-Hûn ji bo partîbûyinê sond dixwin, lê em pîvan û nêzîkatiyên bilind ê azadiyê yên PKK’ê danexînin asta pîvanên xwe yê ji rêzê, em nekin qurbana wan. PKK li ser kesayetê ye. Divê li ser niyet û kesayat a me be û ji xwe divê hêza we têrê bike. Têrê kirina hêzê tê wateya binxistina xwestekên we ye, niyetên xwe yê subjektîf (bi alî) ji xwe re bingeh negirtine. Pîvanên rast, pîvanên objektîf ên derdikeve holê zehmet be jî divê mirov bipejirîne û hûndirîn bike. Di vê mijarê de PKK’yî bûneke rast dikare pêşbikeve. Li vir li ser van bingehan ders (wane) tê dayîn. Waneyên Partîbûyinê, PKK’yî bûnê tê dayîn.
Ji bîr nekin, hûn ji cîhaneke reş tarî û kufrê tên. Li wir têkildarî mirovahiya me, welatparêziya me, hela hela bi mafên mirovan, bi azadiya gel tu tişt tuneye. Em di bin bandora rêzikên (kural) me neçarî jiyaneke ketî, dixîne, bi lanet û şermî dike. Em qurbanên jiyaneke kirêt in. Em ji vê rizgar dibin. PKK navê tevgera vê lanet kirinê, red kirinê, ji bo vê rêş bike, ji holê rabike û ji bo vê hemû tiştê xwe datine holê ye. Bala xwe bidinê, tevgereke bi gişî alternatîf e an jî tevgereke li dijî wê derketinê ye. Bi dij derketinê, avakirina bêkêmasî ya nû, li şûna ya bê red kirin û şer bê derbas kirin, li şûna wê hêza wê, hêza fikr û raman, mezinahiya giyan (ruh) li hemû qadan ya herî baş, ya herî rast, ya herî xweşik avakirinê jî dihewîne. Vê ji xwe re bingeh digre. Ev hemû mijarên pêwîste mirov ji bo PKK’yî bûneke rast ji xwe bipirse, yên pêwiste hûn bigihêjin û ji bo vê jî hevgirtî bin. Hûn ê weke zarokan sond nexwin. Nemaze ji civaka me de gelek caran tê jiyandin, xwe bi xwe û der dora xwe dixapîne, hûn ê nekarin wusa sond nexwin. Jiyaneke bi fêrbûyinên xwe, wê we bêbiryar bike, wê bibe sedemê bi sonda we bawerî neyê. Kesên bi sonda xwe ne rast be, sonda xwe neyne cîh, bawerî jî pê naye.
Kesayetên di jiyanê de rêz digrin, yên heta dawî bi sonda xwe ve girêdayî diminîn û herdem ji bo sonda xwe bi cîh bîne di nava hewldanan de ne. Van kesayetan her dem ji aliyê civakê rêzê dibînin. Van kesana jiyanê diguherin. Em kesayetên di civaka xwe de dizanin, xwedî nêzîkatiyên herî dijber û vala ne. Her roj çil carî fikrê xwe diguhere, helwesta xwe diguhere. Ev nagihêjin cihekî. Em dixwazin vê derbas jî bikin. Biryarbûyina di PKK’ê de, ezma di PKK’ê de, hêza pêkanînê ya di PKK’ê de derfêtên mezin ji bo mirov bibe xwedî pîvanên rast dide. Me hin nêzîkatî nîşan da, hûn ê çil carî li ser bifikirin, biponijin, fam bikin û jê zêdetir jî hûn ê bibin hêza pêkanînê.
Di giştî de asta azadbûna jinê, asta azadbûna civakê ye. Asta azadbûyinê ya em ê di vê qadê de pêkbînin, wê sibe asta azadbûna civaka em ê avabikin diyar bike. Em jinê çiqas azad bikin, em ê civaka di pêşerojê de jî ew qas azad bikin. Em vê mijarê çiqasî li derveyî nêzîkatiya azadiyê bihêlin, sibe di civaka em ava bikin de wê ew qas ji bo damezrandina pergaleke dûrî azadiyê û her cûre dijberî azadiyê, ne wekhev, bi mêtingerî, bi zext bibe bingeh. Ji ber vê jî divê em pir hessat û bi pûte nêz bibin. Partî di vê mijarê de neçare heta dawî bibe xwediyê tekoşîneke bi rêgez, bi.
Ev mijar ne mijareke ku bi nêzîkatiyên seranser ên gelek ji me nîşan dide çareser bibe, her weha xeteriyên van nêzîkatiyan jî pir eşkereye. Divê mirov li ser her cûre niyetên sûbjektîf nêzî vê mijarê bibe û ji bo vê cesaretê nîşan bide. Bi qalibên kevn, nêzîkatiyên keveneperest çiqas xwezayî xuya bike jî divê mirov qet cidî negire. Em ji feraseta kevneperest a namûsê bigrin, heta ferasetên hestiyarî, ji feraseta zewacê bigrin heta ferasetên hevaltî û dostane hemû ferasetên pênç wereqa nake. Divê mirov hîn rastir, bi cewher û rêzdarî nêzî pirsgirêkên vê qadê bibe. Ji ber ku ev qad, qada divê herî zêde were pêşxistin e. Ji biçûkbûnê wêdetir bûyereke wendabûnê heye. Li vir bûyina pênç wereqe heye. Li vir her cûre bêbinyadî, her cûre durûtî, her cûre dek û dolab heye; di têkiliyan de derew û xapandin heye. Bêrêziya mirovan li himber hev bêhemba heye. Bikaranîna karakterê hezkirina mirovan pir xirap heye. Di tahlîla dawî de berovajîkirina hemû jiyanê û wendakirina jiyanê heye.
Wê demê divê mirov giringiyeke mezin nîşan bide ku ji bo mirov dûrî nêzîkatiyên hate diyarkirin ji wan dûr bisekini je. Di vê mijarê de tu carî mirov girîngiya wezîfeyên xwe yê tekoşînê ji bîr nekin. Di jiyanê de em her dem li van mijaran haydarin. Tenê xaleke em di van mijaran de fam nakin; tevî divê tekoşîneke xurt bê dayîn em hemû hêza xwe nîşan nadin, li gor girîngiya wê nêz nebûn, bi tekoşerî nêz nêbûn, nebûna çareseriyê, weke wê her dem hin kes tiştan bide me nêzîk bûn, rewşên bi vî rengî derdikevin holê. Ev jî kêmasiyeke cidî ya di pîvanên we yê şoreşgerî de nîşan dide. Hûn çawa difikirin ku van kêmasiyên xwe derbas bikin? Di vê mijarê de hûn çawa difikirin perwerdeya xwe û tekoşîna xwe çareser bikin? Hûnê weke heta niha di bernameya we , bi inkar kirina pêwistiya guherînê bigihêjin ku? We di vê mijarê de xwe pir çewt û berovajî kiriye. Ma nebin berpisyara herî mezin a vê?
Bûyera her du zayenda jî bi giştî wusa ye. Nêzîkatiyên pir xeter û nayên efûkirin heye. Divê teqez veguherîna şoreşgerî biafirînin. Çawa divê her civaka hûn bikevin nav ji wan re azadiyê bibin, di vê hûn pêkanîna rêgezên xwe bê ku bikevin nakokiyan û li ber çav bigrin ku mijareke bir zirav e; nekevin sekterîzmê û şelafiyê divê xebateke xurt bidin meşandin. Koledariyeke mezin heye. Wê pêwîst bike ku ji bo hûn van bendeyan rakin ser piyan tekoşîneke we ya bi mêrxasî hebe. Heta îroj nêzîkatiyên we yê kakilê hejîrê danagre nêzîkatî û hewldanên we hebû. Ev jî pîvana bejna we nîşan dide. Serwextiya li ser herêmê, nîrxa ji bo qadê tê dayîn ji bo şoreşgeriya we pîvaneke.
Avrêl 1989
- Ayrıntılar
Me hûn tev li şoreşê, tev li karê welatparêziyê kirin, lakîn hûn jî pir ne hazirin, qûweta we jî keme. Zanebûna Kurd, fikara Kurd zeyife. Hezar derd û mûşkuleyên we hene. Ê dor we, ê cînarên we, ê aîla we, a malbata we... Hûn nikarin xweş serê xwe rakin. Ez baş dizanim kû derdê çend zarokan mîrov dêhn dike, ên we jî bi sedan li dora wene. Mejiyê kê li ser meseleyên mezine? Tuneye. Xebera ke di çihde li ser meseleya mezine? Tune.
Rojê her însanekî me hezar carî li xwe dixe, xwe dixe, xwe xera dike, dişeitîne. Ez li ser peyatiya Kurd disekinim, li ser egîdiya Kurd, li ser malbat û mîroviya Kurd disekinim. Min cewhera wê pir ronahî kir. Ne wihebaya me nikarîbû ev însan çêbikirana û bimeşandana. Tu xwe bade, tu xwe paşde bixe, tû xwe daxe mirine. Tu mecbûrê çare û hal deyne. Sal diçe, lê bi çi awahî diçe. Li tarîxê binêrin, Tirk di pir salande zeyif bûn, çiqas serhildanên Kurd çêdibûn, di çend mehande tev dihîlanîn. Li hember vî dijminî nikarin nefesê bikişînin. Me çi kir? Bi tenê serê xwe ji tunebûnê me heta vir anî. Mîrov hay ji xwe hebe. Me pir tişt îspat kirin, li ser serkeftine, li ser çaresariyê. Ji bo Kurdan ji vê baştir çênedibû, eger Kurdayetî mabe, têde tiştek hebe ya ku be çêkirin ev bû. Me tiştên bi qiymet jê re çekirine, ne? Lê nikarin jê fêyde bibînin. Ên bi sala şer dikin dîsa tiştên me dane peşiyê nikarin baş bişûxulînin. Çekên me daye dest, nizanin pê şer bikin. Heta kesî tu sîlah nedane û sîlahê dane jî ji bo pê lixwexe dane dest, pê wî di dehfîne dijmin, di xismeta dijminde sîlahan diavêje. Wê çi qiymeta xwe hebe?
Em li ser me kirine bele. Em li hember me bi xwe kirine sîlahek. Bi me li me dixe. Xiyaneta mezin ev tişt baş îspat kir. We di telewizyonande her roj dibînîn, ketibûn peşya leşkerên Tirka, wekê kere barê wana radikin, ji wana re nan tînin, dikevin şikeftan, tûra jê re redikin, bê şerefno. Ku dunya bibe ya wana, bêrîka wana tijê dolar be çi qiymeta xwe heye. Yekî ewqas di xizmeta dijminê xwekeve. Ez nizanim vana bi çi hawî xwe însan dihesibîni, di mala xwede, li hember pîreka xwe zarokên xwe, nizanim vana bi çi hawî nan dixwin, bi çi hawî ruyê xwe radikin, tabîî mîrov şaş dibe. We xiyanetî dît, xerabî dît.
