinê rizgar bikin, pêşî rizgariya jinê.” Di bingeh de jina ku xwe li rizgariyê ranazîne, dibe amrazê herî tirsnak û êxistok.

Gotina “pêşî li jinê bixin”, tê wateya “bi kar bînin, bikin sîxûr.”

Va împeryalîzm, bi vê jinê şerê çînayetiyê vegerand lehê xwe, hemû civakên paşketî bi xwe ve girê da û heta bawî kir. Bi riya medyayê jîrekatî û giyanan weke ku dagir bike feth kir. Ê me jî, lêgerîna me ya bi rengê ka emê çawa karibin vê vegerînin berevajiyê heye.

Jina di nava PKK’ê de divê pêşî xwe rizgar bike. Jina di nava PKK’ê de ew jin e ku pêwîst e xwe razîne veguherîna herî radîkal. Jina di nava PKK’ê de ew jin e ku pêwîst e qasek jî îhmal neke. Bikin dê çi bibe? Ger bike, dê li me bixe, metirsîdar e. Her wiha pêwîst nake ku em bigirin artêşê.

Çima di hinek artêşan de jin qet nîn in. Ji ber ku metirsîdar e, ji ber ku hêza şer a artêşê bawî dike. Rasteqîna objektîf a jinê li ber vê rê vedike. Taybetmendiyên zayendê, taybetmendiyên koletiyê; ji ber ku kesayetek hatî gelemperîkirin û dagirkirin, her libatên wê disîplîna zilam xira dike. Zilam jî ji ber ku hinek serdest e, dibêje “ez jinê bi dest bixim.” Şer di destpêkê de li ser jinê meşandin û jin jî li wirê dixwaze xwe weke amrazê tolwergirtinê bifiroşe. Ji bo ku “xwe bifiroşim vî rêveberî, vî kesî” ber bi şerekî mezintirîn ve dibe ku, ev di civaka me de darîçav e.

Her wekî di civaka Kurdistanê de, di bingehê gelek dozên xwînê de jin heye. Civakê dişikîne û diçe. Malbûna jinê, rewşa wê ya tûşî tecawizê hatinê, rewşa wê ya kerxaneyî li ber vê rê vedike. Qet nebe li ber kerxaneyê nobedarek heye, bi pere dikevê û dertê, lê jina di civakê de vedigere amrazê dagiriya her kesî.

Va, li virê bêgavî ye ku jin xwe veguherîne kesayeta rizgariyê. Yekîtiya Jinên Azad a Kurdistan bergiriyeke giştî ye. Dê pêwîst bike ku nava wê bê dagirtin; bêyî ku were taloxkirin û heta beriya şer... Di halê berevajî de dê pêwîstiya derveyîkirinê derkeve. Çi bike bila bike, dê jin di xwe de çareyê peyda bike. Zemînê giştî yê objektîf dê xencera azadiyê li sîxûrtiyê bixe. Di bingeh de Sema û Zilan li hember vê jinê xencerek in. Jin bi vê erjeng dibe amrazê şer, amrazê rizgariyê, dibe amrazê evînê.

Belkî zor e, lê ku jin bikeve nava artêşê, ev dibe avêtina gava herî radîkal a wekhevî û azadiyê. Ger bi gor pêwîstekên vê mezinbûn nebe, emê xwe bi xwe biqedînin. Ji ber ku ti artêşê wisa nekiriye. Em bikin, dê çareseriya radîkal jî wisa be. Yanî tenê weke amrazê şer na, ji bo kesayeta rizgariyê jî na, ji bo peydakirina kesayetiya jiyanê.

Navê wê jin...

Weke yekî ku ewqas bi karên şoreşê re mijûl dibe, ez dibêjim bi vê jinê re bi zor tê jiyîn. Dema ku ez vê dibêjim, tenê ji bo xwe nabêjim. Hemû rewşên netewî, siyasî, rêxistinî û şerî tînim ber çavan û wisa dibêjim. Heman tişt ji bo zilam jî derbasdar e. Dema ku jina azad dibe mijara gotinê, “bi vî zilamî re nayê jiyîn.” Ev jî nirxandineke giştî ye û ji xwe ve nayê gotin. Jina kole di bingehê sîxûrtiyê de nêzîk dibe. Ev ew nêzîkatî ye ku divê bê tesfiyekirin. Dema ku jina azad dibe mijara gotinê, karê pêşîn ku asta zilam a heyî bike, qedandina jina azad e.

Nikare bê gotin “ez bi zilam re bijîm, dikarim bijîm.” Rêgeza zilam tune, azadiya wî tune, şerê wî tune, heke hebe jî tevek bêserkeftin in. Dilê wî tune, xweşiktiya wî jî tune, hêza wî ya hezkirinê tune, wê demê tuyê çi bikî ji vî zilamî?

“Ezê xwe weke sîxûr bifiroşim û wî ji bikirim.” Di her halî de di partiyekî de, di artêşekî de tawana herî mezin ev e. Ma ez dîn im, ez hatime vî temenî hewl didim ku şervantiya mezin di vê jiyanê de bi cî bikim. Çima? Ji bo afirandina pîvana zilamtiyeke tê pejirandin û jineke tê pejirandin.

Cewaziya min ev e; min weke we astê danexist. Min weke we lavelav nekir. Min negot “bêjin û mêr nayê jiyîn” û stû netewand. Min li ber xwe da; li ser navê netewbûnê, li ser navê azadiyê, li ser navê artêşê... Di encamê de hinek pêşveçûn derketin holê. Dilêriya mezin a jinê û rastîna jina azad derkete holê.

Di şer de serkeftin, di têkiliyê de evîn e. Lê weke ku hun hizir dikin bi teşeyê “ka em çalakiyekê çêbikin û jinê bixapînin, zilam bixapînin” na. Serkeftin cewaz e. Serkeftin ew kesayet e ku, di hemû gelşên stratejîk û taktîk de hêza têkbirina dijmin nîşan dide.

Beriya evînê serkeftin divê.

Kesayeta serkeftinê, meşa serkeftinê, lêxistina serkeftinê. Evîn di pey re tê. Evîn rêhevalê serkeftinê ye. Evîn evîna serkeftinê ye. Ê ku serkeftina wî tune ye, her wiha rêhevala wî ya evînê jî nabe.

Pêşî evîn... kesayeta evînê, kesayeta serkeftinê. Piştî van hemûkan zilam û jin tê.

Hun ew kesayet in ku eleqeya we bi serkeftinê re tune ye, eleqeya we bi rastîna evînê re tune ye.

Jin-zilamê ku serkeftin û evîna wan heye li kû derê ne?

Lê divê, heta armanca dawî ya şer serkeftin e. Taybetmendiya şer ku herî pê bixeriqe, taybetmendiya evînê ye û ew jî bêguman dikare di jin û zilam de şênber bibe. Yanî di virê de zayend ewqas ne girîng e. Hebe hêza wê hun bi xwe îspat bikin. Dîsa jin û pirsgirêka desthilatdariyê pir girîng e. Ji wisa bûnê, divê jin û pirsgirêka desthilatdariyê bê çareserkirin.

Jin, serokatî û siyaset...

Da ku encam bê girtin, divê jin di xeta sekoratiyê û di siyaseta wê de bibe milîtan. Ji bo ku ev pêk bê, esasên qûtbûna rast ên jin ji zilam û zilam jî jinê divên.

Jin û leşkertî...

Leşkertî, artêş û şer e. Divê jin jî şûngeha xwe ya di nava artêş û şer de bîne halê birêgez û pratîk.

Ûtopyaya jinê...

Helbet tebî, ûtopya pêwîst e. Ûtopyayeke pir balkêş, dewlemend û bireng hêja ye. Cîhaneke azadiyê ku dixwazim biafirînim heye. Ev cîhaneke him giştî û him jî ya ku dixwazim bi taybet pêş bixim e. Him ji bo netewekê, him ji bo xwe û heta ji bo mirovatiyê. Ez xwe jî weke kesayeta vê ya mînak dibînim. Ê ku azad e, di pêwendîdariya evîn û serkeftinê de kesê ku digihîje xwesteka xwe ye. Azadî gihîştin e, lê ku ev di rastîna serkeftin û evînê de bê îspatkirin...

Li ber azadiyê, li ber pêşveçûna azad ezezî astengeke erjeng e. Di vê qasê de, di jinê de ezeziyên ku sîsikê hejîrê tijî nakin hene. Bi ya min hişê jinê li dora sîsikê hejîrê digere. Ji bo vê yekê jî divê şerê rizgariyê pir hêzdar bi rê ve bibe. Bi ya min çîna jinê zêde ne diyarker e. Di têkiliya zayend-çînî de bindestiya zayendê bêtir diyarker e. Bandora çînê jî heye, lê di esasê de ketina di taybetmendiyên zayendê de, pir bi metirsî diteyise ser bûyera şer û rêxistinê. Weke sîxûrtiyê ye. Pakrewaniyên hêja yên milîtanên me yên jin hene. Va, li zozanên Fereşînê çar milîtanên me yên hêja, ji bo ku radest nebin bombeyên xwe di canê xwe de diteqînin. Weke Zîlan, Sema û Fikrî Baygeldî.

Jin û zilamê ku nabine hêz, qet nebe bila xwe ji bûna zemînê sîxûrtiyê derxînin, “Ez nagihîjim kesayeta serkeftin û evînê, lê ez nikarim bibim amrazê kesayeta ziwa û têkçûyî.” Yanî ku nagihîje erêniyê, divê nebe zemînê neyiniyê. Divê xwe bigire parastinê.

Kesayetên evîndar û serkeftî çima pêş nakevin? Ez van jî lêpirsîn dikim. Ger hebe hêza we hun jî mijûl bibin. Lê bi rastî weke ku li gelek qadên me derketiye holê, di bingehê qedandiner de na. Yanî bi gora fermana “lê bixe” ya CIA’yê na, divê hun bi gor fermana “rizgar bibin” bidine meşandin.

Divê jin taca serkeftin û evînê li serê xwe bike.

Divê ji fîzîkê bigrin heya hîtabê, ji nêrînê bigrin heya meşa wê ya dilkêş, ji fermanê bigrin heya şervantiya wê ya pir hişmend, ji bûyera ku jê re tê gotin jiyana pir watedar û çalakmend re bibe bersiv. Ma gengaz e? Bi ya min divê tim xwezî pê were anîn û gihandin.

Zilam jî heke ku dixwaze şensekî bi xwe bide, derketinek divê. Bi hêza zilamtiya bêteşe, bi zilamtiyê û heta ku xwe bispêre karbidestiya rêveberî û fermandariya partiyê û jineke bêçare bigire ba xwe, dê bi navê azadiyê bê darezandin. Dê were gotin “ev bi zimanê serdestan bênamûsiyê dike, ev ketî ye.” Ev tawan jî bes e, ji bo qedandina takekes. Him moral, him rêgez, him xweşiktî; va ya ku bi gelek hewlan hatiye xwestin bê afirandin, te dagir kiriye. Yanî çawa ku tu herî mala keça malbatekî û bibêjî “min keçê girt, revand û tecawizê kir” û parastina puxte ya malbatê te bibe hetanî mirinê; ger tu bi karbidestî û derfetên partiyê keça ku tuyê bixînî ango keç jî bi jinaniya xwe ya sihêl zilamê me yê belengaz bixîne, ev tawanê herî mezin e. Ji ber ku rêgezên bingehîn û şervantiya herî bingehîn dikuje. Sîxûrek jî nikare ewqas bike. Bi hêza partiyê, ne li ser jinê dikare serdestî bê avakirin, ne jî jin dikare bi teşeyê “di zilaman de ajoya hêzê ya serdest nayê sekinandin, ger ez jî xwe bi gor vê eyar bikim, ezê xwestekên xwe bi dest bixim” nêzîk bibe. Ev, sîxûrtî ye ku çînên serdest bi sedsalan dane sepandin. Helbet eşkere ye ku evê jî neyê bexşandin.

Dibêjim ya, têkilî di nava me de pir zor e. Çima? Ji ber pêwendîdariya evîn û serkeftinê zor e. Ez çima neçar mam ku hetanî vî temenê xwe wisa tev bigerim? Ez naxwazim ji pêwendîdariya evîn û serkeftinê qût bibim. Min di yoma evîn û serkeftinê de ewqas çêkir. Têkiliyên min bi jinê re bêtir sînordar in, jixwe jin bi xwe sînordar e, wisa evîn û serkeftin zêde nayê pêkanîn. Yanî li holê jin pir in, bikevî berevajiyê têkiliya evîn û serkeftinê dikarî weke dixwazî bijî. Weke ku piraniya we dike, hun xwe bixapînin dikarin bijîn, lê her tişt diqede. Her wekî ma di nava me de ne wisa ye? Jin û zilamê ku diqedin hema direvin.

Va, Zîlan û Sema di şênberiyê de negihîştin pêwendîdariya evînê, lê di berxwedêriyê de xwestin ku bibine sembolek. Ev pir zor e, lê rasteqîn bi awayekî din fersendê bi libatê nade.

Serokatî çî ye li virê? Hêza berxwedan û hedarê ye. Him li hember neyiniyê hêza şer, him jî hêza zorlêkirina evîn û serkeftinê ye. Tê wateya veguherandina jinê bi jiyan û rasteqîna jiyana azad. Ger bal bê dayîn hinek dibêjin, “Serokatî wisa dije, wiha dije.” Nexêr, jiyan nakim, ji ber ku pîvan ne bi gora min in.

Niha ji hemû Kurdistanê û heta ji tevahî cîhanê keçik werin, ku ne bi gora pîvanên min bin, ez nikarim bi jinekê re heya sibehê bihedirînim. Pîvanên min hene û bi pîvanên xwe ve girêdayî me. Baş e yên we wisa hêza pîvanê, estetîk, hêza şer û serkeftinê heye? Nexwe, ji ber ku evîn û serkeftina te tune, ji bo te jinantî jî, zilamtî jî pênc pere nakin?

Jin û zilamên ku dixwazin bibin şervanên baş ên jiyanê û milîtanên baş dikarin ji hev hez bikin. Pêwîstî nîn e ku mirov bibêje “dikarin ji hev hez bikin” jî. Ew, hezkirinê dizane û wî pêwendîdariyên evîn û serkeftinê ava kirine. Dirûst e, birêgez e. Zêde xeta çênake, ji ber ku rêgez û felsefeya wî heye, ji ber ku bi xwe xwadayê şer e.

Evîn welat e.

Evîn li welêt azadî, di rêxistinê de tê wateya serkeftina vebir.

Evîn şer e. Evîn, di şer de tê wateya serkeftinê. Sewdaserî li evînê xiyanet e. Bûna jin û zilamên wisa pir hêja ye.

Yanî her ku diçe şênber dibe. Me gelek neyinî rûxandin. Me jinê kişand sehaya azadiye û em zilam jî ji zilamtiya klasîk derdixînin. Zemînê şer, evîn û azadiyê diafire. Jixwe ev hemû şer di ciyekî de ji bo vê ne. Lê serkeftin hê tam nîn e, jin hê nû û nû xwe peyda dike. YAJK xwe peydakirina jinê ye. Berdin van feqîran, bila li parçeyekî çiyê xwe gotûbêj bikin, li ser xwe biaxivin. Bila lingên xwe, viyana xwe û bergeha xwe hêzdar bikin. Ev hemû ji bo evînê pêwîst in. Ev mercên daringî yên evînê ne.

Bi jineke reben re bûyîn qet nabe. A yekem ku radestkar dikin, bidestxistin û bikaranîna jinên reben in. Milîtanekî rastîn ji vê re tenezûlkirin bila bimîne li vî aliyê, pê re şer dike. Azweriya wî azadiya wî ye. Niha ku di zilam û jinê de çûyîn ber bi azadiyê ve çêbû, dê tu ber bi wê ve bimeşî, jê re bibî pir.

