Ji çapemenî û raya giştî re!
Di çarçoveya meşa çareseriya demokratîk de, komên me yên gerîla yên ji Derya Reş, Dêrsim û Xerzanê ketin rê, piştî meşeke dirêj gihaştine Herêmên Parastinê yên Medyayê
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
1. Di 16’ê Tîrmehê bi piştgiriya balefirên keşfê ên bê mirov û helîkopterên skorsky yên aydê artêşa Tirk ya dagirker li derdora gundên Xazmas, Git, Bamîtnê, Cabitmê û Akdag yên ser bi navçeya Lîca Amedê operasyon daye destpê kirin.
- Ayrıntılar
Serok APO di 21’ê adara borî de dest bi pêvajoyeke nû kir. Banga xwe de Serok APO:
‘Ez di şahidiya milyonan însanên ku vê bangawaziya min guhdarî dikin de dibêjim ku; edî pêvajoyeke nû dest pê dike. ne çek, siyaset derdikeve pêş. Edî em hatine merheleya ku hêzên me yên çekdar xwe vekişînin derveyê sînor.
Ez bawer dikim, ên baweriya xwe bi min anînê û dilê xwe ji min re vekirine, wê hessasiyetê pêvajoyê li berçav bigirin û heta dawiyê biparêzin.
Ev, ne dawîbûn, destpêkeke nû ye. Ev ne dest ji têkoşînê berdan e, dêstpêkirina têkoşîneke hîn cudatir e.’
Gotinên, ‘dêstpêkirina têkoşîneke hîn cudatir’ gelek girîngin. LiKurdistanê eger dewleta tirk şerê bi salan ê ku tê meşandin bi dilda bixwaze biderawestandin, ev pêvajoyê bi rastî jî bibepêvajoyeke nû. Lê eger dewleta tirk van derfetên ku ji hêla Rêber APO ve hatine afirandin bi baldarî û bi şiyarî nenirxine, wê demêcarak din qonaxe ke mêjûyîwê wenda bibe.
Rastî jî ev pêvajowê çawa pêş bikeve hêna ne diyare. Ji ber ku dewleta tirk erkên dikeve ser milên xwe hêna pêkneaniye. Hêna ji kirt û nîvaxwe nahatiyê xarê(ayak diretmek). Hêna tiştê ku dizane dixwaze bimeşîne.
Bi kurtasî dem tevahî ne diyare. Em ji wan re wek bav û kalên xwe dibêjin: ‘Gula çapliyê li bin çengê te bikeve.’ Ango ‘Şapa li mala te bikeve.’
Rewşa dewleta tirk çidibe bila bibe. A girîng ewe ku em karên xwe bi rêk û pêk rêvebibin.Wekî eniya Kurdan, emê bivê nevê xwe ji bo hemû şert û mercan amade bikin. Eger dewleta tirk gotinên Serok APO bipejirîne wê demê emê xwe ji bona pêvajoyeke demokratik amade bikin. Lê eger dewleta tirk di ya xwe de pê dan bike wê demê emê jî tiştên ji destên me werin teqsîr nekin.
Bin her şert û mercî de em pewîste xwe xurt bikin. Cîhê herî zêde ku mirov dikare bi xwe pir biste pêş bixe serê çiyayên azad in.
Weke ku me got, eger pêvajo neyênî be emê xwe ji bona pêvajoyên hişk amade bikin. Na eger pêvajo erênî be emê xwe di milê bîrûbawerî ango hişmendî de xwe nu bikin.
Serok APO dîsadibêje:
‘Ji serdema berxwedana çekdarî, derî li pêvajoya siyaseta demokratîk vedibe.
Pêvajoyeke ku, aliyê wê yê siyasî, civakî û aborî di pêş de ye dest pê dike. Feraseteke ku, mafên demokratîk, azadî û wekheviyê esas digire pêş dikeve’.
Feraseteke nû jî şertên îro herî zêde mirov dikare li serê çiyayên azad bigire.
Erê, ji bona vê rastiyê em bang li tevahî ciwanên Kurd dikin da ku werin serê çiyayên azad, ji bona ku xwe ji vêpêvajoyê re amade bikin.