Acizbûna min ne ji bo dijmin bû, li ser kêmasiyên hevalan, ên van xayinên me û Kurdayetiya bê çare, ên xwe bi destên xwe xerab kirine. Di jiyana xwede tiştê ez tewra mezin dihesibînim, mîrov li hember dijminê xwe negirî, li hember dijminê xwe xwe bê çare neke. Ev nuqteke muhîme, ji bîr nekin ku hûn digirîn. Kurd bê çarene. Ev hezar salin dixwazin egîdiyek derkeve me xwest em temsil bikin, me binek tişt kirin jî. Xiyanetiye fêhm kir ku egîdiyek derdikeve û mirina wî ye, ji bo vê ji dijmin behtir xwestin me hilînin. Dizanin kû di bin hûkme dijminde ji wana re jîyan heye, jê di egîdiyê Kurdde ji wanare mirine.
Dijmin negot ku ji mere ewqas xizmet bike, vana ji xwesteka dijmin bêhtir hatin ser me. Ne ku em bêjin ji ber menfeata Başûre, ya Kurdistanêye, na. Hinek xayin têde hene, di xebatiya egîdiyêde, di ya serxwebûn û azadiyêde mirina xwe dibînin, ji bo vê ji bo jiyana xwe ya şexsî ji dest nere hatin ser me û millet jî bi xapandindan. Pir pêşmerge bi xapandindan. Pir însanên durust xapandin, çima? Pereyên xwe hene. Çima? Dijmin quwetê didyê. Berê jî wiha bû, ne niha tenê. Pişti hezar salan.
Hûn van meseleyan baş dizanin, ez naxwazim van tiştan pir kûr vekim, lê niha bêhtir li ser cewhera Kurd disekinim. Çima ewqas ketiye, bi çi hawî katiye, her roj dikeve, vê nes bikin, bêhtir jî gav bi gav rabûn biçi hawî çêdibe, em niha li ser vê disekinin. Me tiştek fêhm kir ku ev tişt ne bi silahan, ne bi pereyan hal dibe. Ku tû xwe nekê silaha mezin, însanek bixwe xwe nekê bombeyekê mezin, dunya were alîkariya wî bike, dısa nikare rabe. Me bixwe xwe kuştiye. Me bixwe xwe li hember xwe kiriye dijmine mezin. Ji bo vê ez li ser însanê Kurd pir disekinim. Dîsa Kurdin, em bisekinin nabe. Em kar nekin nabe. Em bi kûrahî bi ser meseleyêde dinerin, ew ketinên mezin dikin, lê dîsa jî mîrov baweriyê qût neke zêde kar bike. Em ji millet dûrin, li ser qedera millet wiha mezin em kar dikin pêşveçûna we nizanim biçi hawiye, çiqwase? Hûn çiqwasî xwe çêdikin? Tesîra siyaseta partiyê heye, lê ne xurte. Bi xwe jî hûn çiqwasî xwe çêdikin, hûn nikarin. Ez ji dijmin bêhtir ji însanên Kurd ditirsim, çima? Xwe mahf kiriye. Ev salên çûne her salek di tarîxêde çibûn, çi çêkirin? Me pir tişt gotin, me kir û gihande we jî, hûn çiqwas li ser sekinin, dîsa nizanim. Me xebata xwe roj bi roj vekiribû, safî dabû, nikarîbûn jê tam fêde bikrana. Kurdin, min got ku di aliyê fikarêde pir zeyifin, ruhê xwe yê li ser qedera xwe pir nemaye. Ji siyaseta ji bo xwe dûre. Bê çareye, ji bo vê nikarîbûn van salên çûyî xwe bi ser din, van salan xurt bikin. Dîsa jî pir tişt hatin girtin, niha jî tesîr xurte, bes wekê ez dixwazim jê pir dûrin.
Dijmin vê dizane, ji bo vê niha pir li ser vê nuqteyê disekine, dixwaze dîsa bitirsîne, wekê berê bike. Her roj çavan ditirsîne, şerê xas dimeşîne, ên xwe xurt necivandine, xwe tanzim nekirine, dixwaze hilîne. Niha roj bi roj kare dijmin eve. Dunyê dixapîne wiha dike. Çend dolaran dide xayinên me û wiha dike. Me pir xwest ku em millet hişyar bikin, dijminê we wiha dike, hay jî xwe hebin, hûn jî tiştna bikin, min pir got. Hûn baş dizanin, bi nivîsandin gihiştin we, bi qaset gihiştin we. Belê, millet hinek tişt kirin, lê ne bese, min got ya dijmin bi şerê xas dixwaze her tiştê bûye jî hilîne.
Karê min eve, ev tiştên ez dibêjîm min berê pir kûr vekirine. Li cem me çi heye, çi tuneye hûn dizanin, lê meseleyên we yên şexsî, yen malbatî cine, ne mumkune ku mîrov teva bielime û ne lazime jî. Le guhertin heye, xurt tê dîtin, pir tişt ne wekê berêye, dîsa jî ji riyana dibin destê dijminde baştire. Mîrov bimre, di reka doza xwe de hîn baştîre. Bi ser keve jî bi ser nekeve jî a muhîm ji jiyana bê namûsiyê baştire. Wiha ev dikeve nava millete Kurd. Êdî dikare namusa xwe hebekî pak bike. Nizanim, hûn ji me çi dixwazin? Ew dostên berê, yên nuh li pêşya wana çi mesele hene? Ev kar ne yê bavê mine, karê we tevdaye. Çiqwas pêrene, ne pêrene, çi dikarin bikin, çi nikarin bikin, zor çiye, zahmeti çiye û bêhtir çi dixwazin?
Min hesabên vê gelekî daye, em hesaban dixwazin û didin jî. Hûn isûlê dizanin, ne wekê yen dine, serokiya ez çedikim û dîmeşînim, ferqî heye. Gelekan jî hîn nas nekiriye, ne dostan, ne dijmin. Jî hîn em tam nas nekirine. Heta niha tiştên me aniye, ez dîsa çêdikim. Ne wihabe, tabîî ne mumkune, ku mîrov li gor kêfa însanê me hereket bike, îmkan tune tu qasî serê derziyê kar biserxe. İsûla Kurda ya rast eva me çekiriye. Ne wiha, be îmkan tune, ji xwe Kurd çibûn, Kurd murd tev çibûn.
Ê min berde, dijminatiya min bikin jî ne tişteke. Ez karê xwe bi dijmin jî meşandin didim. Bi dijmin, me hukûmeta Başûr jî çekir. Ew hukûmeta çêbûye me bi destê dijmin çêkir. Ez karê xwe ji sedî nod bi destê dijmin dimeşînim. Yanî Serokî dikare karê xwe bimeşîne û dimeşîne, le bi çi hawî? Dibêje, “Ew Serokê mine.” Nikare li ser qedera xwe rast bisekine mejiye xwe, ruhê xwe bi yekke, ji hev hez bikin, hevdû baş bikin, xurt bikin. Ev tiştan muhîmin. Di nava Kurdan de berê pir ferdiyet hebû, cîran ji cîrên, bira ji bira hez nedikir, tim dixwazin hevdû biçûk bikin, hevdû reş bikin. Ruhê kevin eve, ne ruhê kevin, ruhê dijmine. Vaya ne ruhê kevne jî, ruhê kavin baş bû, ev ruhê ku dijmin bi bermexistiye. Ruhê ku dijmin bi bermexistiye, bi çi hawî bi paşde dihere? Gelo me ruhê dijmin tam ji nava xwe derxist, dernexist? Ev muhîme.
Ziman wexta dibêje, wexta emel çêdibe ji bo dijmine. Niha ev tişt radibin, ranabin? Ev muhîme. Ê muhîm hinek tişt çêdibin, lê wekî din nizanim mîrov ji bo Kurdan çi bike? Milletekê tiştekî wî ne xuyaniye, milletekê ling li hêleke, dev li helekêye. Yanî her yek li helekêeye. Parçe parçe bûye. Serê mîrov pir meşxûl dike. Me xwest em Kongreya Netewî çêbikin, ji bo yekitiyekê, ji bo ku milletê Kurd xwe bi destekke, xwe bi çavekke. Zahmet çêdibe. Mîrov çiqwasî di tengasiyandebe, ku xwe neavêje erdê, dikare çareyê bibîne. Yekî ku serê xwe neke beleyan, nikare xwe bi rastiyê gihîne jî. Muşkuleyên tên serê mîrov, hal û çareyan jî datîne pêşîya mîrov. Ji bo ve hûn ji berê bêhtir dikarin pir tiştan bibinin û xwe bi çarekin jî. Mîrov xwe bi xwe pêşde bibe. Riya me bi ber we xistiye, îmkanên me dane we ne hindikin. Her roj hûn li cem hevin, dayin û sitendinên we bi hevre hene, vê bi quwet kin. Berê ji fitne û fesadiyê bêhtir tiştek di nava millet de tunebû. Hemû li ser tiştên fasafîso deng dikirin.
Niha li ser meseleyên mezin bisekinin, bi roj û şev. Nuhbûn eve. Dijmin ji xwe dûr xistin eve. Dibêjin em xwediye malanin. Dema mîrov xwediyê malanbe, lazime bi her awahî dijmin ji mala xwe dûrxe. Ev jî bi çi çêdibe? Min got ku mala Kurd tar û mar bûye, hay jê tuneye, dibêje mal mala min e, namûsa mine. Halbûkî te perîşan kiriye, pergal belav kiriye, te hay ji xwe tuneye.
Ji bo vê mîrov niha dikare derdê xwe baş fêhm bikraya û we dikarîbû xurt bicivana, îşaretên me dabûn we dîsa besbûn. Tabîî min jî bi salan xebat kir, min xwe jê dûr xist. Niha ez li karê serokiye dinêrim ku ne ahdeka mezinbûya, ne îddîayeka mezinbûya mîrov nikare rojekê tehammul bike. Tabîî serokiyên xwe bixapînin, ên pê bileyizin, ew tiştekî dine. Li ser xetêbe û ne serkeftinbe, ji tere mirin be tê xwe çawa bikê? Hevalên me cesaret nakin, rêka em têde emê bi çi hawî bi serxin? Mirinê qebûl dike, nikare li ser xisûsiyetên serkeftine bisekinin. Ê we jî wihaye, hûn nikarin li ser qedera xwe bisekinin. Wexta hûn tiştna dizanin jî hûn nikarin li ser xwe bi yekkin. Belê, di van salande çêbûn, temam niha Kurd bi ziman xurt dibin, civakên wan çêdibin, ev ne xerabe, lê ku tu hişyariyê neke, bi destên çend xeraban dibe xizmeta dijmin.