Bi vî zilamî û bi vê jina reben dê kîjan evîn bê jiyandin?

Rewşên we bişerm in. Ê ku hezkirin û têkiliyê dixwaze, divê vê şermê ji holê rabike. “Ma ez kesayetiyeke hezkirinê me an na? Hezkirina min ji min re û ji derdorê re feydeyê an xisarê tîne?” Va, divê di pêşî de ji van re bersivên we hebin. “Ma jinantiya min hêja ye an na? Ma jinantiya min encamê digire?” Va ev, zanebûnî ye, yanî azadbûn e. Sinca herî baş, bi vê zanebûnê biryar dayîn e.

Ê ku ne xwedî zanebûna puxteyî ye, ne xwedî sincê ye jî. Ji yê tê û ji yê diçe re xwe dide bikaranîn. Ev jî bêsincî ye. Ez civakê di vî aliyê de weke bêsinc dinirxînim. A ku dibêjin sincî ye, bêsinciya herî kûr e. Ji ber ku li ser koletiyê hatiye avakirin. Sinca ku li ser koletiyê hatiye avakirin, welatê xwe tune, hêz û siyaseta xwe tune, çalakî û şerê xwe tune. Tenê bi gor hiqûqa koletî rebenekî girtiye nava destê xwe. Ev, ketîbûna herî mezin e. Di bingeh de namûs û sinca ku li ser zayendîtiyê hatiye avakirin, bêsincî û bênamûsiya herî mezin e. Divê xwe ji zayendê, zayendîtiyê herî hindik ji bêsinciya koletiyê rizgar bike û bigihîne zanebûna mirovê azad.

Tebî ev gava pêşîn e. Hunê gelek tiştan li ser vê ava bikin. Rêgeza xweşiktiyê jî pêwîstekeke vê ye. Estetîk bi temamî gelşa şoreşê ye. Tişta ku dij-şoreş kirêt dike, şoreş xweşik dike. Di nava me de estetîk û huner ev yekem car e ku bi şoreşê re jiyanê peyda dike. Estetîka şoreşê heye, - li ba me pir balkêş e. Şoreş bi xwe estetîk e, divê wisa be jî.

Şoreş, çalakiya afirandiner a xweşiktiyê ye.

Pênaseya şoreşger a ku min çêkir, di heman demê de pênaseya xweşiktiyê ye. Vê pênaseya şoreşger li ser xwe rikibînin, hunê erjeng xweşik bibin. Hingê dê ji we bê hezkirin û hunê jî hez bikin. Zagon wisa dibêje, şoreş wisa dibêje.

Ez vana naçespînim; jiyana şoreşger, jiyana azad dixwaze. Xwedayê azadiyê wisa dixwaze, ne ez. Va, sosyalîzm dixwaze, welatparêzî dixwaze.

Yek jî Partiya Jina Şoreşger, Partiya Jina Şoreşger a Kurdistan dikare bibe pêşveçûneke rişt. Nakokiyeke mezin, tenê dikare bi partiyeke mezin were têperandin. Her wiha ew nakokiya mezin a ku hun dijîn, ramana têperandina bi pratîka mezin ve jî, hêja ye ku mirov li serê bisekine. Pirsgirêkên we giran in. Bibin partî! Divê hun xwe birêxistin bikin. Tevî ku ez ewqas xwedî ramana alîgirê jinê me jî, ez hizir dikim ku aliyê min ê zilam ku diçewisîne, dikare giraniyê bidê. Ezê xwe venêran nekim, qirên derkeve, zext derkeve, pirsgirêk derkeve. Ji ber wê yekê divê hun bi xwe rizgarbûna xwe pêş bixin.

Pir balkêş e, ne wisa? Dema ku ev partî ava dibe, dê biryarên wê yên balkêş derkevin. Li hember tevahî nêzîkatiyên zilaman, li ser navê rêxistina jinê bersiv dayîn pir balkêş e. Hun dikarin di der barê hestan de jî biryarê bidin. Ger tiştekî wisa pêş bikeve, dibe ku zilam were şûngeha lavelavkirinê. Hun dikarin hemû pîlanên xwe derbasî jiyanê bikin.

Ez dihizirim ku; çiqas xeyalên jinê hebin, dê hemû bi rêxistine re derbasî jiyanê bibin, ne wisa? Mînak ji zilamê ku di berê de bi karbidestiya xwe, bi perê xwe, bi hêza xwe dihat û jinê digirt re, hunê bibêjin, “xwe îspat bike. Ma çima tu têyî û jinê dixwazî?” Di berê de ji malbatê dixwestin. Niha bila ji partiya jinê bixwazin. Hun dikarin pêncî heb mercan berpêş bikin. Ji axayê dixwestin, ji keya dixwestin. Tebî ew hemû nemerd in. Ger ji partiya jina azad keç bixwazin, mercên we yên awarte hene. Bi rastî jî ji bo we derfetê rizgarbûneke pir girîng e. Hunê hetanî ku zilam bikine zilam mercên xwe lê biçespînin.

Rêber APO

21 Rezber 1998

Ayrıntılar

Yayınlandı: 28 Eylül 2012

Di pêşveçûyîna xeta civakiyê de li hember gund min serî netewand, ji malbatê re serî netewand, min serî li hember pergalê jî netewand.

Dewsa civaka gund, ketina sînorên civaka bûrjuva gelekî westînêr e. Yekem car ketina civaka bajar, ji bo destpêkekê gelekî zor bû. Him bajarên biçuk, him jî Enqere ketina nav wan gelekî zehmet e. Ev jî girîng e. Ez ketim nav lê min xwe wenda nekir. Rexmî ku ez gelekî negirtîbûm, di nava bajêr de ez neheliyam. Bi salan bi mehan ez li bendê mam. Li beramberî mereq û hewla mezin a fêmkirina bajêr, ez di qeraxa jiyana bajêr re jî derbas nebûm. Hevalên min di nava sê mehan de diketin nav û xwe didan jiyîn, lê min nekarî û li beramberî vê yekê zikê xwe bi min dişuştin. Erê zarokên bajêr bi beşeke mezin di nava nêzîkatiya zik şuştinê de bûn.

Eleqeya mamosteyan cewaztir bû. Di pêşketina min de xwedî hêvî bûn. Lê li gor mirovên min û kesên derûdora min ez di rewşeke henekî de bûm. Bi ihtimaleke mezin li gor pergala jiyana wan ez di xaleke cewaz de dimam û yek ji bo xwe xeter didîtin. Li hember civaka bûrjuva kêm zêde ez weke xeteriyekê didîtim. Li hember jiyana civaka bûrjuva eciziya min hebû û ez neketim nav, min hêza xwe wisa ji dest berneda. Min ew di cîhana xwe ya hundir de mehkum dikirin, wan jî ez bi ew henekên xwe ve mehkum dikirim. Wisa derbasbûyîneke civakî mijara gotinê bû.

Ez li dij bandorên kemalîst û feodaliyê jî xwedî endaz (temkin) bûm. Ez di rewşeke wisa de bûm ku, bi carekê ve nediketim nav û ev cewaziya xwe min her dem diparast.

Ji bo avakirina komên hevalan min hewla xwe ya mezin gotibû. Ez carna ketim nav hindek mijarên bingeh, lê carna jî min xwe ji yekê diavêt yeke dîtir. Ez bi destpelkî diketim nava mijarên weke ol û felsefeyê. Di hemûyan de mirov nikare bibêje ez gelekî serkeftî bûm. Lê şêwazeke min ê ezmûneyê heye ku balkêş e. Yanî hindek dikevin nav, dawiya jiyana xwe tînin; ez tenê dest dipelkînim.

Qutbûyîna min a ji kesayeta Kurd a kevneşop, bi dîtîna min a bêmafiya di civakê de û bi dijderketina min a ji hemûyan re ve girêdayî ye.

Dema ez hîna li Nizibê diçûm dibistana navîn her tim henekên xwe bi min dikirin. Bihizirin, bi zarokekî weke min ku xwediyê serhildana hatiye diyarkirinê, pê henek dikirin. Di dibistanê de belkî ez zarokê herî feqîrok bûm an jî li gor mamosteyan ez ê herî hişmend bûm. Ji ber ku li gor dema wê, him mamosteyên jin, him jî yên zilam gelekî nirx didin min û her ku diçe zanebûna min bi pêş ve dixin. Di dibistanê de ez her dem li rêzên pêşiyê bûm, lê rexmî vê yekê ez dibûm henekê zarok û xwendevanan, bandorên neyînî yên bajar hebûn. Piştre ji bo ez vê vegerînim teqînê sal pêwîst bûn. Hîna tê bîra min, hindek ji wan zarokên serbendan, gelek jî yên axa û xulaman bûn. Di min de hindekî taybetmendiyên Kurdî hebûn, ez bawerim nêzîkatiyên min zêde bihêz nebûn an jî li gor wan hindekî cewaz bûn. Min nedikarî ez weke wan bim. Pir vekirî bû ku ez li gor taybetmendiyên wan ên civakî nahelim û wan ev yek weke xeteriyekê didîtin. Bi biçukdîtinê ve û bi henek kirinê ve her roj dixwastin min li gor xwe paş ve bixin.

Bersiva ku min dida çi bû? Bi mamosteyan re avakirina pêwendiyên rast. Min gav avêtin di pêwendiyên baş ên mamosteyên xwe re didît, min baş li pirtûkên xwe dinihêrt; ez her gav di yekemîniya refê de bilind dibûm ku, ev jî di encam de şer e.

Şerekî pir bi wate ye. Piştî ku ez di pêwendiya bi mamoste re şareza bûm, yek jî piştî ku min yekemîniya refê bi dest xist, dihate wê wateyê ku min ev zarokên bûrjuva têk dibirin. Pir şênber e, ez her sê refan jî wisa derbas dikim. Li dij teşeyê pêwendiya bûrjuva eciziyeke min a misoger pêş dikeve. Belkî pêtir xeter dihatin û ez ji şêwaza ku wan disepand dûr disekiniyam. Ji ber ku, min hindekî xwe nêzî bikira dê mala min xira kiribana. Bi şêwaza ku wan disepand ne, di rastiya min de tekoşîn pêşxistin, bûyîna yekemê refê û ketina çavên mamosteyan; dikarim bibêjim ku min ev her du jî bi ser xistin.

Vaca kemalîst, hindekî jî vaca dibistana leylî (yatılı okul) ye. Kemal bi xwe xwendevanê dibistana leylî ye. Li navenda Enqereyê ez bûm xwendevanekî dibistana qedestro yê. Ez bawerim wê rê li pêşiya vê pêşveçûyînê vekir: min ew derfet bi dest xist ku, him bi dewletê ve spartî li Enqerê dîtina rastiyan, (ku ev gelekî girîng e) him jî li navenda Enqerê çavdêrkirina civaka bûrjuva. Heke ez negihiştibama wê derê, wê derfeta min a çavdêriyê nebûya. Ez dikevim nava civaka bûrjuva, dîsa bi dewletê ve spartî, dibistaneke ku min bîrê nekiriye, lê dema Enqere bû mijara gotinê, diviya ku min ezmûne kiriba.

Dema ez gihiştim Enqereyê, mamosteyekî ku min rasthatî di bosê de naskir hebû. Min got, “tu hindekî dikarî alîkariya min bikî”. Min bi kirasê wî re jî girtibû. Weke ku min berê li Berêçûk bi kirasê bavê xwe re girtibû, heman hawirdor. Dîsa Enqere weke çiya bi ser min de tê û ez tirsnak lê temaşe dikim. Min peykerê ataturk dît. Min zilam zixtand; “ka li vî bînêr!”. Her tişt bi min hewlnak dihat. Nakokiya mezin. Weke nakokiya axa ya li gund. Hemû niha di bîra min de ne.

Di Tapu-qedestroyê de mamosteyên min ên leşker hebûn. Diçin dibistana herbê. Ez li ser destan digirtim. Ez nizanim, gelo ma wî mamosteyî jî bi zanebûn wisa dikir? an jî gelekî hez dikir? Dihat û wisa digot, “zarokno, min kompozîsyona Abdulah girt, çûm bi profesorên dibistana herbê da xwendin, hemû şaş man”. Û bi xwe şîrove dikir. Yanî heke li gor wî bûya, ez firişteyek bûm, dahî bûm. Zilam evqas nirx dida. Leşker bû. Belkî jî di min de xeterî dît, xwast wisa min bidest bixe. Ev zêde girîng nîne.

Weke hest jî, min xwe diçewisand û li dij bûrjuvaziyê xwe zêde xwedî şens nedidît. Dîsa rexmî ku ez yekî çalak bûm, min gelekî xwe diçewisand. Her ku çû min pêwîstiya bi nav de çûyîna olê dît. Ez bawerim li dijberî nirxên civaka bûrjuva weke teşeyeke ku min hîna di zaroktiya xwe de li gund dîtibû, ez li ser rastiyeke olî ya ku xwe tê de aram dihizirînim ponijiyam.

Nimêjkirina min a li gund min vegotibû. Meleyê me digot,” heke tu bi vê lezê biçî, tuyê bifirî”. Ew firîn piştre pêk hat. Firîn, şoreş e. Tê wê wateyê ku wî meleyî hindekî li gor ferasetên xwe yên olî be jî, ev yek dîtiye. Li hember civaka bûrjuva hetanî dawiyê min xwe parast. Û ez bawerim ev bû tiştekî baş. Ji ber ku, heke nirxên darezandina bûrjuva ez dagir kiribama, ne gengaz bû ku, ez bi tendûristî ketineke rast ji pêvajoya 1970’an re bikim.

Di dîtbariyê de ez hindekî muhafazakar bûm. Lê di bingeh de min rewşeke pir bi nakok jiyan dikir. Ji bo heram nebe, her gava xwe min bi pîvan diavêt. Li dij heramê hişyarbûyîneke min a awarte hebû.

Wê demê pirtûkeke alimekî mezin ê ku oldaran dixwend hebû. Wê demê min pirtûkeke Seyîd Kutub bi dest xistibû: “ol ev e”. Pêvajoyeke ku ez dibêjim ev rêka min e û jiyan ev e heye. Bêguman, ez şeş salên xwe yên dibistana navîn wisa dinirxînim. Ku dirêjahiyên vê yên gund hene.

Dema ez li Enqerê di lîseya pîşeyî ya tapu kadastro de bûm, ez ji çûyîna mizgefta maltepeyê bi paş ve nedimam. Mizgefta maltepeyê, hema li kêleka dibistana me bû; mizgefteke pir xweş e. Pir caran ez diçûm wê derê. Ez beşdarî konferansên komeleya tekoşîna bi komûnîzmê re dibûm. Heta ez dikarim bibêjim ku ez diçûm ocaxên ulkucu’yan jî. Lê min zêde ne eciband. Ez di nava atmosfereke wisa de bûm. Ew hulusî turgut hebû, min gelekî guh dida wî û hevpeyvîna wî ya bi berzanî re jî bi baldarî dixwend. Yanî ev aliyê min jî hebû. Weke raman min eleqe nîşanî pirtûkên olî dida. Min necîp fazil kisakurek bi baldarî dişopand. Ez beşdarî yek-du konferansên wî bûm, min awarte dît. Heta ez coşandim. Dîsa di ocaxa Tirkan de beşdarî du konferansan bûm. Ez bawerim ev di fêmkirina xeta bingeh de bîranînên girîng in. Berpirsyarekî Komeleya Tekoşîna bi Komînîstan re hebû. Ez bawerim refîk korkut bû. Teorîsyen bû. Ez li vir beşdarî civîneke ya Demîrel jî bibûm.