QASİM ENGÎN
- Ayrıntılar
Va demeke em li ser Rojava’yê Kurdistan dinivîsînin. Nivîsandin hên jî pêwîstin. Pêwîste ji ber ku êrîş li ser Rojava bi hemû şêweyî berdewamdikin.
Îro li Rojava’yê Kurdistan gelê me şoreşekî dijî. Gelek derkeftiyên xwe hene. Gelê me rojane rêxistinên xwe avadike. Eger gotin di cîh de be, gelê me, rojên wek gelek caran tê ser zimên “rojen xwe afirandinê” dijî.
Lê mixabin hinek xêrnaxwaz bi leystokên pir qirêj her roj tiliyên xwe dikin nav Rojava’yê Kurdistan da ku Kurd nebin yek, neyên ba hev, bi hev re kar nekin, dijberî hev bisekinin, parçe bibin, neyartiya hev bikin û hwd.
Ev tiştên ne li rê kî tanzim dike? Kî kefxweşe da ku Kurd lewaz bibin?
Bersiv pir hêsane; dewleta tirk, dewleta sûrî, dewletên ereba, DYA, YA, îran, iraq û kî qazancên kurdan naxwazin ew.
Bi gotineke din, dijmin û neyarên kurdan…
Her kî têkil van karên dijî kurdan dibe an jî bi karên ew dike dikeve bin xîzmetên dijminên kurdan ew kesekî ne li rêde ye…
Îro herî zêde kî zirar dide kurdan? An jî rewşê îro de herî zêde kî alîkariya eniya dij-Kurdan dike?
Em pir hûr û kûr neçin. Ji bo kurd parçe bibin PDK herî zêde kar dike. Ji bo kurd bibin dijminê hev PDK hinek koma bi çek dike. Pere dide wan da ku karibin li hemberî YPG’ê şer bikin.
Dîsa, ji bona gelê kurd li Rojava bêçare bimîne û birçî bibe sinorên navbera Rojava û başûr ev çand carin digire.
Li gel rêxistinê kurdan hene PDK her roj banga hinek partiyan dike û dixwaze yekîtiya kurdan parçe bike.
Bêguman tiştên ku PDK dike ew qas nînin. Ev tiştên me gotin têrênakin. Tiştên tên kirin pir zêdenin.
PDK bi dewleta tirk re rûdinê da ku karibin şoreşa Rojava lewaz bikin. Bi heman armacê bi DYA û YA re rûdinê.
Mirovan bi çek dike û rêdike Rojava. Bi çek dike û hewl dide û dijî YPG derbixe. Ew çîrokên dawî qewmîna hemû rastiya xwe evin.
Ji bona vê yekê pêwîste serî de li başûrê kurdistan’de li hember leystokên wiha qirêj gelê me yê başûre kurdistan derbikevin.
Dîsa li ewrûpa pêwîste gelê me û dostên kurdan dijî van kirêtiyan derbikevin.
Kurdên bakûre kurdistan û hemû kurd pêwîste dijî van narastiyan derbikevin.
Û di serî de jî pêwîste gelê me yê kurdistan’a Rojava li hember van leystokan bi şiyariyake mezin tevbigere.
QASIM ENGÎN
- Ayrıntılar
Payîza sala 1972 yan bû. Ezmûnên payîzê yên Fakulteya Zanistiyên Siyasî qediyabûn. Min di pêvajoya ezmûnan de Rêber Apo naskir. Ji ber di girtîgehê de bû nekarîbû beşdarê ezmûnên havînê bibe, ji lewra di payîzê de ketibû ezmûnan û bi notekî baş sinif derbaskiribû. Goribû ku dixwaze bi min re bipeyive. Ji Cebeciyê destpêkir di seranserê meşa me ya dirêj de nêrînên xwe veguheste min. Sîstema hizrên wî bêkêmasî bû. Li hember vegotinên wî min heyecanek mezin girtibû û ev yek ji wî re jî rave kiribû. Piştî demekê ez vexendim mala ku lê diman. Ez li wir rastê Kemal Pîr hatim. Heqî Qerer jî di heman malê de dima. Ev mal malekî xwendekaran bû. Xwendevanek bi navê Fehmî portreya her kesê li mal dima çêkiribû û li dîwar daliqandibû. Bi awayek xwezayî yakem car min bi rêya van wêneyan zanî ka kî di malê de dimîne. Dûv re min derfet dît ku ez tevan jî nas bikim.