Berê digotin, eme heyfa xwe hilînin, dijminê me heye, em wiha bikin... Dikin jî, eşîret li hember hev dikin, pir şer jî dikirin. Vaye dijminê te li hember teye, de rabe bi rastî bi serde here, heyfa xwe hilîne, dibêje ez nikarim herim. Egîdiya ku li hember hev dikin, li hember dijmin bikrana, niha me deh Kurdistan çêkiribana. Me got, eman wekê berê li hev nexin, ev leyistoka dijmine, bi zorê me hûn jê dur xistin. Mestere, dijmin fêhm kir ku karê me ne karê berêye, karê me ne wekê karê ehmeqiya berêye. Dereng fêhm kir, lê min got ku wexta em karê xwe dikin, têde egîdî, serkeftin, çare heye. Belê emê ji vê şunde jî hîn xurt bikin. Em bi xwe bawerin û haziriyên me jî ji xwe herdem hene. Divê herkes jî hay ji xwe hebe, haziriyên xwe bike. Ahdeke min heye, qirareke (biryareke) min heye, ya serkeftin ya mirine. An mîrov li ser vî erdî jiyaneke bi şeref bimeşîne, yan di bin erdêkeve. Wekî din jiyan herame, ev ahda mine. Jiyana xwe li gorî vê bipîvin. Ez ji tevan re heşkere dibêjîm, ev sala tê belkî bi hezaran jî bikevin. Ez ji bo xayinan jî dibêjim, ji bo ewên bi her dereceyi peyatiyê ji dijminre dikinre dibêjim, ev dema şere, tiştin wê çêbibin, ji bo ku mîrov li ber lingan telef nebe, cihê xwe, mewziyên xwe mîrov bigre. Berê jî, herdem min digot, serê salê min got, sal tê, sal çi dike ber mîrov? Bi aqilê zarokî hareket kirin, pir ne di cihde çûn. Dîsa jî ez dibêjim ku sala tê wê şer bêhtir xurt bibe. Li hember mîrov dijmin çiqwasî xurt be, divê şerê mîrov jî ewqas xurt be. Ez namûsê jî wiha dihesibînim. Te bi dijminê xwere çiqwas şer kir tu ewqas bi namûsê. Ev bîst salin ez bê nefes herêket dikim, ji bo em derbena li dijmînxin. Ev jiyana mine, namûsa min jî wihaye. Tîştên din ez namûs nahesibînim. Heta ku ez heyfa xwe xurt hilneynim, nikarim bêjim ez rehetim, wiha bi halim. Min jiyana xwe wiha çêkiriye. Ev tiştên min çêkirine jî ji bo destpêkekêye, ne tiştê temame. Hevalên me hinek pir xerab derdikevin, zû dimirin. Ne wihabaya, min her yek kiribû bombeya atomê, Nizanin xwe di cihde biteqînin. Ku wekê me gotiye xwe biteqandinaya, her yekî wê zêdeyî hezar dijminî bişewitandaya. Hîn jî em li ser vê disekinin. Însanê Kurd bi bombekin. Tabîî ev sinetê (sanaat) Serokiyêye, ku ne wihabe jî -ez tim dibêjim- jiyan herame. Ewqas haqaretê bike, bi ewqas zulmê bi ser tede were, welatê te xerabe bike û tû bêje ez peya me, wihame, xwedî malim nabe. Ez ji bo vê dibêjim di Kurdistanê’de kes nikare bêje ez xwedî malim, hetta xwedî aîle me. Zanin ku hesîrin, li ser hêsîran tê çiqwasî, bi çi hawî xwe peya bihesibîne? Tu hêsîrê, çi yê teye? Tiştek ne yê teye.
Tabîî dibêjin ku ez di destpêkêde hişyar bûm. Wexta yên xwe peya dihesibandin, min digot ne mumkune ku ez xwe peya bihesibînim. Min li dora xwe dinêrî, min digot ev wekê pîrekane. Ji zarokî ve tê bîra min, min xwe wiha dipîvand, Min nêrî ku tiştek ne di destê medeye. Tabîî însanên teng, însanên wiha hay ji dunyê tuneye dibêjin, ez bûme xwedî erd, xwedî mal, xwedî zaro, nizanim xwedî çik... Rojekê li hember leşkerekî dijmin, dinere kî tuneye. Hûn baş dizanin, hinek li cem we hene mezinin, axene, hetta zengînin jî, li hember mûvebaratekî wekê zarokekîne.
Di virde jî ez peya me, li ser xwe ma. Leşkerek bang liteke, li hember cendermeyekî Tirkan axeyê me yên tewra mezin wekê pîrekekêne. Ji bo vê ez dibejim tê liku xwe peya bihesibîne? Lê bê çare bûn, tiştek ji dest wana nedihat, pê simbêl berdidan, li ser pîrekan xwe peya dihesibandin. Ev cesareta min qet tunebû. Bi rastî ev cesaret bi minre tunebû ku ez bêjim, ez bûme peya. Ma ne eybe? Wexta ez wiha dibêjim, eybe? Heval textor ne eybe? Ez rastiyê dibêjim, ne? Yanî wexta Serokê we wiha dibêje, nebêjin Serok xwe wekê pîrekan dihesibîne. Ez halê xwe nas dikim, lê xwe diparêzim. Mesele ne ezim, ez di Kurdistanê’de ji tevan xurttirim, bes mesele millete. Min xwe mezin kiriye, pir bi pere kiriye, pir bi giymet kiriye, lê milletê te, welatê te di bin lingên dijminde pelixiye, tu qiymeta te tuneye. Yekî şerefa însên binase, girêdayiye tu çiqwas bi welatreye, yan jî rabûna te çiqwas rabûna welate. Serkeftina te çiqwas a gele û çebûna te, hebûna te çiqwas a gele, ya millete teye? Wê çaxê tû dikarê bêje ez heme, Kurd hene. Min jêre xwe çi kir? Min got ku ez heme, millet heye, ez heme, Kurdistan heye. Tabîî ev nuqteke muhîme. Me ev îspat kir, kî biminre kar bike, kî biminre bimeşe û ez bi xwe jî ku hebim, Kurdistan heye, ez heme, Kurd heje. Berxwedana min a li hember dijmin, derketina ji xerabiyê ji ne mîroviyê wiha dibe. Bila kes nebêje ez jî peyame, ez jî egîdim. Ma egîdî wiha dibe? Ez ne zarokim, ez ji bo we jî, tu îxtiyarî, tu nizam çîkî... Ez ji tevanre vî tiştî dibêjim. Di vîrde însên nas dikim û dema ez qiymetê dimi însên jî li ser vê rastiyêye. Berê jî min digot, xwe nexapînin, dora xwe nexapînin. Ez ne tu caran xwe mezin dikim û ne jî xwe dadixim, ez li ser rastiyême. Bi tenê xwe min xwe heta vir anî, hîn jî ez karê xwe li ser vê rastiye dikim.
Gêj dîbûm, berê dihatim nava millet dehn dibûm ku vê piyana wiha bi çi hawî qabûl dikin, ji bo vê min xwe dûr xist. Niha millet ewqas biminreye, lê ez pir xwe ji tengahî û ketina millet dur dixim. Ku ez jî xwe wiha bikim tiştek di minde namîne. Ku xwe bi ber bayê milletxim yanî bi ber tengahiyên wana, kêmasiyên wanaxim, hetta irf û adet tev ên dijminin, nikarim nefese bikişînim, ezê dehn bibim. Dijminê te ne hindike. Ku yek li zarokên wexe, yek xeberêke bi ser wede berde, hûn ewqasî teng dibin, pekî ewqas hezar sal, ewqas milyon însan her roj bi her awahî, bi her wasiteyê lêxin, bikujin, ji pîrekê xerabtir bikin, tê bi çi awahî tehammul bikê? Ku tu serokêkî rastbe, peyayekî egîdbe, tê bi çi awahî qebûl bike? Ku tu qebûl bike, tê li ku bêje ez welatparezim, ez xwedî milletim. Ku tû bêje, tê bi çi awahî, bi çi zimanî, bi çi quwetê bêje? Ev tişt bi ziman nabe ku incax xwe bixapînin, lê bi xapandînê jî mîrov nikare xwe bi peyake.
Hin tişt min hezar caran tekrar kirin, min got ave wihaye. Însanê Kurde, wekê haşhaşê vexwe, ev hezar salin hinek tişt elimine, xwe jê dur naxînin. Ez dibêjim wiha dibe, ew dibêje weha dibe. Ji destpêke heta niha min got, got, got. Niha dibêje ha, wiha ye. Vê neqlê jî dibêje ez pê nikarim. Niha jî ez dibêjîm, tê pê bikaribe.
Kes talîp nebû, ev doz dozeke wihaye. Bi salan ji min re jî digotin tu ahmaqe, ji me dûr diketin, tû alîkarî çê nedibû. Mesele ne ehmaqî, ne neahmeqîye, min got ku şerefa însên heye, min nexwest ku ez xwe bixapînim, ji bo menfeateke biçûk li rastiyen esasî ez xwe badim. Min bi hemû cihan ve lîst, lê min bi rastiya esasî nelîst. Hinek tişt hene, pir pê dileyizin, le hinek tişt hene ev sîh-çel salin ez wekê delemeyê li dore çerx dibim. Ne wihabe nabe. Ji bo ku em rastiya Kurd heşkere bikin em çêdikin. Min got ku ji vê şûnde jî bi ser de herim, bêhtir bi şer, bêhtir bi siyaseti emê bimeşênin. Li gorî vêjî bila herkes hesabe xwe bike. Niha ez hîn nêzîkî we nebûme, nêzîkî welêt nebûme. Ku ez nêzîkê bibim wê çawa bibe? Heta niha karê min jî hazirîne. Ku rojeke firsend bi destê min keve, rojekê ez xwe wiha bi nava sahaya gelxim, tabîî wê pir xwîn bê rijandin. Ne xwîn tenê were rijandin, teqandin, wekê hevîrî eme hevdû bistirên, wekê kêra emê hevdû bibirin. Ê min ez însanê wiha ketî qabûl nakim. Însanê xerab, însanê çîrkîn, însanê bêçare qebûl nakim; an wê rabe, yan wê bimre. Niha quweta min nagihae her derae, lê ku bigihe ez dizanim bê biçi awahî dikim. Ê min qiymeta min ji însênre heye. Ku yek li ser te her tiştî bike, tu her tiştî tenezul bike, ezê bi çi awahî qebûl bikim. ji bo vê şaş dibim, yanî pir nêzîkî we bibim, ezê dêhn bibim, lê ji bo xatirê serxebûnê ez xwe dihelim. Vana berde, şaşitiyên ku heval dikin pê mîrov dixin. Tabîî ez nikarim qebûl bikim. Hurmeta min ji jiyana însênre heye, ji şerefa însênre heye.
Mesele ne dîktatorî û nedîktaroiye. Mesele çêbûna însanê Kurde. Hûn textorekin, hûn nexweşiyekê dinasin, lê nexweşiya milletekîye, di qomayêdene, jêre operasyoneke îneain tê xwestin. Heta niha ez ji bo ameliyatê haziriye dikim. Hinek tiştan temîn dikim. Hûn dizanin ji bo ameliyatekê pir tişt lazimin, min hîn hûn nedanîne ser maseyê. Hûn pir nexweşin.