Dema ez di pêvajoyeke wisa de bûm, tê bîra min, bi rasthatî min pirtûka hubermann a bi navê “Alfebeya Sosyalîzmê” bi dest xist. Min xwast ez binêrim, wisa bi plan ne. Yanî tu niyeta min a girtin û xwendinê tunebû. Min wisa hilda destên xwe yek-du rûpel xwendin, ku ez jê eciz bûm. Wê demê li dibistanê hevalekî min ê gundî bi navê ezîz hebû. Heyranê çetîn altan bû, li dij NATO yê radipeyîvî, bi navê çepgiriyê radipeyivî. Niha bûrokratekî baş ê pergalê ye. Ez jî ji wî eciz bibûm. Dema wisa bû, min ew pirtûk hilda destên xwe, her ku hevok pêş ve çûn tiştê ku ji zimanê min weşiya ew bû, “ol wenda dike, Marks bi ser dikeve”.

Ev dirûşmeyeke guhertinê bû. Heke ev yek şênbertir were îfadekirin, îdeolojiya kevneşop wenda dike, jiyana sosyalîst bi ser dikeve. Ez dikarim bibêjim ku di sala 1969’an de ez gihiştim vê biryarê. Ji ber ku, tê bîra min, min ev gotin bi xwe ji xwe re kirin.

Piştî wê ez weke fermanberekî (fermanber) kadastro firiyam Amedê. Li Amedê çavdêriya Kurdistanê diviya ku hindekî din aso berfireh kiriba.

Weke fermanberê (memur) dewletê, li wê derê bêhtir derfet hebû ku ez rastiya sosyalîst û rastiya dewletê baş bînim ber hev. Ji ber ku, berê me nedikarî di nav zewiyên genim û pembû de çavên xwe vebikin. Lê wisa hindekî xwedî pere, bi qandî tê xwastin bi dest xistina derfeta çavdêriyê, jiyaneke wisa ya otelê. Hindekî bi bûrjuvayên biçuk re jiyîn dibe ku hindekî te wêrek bike. Axa nêzîkatiya yekem nîşan didin. Bûrjuvayên biçûk ên weke xirbeyên demagojiyê ku berê me nedikarî em di kêleka wan re derbas bin, her roj em rû bi rû ne. Ev hemû hêza çavdêriyê zêdetir dike.

Gundiyên girêdayî, gundiyên axeyan, rexmî ku fermanberekî kadastroyê bûm, her dema ku ez derdiketim nava erdan digotin, “xwîn ji pozê me tê” û bi rastî jî wisa bû. Di ew jiyana fermanberiyê de jî, min xwîn ji pozê gundiyan dianî. Bêguman, ev tempoya xebatê nîşan dike.

Ez di fermanberiya tapu ya Amedê de salekê mam.

Dayik mirov a herî nêz e û bi xwezayî ji kurê xwe hindek tiştan dixwaze. Rik danabû, digot, “tu çima ji min re çend mîtro paç nakirî?” Ji wê rojê bi vir ve min ji wê re tu tişt nekirî. Ma dibe ku kurek tiştekî nekire? Ez xwedî muçe (maaş) bûm jî, lê min got “ez nakirim”. “heke te çav berdabe paçekî, di ne dayîna wê de ez jî misoger xwedî helwest im”. Lihevhatinên min ên wisa jî hene. Çima? Ji ber ku, karên min ên mezin nabîne, di vê mijarê de daxwazan pêşkeş nake, dixwaze her tiştî bixe asta parçeyê paçekî. Ji rewşa min a wê demê tê fêmkirin ku, ez çiqas xwedî edebim û dixwazim di nava hişyariyeke mezin de bimînim. Yan jî ne ji ber nefêmkirina min a dayîkê ye û nebûna kurekî layiqe dayîka xwe ye. Wisa erzan fikirî, min jî rik danî û nekirî. Wisa çavên wê li paş mayî çû.

Wê demê qet ez nabêjim ku diravên min nînin. Esas ez dizanim ku min deh hezar lîra di banqeyê de razandiye. Her wiha dema min ji wan gundan, ji axeyan dirav digirtin, min digot, “dibe ku ev bibin diravê şoreşê”. Tiştekî weke bertîlê bû, lê tê bîra min ku min bi şertekî qebûl dikir. Diravên bavê çawa ji bo serhildanê min bi kar anî, min digot diravên min ji wan girtî jî “ez dê rojekê ji bo serhildana giştî birazînim”. Û min qebûl kir. Dema bertîla yekem dan min, ji bo qebûlkirina bertîlê min got “tu çawa dikarî bertîl bixweyî” û min xwîdan dida. Ez hizirîm, min nîqaş kir di dawiyê de min bi wîjdana xwe da qebûlkirin. Ev dirav dikarin ji bo Kurdistanê werin bikaranîn û rewa ye. Ev dirav ji vê derê tê, dîsan mirov dikare ji bo başî û xweşikiya vê derê bi kar bîne. Girêdayîneke min a wisa hebû.

Hevalên min jî gelekî vedixwerin û ev dirav di her karê qirêj de bi kar dianîn. Pir girîng e, girtina bertîlekê dikare mirov xirab bike, bêehlaq bike. Hîna tê bîra min, di wan şertan de (1970) bi carekê ve bi destketina du-sê bihayê mûçeyên min gelekî balkêş bû ji bo min. Ji bo nexirabûyînê bi lez fikirîn û dîtina çareyekê gelekî girîng e. Û ez hizirîm ku, bertîlekê ez gazî Kurdistanê kirim. Ramana Kurdistanê bû rewşeke girêdayiyê bertîlekê. Lê ya ku Kurdistan qedandiye jî ev bertîlgeriye. Li wê derê berovajiyê vê, vê bertîlê hişt ku ez li ser Kurdistanê bihizirim. Ji ber ku, heke tu vî diravî bigrî û bi kar bînî tuyê misoger kesayeta xwe wenda bikî. Ez hatime fermanberiyê bikim, belkî ez dikarim pereyên zedê bibînim û xwe dewlemend bikim. Lê heke ez dirav bigrim û bikevim riyeke xirab an jî şaş (ku, Kurdistan şênber nîne) dibe ku kesayeta min bikeve riyeke cewaz. Dikare bi bertîla yekem wenda bibe û here. Lê ez dibêjim, “ma ez dê bertêla yekem çi bikim”. Hetanî sibehê xwîdan didim û ez çareyekê dibînim. Wê demê ramaneke pir bi sînor a Kurdistanê hebû û bi ser de çûyîna min ne diyar bû. Heke ez bi ser de biçim jî, ez dê cewaz biçim, ezê lez nekim. Vaye, bertîl dide lezandin. Ev diravê ku di berîka min de sekiniye dibêje, “Kurdistanê bihizire, ji ber ku te ev dirav ji bo vê yekê girt”. Vayê dema min deh hezar lîra dîtin, min xwe avêt Stenbolê.

Di rastiya civaka me de, dewsa gelek meşên, girêdayî, bimal, qels û lewaz; bûyîna xwedî meşeke şanaz, bi kesayet, bi nasname, bi vîn, wekhev, weke moral xwe îfade kirî, wisa bi biryar û jiyanî gelekî girîng e. Ez dihizirim ku azweriya rast ev e. Divê li gor wê ev hêza bandordar û jêneger were nîşan dayîn. Ez îro jî, çiqas dixwazim wisa bim? Ev ne şerm e, berovajiyê vê ya şerm di wateya qedîna her tiştî de bi ew şêwaza jiyana kifnikî jiyîn e. Ez heyfdarim, van jiyînan giyana min xirab dikir.

Di encam de salek fermanbariya min a Amedê balkêş e. Ez hindekî bi dirav re hevnasînê dikim, bertêlê dinasim, bi gotinên weke “axê min, begê min” re rû bi rû dimînim. Ez fermanbarê dewletê me, têkîliya di navbeyna gundî û dewletê de fêm dikim. Lê ez xwedî niyetekê wisa nînim ku weke fermanbarekî biçuk bimînim. Misoger ji bo ku ez hindekî din bilind bibim, amrazê dibistanê heye, dibêjim ku divê ez vê ezmûne bikim. Ji bo vê yekê ez beşdarî xebatên amadekariya zanîngehê bûm.

Ez gelekî di sûrên Amedê de geriyam û mam. Wê demê oteleke sur palas hebû, ew biryargeha min bû. Otela lîceyiyan bû, bi qandî ku min bihîstî ya behçet canturk bû. Piştî wê vegeriyaye otela demir an jî tiştekî wisa. Yanî oteleke di derbarê de Kurdan de xwedî çavdêrkirineke zêde bû. Azweriya min a çûyîna zanîngehê, ji bûyîna bûrokratekî bilind zêdetir, rastirîn beşdarbûna hewaya siyasî ya Tirkiyê bû. Di armanca min de siyasal hebû. Bi vê re têkiliya siyasetê derdikeve holê. Lê weke dibistaneke navbeyn jî, heke ez di wê de bi sernekevim, li Stenbolê li ser hiquqê jî hiziriyam û min tayîna xwe hilda wir.

Rêber APO

Ayrıntılar

Yayınlandı: 30 Ağustos 2012

Îro 12 Rezber 1993 ye. Derbeya 12 Rezberê çawa ku di salên pêşî de bi sirûdên leşkerî derbas dibûn û digotin ya tev ya hîç. Bi rastî jî di salên 1980’yan de ku di qonaxa tarîtiya dîrokê de em li ber tunebûnekê bûn, van salên zextê me çawa rakir û çawa pêşwazî kir? Dibe ku niha pir hêsanî were. Em dikarin bibêjin em xurt in û emê ser bikevin. Lê ez hewqas ne rihet im. Serpiriştiya giştî ya Tirk di rojnameyên îro de dibêje “emê heya biharê tune bikin.’’ Bi rastî pêşî digotin emê di navbera çilûheşt demjimêran de tûne bikin. Niha jî, ji biharê talox dikin heya biharê. Ev, ka çiqas lewaz ketiye nîşan dide. Yek jî ka kî wê kê tune bike ev jî mijara gotûbêjeke cuda ye. Lê dîsa jî mebestê tîne ziman, hem jî di asta herî jor de. Di dest de tiştek tunebû, yek kadro hebû. Heke ku çend milîtan peyda bibin jî, ew jî wek baruteke çend avêtinî ye. Hêvî û nêvenga bêçaretiyê hindek bibînin, çalakî û berxwedêriya mirov bibînin. Mirov çawa xurt dibe? Vê bi teşeyekê baş fêm bikin. Azîm û viyana we heye. Lê hun çiqas dibine çare? Zanîn ne bes e, jiyandina zindan û îşkencê rewşê bêtir xirab dike.

Dema cara pêşîn ez hatim vê sehayê, rê hevalê min ê hêja ku bi min re cara yekem derketibû rê, xaniyekî yek ode peyda kiribû. Sedreke text û nivînekî singer hebû. Tê bîra min, li wê derê roja me ya yekem de me çend zeytun û firîngî peyda kir. Bi rastî jî em du kes bûn û me wisa derbas kir. Bi nan û pîvazan me debar kir. Emê çend heftî li ber xwe bidin ne diyar bû. Bi derveyê welat re, bi rêxistinên Rojhilata Navîn re bi tu awayî têkiliyên me tune bûn. Hun dibinin, îro ez li virê me, bi sed hezaran mirov li piya ne. Her roj bi dehan leşkerên dijmin diterpilin. Rojane mesrefên me çiqas e, hun dizanin. Dema me dest pê kir, em deyndar bûn. Ev çîroka xwe ya sêzdeh-çardeh salan heye. Rê çawa hatin derbaskirin, roj çawa bi helkehelkê hate borandin? Me xwe çawa eyar kir? Pêwîst e weke bingehîn waneyên jiyanê yên fêrker bên dîtin. Ez hizir nakim ku di dîrokê de mînakeke wisa cuda ku xwe bi vî awayî dabe kar hebe. Ji ber ku têgihîştina vê pêk nayê, her kes erkdariya pêwîst û karê dikeve ser mil nizane bike.

Derbeya 12 Rezberê, tevgerek ku di cîhanê de ya herî faşîst, ji hêla emperyalîzmê ve ya hêrî zêde hatiye destekkirin, di hundir de desteka raya giştî bi wateyeke mitlaq pêk aniye û şensê serkeftinê sedîsed hatiye plankirin bû. Jixwe kesî li pey xwe jî nenihêrî. Em hedefê vê derbeyê bûn û belkî jî hêzekî ku herî zû bên qedandin bûn. Wek mucîzeyekê tê. Hê jî di nava gotûbêjeke mezin de tê peydakirin. Lê li hember dijmin berxwedan û serkeftin rewşeke pêkhatî ye. Me vê zû de derbas kir. Tenê ne berxwedan, tenê ne pêşketina siyasî û leşkerî xistina bin ewlayiyê, ev tev di astên mezin de ne. A herî girîng giyana xwe ji nû ve qezenckirin e. Ji nû ve çêkirina kesayetiya azad pêşketineke mezin e. Her şoreş di wateyekê de bi kesayetiyên kevin tên çêkirin. Şoreşa ku bi kesayetiyên kevin bên çêkirin sedemê çerqkirina paş ve û piştre jî felaketên ku werin serê şoreşê ne. Dikare bê gotin ku, li vê derê di heman demê de, hemû kesayetiyên ku bi paş ve çerq bikin, yekem car dana vegûhertin mijara gotinê ye. Kesayet di vê derê de heya dawiyê tên dahûrandin. Tevahî nîşanên vegera welat tên derbaskirin. A di partiya Bolşevîk de nehatiye çêkirin, di PKK’ê de hatiye çêkirin. Hewl hatiye dayîn ku şoreşa Kurdistan’ê bi her cure pêşgiriyan bê astengkirin. Lê PKK jî hewqas kûr dibe. Ev jî destkeftek e. Ev, di hundirê welatekî ku nav û navdêriya wî ji bîr bûye û di nav rasteqîneke gelê ku kesek jê re nasname layiq nabîne de tê çêkirin. Ev rasteqînên eşkere ne.

A pêkhatî tenê ne bi aliyekê ve, pêwîst e bi hemû aliyan ve bê dîtin. Ev ji bo kesayetekê/î xwedî îdîa û milîtanekê/î girîngiyeke mezin hildigire. Di vê bingehê de cîhan jî were serê, wê bi hêsanî neperçiqe û berevajî serkeftina wê bi temamî hatiye ewlayîkirin. Kurtasî me biriya xwe da serê û me heya virê anî.

Ev çawa çêbû? Em dikarin çawa egerên wê, ê wenda dike, ê qezenc bûye, ê dide qezenckirin pênase bikin? Birame, mitale bike, binivîse, xet bike… Heta ev tevgereke pir dewlemend e. Di kîjan bingehê de pêşketin çêbûn? Ez, bixwebawer im. Qasî ku bixwebawer im, ma gengaz e ku pêşketin pêk neyên? Em vê wek qonaxeke nû ya pêşketineke diyarî dibînin. Cokên ku ber bi binketinê ve diçin hatine xitimandin, ciyên rizî yên ku ber bi ketinê ve rû qermiçandibûn hatine avêtin. A dikare bije aj da, kete wê riyê. Ger xeta nebe û wek berê dubare neyê jiyîn, wê herî hindik me biwestîne. Ger ji xeta bîrdozî û siyasî ya ku araste dike, bêpêveberdan meş pêk were, ew cîhana ku di teşeyekê rewneq de dihate arezûkirin, wê bi serkeftinî pêk bîne.