Kemal mirovek pir cûda bû; şoreşgerek wer bû ku hevşibê wî nebûn. Di seranserê jiyana min de ji bilî Rêber Apo, di nava tevgerê de kesê herî zêde bandor li min kir Kemal Pîr e. Bandor rêzgirtinê hewcedar dike û di navbera we û kesê rêzdar de navberek ava dike. Lê belê bandora Kemal Pîr a li ser min ne bandorek wer giran ê vekirina navberê bû. Berovajî bi hevalek din re ez evqasî nekelijîm. Ya rastî zu kelijandina bi mirovan re yek jê ji taybetmendiyên diyar ê Kemal bû. Her kesî li gel wî xwe pir rehet û bi hêzbûyî hîs dikir. Hêz dayîna miravan taybetmandiyek din ê giring ê wî bû. Ji ber vê yekê ez her tim wî mîna dînamoyekê ku enerjî kom dike û belav dike, dihizirim.
Qet ji bîr nakim. Dema li navçeyekê Ordu yê girtîbû bi mudaxaleya komekî ji devre ji girtîgehê reviyabû û gehiştibû Dêrsimê. Demekê kin em bi hev re man. Weke her car bi coş bû. Bi roxmê ku ew bixwe jî ji Behra reş bû digot ku ew biyaniyê mirovên Behra reş e û diyar dikir ku eleqeya mirovên vê herêmê ya bi polîtîkayê re qels e. li hember vê yekê mirovên Kurd polîtîktir bûn, eleqeya wan a pirsgirêkên civakî re zêde bû û beşdarê nîqaşan dibûn. Pir bêriya Kurdistanê û gelê Kurd kiribû. Di her rewşa xwe de ev yek dida nîşandan. Wî ji bo gel û gelan jiyan dikir. Hesreta ku ji gel re didît helbet hesreta xebata ji gel re bû.
Di axaftina me de vê yekê bala min kêşa ku li hember girtîbûnê xwedî bertek bû. Ji lewra wiha digot “nikarim mayîna di girtîgehê de dayîx bikim. Tu her tim bi heman mirovan re rûbirû dimînî. Lê belê ger ez her rojê sed rûwê cihêreng nebînim, herî kêm bi pêncî mirovan re nepeyivim, nikarim xwe ragirim. Divê ez cardin nekevim girtîgehê. Ger rewşek weke girtinê re rûbirû bimînim divê yekser liberxwe bidim û bimrim. Divê mirina min kar bike”. Ew şereşgerek her tim di nava çalakiyê de bû. Pir xwezayî bû ku metîrsî mîna sîhbera wî ew î bişopîne. Jixwe piştî vê yekê careke din jî hate girtin. Lê belê dema dişandin girtîgeha Riha yê girtiyên adlî yên bi hev re diman jî da pey xwe û zanî cardin xwe xelas bike. Dîwarên beton ê girtigehê jî têr nedikirin ku vê mirovê egît demekî dirêj di nava cîwarek teng de ragirin.
Di mijara bandor kirin û hêz dayîna mirovan de ez yeqîn nakim ku kes mîna Kemal Pîr ragedar be. Bi ser re sal jî derbasbûn lê ev qinyata min qet nehate guhertin. Ez sedemê vê yekê bi hêza wî ya bilind a dahûrandinê ve girêdidim. Wexta dipeyivî min digot “xweziya niha teybek heba min nirxandinên wî qeyd bikirina”. Nirxandinên wî xwe ne dispartin amadekariyek diyar. Bi awayek pir zelal pêşketin rave dikir, bi dahûrandinan cîhê ferd bi wî dida nîşandan, dikare çi bike an jî divê çi bike datîna holê. Ez bawerim hêza wî ya îqna kirinê ji vir dihat. Bi kurtahî Kemal Pîr her wekî projektorek tariyê ronî bike, rastî ronahî dikir.