Îsal emê tiştin meşin bikin, ez tim dibêjim ku me ji tînebûnê pir tişt çêkirin, belkî pir ne mezinin, lê tiştek dimede nemabû. A xerab, tu xwe ji bîr bike, ya xerab tu xwe mirî bihesibîne, ya xerab dijmin her roj her tiştî li ser te bike, tun hay ji xwe tunebe. Halê millet eve. Tu her xerabiye li yaqî xwe bibine, xerabe. Min ji bo vê xwe ji jiyana di nava milletde dûr xist, min xwe ji jiyanê dur xist, ne ji jiyana nava millet. Min sekinand, min got jiyana wiha nabe. Tabîî jiyana Serokiyê wihaye. Medê min jê li hev diket. Min xwe jê dûr xist, li serê çiyakî çarde salan min xwe tenê hişt. Ne fesa min ranake vî tiştî qebûl nake, bi wî awahî nikare bikişîne. Ez nikarim her tiştî bixwim, tiştên ku dijmin bi milletre bi xwarin dida ez nikarim bixwun. Ew jiyana bi xwarin dide, bi rastî ne jiyaneke mîrov bixwe. Ji bo vê min jiyan bi sekinandin da, di demeke dirêjde. Belê niha ez nan, şîvê dixwum lê nizanim bê min biçi awahî xwariye, bi çi awahî ne xwariye. Yanî îmkan hebe, tew min hay jê tunebe çiye, ne çiye.
Ev ji bo vê tên xwestin, min got ku mîrov li ser meseleyên xwe kûr bifikire, ku nefs bi tere hebe, tê hebekî xwe biparêze. Mesele ne ewe, ji bo zarokekî, ji bo pîrekekê, ji bo buhustek erd mîrov li hevxe. Welat tev çûye, em tev bûne pîrek, ji zarokan xerabtir kirine û her roj jî me dikujin, li me dixin, mesele eve. Tê li hember vê çi bikê? Kes fêhm nake, kes bi rastî li ser xwe nasekine, tim xwe badidin, tim dibêjin şeklekî dine.
Ew siyasetin îslahî çine? Em dibêjin, dijmin wiha lime dixe, wiha em rakirine, ew dibêjin na, ne wihaye. Em dibêjin vaye li ser tanq û topan bi dijmin re bûne yek, ew dibêjin “Na welatparêzin PKK ne başe!” Vaye dijminê te bênamûs. Kirasek li xwe kirine, dibêjin kirasê Kurdayetiyê ye. Bi çavên mîrov dinêrin, vî tiştî dibêjin. Hûn tehamul dikin, ez tehamul nakim. Ku ez di nava wanade bim, di deqeyêde yan ezê wana bifetisînim, an wê ewê min bifetisînin. Tabîî ez acele na-kim, ez bi siyasî kar dikim. A muhîm, hûn nikarin vê bi siyasetkin. Em nabejin di deqeyêde bukujin, lê mîrov bi meseleke û bi sîyasetke bi serde here. Divê nuqteyêde mîrov xwe bi çareke. Ne ku mîrov amelê întixarî bike, mîrov bi çare be. Kurd mezin dibin, yanî sal diherin, salên nuh jî ten. Mirov hebekî serê xwe rake,ruyê xwe sipî bike, dengê xwe xurt bike, quweta xwe mezin bike, ne ku mîrov bi pey salan keve, salan bi ya xweke. Ew tiştên din tev fasafîsone. Salekê ez mezin bûme, ixtîyar bûme, zarok mezin bûne ez ixtiyar bûme... Ew ne tiştek in, tew nayê bîra min, me serê salê çi xwar, çi nexwar, zengin bun, feqîr bûn... Ev ne tiştekin. Zenginbûniya mezin ev tiştên ez dibêjimin. Ez ji bo vê dibêjim ku heta niha ev tiştên me kirine haziriyek bû, ji bo vê sala li pêşya me jî, mehên li pêşiya me jî emê bi çi awahî li berxwe bidin, bi çi awahî cihna din bigrin, bi çi awahî mezin lêxin, bi çi hawî kêm lêdixin? Tiştên din dawiyê tên.
Jiyana nuh qiymetê bidinê û xwe li serê dijmin bi belekin. Ez vê îmkanê ez di hemû însanan de dibinim û ez ewqas rexneyên mezin dikim, lê di însênde jî îmkanên pir mezin dibînim. Ku baweriya min li ser însên tunebaya, min xwe wiha nedikir. Di Kurdistanê’de însanê tewra zeyif ez bûm, ê bê çere ez bûm, lê min imkan di însênde dît, min bawerî li ser însên çêkir û li ser vê min xwe xûrtkir. Wexta ez rexneyan li ser we dikim, ne ku ez bê bawerîme û ji we tiştek çênabe, na. Limin binêrin û xwe çêbikin. Îspata mezine, bê min ji tunebûnê çi çêkiriye. Ez texmîn nakim di tarîxêde kesî wekê min ji tunebûnê wiha çêkiribe, û ji bo milletekî, ne ji bo sexsê xwe. Ecêbe, bi çi awahî çêbûye, li ser bisekinin. Li gorî vê jî baweriyê li ser xwe çêbikin. Yekî di reşahiyêde, di bin kêrêde, di bin her roj mirinêde bi çi hawi xwe wiha kir? Li ser bisekinin hûnê hezar carî xwe xûrt bikin. Hûnê durust li ser bisekinin. Ez heta niha wiha li ser sale sekinîme. Ê min mirin jî ne li ber çavên mine, hebejî tûnebejî, tew nafikirim jî, ez wiha li ser karê xweme. Em bi ser ketin. Sala çûyî bi rastî dunya bû yek, di hundurde jî şowenizma Tirk, -ne ê Tirk tenê- tevan xwe gihand hevdi vî şerêde bun yek, xayinen me jî bûn yek, dîsa ya bi ser ketî em bi xwe bûn. Ev biçi ew awahî çebû? Nikarîbûn em gavekê li paş xistibana, nikarîbûn em ji mevziyekê derxistibana. Yanî însanek ku xwe xweş di mevziya şerke, dünya bi yekbe, pê nikare. Vaye, me ev îspat kir. Ne meseleyeke biçûke, milletê Kurd, hemû kes li ser bisekinin ji min bêhtir dikare li ser kar be, ji min behtir dikare derbeyan li dijminxe. Tiştê meddi vê demêde kirine, herkes dikare hezar caran bêhtir bike. Li min binêrin xwe çêbikin. Ev tê xwestin, wiha çêdibe. Li Serokatiyê binêrin, li jiyana Serokatiyê binêrin, ku mumkunbe jê fêhm bikin, li gorî ve hebekî xwe tanzim bikin, xwe tertip bikin hûnê bi serkevin. Wekî din serokî ne tişteke. Ne ku pir bêjin, ‘‘bijî filankes”, “xwedê te ji mere bihele” , mesele ne eve, mesele isûla meye, mesele jiyana meye, xurtbûniya meye, di minde ji bo we çi çêdibe, ji bo we çi, bi çi awahî çêbû û hûnê bi çi awahî bi ya xwekin. Mesele eve. Ne bi ya şexsê xwekin, bi ya milletê xwekin.
Divirde pir tişt çêbûn, min got ku ji bo serê salê jî ku mîrov ji bo milletekî tiştê baş çêbike eve. Ji vê baştir û bi qiymettir ne mumkune mîrov tiştna çêbike.
Ku mîrov serê sale wiha bigre başe, me wiha girt. Pîrozbûna serê salê jî wiha çêbûye.
Serokatiya Partîye
06.01.1993
- Ayrıntılar
Di derbarê meşê de me hindek nirx derxistin holê.
Di derbarê mezinkirinê de, pîrozandinê de giranî ya me ye.
Ne ya we ye.
Ji we kesên gavan diavêjin jî wisa bejn bilind nabin. Ev yek eşkere bû ku, mezinên we, dê û bavên we hun bihêzî mezin nekirine. Mezinbûna we ya bi bandorên kemalîzmê û êşîretger-feodal we bêçare dihêle. Hun ne bi wan taybetmendiyan ve dikarin encam bigrin, ne jî bi şêwaza ku em dixwazin biafrînin hun dikarin bejn biavêjin. Hun di navberê de zehmetiyan dikşînin.
Ji bo em we bi pêş bixin, ma hîna çi ji we bikin?
Tê zanîn, ji karê me re gotin “karên dînan.” Hun jî dikarin bibêjin. Lê dîsa jî karek e. Ev jî dibe karek, dibe şêweyeke jiyanê. Erê, hun dikarin bibêjin dînokî ye, hun dikarin bibêjin ne li gor vace jî. Lê ez jî vê yekê dibêjim: “baş e, sedema te ye dijber çi ye? Tişta tu jê re dibêjî jiyan çend peran dike? Yanî hun dikarin bi navê welatê xwe çi bibêjin, bi navê gelê xwe hun dikarin çi bibêjin? Heta hun dikarin bi navê xwe çi bibêjin?” gelek nikarin bibin darikê tirî, nikarin bibin xulamê malê, li hember efendiyê xwe nikarin bibin xirbeyek. Baş e, ev ên wisa xwedî nirxa çend pereyan in?
Bêguman ev hemû îdiayên me ne. Tê dîtin ku, kesên din jî zêde nikarin gotinên bihêz bikin. Qaşo em ji yên herî mezin bigrin hetanî yên herî hevkar û ketî hemû jî qedî ne. Gotinên bihêz dîsa me gotin. Bêguman ji vê û pê ve gotinên mezintir dikarin hindek kesên din jî bibêjin û dikarin hindek karên mezintir jî bikin. Û em jî amade ne ku xizmetî wan bikin.
Şêwaza me şêwaza xizmetê ye. Şêwazeke jiyanê ya bi kedê ve girêdayî ye. Keda pîroztir û hewlên serkeftîtir, dikare encax pesindariya me ya mezin û çepikên me kombike, dikare piştgiriya me bigre û alîkariya me li gel xwe bibîne.
Tê dîtin ku, ev mijar wisa weke tê hizirîn seranser û sivik bi dest nayên girtin. Karên ku em dimeşînin, wisa karên bêpîvan û bêpirtûk nînin. Ev kar bi sewdaserî, jixweyî û bêpêwendî nayê meşandin. Vac û giyana karên me gelekî cewaz in. Xwedî şêwaz, hewl û pîvan e û gelekî yeman e. Ger hun nikarine bixwînin ma ez çi bikim?
Ev hemû hatine nivîsandin û pirtûkan de ne. Lê hun xwe weke cahilan kor dikin û hun dibin cahilên cahilan.
Bêguman ev rewş xirab e û têperandina vê ji bo we jiyan e. Ciwan her dem dikarin hêzê pê re bigihînin. Di pirtûkên me de gelek tişt hatine nivîsandin, ji kesên xwedî daxwaz re hema her teşeyê zanînê tê dayîn, li ser esasê her tiştî wan hene. Di derbarê her karî de û her mijarê de hene. Di derbarê karê firişteyan de jî, di derbarê karê şeytanan de jî, hema her tişt heye. Di derbarê têkîliyên çalakiyên bêeman de jî, di derbarê rewşa hestên herî pêşketî de jî raveyek peyda ye. Yên ku dixwazin dikarin hemûyan bibînin.