Wate, li hember faşîzma 12 Reberê bi vî awayî bersîveke dîrokî û gerdûnî mijara gotinê ye. Ev, ne faşîzmeke ketûber e: Ji bo gelê Kurd tuneker e; ji bo gelê Tirk jî, tevgereke faşîst, mitlaq xistiner û koledarî ye. Tevgerek e ku, emperyalîzma navnetewî bi tevahî destek didê. Tevgerek sepandiner e û bi her awayî paşverûtiya şêwaza Hîtler jî li paş xwe dihêle. Me li hember vê, pêşketinên mezin pêk anî. Di demê paş de li ser vê bêtir wê bê sekinandin. Me doza azadiyê vegerand rasteqîna jiyana hemû gelekê û ev yek demxeya xwe li rasteqîna jiyana we tevan da. Rastînên bingehîn, rêgezên jiyanî yên rehdar hene ku ev wisa bû. Puxte hindek di van rêgezan de veşartî bû ku ev wisa bû. Rastîna ku ji vê re serokatî kir di vê mijarê de hem rastiyê temsîl kir, hem jî gavên pratîk di cî de avêt ku ev wisa bû. Di rewşa berevajî de ji destê faşîzmê kitek mirov jî filitandin ne gengaz bû. Hinek rêveberên 12 Rezberê hê jî dijîn û her ku vê rewşê dibînin qehr dibin. Mînak Kenan Evren, digot “ger bişkoka leşkerê min bikeve ez heya seharê nikarim razêm’’ lê mixabin niha di rojê de, ne tenê bişkoka leşkerekî, bist-sî belkî jî, bi sedan leşkerên wî dikevin. Hingê ev zilam wê bitepişe. Bi rastî jî ditepişin. General wek zengil dilerizin. Halê wan ê li ser piya bimînin nîn e. Rewşa vana gaveke pir paşketî ye. Ji ber ku ev pişkek in û xwe bi kêşandin û pîvandinê amade kirine. Artêşa Tirk hêzeke herî rêkxistî û hêzeke herî komîserhev bû. Lê niha qehr dibin.

Baş e, kê vana anî vê rewşê? Şêwaz, tempo, teşeyê xebatê, hedan, rik, azwerî, bawerî û zanebûna wî çi bû? Çiqas hêz da, çiqas qadan pêş xist û anî halê dîrokî? Divê mirov bipirse. Ev salveger çî bûn? Di vê wateyê de waneyên dîrokî derxistin û ji bo xurtbûnê bingeh çêkirin pêwîst e. Qismek ji endamên partiyê erjenga van salan nedîtin. Qismekê girîng jî di van salan de pakrewan bûn. Lê em heya îro şahidê vê pêvajoyê ne. Em ji rasteqîna gel û netewekî ku ber bi qedanê ve diçû û neçar bû ku xwe bi ziman û nav bike, îro, me xwe gihand rastîneke gelekê ku dibêje “qezenckirina min nêzîk e!’’ Me, ji mirovên bêhenase, bi hezaran şervan li çiyayên azad bi jiyaneke çawa dixwazin ve anî rûbarê hev û bi jiyanê ve kire yek. Pêwîst e em bi vana têbigihîjin û nav lê bikin. Çawa çêbû? Belkî nirxandina teng û seranser a rojane têrî têgihîştina her tiştî neke. Şiroveyên curbecur nikarin her tiştî di zanebûnê de bi cî bikin. Kesayeteke şoreşger ku bi van rasteqînên mezin ve ne girêdayî be, nikare rastiyê temsîl bike û rola xwe bileyize.

A dibe li rastîna me dibe. Qasî dibe jî mirov dibêjin, “em westiyayî ne.’’ Halbûkî ji westanê çi berhem nemaye. Dema ku mirov pêk neyîne, rewş wisa dibe. Ez ji her kesî bêtir, ê ku di nava zoriyê de bûm. Di destpêkê de yê ku hate hedef girtin bûm, kesayetekî çarmedor hatî dorpêçkirin bûm. Lê çawa tevgeriyam, çawa biriya xwe damê û çawa berê xwe damê? Çawa gihîştim vê rewşê? Me şêwazeke wisa xist rastê, em bûn derbirîneke arasteyek wisa ku bi hêsanî pê nayê têgihîştin. Jixwe di berê de jî li hember rasteqîna faşîzma Tirk û kevneşopiya dagir û leyanê serî rakirin çêbibûn. Bi deh hezaran girse rabibûn ser piyan. Lê di navbera du heftiyan de her tiştê xwe wenda kiribûn. Xala xapînok a ku ev zilam harkiribû, digotin qet tiştek nemaye û ev çalakiya bi zanebûn a yek kesî ye. Heya 1980’yan jî nirxandina MÎTê, di texlîdekî wisa de bû ku dihate wateya ev kesayetekî bi zanebûn e. Ango digotin “çare çar di bin kontrolê de ye.’’ Bi vî awayî nêvengeke ku ew dizanibûn de bûm. “Hin tiştan difikire lê, rojane pêşgirî heye; ger em bixwazin emê di qasekê de nefesê lê biçikînin.’’ Di vî bîçimî de difikiriyan. Rast e, rojên ku me koma pêşîn derxiste rastê, rewş wisa bû. Da ku ez xwe bidime pejirandin, diviyabû sê-çar salan bijîm. Pirsgirêka Kurd heye yan na, di vê mijarê de heya 1970’yan bi şik û dudilî jiyam. Di navbera qonaxa 70-75’an de da ku ez ji komeke piçûk re bidime pejirandin, min bi hewldaneke ji hezar delavan av tîne, raber kir. Da ku ez vana rabikim çalaktiyê, dîsa di navbera 75-80’yan de me çalakiya propagandayê ya ku nehatiye dîtin bi rê ve bir. Da ku em tevbigerin û biryar bidin, em bi salan fikirîn.

Dema ku ev hemû qewmîn pêk dihatin, dewletê me dixiste şûna mêşan. Digotin, “nikare ji ser masê jî rabe’’ Wê emê wisa bibin, ev yek nedihate hişê çi kesî. Piştre dema ku dijmin têgihîşt pir metirsî ye, rejîmê gûhert. Xeletiyeke mezin kir. Me ji destê xwe filitand. Azînên kontrolkirinê têr nekirin. Cara yekem ji destê vana binkeya kesayetiya xwe ya partiyê rizgar kirim. Hevgirtî çi bû, hesasiyet çi bû; ev cuda bûn. Me xwe, giyan û zanebûna xwe ji bin serdestiya hezar salan rizgar kir. Ger di vê astê de bê fikirandin, di wateyekê de ev şerê namûs û rûmetê ye. Me, şerê rûmetê yê ku çi kes nikaribû bîne hîşê xwe, bi serê xwe da û vê yekê ber bi çûyînê ve zivirand partiyê.

Dema ku em hatine sala 1980’yan, di bingeh de hewqas pêşketina her tiştî mucîzeyek bû. Ne ku jiyandina piştî sala 1980’yan dema ku em hatin û li 1970’yan sekinîn, em li xala ku me digot, “temenê me hewqas e. ev bi xwe jî hewldan û serkeftineke mezin e’’ de bûn. Ew destê MÎTê ku dirêj dibû, di qirika me de bû. Ez dihatim şopandin û ger bixwestana, wê min biqedandina. Dijmin, dema ku Heqî qetil kir, tenê xwest ku vê bide hîskirin. Pir hêsanî dikaribû mudaxele bike. Yani rewş wisa bû. Ev tevgereke esîl e. Di navenda Enqerê de, bi wateyekê di hembêza MÎT’ê de em ji tevgerê re rê didine vekirin. Ew jî bi gora xwe me dixe şûna pitikekî, lê piştre ka em pitikekî çawa ne, wê bi erjengî ferq bikira. Bi gotineke din, ew nêzîkatiya bi wateya hespê truva wê bi erjeng bidîta. Ger ev nebana, derketina Kurdayetiyê ne gengaz bû. Rewşeke wisa di derketina komê de esas girtin ne gengaz bû.

Ev jî pêvajoyek bû. îcar di 1979’an de ji Amedê derketin û vê yekê zivirandina partîbûnê û hindek jî vegerandina çalakiyan, her pêvajo bi serê xwe dîrokek e. Çawa ku min got, piştî 1980’yan wêrekî nîşandana berxwedanê û berdewamkirina berxwedanê tiştên nayên bawerkirin bûn. Me van hemûyan çêkir. Min li jor jî got, mêjû 12 Rezbera 1993’yan e. General, kuştarker û artêşa Tirk a ku nikare gav bavêje qadan, li rexmî hemû dorpêçan serhildana Kurd a ku li ber xwe dide û radest nayê girtin, rasteqîna Kurdistan’ê ku xwe gihandiye cîhanê û meşa desthilatiyê ya ku zorê dide serkeftinê!..

Me bîst-bîstûpênc salên dawî yên jiyana xwe wisa borand. Netewek nîn e, komeke rişt ku bi xwe bawer e jî nîn e. Weke ku em bi derziyê bîrê bikolin, ji pêşketinan re me rê da vekirin. Ma navê welat heye, mêtîngeh e yan na? Ma te bawer kir, tu ji bo komekê heyî yan na, tu çiqas heyî, qiruşek perê te heye an na? Va, bi van hemû pirsan ve me dest bi kar kir. Va dê tu wisa di nava berpirsiyariyan de peyda bibî. Ger tu vana çênekî, tê wê wateyê ku tu bi vê tevgerê tênegihîştî. Yên ku tênagihîjin, rola xwe nikarin bileyizin. Yên ku mafê van rastînan nikarin bidin, nikarin pêşketinên şoreşgerî derxînin rastê. Li ser berxwedêriya zindanê, berxwedêriya çiya û bîranîna pakrewanan, mirov tenê dikare rastînan wisa binîrxîne û bi gor van rastînan ji nû de qezenc bike, bi têgihîştina hêviyan û bi taybetî jî hêza viyana mezin binyadekê bide çêkirin. Em heya van rojan wisa hatin. Nirxandin, encam derxistin û xurtkirinê zanîn, peywira her kadroyê partiyê û kesayetiya serkarî ye. Têgihîştina vê û xwedîbûna gavên mezin pêwîst e.

Min qala dîroka partiyê kir. Ev, dîrokek di cî de û xwedî wateyek mezin e. Heke ev wisa bê têgihîştin, di zanebûnê de hemû pirs û hema her mijar wê wateya baş peyda bike. Tevlîbûna gerîla û şoreşgerkirina jiyana civakê, yanî di her mijarê de van nêrînan bingeh girtin hatiye têgihîştin. Yên ku dikarin vê rasteriyê bigirin, ji her pirsa ku derkeve rastê re, di bingehê vê rasteriyê de dikarin bersîv bidin. Ez hêvî dikim ku, hun pêşketina xwe di vê çarçoveyê de çêtir kûr dikin, partîbûnê, heta leşkerbûnê bêtirîn rast û rasteqînî digirin dest. Di vê bingehê de ya ku qezenc dike PKK û berxwedêriya PKK’ê ye. Wê zêdetir jî bibe. Di vê de çawa ku tu şik peyda nabin, dikare di vê bingehê de ji jiyana înkarkar û nav pergalî ku bi gor mercên mêtîrgeriyê hatiye eyarkirin, qutbûn pêk bîne. Bi vî awayî jiyaneke bi xweserî ya me û pêwîst e em bi gor viyana xwe qezenc bikin, aj bide. Ev, ji nû de zayîneke rasteqînî ye; di nav mercên welatê me de jiyana azad roj bi roj bi viyana me ya puxteyî ve û bi çalakiya wê ve pêkanîn e. Ji bo mirovekî nirxa herî pîroz a ku mirov pê bide ev çalakî ye; bi rastî jî nirxa herî pîroz ev hilgavtina azadiya mezin e. Bijarteka jiyanê ya tikûtenê ku em karibin ji mirovên xwe re pêşwazî bikin ev bû, me karibû vê pêşkeş bikin. A girîng dayîna vê bû. Ji bo vê xwîna ku hatiye rijandin di cî de ye, êş û îşkenceya hatî kişandin di cî de ye. Heke ku qîmeta wê bê zanîn, mirov dikare xwe bigihîne bîçimê jiyaneke ku tê pejirandin û welatekî hatiye qezenckirin. Va, mirov jî ev e. Mirovê ku dibêje “ez dixwazim bijim, ez dixwazim çarenûsa xwe tayîn bikim’’ arezûyên wî jî ev in, xwe çêkirina wî jî dîsa ev e, wisa dibe. A hatiye çêkirin jî ev e.

Nexwe di sala 1993’yan de li hember faşîzma 12 Rezberê bi bersîvdayineke mezin, dema ku me karibû peywirên xwe bînin cî, di vê bingehê de destpêkê ji bo pakrewanên me, ji bo êş û îşkenceya hatî kişandin, ji berxwedêrên zindanê û yên çiyên re û ew her kesê ku pê eleqedar dibe re ya herî baş daniye rastê. Di vê wateyê de jî li hember dîrokê bi eniyeke paqij û vekirî, li pêşberî paşêrojê bi hêviyek mezin em radibîn û rê werdigirin. Bêguman encam serkeftin e.

Bi gor para xwe hewl dam ku herî kêm xeta çêbikim. Ew dilsoziya ku hemû heval nîşan û guzarişt dikin, me afirand û pêş xist û hem jî bersîvdana herî baş pê da. Bêguman nirxandina jiyana me bi xwe jî xeta hîmî ya van pêşketinan e. Mirovekî bi biryar û sozdayî, pêwîst e hîle û hemû stemkariyên dijmin zanibe; Li hember van derkeve, lê bi dijderketineke ku bi hêsan nahilweşe û nakeve esas bigire û xwe bigihîne asta jiyanekê. Ev ne di bîçimekî, “ezê li ber xwe bidim, êdî çiqas bihedirînim’’ de, nêzîkatiya kesayetiyeke ku dibêje, “mitlaqa emê bijîn û bidin jiyandin’’ de ye. Ji awayekî din re cî tune. Ji mirina bêdem û bêserkeftin re neqeb tune. Pêwîst e jiyan her hebe, wê kes nikaribe vê ji destê te bigire û bistîne: Me, di vê bingehê de nirxdarî da jiyanê. Pêwîst e mezin birîdayîn û qezenckirina jiyanê, qasî hêza ramana mezin bûna xwediyê azweriyên mezin, hemû daneyên jiyanê û azweriyan di vê bingehê de ponijandin û ji derveyê vê, çi tiştên peyda dibin re bê gotin, bisekine. Ger ji te jî bingeh bigire, pêwîst e li hember vê rê nedî çi kêmasî û nebesiyên herî piçûcik jî. Şêwaza min ev e. Ger ku di vê wateyê de nebesî pêk hat, divê kesayet xwe jî nebexşîne. Da ku her kesî tevî vê bike, xebat û şêwaza lêxistinê ya nehatî dîtin biçespîne, heke ku pêwîst bike hemû pergalê li hember xwe rakirin, tenê ji bo qezenckirina mirovekî jî ger bi vê daxistina her tiştî rastê û bi vî awayî li hember jiyanê rêzdariyê selimandin şert e. Qezenckirina wisa vegerandina rastîna mirovê ku dibêje, “ez bi rûmet im û ezê bi namûs bimînim’’ û va, ne bi gotina “ez jî heme, ez jî mirovê vî welat û gelî me’’, xwe pêkanîn hindek bi vê nêzîkatiyê çêdibe. Îro ev desteka mezin ya gel, hezkirina mezin û rêzdariya mezin ji ber vê egerê ye. Di dîrokê de belkî jî cara yekem ew bêriya bi her kesî re peyda dibû û nedihat pêkanîn, me şensê pêkanînê dayê. Li rexmî hemû zorî û îşkenceyan bextiyariyeke mezin ji vê radibihîsin û pîroz dikin.