Kemal Pîr artêşek yek kesî bû
Hêz di gelek rewşan de ruxîner e. Kesekî qels li hember mirovek bi hêz dikare bikeve nava hestekî çewsandinê de. Hêz û zanebûn rêzgirtinê ferz dike lê bi heman awayî ji heskirinê re rê venake. Ger kesê xwedan hêz bi awayek zanebûn bixwaze hêza xwe li mirovên pêşberê xwe bide hîskirin, dikare rêzdariya xwe jî wenda bike. Mirovên ku bi Kemal Pîr re pêwendî çêdikirin ti caran hestên bi vê awayî jiyan nedikirin. Her çi qas bê nîqaş di nava wekhevan de Kemal Pîr didanîn rêza yekemîn jî xwe bi wî re wekhev didîtin. Her tiştê xwe veguhestina kesên din afirandina wekhevê xwe ye. Mirovê wekhevîxwaz mirovê comerd e, bi dayînê di haya dewlemendiya xwe de ye. Lê belê kesekê hestê bendewariyê derbas nekiribe tamah e; dizane ku wexta bendewariyê pêşkeş bike, wê têkiliya bendebûnê bi dawî bibe. Ji ber vê yekê di pîvanekê ku têkiliya bendebûnê neqedîne tenê ya pêwîst dide; yê mayî jî ji xwe re dihêle. Kemal Pîr azadîxwaz û wekhevîxwazek bê kêmasî bû, mirovek xizmetê bû û dayîna ji yên gel xwe zewq didît.
Wexta Kemal Pîr li bam e ba, me xwe weke neferên artêşekî yê ku qet bin nakeve didît. Me dihizirî ku kî bê ser me bila bê, ti caran nikare me bin bixe. Ez yeqîn dikim ku her kesekî ku Kemal Pîr nas kiriye teqez ev hest jiyan kirine. Li derdora me mirovên pir bizdonek jî hebûn. Piranî van kesan nedixwestin zêde li derdora me bisekinin û wexta me dest bi nîqaşan dikir, wan nêveng terk dikirin. Lê belê ez bûm şahid ku heman mirovan dikariyan bi Kemal Pîr re bi saetan bipeyivin. Min qet guman nedidît ku wê Kemal Pîr wan kesan ji bo şoreşê bixe nava tevgerê de. Ti kes nîne ku piştî naskirina Kemal Pîr ajoya xwe ya tirsê derbas nekiribe. İro ji her demê zêdetir pêwîstiya me bi şoreşgerên mîna Kemal Pîr heye ku wî bawerî dida her kesî hêz dida mirovan û ew kes dikirin hevparê coşa xwe û beşdarê pêlên şoreşê dikirin.
Bi stuh tewandinê fatihek ticaran nikare dil û mejiyê mirovan fetih bike. Fatihek dikare sûran û kelehên herî zor hilweşîne, deriyan bişkîne. Lê belê fetha rastîn ew e ku bêyî mirov serî li zorê bide bikare deriyê dil û mejiyan veke. Ruhê mirovan ne pêşangeheke ku deriyên wî ji serdanan re vekirîbe. Heya neyê îspatkirin ku nêzikatî ji dil e, deriyê xwe ji her kesî re venake. Kemal Pîr fatihekî dil û mejiyan bû. Kesekî ku demekî kin bi wî re maba yekser mifteya dil û mejiyê xwe radestê wî dikir. Ji ber ku ew bi heskirinek kûr bi gelê me û mirovahiyê ve girêdayî bû. Kesê hes dike her tim dixwaze xizmetê bike û hêz dide yê heskiriyê xwe. Kesekî hêz nade mirovan nikare îddîa bike ku ew ji mirovan hes dike. Heskirina rast a gel ew e ku gel bi hêz dike, berê gel dide rêxistinê û lêgerîna mafên xwe. Ger heskirin azad bike dikare bi navê heskirinê maf qezenç bike.
Hêza gotina ku cîhê xwe de ye ji hêza tevahî çekan serdestir e.
Ne valaye ku bi taybet di demên dawî de Rêber Apo her tim qala kesayeta Kemal Pîr dike û dibêje divê mirovdi mijara rêhevaltiyê de mînaka Kemal Pîr bişopîne. Ez bawerim ku Kemal Pîr ev rastî îspatkir. Mirovê qels nîn e,mirovê divê bê bi hêzkirin heye. Mirovê xwe pêk anîbe, bi gotina Rêber Apo, ji bombeya atomê jî bi bandortir û xortir e. Ev yek jî di serî de karekî zanebûnê ye. Zanebûn ji karkeran re derve tê birin. Pêwîstiya pêşengê jî di rastiyê de ji vir derdikeve.