Bêguman ev kar hemû di nava xwe de xwedî girêdanên şidyayî ne. Wisa her tişt ji ber xwe ve, weke hun nêz dibin, yeksan û ji hev qut nîne. Her tişt gelekî xwedî kordîne, rêxistin û yekbûneke bandorkar e. Bêguman ger mirov pir şidyayî li ser van raweste mirov dikare hîn bibe. Zanîna we ya xwendevanekî baş jî, ji bo we gelekî girîng e.
Esas ev dibistanek e. Ji beriya her tiştî divê hun bawer bin ku ya me jî dibistanek e. Hun dê vê yekê bi dibistanên kesên din re têkîlhev nekin. Ev dibistan jî li gor xwe xwedî nasnameyekê ye. Divê hun ji vê bawerbin û ger gengaz be divê hun bigihên pêwîstiyên vê. Belkî bi navûdeng nîne lê dibistan e. Bi xwe jî dikare şêwaza xwe bi pêşve bixîne.
Dibistaneke gelekî azad e.
Ev kevneşopiya ku me li vê derê avakiriye, hun dikarin wisa li çiyan binexşînin ku, dikare hezar salê pêş jî diyar bike. Ger hun nikarine vê yekê bikin, ji ber lewaziya we ye. Ev, ji ber sedema nebûna we ya xwendevanekî baş e. Hun dişipin şivanên kevin. Şivan bi çêrandina çend bizinan ve jiyanê îdare dike. Hun dişipin cotkarekî xwedî helatekî ku weke din tu kar ji destan nayê. Lê dibistana me gelekî tevlîhev û xwedî waneyên şidyayî ye. Ger hun bikaribin vê bi dest bixin û pêk bînin, bi rastî jî hun dikarin rê li ber pêşveçûyînên mezin vebikin.
Em bi karên kûr ên dîrokî ve mijul dibin.
Ger hindek bi israr bêfêmî û bêkarînê bikin, emê jî rastiya xwe bisepînin.
Kesê ku me rûser bi dest digre kî ye?
Kesê ku bi layiqî yên pêwîst pêk nayne kî ye?
Kesê ku waneyên me vala derdixe yan jî wateya wan dide wendakirin kî ye?
Kesê ku ji dehan yek bala dibistana bûrjuva nade me kî ye?
Kesayeta ku ji bo fermanberiyeke pergalê çil teqlan diavêje û li vê derê rûyê xwe ji zêrên me vedigerîne kesayeta kê ye?
Kesê ku li hember xwe evqas bêrez, bêguman rast nabe.
Kesê ku nirxa pêwîst nede hînkariya xwe, nikare bibêje ez cidî me.
Hun gundiyên hişdar in, hun bûrjuvayên biçûk ên hişdar in, hun dê hemûyan li gor xwe rêkûpêk bikin. Lê rastî wisa nîne, zimanê rastiyan cuda ye. Hun her xwe hişdar dihesibînin û wisa kûr dibin. Ez jî, dubare dikim ku, zimanê rastiyan cuda ye. Rastî, ji hemû xapandinên we û ji hemû çavreşiyên we zêdetir rikdar in. Wan jî bi zêdetirîn em temsîl dikin. Jixwe em hêza xwe jî ji vê derê digrin. Wisa weke hindek kesên ku dihizirin, em hêza xwe ji otorîteya hişk û rêkûpêkiyên erzan nagrin.
Ji ber ku em ji sifirê hetanî vê derê hatine û em baş dizanin ku çawa tên.
Ez hêvî dikim ku hun fêm dikin.
Hun diçin şer, hun bi xwe soz didin xwe û dibêjin ku, “em di eniyên cuda de ji tekoşînê re amade ne.” Ev tiştên baş in, lê zimanê rastiyan weke gotina min e. Ger ji we zilamên yeman derbikevin emê misoger li çepikan bidin. Em hesûd nînin. Ez hîna li dûv lêgerîna mezinahiyan im. Misoger nexweşiya min a xwe xistina şûna yê herî mezin nîne. Ger xwedê be jî ez derdikevim lêgerîna mezinahiyan. Li gerdûnê, di hucreyan de hetanî atoman di her tiştî de digerim. Vaye em evqas lêkolînêr in. Weke ku gelek kes dikin, bi xwe çewisandinê em nabêjin “kesê ji min mezintir nîne.” Îdeolojiya “ji min mezintir nîne” çavreşî ye. Rebeniya bi şêweyê “ez ne tu tiştek im” jî rewşa vî ya berovajî ye. Bêguman em ne wisa ne.
Hun dibînin ku, zimanê rastiyan hindekî dibe zimanê jiyanê û zimanê şoreşê.
Bûyîna rastiyan a zimanê şoreşê mijara gotinê ye. Ger hun jî li ser şiyarbin, hun dikarin hindekî din baş bibin. Weke din cihgirtina di bûyera PKKê de, pê re meşîn, jiyîn gelekî zor e. Ev vê yekê ji bo her kesî dibêjim. Wisa hosteyên PKKê nînin. Hemû yek in. Ên kevin jî, yên nû jî hemû weke zarokan in. Ez jî di nav de em hemû encax dikarin bibin xwendevanên vê dibistanê. Ger kesekî baş bixwîne û jiyanî bike hebe, dikare erjeng dijminahiyê, kirêtiyê, xirabiyê tune bike. Bi wê wateyê ku, gelek hîna di rewşa xuşînê de ne, hîna dixebitin ku ABCyê hîn bibin. Lê rewşa heyî dîsa jî hînbûyînek e. Zêdetir li ser hişyarbin, zêdetir hîn bibin û zêdetir pêk bînin. Xwedî terbiye bin, qet nebe hedê xwe bizanin û xwe weke cahilên kor nesepînin. Kêm hîn bibin, cewherî hîn bibin û bikin, ev yek jî tê pejirandin.
Weke din em dikarin li dij dijmin çi bikin?
Vaye em hindek tiştan dikin. Rexmî ku qada me gelekî teng e, em hîna jî van hewlan raber dikin. Em weke we nabêjin, “cihê me teng e em nikarin bilêyîzin.” Em di cihekî pir teng de jî pir xweş dilêyîzin. Bi qandî ku bala hemû cîhanê bikşîne, di me de lîstika siyasî ya mezin û lîstika leşkerî ya mezin bi pêş ket. Rexmî ku cihê we fireh e, hun nizanine bilêyîzin. Ez tu caran negihiştim çiyayên azadiyê, lê dema ku ez bigihêmê jî, ez bawerim ezê di cihekî ji yê we tengtir de û di demeke ji ya we kurtir de, karên mezin bi ser bixime.
Lewra heval diçin welat, û ji bo şorbeyekê xwe didine qedîn. Bi fêrbûnekê û kevneşopiyeke kor ve dizeliqin û xwe diqedînin. Ev yek çawaniya wan eşkere dike, baş jiyîna wan naderbirîne. Na, diyar dike ku evdalekî kor bi xwe ye. Wateya xwe nedaye, şêwaza xwe negirtiye û çiqasiya evdaliya xwe peyitandiye, ewqas. Rexmî evqas hînkirinê, tu tiştekî fêm nake, ma tolazên wisa dikarin kê bixapînin, kê bidin bawerkirin!
Erê, rastiya me ya serokatiyê, rastiya me ya tekoşînê û rastiya me ya berhemê wisa ye. Ya ku ji destên me tê ev e. Tu kesî qet tu tiştek neda me ku, bikaribe ji me zêdetir bixwaze. Hun wisa, we tu tişt neda ku hetanî hun bikaribin hindek tiştan bixwazin. Me hindek tişt li hev anîn, dîtin û em wê jî didine we. Ya ji destên me tê ev e. Hun nikarine ji hindek cihên din bigrin û hun nikarine bi xwe jî avabikin. Lewma divê hun ji vê yekê re jî bibêjin, “hezar şûkir.”
Radestî nîne, di serhildanê de şikestin û weşîn nîne! Hindek kes çiqas radest bibin jî, çiqas biweşin jî, bi giştî dimeşe. Derbasbûna meşê ya gel û bandorkariya wê pir kêm didome. Pêşeng bi zorê bin jî dîsa ji piyan in. Ev bûyer di dîroka me de yekem care ku em dikarin jê re bibêjin meşa azadiyê û şerê azadiyê. Çalakiyeke mezin e. Emê vê yekê hîna jî bi hişyarî bimeşînin. Ez daxwaz dikim ku hun weke fermandarên baş beşdar bibin, daxwaz dikim hun weke şerwanên yeman beşdar bibin. Ji bo vê me jî gelek tişt dan û bi rastî jî bi qandî ku tu kes nikaribe bi kar bîne me amrazên teknîkî ji asta wan bilindtir bi kar anî, heta ji berovajiya wê ve bi kar anî û ji bo ku heval bikaribin hindek tiştan jê bigrin em bi ser de çûn. Di van şertan de û di vê çerçoveyê de ji vê zêdetir dayîn ne gengaz e. Ger hun bizanibin bigrin, esas her tişt heye. Kesê ku bixwaze peyamê bigre, çi bixwaze dikare di nav de bibîne.
Ji aliyê me ve ya pêwîst kir, emê encamên wê bibînin, ger temenê me têr bike misoger dê ji encaman re bersiveke me jî hebe.
Dema em wisa ketin nava pêngaveke mezin, bêguman em naxwazin xwe bişkînin û birijînin. Em naxwazin weke wesayiteke frêna wê teqyaye, li hindek cihan biqelibin û hûr hûr parçe bibin. Em li hember jirêderxistinan jî hişyar in û em çiqas lêzê bi dest bixin jî, em dixwazin dîsa pêşbirkê zexm bidin meşandin. Ev jî şiyariyeke girîng pêwîst dike. Vaye şêwaza me ev e, him bi zexmî bersiv dayîn, him zexm temsîlkirin û him jî dema bi lezgînî dimeşin, bêyî ku biqelibe zanîna bi rê ve çûyînê ye. Gelo ma ya we jî wisa ye?
Lez li ku ye? Ma lêdan an jî lênedanê ferx dike? Ma dibîne ku çiqas dişkîne û dirijîne? Ev pirseke wisa ye divê em her dem bikaribin ji xwe bikin. Hindek nikarine bi qandî kerekî jî xwe lez bin. Dema hindek kes dimeşin, li der û dora xwe tu tiştî nahêlin her tiştî dişkînin û dirûxînin. Lewra şoreşa me, meşeke pir hişyar ferz dike. Leza wê li gor xwe ye. Lezeke ku ne dijmin dikare bigihê, ne jî bixwe xwe dişkîne.
Bêguman ev hemû di xizmetên me de peyda ne û em jî dixwazin vê yekê temsîl bikin. An jî ma zora me li me heye? Na şêwaz bi xwe vê yekê difermîne. Ger hun wisa ne, hun dikarin bi saxlemî keştiyê bigihînin lîmanê. Berovajiya vê yekê dê biqulibe û hunê di gêrekê de bifetisin. Vaye hun hindekî wisa ne.