Seroktiya partiyê

1993

Ayrıntılar

Yayınlandı: 30 Ağustos 2012

15’ê Tebaxê di xebata mede gaveke, weke gavên dine, wexta hevalan ev gav avêt, nikarîbûn mesûliyeta mezin bigirtana, her roj bar dihate ser me. Me xwe baneda, xwe li paş jî nexist, dijmin digot 48 saet, 72 saet, sê rojande mê wana rakin. Sê roj bû sê meh, sê meh bun sê sal, sê sal bûn neh sal. Niha mîrov dikare bêje ji dijmin bêhtir em di welêtde xurtin. Hemû serê çiya me girtine. A nikare, pir hamleyan çêdike, bi hezaran hamle çêkirin, nikarîbû em rakirana, hilîna. Me bi însanên ji dijmin bêhtir zirarê didin xwe re ev kar meşand, bi sebreke mezin, biaqilbûn jî meşand. Min heyf bir heyfa milletekî, ya rast jî eve. Heyfa din eybe. Ku bi usûla we mîrov heyfa hilîne eybe, di nêrîna minde. A rast ev bû. Vî şerî xurt girêdan em bi xwe ve, ez bawar nakim di tarîxên gelande tu kes wekê me wiha xwe ji tunebûnê, li hember dijminekî di alemêde pir xurt xwe wiha bi ser de û xwe nexe, xwe nekuje, xwe neke tunebûn. Hûn jî baş dizanin ku însanekî din bûya, berde wiqas sal, çend saetan nikarîbû xwe idare bikraya. Di Kurdistanê’de ev hezar salin me kir û îspat bû jî mîrov dikare dijmin li paşxe. Ev nuqte muhîme, berya her tiştî. Dijminekî hezar salan te bidehfîne, navê te rake, koka te bikole, te bi tunebûnke û tu vî dijminî li ser serê xwe ke, mezinê xweke, heta dawiyê peyatiyê jêre bike, muqabilî wî tiştek li hember tunebe, bi kêrekê, bi xeberekê nikarê li hember bisekine; wexta em rabûn li hember dijmin sekinîn rewş wiha bû. Yekî ne karîbû bêje ez Kurdim û ne jî bêje ez tiştekî dixwazim. Tevan serberdayî, tevan welat înkar kirî, nav înkar kirî, xwe berdayî heta ku çû... çû... Me divirde girt, dijmin girt, me gel girt. Li hember dijmin hinek tişt em fikirin, me hinek tişt ji yên wekê were, gelre got. Meseleke mezine; ji destpekê heta niha me çi got, li ser van gotinan çi çêbûn. Karê meye a mühim bu meseleke berya her tiştî niha. Di nava hemû gelê Kurd -30-35 milyon insan- de ji xwarin û vexwarinê bêhtir ev mesele tê gotin. Tu kes nikare xwe ji bin tesîrê derxe. Û bêhtir jî roj bi roj tevlê dibin. Mezinên xwe, biçûkên xwe, peyayên xwe, pîrekên xwe, başiyên xwe, xerabên xwe tev tevlê dibin, têdene, her roj li ser hevin bi mirinê bi mayinê pêrene. Mesele heta qirikê tu di xerabiyêdebe tu bêje bese, heta dawiyê yeki te xistiye bin lingê xwe, bêje bese, ev meseleye. Ku qendir pozê derziyê şeref ek hebe bê bese, ev meseleye. Ez roj bi roj li ser vê meseleyême, kûr dibe ev mesele . Ne ku bi çek kûr dikim tenê, na, çek ne tişteke di nêrîna minde. Niha ez li virim, min hîn tu çek bi dest xwe nexistiye, hinek heval bi çek me bera serê çiyê dane. Bêhtirî vê di aliyên dinde jî êm meseleyê kûr dikin. Li ser xwe disekinin. Tabî ez naxwazim vê pir eyb bihesibînim. Nêrîneke min jî heye ez bi her însanekî qayîl nabim. Ewên dibêjin em mêrin, em jinin. Çi jine, çi mêre, ez her roj ji xwere difikirim. Çi jiyane, vana çi dikin, çi nakin. Ji zarokiya xwe heta niha ez razî nebûm. Çixareya xwe, çaya xwe vedixwin, xewa xwe distînin, rehetiya xwe digrin, li gorî nêrîna xwe ji xwere jiyanekê maqûl dibinin, ê min ez her roj li serim. Hûn tev dizanin di Kurdistanê’de pirsa min, pirsa yekê ye quweta mezin niha di destê medeye. Dîsa jî ez bêhtir li ser xwe disekinim, çi bikim, çi nekim. Başiya te çiye, kêmasiya te çiye? Ev 15 salin divî welatîde min çi kir, çi nekir. Ji tunebûnê çi çêbû, çi çênebû. Millet çi dixwaze, çi naxwaze li ber çavên weye. Vaye îroj radyoyê got li Serhadê 48 gund bê çek bi ser dijminde meşiyane, zêdeyî dehan jê şehîd kirine, bi sedan birîndar kirine lakîn dîsa jî dimeşin. Millete, ruh pê çêbûye. Bê tişt dimeşin, meşa azadiye. Li her derê wihaye. Hun dixwazin li xeberan gohdar bikin, li welat çi bû, çi nebû, çi heye, çi tuneye, her roj li welat şer heye, şer jî ne xerabe, lê bêhtirî vê mîrov bi xwe li ser xwe bisekine. Te çiqwas xwe çêkir tê wiqas li hember dijminê xwe bisekine. Dibêjin dijmin, wiha girt wiha kuşt. Birastî parçe parçe dike. Hûn vê bizanibin, dijminê xwe nas bikin, çi wahşet hebe wî dike. Pir însanên me hay jê nînin, gafîlin, nizanin dijmin bi çi awahî lêdixe. Di xewêde gelek çûn. Hûn baş dibînin ku ronahiya me çêkiriye, naskirina dijmin a me kiriye bê mîsale. Lakîn dîsa jî nikare hişyar be. Însanê me di xiyanetê û gafletêdeye. Mirov ji zeyifbûniyê we jî direve, ditirse. Ev meseleyeke mezine, arê niha jî ne arekî wekê berêye. Ku cesareta te hebe jî ne bese, aqil jî hebe ne bese. Ji aqil û cesaretê bêhtir jî tişt ji mîrov tên xwestin. Li hêlekê sebir, li hêlekê ecelebûn, lez, li hêlekê berxwedan, li hêlekê dil tê vana tevan wekê hev derxe. Ku tu yekî kêm bike, ne di wextêde bimeşe, tê bikevî. Tabî yên wekê we hay ji van tiştan tunene, sed salan jî li ser xwe bisekinin ez texmîn nakim xwe pêgihînin nikarin. Berdin hûn, hevalên me yên 10-20 salan di nava xebatêde nikarin ji hev meseleyan derxin. Tabî hebekî hassasiyeta me heye. Di çi wextêde bi çi awahî çêbibe, di ser vêde hassasiyet heye. Gava di cihde mîrov dikare çeke. Me heta niha çêkirin. Li paş nakeve. Ew gavên me çeki qetiyen paşketin çênebû. Ew Kurdên wekî din, heta dewletên hene li hember vî dijminî çiqwas dikarin bisekinin? Serokên wan bere me dîtin, Talabanî, Barzanî dijmin dike kongreya xwe ya dawiyêde. Çiwwas tenezula dijmin dike wiqas kêfa xwe xweş dibe, ketine, bi dijminre têkiliya çêdike. Hevalê me zeyifin, hîn nikarin xwe biparaezin. Em naxwazin dilea wana bişkînin. Di çêl û pênc salî me, ên bîst salî di nava wede pirin, wekê miriyane. Her roj deh caran ez nebêjim wiha weha bikin, nikarin du gava çekin. Hebûna milletekî, li hember dijminekî pir wahşî şerde dilê mîrov di rojekêde diçire. Yekî were mala te çendeka li texe û çendeka ji te bikuje tê dêhn bibe. Ê we her roj ne çendek, ne di cihekîde li we dixe, dikuje. Ku xwe girîkin, badin eyba ınezine, ji me bêhtir jî tiştek tuneye. Li dor xwe dinêrim, li hevalên xwe dinêrim tev bê çarene. Demekê em xwe sist bikin nizanim wê bi xwe çibikin. Ne pir hişk, ne pir nerm. Yanî wiha usûlekê taqîb bikin ku bila bimîne. Li gorî halê we jiwe çi hate xwestih hûnê wê bikin. Ji me tevan, ji we çi hat xwestin, kêfa we, quweta we çiqwas rakir wiha bikin. Bi sebreke mezin, ji vê bêhtir jî bi çêbûnê li gorî we mîrov xwe ayar bike. Ku nebe nabe. Ne wiha be hûnê çi bikin. Ne hûn dikarin me taqîb bikin û ne jî mecala we heye hûn bimeşin. Her roj van hesaban dikin, ev şer çawa dimeşe, hûn jî niha meraq dikin. Şere, hûn jî nezîkê bûne, bi çi awahî meşiya, jivê şûnde wê bi çi awahî bimeşe? Dixwazim li ser vê hebekî we ronahî bikim. Ji bo vê ez van tiştna dibêjim.

Wekî din ji xwe ne mumkune hûn fêhm bikin. Mesela, pir kes dixwaze me bibîne, ji bo ku ez vana dibêjime. Ji bo gel hemû, ji bo dostan, dijminan tev çiye, ne çiye, çi bûye, çi bibe em li ser disekinin. Es însanekî wekê we ne pir bi cesaretim jî, bes usûlekê me ya jiyanê heye, li hember pir tiştan şer dikim. Li hêlekê bi tirsim, li helekê bi cesaretim vaya tiştekî dine. Ew jiyana heta niha hûn têdene ji bo welatekî mîrov jê dûrbe. Mîrov bi şeref bimeşe. Ahdek me wiha kir. Hûn bê çarene, erd mîrov bi çi awahî bistîne, li ser erdê xwe mîrov bi çi awahî serxwebûnê bigre, hûn ji vê meseleyê dûrin. Erd heye, tuneye. Kîne, ne kîne? Mîrov bi tiştekbe, ne bi tiştekbe? Hûn van pirsan ji xwe napirsin. Şerefa mezin çiye, ne çiye? Jiyana mezin çiye, ne çiye? Hebûna mezin, siyaseta mezin çiye, ne çiye, li ser vê kes pir nasekine. Li dor darê, li dor malê çerx dibin. Ya xwe digihîne cînarê xwe, ya nagihînê, her tişt di hundurê malêde dibe. Xizmeteke tenge. Bi van nêrînên teng

ji çar- pênc kesah bêhtir ne mumkune mezin bibe. Nêrinên ji bo milletekî tu dikarê zêde insan çêbike, şerê welat çêbike, ji bo vê hesap, ji bo vê serokî, ji bo vê her tişt, çi lazime tu çêbike. Kî tenezul dike? Bi salan ez dehn dihesibandim. Tenezul ne dikir were li min gohdar bike. Hûn jî niha gohdarî dikin, lê gohdariya we, ne pir xurte. Berde we hevalên li vir li min gohdarî dikin, ez pê nerazîme. Ecaba ev hevalna min rast gohdar dikin? Ji halê însan, ji usûlekê tiştekî fêhm dikin, nakin? Belê bi mirinê bimerene, lê mirin ne tişteke, min got ku ji bo me ya muhîm ne mirine jiyane, jiyaneke serbixwe dikare çêke, nikare, li ser vê dikare karekî bimeşîne, nikare? Hûn tev feqirin, bê çarene. Dinerine, zû dimirin. Ji tunebûnê wexta me dest pê kiriye heta niha dijmin tev li min digere, dinivîsîne emê li ku bigrin? Ez însanekî basîtim, tim bi tenê xwe dimeşim. Ewên pir bi deng, pir xwe xurt dihesibînin roja duduyan ketin. Ji destpêkê heta niha ez bi tenê dimeşim, dijmin tew nizane ez çime, ne çime, li kume, ne li kume? Çi, biçi awahi çêdikim? Şaxsiyeta tu bimeşînê divê dijminê te nikaribe xwe pêgihîne. A we ne wihaye. Jiyana we, şexsîyeta we ku dijmin dest biavêjêyê di deqqêde bigre: Hareketa we tuneye. Guhertina we, leza we tuneye. Heval hemû zû dikevin. Tabî me xwe elimandiye, me xwe çêkiriye. Kes nikare bêje te tiştek nekiriye û niha mîrov nikare bêje tu nebû sebeba tiştekî. Na. Tiştên ecêb çêbûn. Tiştên di tarîxêde çênebûne çêbûn û dîsa jî ez wiha me. Min bi çi awahî xwe wiha kir? Ewên dibêjin ez agîdim wihame, wehame û keç jî bila tiştekî ji me bigrin, ji me dixwazin, bila li me binêrin hebekî bi namûsa xwe ev tişta bi çi awahî çêdibe bila di hundurê xwe de xwe bigihînin rastiyan. Wekîdin egîdî nabe. Çima mîrov bixwe bileyize? Tema,m tu xwe egîd dihesibînê, şervan dihesibînê de zanibe. Çiqwas ez bi serde diherim, dibêjin ezê şer bikim bes ne wekê tu dixwazê, wekê em dikarin emê bikin. Tabî wekê hûn dikarin dijmin hiltîne, wekê ez dixwazim dijmin pê nikare. Hûn Kurdin, Kurdayetiyê dixwazin, di Kurdayetiyê de pir tişt niha radibin, çêdibin, deqe bi deqe dixwaze hilîne, alemê tev dixwaze bi ser mede bimeşîne. Lê ji quweta min pir tiştek kêm nebûya. Min quweta xwe di xwede hişt, jî bo ez bi meseleyan bikaribim. Lê pir bê namûsan sekinîn, tembelan, sextekaran, di hundurê partiyêde, derveyî partiyêde, hundurê şer, derveyî şerde sekinîn. Ez hesabê tevan didimê. Di meseleya şerde, di ya siyasetêde derket ku kes nikare min bixapîne. Talabanî di dema dawîyêde xwe rovî dihesiband, navê wi roviye, xwest ku li ser me rovitiya xwe bimeşîne, xwe avête Ankara’ye xwe aveate cem me, daviyê Ankara’yê dîsa bang lê kir got were, tirsiya neçû, lê pir dixwest here, xwe parçe dikir, lê pûç bû, kete mala xwe niha, raviyên çend salan kete qula xwe niha. Barzanî jî xwe tiştek dihesibîne, xuyaye çiye, ne çiye, di demeke kinde. A muhîm, li hember pir kesan ên xwe wiha dihesibînin, ên xwe weha dihesibînin. Ew axeyê me, ew pir kesên me, tu berde wana, dijmin, Demirel ew jî ev sîh sale xwe wezîreki mezin dihesibîne, lê hefsarê wî, ruhê wî di dest medeye. Tiştê bi ser mede dimeşîne, nikare wî bifilitîne. Generalên mezin, ên koka Kurdan kolane, yên di rojekêde her der şeitandine niha nikarin li hember me xwe bimeşînin. Wiha destên wana diricifin, nikarin li ser lingan bimînin. Di dest wanade îmkanên alemê hene, dîsa li hember me ne xurtin. Reîsê erkanêre digotin çima saleke din ma, digot ku biçûma wê bigotana reviya. Di mecalê revêde ye a muhîm yanî.