Bêguman mirov li ber ev rewşa we dikeve. Mirov ji rewşa we êş û jan dikişîne, ji ber mirinên we yên zû, ji ber şehadetên we, ji ber girtinên we, heta ya herî girîng di nava refan de ji girtîmayîna we û ji ber neafirandina we ya nirxan. Lewra tu têkîliya ev şêwaza we bi şêwaza me re nîne. Şêwaza me lez e, bi rastî jî bar dikşîne û digihîne lîmanê.
Ciwan û kesên newestiyan e; ger hun ferasetê rast bigrin û helwesta xwe rast bizanibin, ma kî dikare we bigre? Ger hun bibêjin, “a rast ev e” û hun rikdar bin û hun di vê de jî tam xwedî hesab bin, tu kes nikare asteng bike ku hun bi teşeyeke zexm barê xwe bigihînin lîmanê û bêyî ku hun bişkînin û birûxînin, bikaribin bi dewlemendiyên mezin ve bigihînin armancê.
Vaye ev derfet di destên we de ye. Bêguman ne barekî kêm e. Barê azadiya netewî, azadî û wekheviyê, barekî bi nirxa zêr e. Hun dê wê bi zexmî bigihînin lîmanê. Hun dê ala serkeftinê bilind bikin û li bin wê bicivin. Xwediyên vê karwanê kesên wisa ne. Gelo ma hun jî di ferxa vê yekê de ne? Ma we hetanî niha pirsên wisa ji xwe kirine? Ma li gor vê yekê we xwe rêkûpêk kiriye, hun bi rê ve çûne, we rêxistinî û pêşengî kiriye? Divê hun her dem van pirsan ji xwe bikin. Wane wisa tên girtin.
Pir eşkere vekiriye ku, ev kerwan bi zimandirêjiyê, bi demogojiyê û bi pêvçûyîna rast-çep ve nameşe. Ger hun xwedî niyetên baş bin jî, kesên ku bixwazibin kerwanê ji rê derbixin û bi vekirina kunan re avê berdin nava keştiyê kêm nînin. Ma hun wan dibînin û dikarin hêza rawestandinê raber bikin? Serkerwanekî hişmend, kaptanekî hişmend divê van hemûyan bihizire û ya pêwîst bike. Yan jî zehmet e, dê kerwan bitirse, fîncan li hev bikevin û dê bişkên. Divê hun misoger van bi kûrahî fêm bikin.
Ji ev kerwanê barê dewlemendiyên mezin re pêşengiyê bikin, rêberiyê bikin û saxlem bigihînin armancê…!
Rêbêr Apo
- Ayrıntılar
Rêber Apo
Doza me ya mezin, bi grubek heval, bi îddîayên zêde ne kemilî û bi derfetên pir biçûk li gundê Fîsê, dest pê kir û heya roja me ya îro pêvajoyeke efsaneyî da jiyandin. Bêguman, dîroka partiya me hîn kevintir e. Di bihara 1973’an de bingeha partiyê hate avêtin. Ev gaveke pir cîddî bû û her salekî din î piştî vê gavê, ji bo partiyê bûne salên avabûnê. Çawa ku her bihar destpêka jiyaneke nû ye, her der şîn dîbe, aj dide û dibe toxim, her saleke partiya me jî, bêguman xwedî wateyeke bi vî rengî ye.
Di salvegerek nû de ku em careke din lê mêze bikin, berhemên ku çêbûne pir in û cur bi cur in û gelekî hêja ne. Me di nav vê dewlemendiyê de PKK’ê heta roja îro anî. Bi tenê rizgariya netewî berhem neda, her wiha partiyê, sosyalîzma herî jixwebawer û tevgera azadiya jinê berhemên xwe dan. Digel van yekan, li beramber şerê taybet a herî tirsnak, tevgera me li ser piyan sekinî û berhemên vê jî derketin holê. Cîhan jî bibe yek, derfet heye ku em bi ser bikevin ango berhemên serkeftinê jî derketine meydanê. Ev hemû berhemên han; ew kesên di doza partiyê de jixwebawer in, ji bo xwe bi hêviyeke mezin bi çek û rext bikin, gencîneyên yekta ne.
Lê belê digel van yekan, ew kesên ku doza partiyê fêm nakin û ji hemû mezinbûna wê re nabin bersiv û nanirxînin, bêguman kêmasiyên mezin jiyan dikin û divê ji bo vê yekê, ber xwe bikevin. Di vê qonaxê de, ji doz û armancên partiyê zêdetir, tu doz û xebat, bi nirxtir nîne.
Bifikirin, wekî we derfeta min a ku di nav gel de an jî di qada şer de xebat bikim nîne. Lê belê, ez li ser partî û ramanê partiyekê, bi taybet jî, li ser xebata kadroyan bi kûrbînî rawestiyam û min da nîşan ku ez dikarim çi destanan biafirînim. Gelo ji vê xebatê, hêjatir xebat heye? Hûn bi xwe jî dikarin bibînin, di şert û mercên herî dijwar de ev xebat gihişt vê astê. Heke hûn vê bibînin, hûnê bighijin vê rastiyê; “Doza partiyê bûyereke mezin e, partîbûn hêza herî mezin e”. Bifikirin; ji bilî vê, tu çavkaniya hêzeke min hebû? Nîn bû! Ez hemû hêza xwe ji partibûnê digrim. Kûrbûna li ser partiyê, jiyana li gorî prensibên partiyê, bihêzkirina rêkxistina partiyê bingeha hemû hêz û quwetan e. Ev rastî li ber çavan e. Kadroyên partiyê bi rastî jî, ku dixwazin xwe ji dil bidine kar û di nav partiyê de xwe bi hêz bikin, divê li ser bingeha prensibên partîbûnê xwe bighînin şêwaza rast. Xurtbûn rasterast bi vê ve girêdayî ye. Bi awayekî din li vî welatî di nav artêşe de, heta li hember dijmanan, riyekî din î xurtbûnê nîne.
Hûn dibêjin “Xeta Serokatiya Partiyê”, “Hêza Serokatiyê”, vaye ev hêz, partibûn bi xwe ye. Di hundirê vê de prensîp hene û li ser van prensiban hewl û xebat heye. Divê ev hewldan, di cih de û bi hostane bê dayîn. Vaye Serokatî, vaye serkeftin.
Ez, bi navê hemû şehîdên PKK’ê dikarim bidim xuyakirin ku; tu hewldan qasê xebata partîbûnê hêja nîne. Îsrara di pîvanên partiyê de, îsrara di şêwaza partiyê de û îsrara di erkên partiyê de, ji serkeftinên cepheyê hêjatir in. Serkeftinek bêyî partibûnê, dibe û derbas dibe, lê dibe ku pişt re binketin jî li pey were, lê belê li pêşiya partîbûneke berfireh her dem û her tim serkeftin heye. Yê ku bi rengekî berfireh partibûnê di jiyana xwe de ava bike, misoger ew kesayetiya serkeftinê ye. Ji lewra ew kesê/a ku bi biryar û dixwaze xwe bighîne armancên xwe, tiştî pêwistî pê heye partîbûn e. Jiyana min ji bo vê nimûneyeke baş e; di cihekî evqas teng de û di nav bê derfetiyan de, me xebata xwe ya partiyê heta vê derê anî û gihişt astekî nêzikê serkeftinê. Mezinbûna serkeftinên ku me bi dest xistiye, li ber çavan e. Wê demê, ji dîroka partiyê xisûsa herî bingehîn divê ku hûn fêr bibin ev e; partîbûn, mifteya hemû serkeftinan e.
Wekî toximeke biçûk dema ku em hatin reşandin, ji bo ku ev toxim nerizê, me tevdirên pêwist girtin. A herî girîng jî, ji dijmin hate parastin. Ev çawa çêbû? Çawa ku dayikekê da ku zarokê/a xwe mezin bike şev û roj li xwe heram dike, me hin zêdetir li ser hewl û ked raber kir. Xebata îdeolojîk ji bo vê bû û ev jî bi ser ket. Pêvajoya kemilîna îdeolojîk, pêvajoyeke mecbûrî bû. Gel, di salên berî wê de jixwe şerm dikir û xwe biçûk didît. Şexs di hemû hêlan de hatibû lawazkirin. Bawerî, biryar, yekbûn hîç nîn bû. Te nikariye du birayan ligel hev bida seknandin. Pêvajoya pêngava me ya îdeolojîk, dawî li vê rewşê anî. Kesên ku bi çavê xayinan li hev mêze dikirin, êdî wekî dost û bira li hev temaşe kirin, yên ku li hemberî hev xeribiyeke mezin jiyan dikirin hatin gel hev û hevdû naskirin. Ev hemû berhemên şerê me yê îdeolojîk e.
Nêrîneke hate afirandin!
Nêrîna dostaniyê, nêrîna yekîtiyê, nêrîna welat çêbû û her wiha ji milê giyanî ve nêzikbûnek ava bû. Girîngiya van, kes nikare înkar bike. Yê ku dixwaze di hundirê me de karekî serkeftî bike, mecbûr e, vê rastiyê bibîne û baş fêm bike. Ku ev nebe, yek gav nayê avêtin.
Piştî ku nêrin hate afirandin û tiştên pêwist ku hatin destnîşankirin, êdî ber bi meşa pêkanîna armancên wan ve gav tê avêtin ango ber bi wan ve meş tê destpêkirin. Bêguman meşa ji bo welat û ax, bi yek kesê nabe, bi rêxistin ve, tê lidarxistin. Ji ber ku, armanca netewî ji bilî hinek xayînan, armanca her kesê ye. Azadî ji bo herkesê ye, ji bo gel e. Ji lewra pêwistî bi meşa her kesê heye. Yên ku bi rêxistinê re nemeşin, nikarin bibin xwedî doz û nêrînekê. Ew li hember welat û gelê xwe bê nêrîn e.
Destpêkirina vê pêvajoyê, bi serê xwe bûyereke mûcîzevî ye. Dî dîrokê de, tu serhildanên Kur-dan, çend meh neajotin û binketin. Yekemîn car qonaxa serkeftinê ya ku hêviyeke mezin dide mirov, niha me bi dest xistiye. Ev derfet, pêwist e bi berpirsyariyeke mezin bê nirxandin.
Ez di vê salvegerê de bi awayekî eşkere careke din vê rastiyê bînim ziman; yên ku li ser bingeha partibûnê, di xwe de guherînê çênekin û pêwistiyên wê pêk neynin, ji wan re tu hurmetek min nîne û qasê nisqalekî qîmetê nadime wan. Li gorî min şêwaza partiyê hemû tişt e. Yên ku wiha jiyan bikin û têbikoşin, ew hemû hebûna min in, rihê min in û dilê min in û hezkiriyên min in. Hebûna me jixwe ji bo vê ye. Bi cureyekî din kes nikare me bi kar bîne û bi me re jiyan bike.