Wexta me ev şer kir, meseleya agir sekinandin dayînêde belkî şika we jî çêbû, , we got demek nikarin şer bikin, demek wiqase. Pir kes tirsiya jî ji şer bêhtir divê gavêde me dijmin hilanî. Darbeya xwariye, di sê mehan de, heta niha ne xwaribû. Bi xwe û bi qirarekê me va tişta kir. Yekî jiyana xwe bi şer ke, yekî li hember dijminê xwe her roj xwe çêbike, îmkan tune kes pê bikaribe. Li hember hemû însanan niha ez xwe ayar dikim, li hember we tevan, li hember hemû tehlikeyê, hemû dostan, hemû dijminan, li hember her tişti her roj çiye, ne çiye, çi dike, çi nake dipirsim. Ez însanekî basîtim, karê xwe dikim. Hûn jî karê xwe dikin ez jî karê xwe dikim. Hûn jî dibêjin karê me kare, ez jî dibêjim karê min kare. Di destpekêde yeki karê min kar nedihesiban. Û niha jî, ez texmîn dikim ew hevalên pir nêzîkî me jî karê min pir kar nahesibînin, ez çi dikim, çi nakim belki tew nizanin, ehemmiyetê nedinêyê jî. Hiha hûn baş dibînin ku di dawiyêde karê mezin, karê mine, şerê mezin şerê mine. Vaya tev ji tunebûnê çêbû, yekî bi aqilbe, jime alîkariyekê bigre, di cihde, ne mumkune bikeve. Ez ji we tevanre dibêjim cihekî we tune, hûn xwe nas nakin ji bo wêye. Alem tev li hember mine, Sowyet, Amerîqa, Alman, Fransiz, Îngîlîz, Rojhilatanavîn tev, lê niha hûn baş dizanin ku niha me welat girtiye. Vaya çawa çêbû? Yek xwe navêj erdê, xwe inkar neke dibe. Wiqas alem li hember me va tiştna çêbûn. Li ser van tiştên çêbûne mîrov çi bixwaze, nikare bi serxe? Yekî bêje ez hebekî durustim, însanekî bi şerefim, egîdim dikare her tiştî çêbike. Bila bi xwe neleyize, bi îmkanan neleyize, dikare her tiştî çêbike. Tiştên me dayê pêşiya we tevan, bi ziman û bi çek her tişt herkes li gorî xwe dikare her tiştî bike. Ma wexta me livir karê xwe kiriye çi yê min hebû? Tiştek tunebû. Lê me kir. Yekcaran heval ji minre bê çarebûniyê dileyizin. Ezê çito bikim, çito xwe idare bikim, dibêjin. Li me binêre, bike. Ku tu binamûse, tu tede tiştek hebe, li me binêre, bike. Dibêjin, ne ezê bi te bileyizime. Wê çaxê hay ji xwe hebin. Ez ji hevalan tevanre dibêjim. Niha tev tên dibêjin wiha Serok weha Serok, wiha em dixwazin xebat û şer, weha dixwazin. Bi aqilbin yanî. Hûn dizanin ku li vir me kes bi zorê neaneye cem xwe. Dijmin bi usulên ecêb bi ser mede tê. Heval ikna dixwazîn, pir tiştan dixwazin. Ez niha dibêjim hay ji xwe hebin, tiştê hûn bi serde tên tiştên hûn ji mîrov dixwazin, nerevin, bikin, li me gohdarî bikîn, li ser bisekinin, wekê berê nekin. Dibêjin wiha Serok, weha Serok, nizanim çi seroki ne serokî. Ê min ji minre kare. Karekî wiha mîrov li hember dijmin dihêle, li hember însanê ketî jî dihêle. Ev ji minre muhîme. Nav û deng ji minre pir ne muhîme. Ma ez pir însanekî xerabim. Na. Hûn naxvazin biguherin? Belê. De haydê li ser bisekinin. Dibêjin em pê nikarin, em tehammul nakin, em mirinê qebûl dikin, wekê tu dixwazê em nikarin bijînin. Ez vê pirsê qebûl nakim. Ku tu wiha bike, tê herê. Ez zû bi zû kêfxweş nabim, zû bi zû bi mîrovan razî nabim. Her roj em li ser însanan disekinin. Întiqamgê ne ji dijmin tenê hilînin, ji bo neketina me nebe. Ji xerabiyê tên, ji jiyaneke sivik bêhtir tiştekî naynin ber me.

Tabî li hember minin. Heval tên dor min, gêj dibin. Çiye heval, çiye? Nêz îka me mebe. Yan tê xwe bilezîne, tê xwe bi ar kê, yan tê nêzîkî vî şerî nebe. Gel rabûye, tu mecbûrê tê herê kî derê? Reviya, reviya dunya tiji kir, cih jêre tuneye, mecbûre li sêr welatê xwe bimîne. Bi çi awahî? Divê vê bielime. Tê bielime, tê xwe çêbike. Bi revê nabe. Tê xwe çêbike. Çima tu nikarê mezinbûniya xwe bigre? Tu negre şerê me jî li hember te nasekine. Ez her roj li ser van tiştan xwe çêdikim. Millet dipirse, ji me pir pirsan dipirse, em tim wîha cewabê didin; me şer rakir, ew dijminê lêxistiye, kuştiye û her tişt kiriye ya xwe me qewirand bi sekinandin da, artêşa gel niha li serê çîya dimîne, şer dike roj bi roj. Di van neh salande bi rastê tê bîra min jî, wexta roja ewel emelî çêbû, min got bi çi awahî wê dewam bikin? Saet saet em li ser bûn. Komek hevalin gavek avêtine, dawî wê bi çi awahî were? Tu nikarê. Dijmineke her aliyê xwe are û bî ser tede tê. Tê çito neşewite? Giranîyeke mezin heye li ser mîrovan. Dema gav avêtiye jî hay ji dawiyê tunene, çi were serî, ew hesabê xwe tuneye. Ew hesap tev tê min dibîne. Pir pir dibê em bimrin, wekî din hûn ji me çi dixwazin? Lê ji bo min jî ya muhîm, şer dewam bike, ketin nebe. Ji wê rojê heta niha ev neh sal tije dibin. Dîsa li vê sahayê bûm. Van neh salan bi çi awahî derbas bûn û bêhtir ji komeke biçûk bûn, te ev kom bi hezaran li heraber hamleyên dijmin hîşt! Bila heval hemû li ser vê bifikirin. Ew heval nikarîbûn mehekê tehammul bikrana. Xwe bihiştana, çûn. Min got ku bê wext şehîd ketin. Bi hezaran hatin girtin. Ji tunebûnê me derd. ixist tiji dikir. Sala çûyî dixwestin dîsa rakin, hemen hemen tev ji dest çûbûn, di şerê Başûr’de. Em bi çi awahî li hember sekinîn? Dijmin digot qediyan, Demirel dibêje “Paşam çi çax wê biqede?” Dibêje, “Vê buharê wê biqede.” Buhar nebû havinê. Niha lê binêrin ew bi xwe bê çareye. Jiyana me jî wekê ya miriya bû, niha bu yekî xurt, bi jiyanê ve girêdana me. Tev bi şer dibe. Ku şerê te çiqwas xurt be, tê wiqas xwe bi bend kê. Xurt bû, bû bend, bendeke ku dunya were nikare qut bike. Quwetan çêdıkin, em jî cêdikin. Netîce quweta me niha wiha bû. Di hundurde, derde çiqwas bileyizin, ne mumkun ve quwetê qut bikin. Zirara heval didin, dijmin nikare bide, dîsa jî dar xurt dibe, benda şer xurt dibe. Min got ku ez pir ditirsîm, nefes bi nefes bûm, mana min di şerdeye. Ku ev şer bisekine, bikeve wê dijmin te ji hev bixe. Tu berde Kurdayeti ya te, jiyana te namîne. Tabî tu niha hefesa serxwebûn û azadiyê dikişînê, ne hindike. Em serê salan pîroz dikin, cejnan pîroz dikin, ji bo min cejn niha mana şere. Lê jiyan ji bo we, rezîlbûnîye. Ew jiyana hûn têde ez nikarim rojekê têde tehamul bikim. Vana hîn ez biçûk dihesibînim, yanî ev şerê bûye, ev quweta çêbûye ez dibêjim zîkê mîrov an têr bike, yan têr neke, min têr nake ev şer, ne bebe. Şerkirîna me lazime ne wihabe. Hûn xwe pir mezin dîıesibînin, ewk dihesibînin lê acemîtî heye, li ku wê gavên mezin çêbibin. Ku nebe jiyan disekine. Tabî hûn jiyanê çi dihesibinin. Ez ji hevalên bi aqilre dibêjim, waye di şerde ne, li dor me xwe dicivînin, de wekê me jî xwe çêbikin. Ziman heye zimanê xwe naşixulînin, çav hena, nizanin binêrin, dil heye nizanin dilê xwe bişixulînin. Dîsa ji diherin xwe dicivînin, nikarin tabî. Ez bi vana nikarim xwe bixapînim. Wekê zarokiya min digotin, tu dêhnekî, ma kes wiha dike, kes wiha tehammul dike? Temam, belkî hûn wiha bibêjin, heqê weye, çi dibêjin bila bibêjin, lê ez jî tiştekî dibêjim. Hûn mirîne, ji xeraban xerabtirin. Zimanê te tune tu tiştekî bibêje, bike Dêhnim lê dîsa ez tiştekî dibêjim. Tu tunebûne. Heqê te yê jiyanê tuneye. Di aliyê jiyanêde tu ketiyekî. Wexta ez wiha dibêjim, ez tiştekî dibêjim. Berei egîdî bi şiklekî dikirin, niha jî egîdî wiha dibe. Tê li ser doza xwebe roj û şev. Nefes bi nefes. Ê bê welat, bê azadî, bê her tişt kiye, tuyê. Tu jiyanê dixwazê, li welatê xelkê, li Ewrûpa li Amerîka, li Afrika, li Arabistane jiyanê dixwaze! Ez dibêjim ma qey jiyan wiha tê xwestin? Ji xelkêre çi tê gotin wî dike, ji xwe re tiştekî nikare bike. Ma wiha jiyan dibê? Ez zarok bûm min ev tişt fêhm kir, tu çima wiqas mezine vî tiştî fêhm nake? Ez bahsa şerê xwe dikim. Hîn jî di meseleya şerde min got ku hîn di dema, acemîtiyê deye. Jivê şûnde wê hîn xurttir bimeşe. Em li we dinêrin, hevalên xwe, hevalên bîst salî bi minre rabûne wekê bêçareyane, ez naxwazim wana bişkînim. Ew bi xwe jî dizanin ku ji zarokekî zeyiftirin. Çima te xwe wiha hîşt? Nikare hevaltiyê bike. Birakî min heye, hate bîra min ez ji were bibêjim; xebatkareke,17-18 salin jî bi mereye, qereqoleke Barzanî hevalan bê sîlah kir, silah ji dest girtin, tabî ew bi xwe li Başûre, dibê, “Lazime mehkeme bibe.” Hesabê Berzanî wana dike. Min got li cihê xwe rûnê. Taktik wiha nabe. Feqîreke, tabî dixwaze tiştê baş bike, ditirse pir tişt wê ji dest here, belki rê qut bikin, zahîe qut bikin. Tabî nizane siyaset bi çi awahî dimeşe. Huqûq çiye, ne çiye, taktîk, gav herdem çine, ne çine wê pir nizane. Ji bo vê di destpêkêde li ser biratiyê min qetiyen bawerî nekir. Bi alîkariya bira, bi alîkariya meriyan ez gava biavêjim, imkan tunebû jê direviyam. Netîce ez yê bi heq derketim. Birakê li serê min dihere bi Talabanîre îmze dike, di şerde qereqolek tê bê sîlahkirin, xwe pir acis dike, diavêje erdê dibê “Çima wiha dibe?” Biratiyê wiha fêhm dike. Berî biratiyê jî hevaleke wiha fêhm dike . Ev 18 salin nikare xwe çêbike. Hevalên me wekî din jî kevin hene, bi qirarin, ji bo min jiyana xwe feda kirine, lakin dizanin ku tev bi sûcin, nikarin. Min di wextêde pêre got tê wiha bike, nikarîbû bikraya. Madem tu hevaltiyê dixwazê, tê heqê hevaltiyê bide. Ji bo vê niha ez xwe bi tenê dihesibînim. Dibêjin, ka merkez, nîzam, ka politik büro, kî ye, ki dikare du gavan biavêje? Ez ji bo her tiştî heme; ji bo merkezekê, ji bo çi kom çêdibin bila çêbibin, ez pêre heme, lê ew bi xwe nikarin. Şer meseleyeke mezine, ev salê çûyî jî ez dikarim bêjim tarîxa Kurda nuh çêkir, ketin jî çênabe, ne mumkune ku mîrov bi xwe xwe gêr neke. Bi aqilbe, hebek tiştê me kirîye pêrebe swe bide ser ji min bêhtir dikarin tişta çêbikin. Ez naxwazim gelê Kurd pir li ser bisekinim, pir tiştên wiha hişk pêre bibêjim, firsende ez ji bo hevalên dor xwe dibêjim, ên bi mere hevaltiyê, şer dikin, ez ji wanare dibêjim ku hay ji xwe hebin. Niha quwet heye, tu çiqwas bixwazî pereyen gel li cem minin, sîlahên gel li cêm minin, roj bi roj jî pir dibin, wek berê bêje başî, xerab têde heye, tuneye. Ku yekî ahmaq be wê xwe bixapîne, wê xwe razandin bide. Dema ev tişt tên pêşiya te tiştên ji te tên xwestin ji kezî nehatiye xwestin. Tiştek heye yan tê pê bileyize, yan tê bireve. Va serokiya bi çi awahî dimîne? Ma ez pir dixwazim? Na. Xwe wiha bihêle, wiha biparêze. Ez jî însanekim, nefsa min jî heye, ji bo xwe bijînim. Min tev berdan. Usûla min însan meşandindan kesî ne fikirî û ne jî tenezul dikir bikraya. Min tev kirin. Wexta tu dixwaze li hember dijmin xwe bihêle çi tedbîr hate serête tê wê bike. Dijmineke, te dadixe, heta ji te bê tê li hember bisekine. Ma tê di rojekêde bimire? Ew ehmaqiya berêye. Dibê ez neketime vî şerî, ez yek caran ji xwe ditirsim. Hevalên te wiha şewitîn, hevalên te wiha parçe parçe bûn, tê bi çi awahî tehammul bike. Em disekinin. Tu ne tam hevalê. Ku tu tam heval bûya heval îmha nedibûn. Nikarîbûn xwe tam bi heval kirinaya, ez çi bikim? Hevalê min jî ez bi xwe me. Ji xwe re hevalê xwe me. Niha dijmin nikare min bigre. Û nikare min bixe, zayif bike. Ji ber ku ez bi xwe hevalê xwe me. Peyveke min heye, tim dibêjim; tu bi kesî nikaribe, tê bi xwe bikaribe. Tea nêrî tu nikarae hineka mezin bikê, tê xwe mezin bike. Em hemuyan mezin dikin. Navê gelê Kurd me çêkir, ev hevalna dîsa me bilind kirin. Di alemêde navê we dîsa me bilind kir. Pir tişt mezin bûn lê hûn baş dizanin ku min xwe mezin nekiriye, vaya bi xwe bû. Çima ez wiha xwe bi deng bikim û bela mezin bînim serê xwe? Çare tune. Alîkariya min ji hevalanre kiriye, ji hezarî yek min ji xwere nekir. Heta niha alîkariya min bi dora xwere kiriye hînkirina dor xwe, elimandina dor xwe min ji xwere nekiriye. Min nêrî ez diherim, wê çaxê min got bi ser xwede. Ev hevalên te te diavêjin-Bi ser xwede, xwe xurt bike. Ji bo vê min xwe xurt kir. Di destpêkêde di nîyeta minde serokî tunebû, hevalekî hevalabûm. Min nêrî mîrov nikare bi hevalan me pir baweriyê bike, zeyifin, bê çarene, min got bi ser xwede, bi xwe bikaribe xwe çêbike. Netîce niha min xwe xurt kir. Barê herkesî min da ser xwe. Ji xayinan bigre, mijokdariya, yanî yên li ser Kurda çi dixwazin bikin ew barê wana tev niha li ser mine. Ez nabêjim hûn tev wiha bikin, lê yên dîxwazin li dor me hebekî xwe bicivînin, li dor me wiha dibêjin em bi terene. Belê, bi dil dibe, bi çûk nabînim, pirsek jî, dostaniyek wiha bi du kelîmeyan jî qiymeta xwe mezine, lakîn meseleya Serokiyê, meseleya tu bêje ez heme ji bo her tiştî tê dîqat bike. Ez dixwazim meseleya Serokiyê vekim. Ew serokên heta niha tev bûn lîsk, gunehe ji milletekîre.Mîrov wiha neke. Milletekî ketiye, tu bixwaze dikare bixapîne. Vanê din wiha kirin. Bê hudût bi dijminê vî milletire bûn dost. Tabî em va tiştna qebûl nakin. Dijmin, dijmine. Şerefa însên eve, bê şerefî jî nayê qebûl kirin, jiyana bê şeref tê çibikê? Belê, mezinên gel wer qebûl kirin, çiqwas mezinên me hebûn tevan wiha qebûl kirin. Me xwe jê dûr xist, sebeba şer, serokiya şer wiha li serê min bû bela. Em nereviyan, min xwe ba neda, me pê karîbû. Vaya heqîqete, baweri heye, xwe digihîne hukum roj bi roj. Di we de ku însanin egîd hene, lazime rastiya esasî wiha bînin ber çavên xwe. Qedera Kurdan mîrov wiha teyîn dike. Ew ketina berê rabe.