Wekî hûn dibînin, dîroka partiyê bi heybet, bi ronahî, bi hêrs, bi şer, bi serketfin û bi têkçûnên trajîk, hemû di hundirê hev de jiyan dike û her rojên ku ser re dibore, bêhtir mezin dibe û hêviya serkeftin û azadiya gelê me mezintir dike. Li ser vê bingehê, bi kûrbûneke bilind, divê em rê nedin, kemasiyên ku serkeftinê ji destê me bike û bangê hemû têkoşerên tevgera azadiyê dikim ku van salên pêş bikin salên serkeftinê.
- Ayrıntılar
Çalakiya bi keviran, çi bû? Ji ber ku li min dan, gelekî zor be jî ez rabûm çalakiyekê. Li dijî Cimo û Miho çalakiyên ku min birêxistin kirine, bi qandî serhildana yekem girîng e.
Kengê min ev her du çalakî xistin hişê xwe? Min dît ku gelekî bi ser min de hatin çêdibe, êdî malbat tê rewşa nepejirandina min. Min dît êdî jêneger e heger ez nekim zêde nikarim bijîm, çi hate hişên min yên zaroktiyê?
Başe ez çawa çalakiyê bikim? Cimo zarokekî pir nerehet e, tevlî hemû xirabiyan bûye, di şer de pîvanan nas nake. Ez jî gelekî şermende me. Ez bi hêsanî nayêm şer û ev jî astengiyeke rişt e, çareserkirin zehmet e. Me jê re digot “firdo” bi rastî jî Cimo li her derê fir fir digeriye.
Çar neçar, êdî nizanim, weke pêngavên min yên her demê surprîz. Min carekê dît Cimo di newala jêr de dimeşe. Êdî em bûne dijberê hev. Tê bîra min ez derketim aliyê jor yê newalê. Min xwe li wê jorê bi cî kir. Min dest bi şopandinê kir. Dîsa wê demê kiras hebûn, ango cilên dirêj. Min kirasê xwe bi keviran ve dagirt. Hindekî li pêş cîranekî min hebû, ango ne dostekî baş be jî, dikare di nav me de bisekine yan jî ji min re bibe hevkar. Misoger beşdarî şer nabe, lê wê çavdêriya min bike. Di vî şerî de esas li ser şêwaza rast her tişt heye. Amadekariya pêwîst, çeper girtina zexm, şopandin, şêwaza tevgerê û hevpeyman. Ango rewşeke rêxistinî. Piştre min destpêkir û ji jor ve min kevir bi ser Cimo de gindirandin. Weke ku min gotî, Cimo ne yekî ku xwe bi hêsanî paşve bide û fêrbûye her dem bi nêyînî bi ser min de were. Bi barandina keviran ve herî dawiyê min Cimo xist pozîsyona revê. Dema dest bi revê kir jî, ez pêtir bi ser de çûm. Ji rûbar heyanî malê da revandin (baş tê bîra min), piştre kete mala xwe û ez bawerim derî jî li ser xwe girt.
Gelekî balkêş e. Ew ji bo min serkeftineke mezin bû, ez bawerim dayîka min wê demê ev baş nirxandibû. Ev çalakî wisa pêşket û encam jî serkeftin bû. Hîna tê bîra min, ez nanepixînim. Misoger serkeftin bû, ji ber ku, kesekî ji min bi belatir bû. Heyanî wê rojê ez şikandibûm, lê bi çalakiyeke ku min bi rêxistî, min Cimo qedandibû. Çalakiyeke pir bi amadekarî, bi plan û bi însyatîf bû.
Ji bo Miho jî heman tişt bû. Miho jî ez gelekî mijûl kiribûm, serê min şikandibû. Belê hîna şopa wî jî heye. Ji bo wî jî bi heman planê ez derketim serê ban. Wê ji quncikê ve Miho derbikeve, yek jî divê ji min ve newê xuyan. Wê ji quncik ve derbikeve, ez jî li quncika ban yê dinê me. Dîsa min kirasê xwe bi keviran ve dagirt û dema Miho ji quncikê ve derket, min kevir li ser barandin, Miho birîndar bû. Ew jî bi reveke lez heyanî hundirê mala xwe çû. Tê bîra min ez bawerim heyanî tariyên mala wan jî da dûv wî. Miho jî wisa qediya.
Dema ez niha li van her du çalakiyan dinêrim, bi hemû aliyan ve şêwaza min xwe dide dest. Plan, veşartin û însyatîf heye. Êrîşa yekem ji min de ye û heyanî dawiyê jî ez bi dûv dikevim. Heger bal bê kişandin di vê derê de hemû taybetmendiyên gêrîla veşartîn e. Hîna di temenê biçuk de weke van çalakiya mirov dikare behsa gelek çalakiyan bike.
Çiye? Di şertên gund de şerên bi malbatê re, şerên bi zarokan re...tirsa min ya ji ber zehmetiya şerê zarokan, gumana min ya ji ber encamên xirab yên lêdan-şikênandinan; hesta van derbeyên giran ji bo jîna min ya demdirêj e, hemû hîna di bîra min de ne. Heger gengaz be nemirin, lê belê heger negengaz be, weke çîroka Cimo û Miho bi rêxistina çend çalakiyên biplan û bihêz, pêwîste werin kirin. Min peyitand ku hişyariya gêrîlayekî kevn nikare nîşan bide, min di wî temenê xwe yê biçuk de nîşan da. Piştî ku ez demekî dirêj di parastinê de mam, bi carekê ve min dest bi êrîşê kir û derbeyên mezin lêdan.
Nakokiyên nava malbatê hebûn. Kevneşop û normên malbatê yên ku xwe disepandin hebûn. Li dijî wan jî, weke serhildana yekem ez ketim nava berxwedaneke mezin. Hêrs, şer û serhildaneke mezin. Piştî wê vaye heyanî serhildaneke li dijî gund, li gorî min şêwaza şerekî mijara gotinê ye. Ev jî şerekî hêrsê bû. Wê demê piştî ku ez ji gund qutbûm, bi temaşekirina dawiyê re rondikên min yên hatin xwarê têne bîra min. Bêguman ev ji hêrsê destpêdike. Sosret e? Çima tu wisa şerdikî û çima tu wisa qutdibî. Taybetmendiyeke kesayetê ye. Min got kesayeteke wisa bi hestan ve barkiriy e.
Ez diveqetim, qutbûyîna ji civata gund û bi ser civaka bajêr ve çûyîn heye, bi her aliyê xwe ve şerekî civakî ye.
Hêrseke min ya ku di deh saliya min de mezin bûyî hebû. Bi hêrseke mezin, herikîna rondikan ya ji çavên min hebû, lê min ew bir serhildanê. Xatir xwastin heye. Di wî temenê xwe yê zaroktiyê de, xatir xwastineke sotîner bû. Lê belê ji nûve veger hene û hemû jî kûr in. Bêguman min ev ji tu kesî re venegotin, tu rewşeke min ya vegotinê jî tunebû. Lê bi puxteyî wisa bû.
Veqetîna min ya ji çiya, kevir, av, civîk, gumgumok, pepûle, mar û mişkên welatê xwe gelekî girîng e û tu carî ne ji kirina min ya wir bi siyasetkirina min ve girêdayî ye.
...
Bîranîneke biçuk: mezinekî malbatê hebû. Dixwast hindekî mala me jî bivênerîne (denetim). Hîna di bîra min de ye, zilam me dişopîne. Di destên wî de bavê min jixwe weke xizanekî ye. Ez bawerim hindekî bi pêşveçûyîna min ya azad hesiyaye. Hat û got; “ev destên te dîsa bi çi re mijûl dibin, li hember min rişt(cidi) be, min pir rişt guhdar bike!” Tê bîra min wê demê ev gotin kir; “ma di te de cîva (madeyeke bêrawestan) heye lo? Li hember mezinên xwe zexm bisekine!” pîvana feodalî li ser min disepand. Min jî wê demê bi rastî lêyîst. Ez bi ber çavên mêrik ketime û hîna wê demê dixwaze min rastbike.
Ji ber ku min radestî nepejirand û li ber xwe da, di aliyê civakî de min asta pejiradinê hindekî bi destxist. Îro ez di nava gelê xwe û dostên xwe de hindekî eleqeyê dibînim. Ez bi hêzên dijberî xwe re jî rêzê dafirînim. Heger em hîna şênber baxifin, min bi salan nedikarî xwe bi gundiyekî bidim guhdarkirin. Daxwaza min çi dibe bila bibe, min ji dayîka xwe re, ji bavê xwe re, ji gundiyên xwe re, ji hevalên xwe yên dibistanê û zaroktiyê re got ku “ez nikarim xwe bidim guhdarkirin”.
Li wê derê min pêvajoyeke sosret ya têkoşînê derbas kir. Dîsa di aliyê jiyana civakî de divê mirov hindek taybetmendiyan zelalbike. Di hawîrdora gundekî wisa de, astengiyên têkîliyên malbatê çawa ne û bi nakokiyeke rûbarî malbatê çawa bi hev re dibin dijmin, min ev çawa weke xeteriyê dît, min ev yek got, ev tê çi wateyê? Hindekî xwestina pêşveçûyîna civakî ye.
Li pêşiya pêşveçûyîna civakî nakokiya Kurd ya navdar heye. Şerê xwînê, şerê cîranan, şerê kuçîkan, şerê keran û şerê bostek ax heye. Min xeteriyên vê dît. Ev jî rewşeke pir paşverû û paşvemayîn yê eciziyê ye. Ez ji vê nerehet dibûm. Bersiva ku hîna min di zaroktiya xwe de peyda kir, gihiştina berevajiya vê yekê bû.
Gihiştina berevajiya vê çiye? Ez wê nebêjim binkeya civakî ya gund ku bi cî bûye, li dijî binkeyeke ji civakbûnê re girtî, hindekî afirandina civakbûyînê ye. Hîna di wê demê de bi hevtemenên xwe re jî pêwîstiya têkîliyên veşartî min xwe neda paş. Temenê min heft-heşt pir zêde deh bû. Di hawîrdora gund de yekem têkîliyên xwe yên veşartî min wisa avakirin. Pir baş tê bîra min, ji mezinên malbatê veşartî, bi zarokên malbatên ku weke dijmin hatine binavkirin re min têkîlî avakirin. Rêxistinkirineke veşartî, yên ku wan weke dijmin bi nav dikirin, min xwest ez weke heval pêşwazî bikim. Ango derveyî armanca cigehî ez ketim nava armancan. Têkoşîna min, wisa bi nepejirandina têgeha wan ya dijmintiyê ve destpêkir. Dema ez heft salî bûm min xwe wisa fêrkir. Ez diçûm hema digotin; “vaye dîsa cîva hat”. Ez deh salî bûm, min got “ma tu dayîkî?”, “ma tu dizanî te ez di cîhaneke çawa de, bi şertên çawa re rûbirû hiştim?” Ew pirsîneke hesabê bû. “Ma tu dizane tu ji zarokekî çi dixwazî?” Min mirîşk û çêlik nîşanê wê dan û min têkîliya me şipande ya wan. Ez pê hesiyam ku hindek tiştên dayîkeke dînok ji zarokekî nexwaze hene.