Li ser sala 9’an, ketina salan l0’an di şerde ya 15’ê Tebaxê van tiştna tîne bîra mîrov. Ez hesabê xwe wiha dikim û wiha didîm. Ez alîkariya dostan inkar nakim, ne ew bûna ne mumkune ev kar bimeşiya, lakîn wekê min gotiye, girani tev jî min da ser xwe. Yê zû ketî, yê zû fîşeng peqandî barê me giran kiriye/dike. Demirel, niha pîrekek li hember me rakiriye, ji bo millet bixapîne. Dibêje “Ez wiha xwişkim, ez wiha dayikim, bila werin li min xin.” Wexta hate Kurdistanê ev tişt gotin, Dixwaze bi navê xwişkbûniyê, dayikbûniyê millet bixapîne. Jêre maske çêkirin, ji bo millet bixapîne. Niha bi ser mede tên. Pir xwinxware tabî yên pir edepsis (bê edep), pir xerab derdikevin, ev jî jineke wihaye. Dibêje, “Ez pir bi qirarim.” Ewna çiqwas bi qirarin, ez jî wiqas bi qirarim. Dewleteke tabî pir însanan dikuje, dixwazin ordiyeke taybetî çêbikin. Ordiya taybetî çiye? Însanan bigre, ser jêke. Ordiya taybetî ji bo vê dixwaze çêbike. Ordiyek bê nizam, bê qeyd. Pîreka dijmin ji peyayê dijmin bêhtir zirarê didin mîrovan. Mana wê li ser vêye. Mîrov xwe bişidîne. Va wezîra, va reîsa li ser te çi dike dike, bi halê xwe ye, li gorî vê tê jî xwe bişidîne. Min got ku sîlahên niha me bi dest hevalan xistine, ne hindikin, îmkanên bi dest hevalan xistiye ne hindikin. Dijmin tê ser te wê te parçe parçe bike. Ê tu jî wî parçe parçe bike. Xwe bi ar ke, xwe bi bombeke, dijmin bişewitîne, tu çima sekiniye? Dijminekî bê hedef, heta hedefaa xwe digre emê bi serde herin. Ji tunebûn me heta vir anî, ez bawerim emê hedê wî bidinêyê.

Vaya hîn destpêkeke biçûke. Li ser vê destpêkê tiştên wiha mezin jivê şûnde em dikarin bikin. Ez nabêjim besî mine, ez ne wekê weme. Ez her roj li ser xwe disekinim, xwe wekê we biavêjim erdê. razêm. Na! Mirin jime tevanre heye, bes jiyaneke însaneki çiqwas tiştê mezin pê karibe ezê bikaribim pêk bînim. Çiqwas mezin ji min were xwestin ezê pêk bînim. Tiştê me heta niha kiriye jî îspat dike ku em li ser soza xwene. Di destpêkêde tevan digot, te bikujin tu ji Ankara’yê, ji gund dernakevî,vir vir vir tu wiha dike, digotin û bi min dikenîyan, te divê serê xwe parçe parçe bikin, ez çi bikim? Ez xurt dibêjim, viqas tişt vedikim, hûn li gorî kêfa xwe dimeşin, ez çi bikim. Niha dimeşe, li ser pirsên mine. Ne ku li gor ez dixwazim hûn dikin. Pirs pirsê Serokiyê’ye wê bimeşe. Madem serokiyek çêbûye, ew serokî wê serokiya xwe bimeşîne. Wê we tevan jî di bin tesîra xweke. Wekê ewên tu nizanê çawa hate kete çavênte, pozên te wiha tesir li ser mîrov çêdibe. Tê hay ji xwe hebe. Di destpêkê de ji xwe tevan digot, em nikarin bikin, em tunene, em mirîne. Ez li van peyvan gohdar nakim.. Vê jiyanê ez dixwazim bisekinînim. Sekinîm, sekinîm niha dibêjim di vî laşîde jiyan heye. Yanî nexweşeke, lakîn radibe. Birîn bûye, lakîn dîsa jî îşaretên jîyanê têde heye. Karê min eve. Ez ji bo hemû gel heşkere dibêjim. Lime dipirsin, meraq dikin, soza xwe didin bi mere dîtinan, civînan çêbikin ez tim dibêjîm, narevim, xwe pir jî mezin nahesibînim, bi rastî, bi nizam, ez pêreme. Tu caran bi min lîsk nabe. Ew hevalên xort nuh tev li me dibin, tên, dixwazin xwe û min bixapînin. Wiha nekin. Li vir me rast fêhm bikin. Diherine ku bi mirinê jî xwe didine ser, lê me nas bikin û wiha werin. Hûn xortin, ne westiyane, meseleya şer wekê agir fêhm bikin. Tim ez haziriyê dikim ji bo xwe bi çiyê gihînim. Ji bo ez xwe bi sîlahekê gihînim min hîn xwe negihandiyê. Me sîlah dane we tevan. Hinek hevalên xurt, bi bawerî me tev kirin ser hev, me ji were cih çêkir û van tiştna hîn jî min xwe negihandiyêye. Di meseleya şerde ez wiha li ser disekinim. Ev 15 salan min livir sebir kir. Jiyan çiye, ne çiye li hêlekê, karê min li hêlekê, min sebir kir. Kes wekê min di vê dunyêde ne bi leze jî, ev panzdeh salin ez sebir dikim. Ê we ne sebir heye, ne lez heye, destê we jî tim di agirdeye. Hûnê bişewitin, ez li ber we dikevim. Tên nexweşin. Hineka çavê xwe kor kiriye, hineka lingê xwe parçe kirine, tê çi bikê? Min got wiha bikin? Na! Wekê min xwe bihêlin. Ezê rojekê xwe tev li şer jî bikim, yanî ez di şerdeme, ezê xwe hîn nêzîkê bikim. Wexta ez xwe nêzikê bikim dijmin nikare bisekine. Berê digotin Cebraîl hat, nizam melîke hatin, di zemanê îslamiyetêde kafir wiha reviyan, ê me jî wihaye, wexta em herin, wekê Cebraîle, dijmin wê bireve. Va tiştna bi zanebûn çêdibin. Di zemanê Hz. Pêximber de wiha bû, di zemanê mede jî wihaye, wekê ez dikim dibe. Em ji xwe bêtir li ber hevalan, li ber we dikevin. Barê min girane, ez dizanim. Dijmin deqe bi deqe li ser meye û ez dikarim xwe biparêzim, xwe bimeşînim bi şerefa xwe, lakîn hûnê xwe çawa bikin. Hûnê xwe çawa bi rûmet bikin? Hûnê xwe çito bihêlin? Bi cehaletê ev kara nabe, tu xwe bikuje jî nabe. Tê bi dijminê xwe bikaribe, tê xwe jî dor xwe jî bihêle. Peyva min niha wihaye, hûn meraq dikin, ez wiha dibêjim. Hûn xwe rast bi ser karê xwedin hûn jî dikarin tiştna bikin, xwe bi tiştekkin. İmrê we hîn sîh-bîst, bîsttûpênc salîne. Çima nikarin xwe bişidînin? Çima nikarin mejiyê xwe bişuxulînin? Mejiyê we ji yê min tazetire, hûn dikarin baş bişuxulînin. Xwîna we ji ya me germtire, dikare baş bişuxule. Xwediyê xwe bin. Va şera me ji tunebûnê destpêkir heta vir anî, we hineka girî kir, hineka kenî kir va şera me wiha kir. Dunya li pêşya me sekinî, nikarîbû. Îlla ezê vî şerî mezin bikim, hûn jî hay jê hebin. Heta niha di şerde hêsrek jî ji çavên min nehatiye. Serkeftin çêbibe ez dibêm hin kêmasî têde heye, pê nerazîme yanî. Ez bi xwe wiha dimeşînim. Tiştên ez dibêjim te fêhm kirin, tev ji boyî gelin. Dîsa hûn dikarin pirsan bipirsin, dikarin neqda bikin. Hûn dikarin tiştna din ji me bixwazin. Çi dixwazin, dixwazin bi minre çibikin bibêjin. Hûn bi çi awahî min dihesibînin, bihesibînin, însanekî wekê we, me di rêka şehîdandeme disa xwe gihande vir. Li ser vê însanên bi rûmet, yên dost hebûn me xwe gihande vir. Hûn bî çi awahî dixwazin ez wiha li ber mîrovan dikevim, netîce jî ez dimeşînim. Ji tunebûnê niha me va milleta tev kire rê. Hûn dikarin ji min bêhtir bikin. Millet dixwaze, me wiha cewap dayê. Nizanim jê razîye, neraziye bibêjin. Tiştna wekî din dixwaze, naxwaze bibêjin. Hûn dikarin bikin, dîsa bibêjin. Tiştên hûn dixwazin ez dimeşînim, lê bêhtir jî tiştê ez ji xwe dixwazim bi xwe jî dimeşînim. Tu kes jî nikare min sekinandin bide. Dayik, pir kes li pêşiyamin sekinîn. A rast mîrov baş bimeşe. Ez ji xortanre dibêjim, va bi çi awahî dimeşe. Durust quweta we hebe bi mere bimeşin. Dîsa meşa we bi mere başe, bi şerre ne. Pêşveçûna milletê Kurd niha başe, bi xwereye, bi şerefa xwereye. Emê jivê şûnde hîn tiştên baştir bikine.

Ji bo sala dehan (di sala nehande) mîrov dikare van tiştan bibêje. Arê ez têde, yê ji min derdikeve van tiştanin. Ez dikarim bi saetan, bi rojan, bi mehan jî li ser bisekinim, disekinim jî. Sibe ezê bi hevalên çîyêre bibêjim. Ketin tuneye. Belki lingên min bişemite ez bikevim, wê çaxê girî, mirî tuneye. Tiştê ji min were xwestin ez dikim. Ji bo min megrîn. Ji were min kiriye, heta dawiyê. Bibêjin sûalin we çine? Te ez gohdarî nekirime, yekî ez gohdar kirime b ila sualan bipirse. Ji hevalan jî.

Sed salan di cihde bimînin ez dîkarim bersivan bidim.

- Nêzîkbûna Partiya Demokrat û...

---.: Me tev tev lê kirin. Me tev kirin cepheyekê. Yanî ji bo nebin muşkule ji bo wê neketinê. Emê bang li Barzanî jî kin, niha wê werin.

- ...

---.: Dunya çiye? Dunya hay ji te tuneye, te înkar dike. Ku tu xwe hal bike wê çaxê pişta te digre. Nebêjin partiyê di alemêde çi dikin, çi nakin. Partiyên Kurd yên din çi dikin, nikarim li ser wê jî bisekinim. Te xwe çiqwas kir quwet?

Tu çend saliye?

- Bîst û du salî me.

---.: 22 salî! Tu miriye, ji dezt te çi tê der? Berde partiyê alemê, feqîro, tê xwe çiqwas bi partî ke? Tê çi bike? Yan tê zû werê kuştin, an tê xwe bixapîne, yan tê xwe biavêje erdê. Wekê ez dikim, acaba tê bikaribe çend gavan biavêje? Partiyê alemê ne tiştekin, partiyê alemê tev me înkar dikin û tenezul jî nakin. Ku te bi xwe xwe nekir parti, tê ji partiyên alemê çi bixwazê? Ev tev wekê miriyane, te ev nekirine parti, tê ji partiyên alemê çi bixwazê? Hûn vaye nizanin pirsan bipirsin. Te jî nizanîbû sûal bipirsiya. Kî dizane sûalê bipirse? Belê?

- ...

---.: Bejna te jî dirêje, dijmin zû te bibîne, litexe. Zahmete. Gundiyan digot, zarokên xwe nêzîkê nekin wê bişewitin. Bi rastî hûnê bişewitin, zû zû xwe nêzîkî me nekin. Ev peyva gundiyan bû. Xwe zû bi zû nêzîkî min nekin. Zaten ji minre digotin te xwe şewitand, tu dixwazê zarokên me jî bişewitînê. Ez neşewitîme û ez hevalên xwe jî naşewitînim. Em hevalên xwe dikin qahreman, lakîn yên dişewitin jî bila hay ji xwe hebin. Ez eşkere ji tevanre dibêjim, em wekê sultaneme, ji melikekî bêhtir xwe melîk dihesibînin. Dibêje Kurdên Ewrûpa. Kurdên Ewrûpa mahf bûne, tu çi jê dixwazê? Berde Ewrûpa, yên ketine, xwe avêtine erdê, Ewrupa ji bo Kurdan me ne dêhn bin ma xwe tev li vê jiyanê dikin. Tu serê min jêke ez nikarim rojekê vê jiyanê tehammul bikim û ez ne di jiyanêdeme jî. Jiyana vir jî ez newêrim têkevimê. Ma qey quweta min tuneye? Ez ji we tevan bi quwettirim. Lê bi rastî ez newêrim xwe tev li vê jiyanê bikim. Tu vana dizanê? Te ev tişta belkî ewel ji min gohdar kir, ne? Cara ewel tu gohdar dikî, vaye ez vame. Partiyen Ewrûpa, partiyên alemê. Mirov pirsên mezin bike lê ne wiha. Ev pîrekna fêhm dikin? Çi dibêjin li ser halê we? Bêjin, çend kelîmeyan bibêjin.

- ...

---.: Bi quwetê yekitî çênabe. Zeyifin, ne mumkune mîrov bi wanare quwetê çêbike. Bi xwe ne quwetin. Ew partiyên me yên Kurd jî wihane. Mana wan ji tunebûna wan bê ferqîtire. Livir jî li gî derê jî wihane. Ji bo ku yekitî xurt çêbibe lazime li hember te quwet hebe, lê quwet tuneye. Ku yek însanekî egîd hebe, banêkin bila were cem min. Yek însanê bêje ez ji xebatêreme li hember dijmin, bila bê. Tuneye, yek jî tuneye. Meraq nekin wê werin. Lê têde quwet tuneye, vê jî bizanibin. Nebêjin bûn yek quwet mezin bû, wiha nefikirin. Ji bo ku nekevin ber lingan, ji bo nekevin bin destê dijmin, emê wana bi xwere kaşkin, bimeşînin. Wekî din sûalên millet çine? Millet çi dixwaze bipirse, jimin? Ne hacete ez bêjim li çiya, li nava millet em çi karî dikin, rojê çiqwas dijmin dikujin. Belavok, (beyan) hene her roj bi dest we dikevin, xeberên şerin, tev tercume dibin û bi dest we dikevin. Bê şerê welat di çi merhaleyêdeye mîrov dikare fêhm bike. Rewş başe. Quweta me bi çek bi ser deh hezaran dikeve. Vaya ne hindike tabî, deh hezar mîrov biçûk nehesibînin. Di arde çêbûye. Cihê dijmin girtî me tev vala kirin, nikare bi van tedbîran me hilîne. Rojê nêzîkî 50 tê kuştin. Bêhtirî me ew dimirin. Ê me jî darbeyên mezin em naxwin. Ji tu cihan em hilnayên û her roj jî quweta me li her mintigeyan zêde dibe. Roja sedek tev li me dibe. Li gî derê, li çar hêlê Kurdistanê me cih girtiye. Di sala dehande şer wê bi serkeve. Dijmin wê hîn li paşkeve, emê hîn bi kûrbûnî û firehbûnî welêt bigirin. Pirekan emê bikujin. Artêşa gel emê pir xurt û bi nîzam bikin. Xayinan emê hilîrnin. Hukmê gel wê bêhtir çêbibe. Niha çîya tev rabûne, hukum dudune, yek yê dijmine, yek yê me ye, hukmê dijmin. Tenê tuneye. Lê em dîsa xewnerojkan nabînin, zahmete, man berxwedan. Lakîn ketin tuneye, divirde nuqteyan mîrov pir kêfxweş bike ne mumkune em bikevin. Dijmin nikare me hilîne. Ji bîr nekin ku Barzanî, Talabanî nikarîbûn 24 saetan li berxwebidin. Ewna jî li ser mene. Çiqwas serhildan çêbûn imrê wana çel rojin, a me niha ez tam dikarim bêjim ku ketin tuneye. Ev tişta me çêkir. Yanî me gel rakîr. Zeman dixwaze. Karê hevalan dixwaze. Ku xurt xwe bilezînin, xurt xwe çêbikin wê zû bi serîgihînin. Ku xwe xurt nekin, li ser esasiyên me nesekinin wê dereng bi serkevin. Lakîn heta ez heme jî ez pir dibêjim garantî didim ku ketin çênabe. Bi vê meşê jî dewlet jî li ber çavê mîrov be. Niha nîv dewlete, di demeke kinde mîrov dikare xwe bi tam dewletke. Min ev soz daye, ez li ser soza. xweme, ez dikarim soza xwe bimeşînim. Ku ez hebim, ezê bi serxim. Sala dehan ya 15’ê Tebaxê ji bo milletê Kurd tev pîroz dikim. Di sala dehande dijmin bixwaze bi şer, bi şer, dijmin bixwaze bi aşitiyê bi aşitiyê em hazirin. Li ser vê em millet silav dikin. Heta niha tiştê me çêkiriye we tew dît ku em bi soza xwerene, bila milletê Kurd tev bawer bike ku ji vê şûnde bêhtir emê bi soza xwerebin. Heta niha soza me daye pir xurt nemeşiya, jivê şûnde wê xurt bimeşe. Tim bi soza xwerebin û bi silav ûi kelakên xwerebin, gohdar bin, hişyarbin, bi parastinbin. Nizanin dijmin bi çi awahî û li kur mîrov dixe. Ji bo vî awahî hişyar bin û bi parastinbin. Tim xwe di hundurê xwede heta dawiyê avabikin. Mal bi mal, gund bi gund, bajar bi bajar li helekê hişyarbûn, li helekê parastin, li hêlekê şerkirin, bila jiyana we be, jiyana milletê Kurd be. Di sala dehande hûnê hesabekî mezin bikin. Vê salê bêhtir bi sala Kurdistanê, sala milletê Kurd bikin. Di vê salêde tiştên hezar salan ji dest mîrov çûyê mîrov dikare tevan bigre. Vê salê dijmin wê were îmanê. Ji bo vê jî em hazirin. Heqîqeta me ya li derveyê partiyê ya li hundurê partiyê li ser van rastiyane. Siyaseta rast a bi ser dikeve heta niha ev siyaseta me meşandiye. siyaseta gelî, sîyaseta şer, a welatparêzî ya milletê Kurd pê razî, ya niha tevlêbûye ev siyasete. Rast bû bi serket. Ji vê şûnde wê welat bi ya xweke, azadiyê bi ya xweke.

Li ser vê dîsa em we tevan pîroz dikim, hemû milletê Kurd û gelê Kurd û dostên Kurd cejna restî cejna bi şer ji bo xwe çêkiriye têde pîroz dikim. Ji herdem bêhtir di sala dehande şerê wan aşitiya wan silav dikim û li ser vê gavên 15’ê Tebaxê pîroz dikim, dîsa şerê serxwebûnê, azadiyê li hember kedxwariyan hezar salan pîroz dikim, gel tevan silav dikim, serkeftinê dixwazim.

 

Serokatiya Partiyê .

15-tebaxê 1993

 

 

Ayrıntılar

Yayınlandı: 15 Ağustos 2012

Ji bo Kurdistan û gelê Kurdistanê tiştên roj bi roj çêdibin. Di bin serokatiya PKK’êde siyaseta dimeşe, şerê dibe ne rizgarbûna welat tenêye, hetta ne serxwebûn û azadî tenêye; nuhçêbûna însanîyetêye, rizgariya însan bi xweye. Niha hinek dibên emê wiha welat rizgar bikin, wiha gel azad bikin, meseleya me ne ev tenêyê. Meseleya me, însanê mirî, însanê bê namûs, însanê di her alîde îflas kiriyê em rizgar bikin. Wiha ez li we dinêrim, ev xortên Kurd hêviya we, armanca wan û musteqbela wan tenequzateke mezin di navêde heye. Musteqbel reşe hatiye girtin, di hêviyêde armancêde heta dawiyê jiyaneke bi şeref dixwaze. Nikare. Tabî hûn xortin, hûnê çi bikin? Ne ziman heye, ne nivîsandin heye, ne usûl hedef heye. Tiştek li ber we nexistine. Însanê Kurd di dunyêde yê li paşde mayê, bê ziman, bê çareye, bê her tişte. Dê û bav nikarin xwe bimeşînin, wê çi bidin we. Aaxeyên me, reîsên me xayînên tewra mezinin, wê çi bidin we. Mirov dinere tev direvin, xwe difroşin û wihane, wehane. Ez ji we bê çaretirim lê li ser qedera xwe min mezin lîst. Min got wiha nabe, nikarim wiha li ser lingê xwe mirî dihesibînim. Tê ji bo jiyanê xwe biezibîne, tê ji bo jiyanê xwe biçirîne, qebûl neke. Bîlakîs yek însan ji bê çarebûniyê, ji tunebûniyê wê çawa xwe bi mal ke? Min serê xwe cihê lê xistiye nema. Niha hûn min quwet dihesibînin, serok dihesibînin, lê ji min zeyiftir kes tunebû. Xwe bi xwe min xwe çêkir. Bi tenê xwe. Yek însanî ez gohdar nedikirim. Niha millet tav ji min hez dike.

Bi mirinê û bi manêre bi min reye. Çito çêbû? Ji bo hûn niha tiştne îman bikin, xwe çê bikin, ez li ser vê dibêjim. We di tarîxa partiyêde dît, we xwend, nizanim hûn bi çi awahîne, lê seyifbûniya însanê Kurd didîte, tunebûn, ketin, min hamle dikirin. Berê bi şûr dikirin, min bi zimanê xwe kir, bi tanzîmê bike, bike, bike... Hûn dibînin bê çi dibe, çi nabe. Niha em bi ser dikevin, dunya alem jî me nas dike. Lê vaya bi çi awahî çêbû? Bi çi zahmetiyê çebû? Û hîn li ber çiye?

Meseleya welat çiye? Tê bi pozê derziyê vir bikole, avê derxe. Wekê tu çîyayê Agirî bi lingê felc bimeşe. Tu xwe negihîniyê, wê li stûyê texe. Wekî din çareya te tuneye. Û sûkê kes we nakire jî, dixwazin xwe erzan bidin, ketiye, nakirin. Zarokên ji me şûnde werin wê hîn xerabtir bibin, welat tuneye, tiştek tuneye, hûnê çi bikin? Ji xwe ji niha ve em bûne rezîlê alemê. Çare çiye? Çare vayê karê mine. Xwe bi serdin. Bilezîne. Millet bi çi awahî dixwaze, ji me wiha dixwaze. Hûn niha dibînin, rêka welat vebûye, rêka jiyanê vebûye, rêka şerefa însan, çêbûna insan vebûye. We ji dest me were tabî. A hûn hezar caran bêjin şukur eve. Wekî din ew tiştên din, jiyana din tuke ruyê wê, tu qiymeta xwe tuneye. Ez niha çel û pênc salîme, her roj wihame. Ne karekî mezine û berê digotin dêhne, niha hûn dizanin, bi xwe dîbinin wekê dêhna, lê karekî maqul eve.

Ji bo çi dibêjim, yanî şer, çûna welat, şer kirin zahmete, lê ya tewra xerab jiyana berêye. Hezar caran bêjin şukur rêka welat û hezar caran bêjin pîroz be ji mere em gihiştin şerê çîyan. Bi yek sîlah hûn gihiştin serê çiyê bêjin hezar caran şukur, em gihiştine cejna xwe, gihiştine qedera xwe bi xwe çêbikin, wekî din em tîştekî naxwazin. Niha rastî eve, ji vê bêhtir tu rastî tuneye. Dijmin ji vê bêhtir tu firsendê nade te, Ez bawerim we gelek kîtap xwendin di Dewreya Şehîdên Tolhildanêde, partî çiye, şer çiye we tev ditin. Hûn bi qirarin, dixwazin, di welatde parçek çih bigrin, bi eşq, bi heyf, ev hezar salin careke ev firsend bi dest mîrov dikeve. Yekî Kurd ji vê bêhtir nikare tiştekî bixwaze. Hezar caran rûnên dua bikin, bêjin me ev qiymet girt, ev şer bû şerê me. Tê bira min min digot wexta ez bimrîm bila bêjin ji bo welat miriye bese, ez tiştekî naxwazim. Mirina reş mirina ji tunebûnê ya tewra xerabe. Niha mirin heye tuneye tu giymeta xwe tuneye, em di şerê xwe yê manêdene. Tevlêbûna we ya şer, a partiyê eve.

Dîsa em bêjin pîrozbe, we dewre qedand, hûn nêzîkî welêt dibin. Di sala bîstande bi piranî bi soza xwerebin hûnê di welatde di demeke kinde cîh bigrin. Hûnê bi parastin bin, bi tedbirbin, pir bi dîqat bin, deqqe bi deqqe. Li ser nîzam û dîsîplîna partiyê û gerîlla hûnê bimeşin. Xwe biêşînin. Tî bûn, birçîbûn, tazîbûn ji were ne meseleye. Hûnê ji tûnebûnê tiştan çêbikin. Ku hûn wiha bikin, hûnê di welat de cih bigrin. Mirin ji were ne tişteke. Qirara we li ser vê ye. We gelek soz jî da. Ji bo careke din hûn sozê bidin, berya herin, ez hatim. Soza sala dehan, soza hamleya payizî, soza di vê sala dehande parçek welat bi dest xwexin, soza tam gerîlla bimeşînin, soz tam bi jiyana partiyêrebin. Ev soze, înşallah hûnê xwediyê soza xwebin. Kes çiqwas bi soza xwerebe, ew kes wiqas mezin dibe. Tu dixwazê însan kî nas bike, binêre bê çiqwasî bi soza xwere yeki peyayê soza xwebe, ew kes bi ser dikeve, dibe serokê heta dawiyê. Em sozên we jî wiha dixwazin hûn bidin. Bi mirinê mîrov bi soza xwerebe, bi karê xwe, bi karê serkeftinê bi soza xwerebe. Soza we em wiha qebûl dikin. Ku hûn dixwazin, sozê wiha bidin, ji vê bêhtir jî sozê nedin.

Niha yek bi yek dikarin sozên xwe bidin. Xwe naskirin bide heval. Soza çûna welate.

- Navê min Eşrefe, ji Kubanê me, imrê min 16’ye. Heta sefê 7’an min xwendiye, ji ‘86’an ve partiyê nasdikim. Tevlî dewreya bûm, min fêde jê dît, ez dikarim di welêtde şer bikim.

---.: Wekê ez dixwazim tu dikarê bi soza xwerebê?

- Dikarim Serokê min.

---.: Li ser heval kes dixwaze tiştekî bêje?

- Heval heyecan pêre heye, biçe faaliyetan heta demekê, piştre here şer çêtire.

---.: Na, şer dixwaze. Tu çi dibêje?

- Ezê herim şer Serokê min.

---.: Tu ji bo welate ne? Pekî soza xwe bide.

- Ez soz didim partiyê, Serokatiya Partiyê, şehîdên serxwebûn û azadiyê, hevalên zindana, yên serê çiyan, hevalên hazir ku li ser vê rêkê bimeşim heta dilopa xwîna xwe ya dawiyê soz didim, soz didim, soz didum.

---.: Serkeftin.

- Navê min ê herekî Dîroke, ji mintiqeya Dêrikê me. Ji ‘82’anve mala me welatparêze. Naskirina min ji partiyêre bi temametî di ‘90’îde çêbû. Di ‘93’ande min qirara xwe da. Ji dewreyê ji min gelekî fêde dît. Niha qirara min a dawiyê, welate.

---.: Yanî tu hazirê, pir dixwazê herê welat?

- Hazirim, dixwazim Serokê min.

---.: Heval dikare bike?

- Ez pê bawerim, heta dawiyê Serokê min.

---.: Tu. poşman nabê?

- Na.

---.: Jiyana bi zahmeti tu radikê?

- Belê Serokê min.

---.: Tu xwe navêjê erdê?

- Na Serokê min.

---.: İmrê te çibû, xwendina te çende?

- İmrê min ketiye bîstan, heta sefê I2’an.

---.: Aîle doste?

- Doste û zengîne jî heta dereceya dawiyê.

---.: Hûn çend birane?

- Heft bira.

---.: Kes tevli me heye?

- Birakî min ji min mezintir heye, niha li Cûdî’ye Serokê min.

---.: Tu jî dixwazê herê? Aîle razî dibe.

- Zahf kêfxweşe Serokê min.

---.: Yanî xwe idare dikin, tu dibêjê?

- Belê Serokê min.

---.: Tu dikarê heta dawiyê bi gerîllare bimeşe?

- Belê Serokê min.

---.: Wekî din tu çi dixwazê?

- Dixwazim soza xwe bidim ji bo çûna welat.

---.: Bide.

- Ez soz didim partiyê, Serokatiya Partiyê, berxwedanvanên zîndanan û yên serê çiyan, gelê Kurdistanê yê welatparêz, heta Kurdistaneke serbixwe û azad çêdibe, heta dilopa xwina min ya dawiyê ez li dijminê hundur û derveyi partiyê şer bikim û girêdayîbim bi hevalên xwe û çeka xwe ve, girêdayî bim bi xeta partiyê ve. Ez soz didim, soz dim, soz didim.

---.: Pekî, serkeftin.

Temam, me sozên we girtin. Yanî ji bo çiye? Rojekê hûnê me bînin bira xwe ku di huzûra Serokiyê’de me sozek dabû, sozeke bi işq ji bo welat şerkirin, bêjin. An welat en mirin, an serxwebûn, an serkeftin, an neman. Soza ve li ser vêye. An vê welatek çêbibe cihê me têde hebe, an em vê jiyanê qebûl nakin. Serokî ji bo vêye. Bu sebep ji çûna we ya welatre. Ez jî panzdeh salin bi soza xwereme. Bi soza welat re, bi soza şerre me. Min soza xwe îspat kir. Hûn jî xurt bin, daimî bi soza xwerebin, di salên 20’ande,’25’ande, ‘18’ande, hûn ji min bêhtir dikarin -hûn di welatdene- tiştên mezin bikin. Ez tim dibêjim ku xwediya soza xwe bin. Mîrov bi her tiştî bileyize, bi soza xwe neleyize. Hûn sozê bi dil didin, bi baweriyê didin, li ser soza xwe bisekinin. Li ser van rastiyan, di sala dehande ya 15’ê Tebaxêde, li ser çûna welat em ji were jî serkeftinê dixwazin, çûna we ya li ser van rastiyan pîroz dikin.

Serokatiya Partiyê

30 Tebax 1993

Ayrıntılar

Yayınlandı: 07 Ağustos 2012