Jiyaneke wisa pêwîst e. Ez bi tevger bûm. Bêguman disiplîn pîştê wê yekê tê, ez xwedî disiplîn bûm jî. Mesela ez yekemîn şerên xwe yên bi maran re, guran re û civîkan re gelekî xwedî disiplîn bûm. Ji ber ku dikarîbûn bi min vebidin. Ez hema di nava hemû zinaran de direviyam, min hema destên xwe davêtin hemû tiştî, yekî jî bi min veneda. Ew jî bi disiplînê ve girêdayî ye. Min xwe bi hêsanî neda girtin. Ev bi tempo ve girêdayî ye. Tu kes berevajiyê min nebû. Min dizanîbû ku ez xwe bi hemû kesî jî bidim guhdarkirin. Ango tiştên herî bêbawer min digotin, her kesî bi ken derbas dikir. Ya girîng xwe dayîna guhdarkirinê bû. Balkêşî bû, xweşikiya uslûb bû? Wan çawa dixwast weke wan dibû, ne weke ku min dixwast. Yan jî çawaniya xwasteka xwe min piştre nîşan dida. Ez şerekî çawa dixwazim, ez yekîtî û têkoşîneke mezin çawa dixwazim. Ez encama wê çil salî bi şûn ve nîşanî mirovan didim. Ji bo ez wan nîşan bidim, wan çawa dixwast ez weke wan dibûm. Mînak digotin, “ax kurê me jî hebûya, wisa bixwenda, wisa bixebitiya”, min wisa nîşan dida. Ji bo ku gundî min begem bikin. Bêguman, roxmî ku ez qet wan begem nakim û li hemberî wan ez di nava eciziyekê de bûm, lê belê tenê ji bona ku ez wan bikşînim nava refên xwe, min li wana guhdar dikir.
Erê, li dijî jiyana gund ya feodal di nava eciziyeke bê eman de bûm.
Zilamekî cîranê me zewiciya bû. Zewaceke duyemîn ya ku min wate nedidayê kiribû û zewaca xwe ya duyemîn bi keçeke di temenê min de re kiribû. Wê demê jî ew zewac ji bo min qelsî bû. Keçikeke di temenê min de wisa bi hêza peran çûyîna bi zilamekî wiha qels re tawanek bû, bê exlaqiyeke mezin bû. Heger ji destên min hatiba wê demê min wê ew keç ji destên wî zilamî derxistiba. Min bi ser nexist, ji ber ku ez bêhêz bûm. Hêza min tune bû.
Xwişka min: yên ku qet ew nedîtine, ji rêka du rojan hatin, gotin “em dixwazin”. Hatin li beramberî çend telîs genim, çend qirûş dirav girtin û birin. Ev têkîlî hîna min nepejirandiye. Zilam ji rêka çend rojan hatiye, yek jî weke ku xulamê feodal û azepê axê ye, xwişka me bir û çû. Min got; “çiqas guneh bû”. Dîsa hêza min têrê nekir.
Dîsa tê bîra min (ev yên ku min di jiyana biçukahiyê de jiyîn e) dîsa keçeke paqij bi zorê dabûn malekê. Wisa pir bê eman, bi lêdanê dabûn. Keç, li hemberî zilam serê xwe natewîne û direve. Tê bîra min ez xwendevan bûm, ya ku cara yekem hat kêleka min û ji min re got, “tu dikarî hindekî min fêrî xwendinê bikî” ew keça gund bû. Wisa dihat li hevokan temaşe dikir. Hîna di bîra min de ye, min yek-du peyv jê re gotin, weke din hêza min çênebû.
Vaye ez îro tola wê hildidim, ez hîna li dûv tola wê me. Ev asteke civakê bû, Heger wê wisabûya bila qet nebûya baştir bû. Îro di civaka min ya rêxistinkirî de, êdî weke ya berê ne asta civakî ya wisa dimîne, ne jî jinên wisa dimînin. Jin jî êdî zilamên weke berê nabînin. Ji ber ku li gorî min ew jî ketineke mezin e. Jineke ku bi şêwazên serdestiya kevn bi têkîliyan ve hatiye girêdan, wê wendakiriye û wê wendabike. Jixwe ji bo min îro jinek bi qandî ku azade heye. Jineke ku şaş bi zilamekî ve hatiye girêdan, ji bo min qediya ye. Li gorî min, jina ku şaş hatiye girêdan, ya ku xwe li gorî asta rêgeza azadiyê bi rê ve nebe, hêza xwe wendakiriye, yan jî qediya ye. Jin her dem tê îdealîzekirin. Îdealîzekirina wê jî bi azadiyê ve girêdayî ye.
- Ayrıntılar
Bi Pêngava berz ya 15’ê Tebaxê û pêşketinên piştî wê ve, PKK’ê bi rêbertiya xwe ji bo guhertina çarenûsa xwe ya vajî, gavekî dîrokî avêtiye. Zingara ser dilê me rakir, ji wê zêdetir jî bi gotina birjuwaya Tirkan qelibên betonê şikenand, kêlên mezelên li ber serê gelê me hatibûn çikandin rakir, avêt û vegotina rastiya gelekî ku zû biz û mirinê napejirînê derxist holê.
Di demeke ku bêbawerî, çavşikestî, ji holê rakirin û ewrên radestbûnê wekî xewnereşkan ketibûn ser civak û tevgerên çepger, derketineke wiha wekî bûyereke behît bû.
Tevgera PKK’ê wekî tevgera baweriyê derket holê. Ji roja derketina wê û heta roja me ya îroyîn tiştê ku mora xwe li têkoşîna wê ya ku hatiye bilind-kirin da, giyaneke berxwedaniyê ye. Ev giyan, bi ber-xwedaniya partiya me ya çekdarî ve hîn belûrtir bû û bi pêngava 15’ê Tebaxê ve gihişt radeya herî jor. Tişta ku têkoşîna me anî vê astê ev giyan e û xwe gîhandiye rûmet-bûyineke xwedan wateyeke dîrokî.
Pêngava 15’ê Tebaxê di heman demê de afîran-deyeke ku bi ke-dên kiryarî yên awarte ve teşe girtiye.
Pêngava 15’ê Tebaxê dê wekî lehengiya kedê derbasî dîroka berxwedaniya me bibe.
Di welatê me de ji warê erdnigarî û taybet-mendiyên dîtir ve di şert û mercên herî dijwar û paşverû de, li xakên Kurdistanê ku heta dawî zuha û ji hişmendiyê dûr e, pêngava şoreşgerî ya 15’ê Tebaxê, bi derbaskirina çiyayên bilind ên bi berf, bi birçîbûna rojan, bi meşa mehan, bi progpagandeke xurt û hêza qane kirinê ve hate pêkanîn.
Di vê wateyê de Pêngava 15’ê Tebaxê deriyê bi hostatî pêşxistina rastiya berxwedaniya şoreşgerî heta piştê vekiriye.
Di serdemeke ku hewil-danên tunekirinê yên dewletê di astekî herî jor de bû û tevgera şoreşgerî ya Tirkiye dix-west tune bike de, Pêngava 15’ê Tebaxê ev şoreşgertî di xwe de şenber kir û ji bo ku careke din bi-de gelê Tirkiye xwedî li van nirxan derket.
Pêngava 15’ê Tebaxê ya şoreşgerî, karakterê kesên baja-riya biçûk, netewper-werên hov, revokên şo-reşê, radestkar û bêvîn derxist holê û nasnama wan a rast li ber çavên her kesî raxist.
Pêngava 15’ê Tebaxê ger tenê mirov dijwariya şert û mercên wê demê, astengiyên ku rû be rû bû, zahmetiyên ku hatin kişandin, tevî kêmasiyên xwe û rewşên neyênî bide berçav, bi rastî jî tevgereke behîtî ye. Erê, ji bo kesên ku bi zanyariya şoreşê ve hişka hişk girêdayîne re, tu têkiliya vê bûyerê bi behîtiyê ve nîne. Lê belê di şert û mercên Kurdistanê de qetandina kefenê ku ji şoreşa me û heta ji hebûna me re hatibû dirûtin û derketineke wiha şoreşgerî çêkirin ne karê her mêrî bû.
Careke din bê ku hûn rê bidin durûtiyê û xwe xa-pandinê, ger hûn dixwazin xwedî li tevahî nirxên şer ên pêngava 15’ê Tebaxê derkevin û bibin pêşengên lêgerîna azadiya gelê me ya watedar ku ji êş, azar û dilşadiya wan derket holê û dîsa bibin pêşengên vegu-hertina jiyanê, divê hûn bersivên vê pirsê bi rengekî balkêş bidin.
Netêgihiştina dîroka şer a partiyê, bêwîcdaniyeke herî mezin e. Hal ev e ku destpêkirina me ya vê pêvajoyê bûyereke behîtî bû.
Em di têkoşîna van salan de mafdar in, em mafdariya xwe bi serxistina van salan, bi zêdekirin û dewlemendkirina berhemên têkoşînê ve nîşan didin. Ramana têkoşînkirinê xweş e, xala wê xweş e. Ma qey tu tişt ji vê bi nirxtir heye? Eve em cîhaneke berz didin we.
Ev milê pêngava 15’ê Tebaxê jî heye; ango dê ji xiyanetê bi dijwarî hesab bixwaze, di nav me de jî ji kesên hevkar, ji kesên bêbawer û nabebûyinê disepîne, herî kêm bi qasî wê dê hesab bipirse û di cihekî de dema vê hesap pirsînê bi rengekî balkêş hatiye.
Rastiyên me yên dîrokî û rojane, di vê pêvajoyê de raman û çalakiyên ku ji bo dema pêş divê bên jiyîn çine û tiştên ku rizyane, divê bên derbaskirin çine, bi rengekî eşkera ji her demê bêtir em van datînîn holê. Ev pêngava me ne tenê berxwedaniyeke leşkerî ye. Ji wê wirdetir xwedan gelek wesf û taybetmendiyên cuda ye. Hem ji bo ronahîkirina rabirdûyê û hem jî ji bo têgihiştina destxistinên şoreşgerî yên dahatûyê ji kûr de fêmkirina pêngava dîrokî ya 15’ê Tebaxê xwedan girîngiyeke jiyanî ye.
****
Ji van kesên ku nayên rê re, gotina her dilopek xwînê, her lehengekî berxwedaniyê ku dikeve nav xakên welat heye. Gelek tiştên ku bi wan bidin pejirandin hene…
Em di hamleya xwe ya dîrokî de bi biryar bûn. Em di her meşeke biryardar de qonaxekê li dûv xwe dihêlin. Belê rast e, di pêngava 15’ê Tebaxê de komplo hatin kirin. Tê bîra min piştî şehadeta Egîd hinek ke-san got; “Ev kar nameşe, zilamên te yê tu herî bi wan bawer ew jî çûn. Careke din nahêlin hûn henaseya xwe bigirin.” Yê me jî nêzîkatî û helwesta me ji şehadeta Egîd re hebû.
Dîrok ev yek peyitandiye ku, xebatên di qada serokatî de tên meşandin heta niha qet bi bin neketine û xebatên serkeftinê ne.
- Ayrıntılar