Berî her tiştî Kemal Pîr propagandavan û ajîtator bû. Propaganda û ajîtasyon hewldana ravekirina rastiyê, teşîrkirina xeletiyan û serdestkirina rastiyan e. Daxwaza azadiya raman, tê wateya daxwaza mafê propaganda û ajîtasyonê. Hêza gotina ku cîhê xwe de ye ji hêza tevahî çekan serdestir e. Kemal Pîr di parêznameya xweya dadgehê de dibêje: “ji bo qezençkirina mirovekî ger pêwîstbe sê saet, dîsa pêwîstbe me sêsed saet pêre peyivî”. Ev yek tê wê wateyê ku ji bo qezençkirina mirovan axaftin an jî bi ziman îqnakirin şert e. Bêyî fikirandin, bêyî ku mirov fikrên xwe bi yên din re parve bike gehiştina heman têgehiştinê nabe. Ger mirov ya divê bê guhertin nedayne holê, rê û rêbazên guhertiunê nede nîşandan, nikare rêxistinê bike û çalakiyan pêş bixe. Fikirandin çalakbûn e. Jêdera çalakiyê jî gel e. Çûyîna cem gel, di heman demê de gel zanebûna birastiya xwe arastekirin e. Kemal Pîr mirovek wiha yê çalakger bû.
Kemal Pîr beşdarê civîna damezrandina partiyê nebû. Ji ber ku di wê demê de di girtîgehê de bû. Ji bo erkek weke Komîteya Navendî re jî nehate hilbijartin. Bi gotinek din, ti demê nebû şoreşgerek bi payeyan hatibe arastekirin. Her wiha dema kêm jî ma, ji kêmasiyan gilî nekir û sedem bi payeyan ve girê neda. Ti caran tenezulê şoreşgeriya paye nekir, neket nava heskirina kursî û payeyan de. Ji bo wî ya giring berpirsiyariya wî ya li hember gel, partî û rêhevalên xwe bû. Di vî warî de Kemal Pîr mînaka herî hilbijartî ya şoreşgerê berpirsiyar bû. Mirov her kêliyê fermandariya manewî ya Kemal Pîr li cem xwe hîs bike, bêyî ku benda emir û dîrektîfan be dizane ka çi pêwîst dike û ya pêwîst jî pêk tîne.
An ciwan an jî pîr, jin an jî zilam, xwendevan an jî karker, kî dibe bila bibe Kemal pîr dikariya bi her kesî re bi şêwazek hêsan pêwendî dayne. Dikete nava dilê wan û hesretên wan ên ku nediwêrîn ji xwe re jî bêjin, derdixiste holê. Bi vê awayî kir ku bi çavekî cuda li jiyanê binerin, ji jiyanê hes bikin, ji bo ji kirêtiyan xelas bibin tekoşîn bikin. Jixwe naskirina Kemal Pîr naskirina jiyanê bû, bi rengên resen naskirina jiyanê bû.
Ji bo Kemal Pîr girêdaniya sosyalîzmê heya dawîn giring û ji bo serkeftinê jî diyarker bû. Weke sosyalîstekî wexta nêrînên xwe bilêv dikir heya dawîn jixwe ewle dipeyivî. Ji bo Kemal mirovekî xwe bi zanistên civakî araste kiriye hêzek wisa hilgirtiye ku ti caran bin nakeve. Li hember helwestên wî yên wêrek û jixwe bawer kesê ku bigota Kemal xwe pir mezin dibîne û wan piçûk dixwe Kemal wiha digot: “em sosyalîst in û mirovên sosyalîst mirovên mezin in. Em sosyalîstekî rast û sosyalîstekî birjuwaziya piçûk nadaynin heman şikevikê”. Herî zêde nirx dida taybetmendiyên weke egîdî û girtina soza xwe. Divêya şoreşgerek her tim egît be û biryardariya xwe têkûz bike. Divêya şoreşger mirovek zelal ba û mirovê zelal jî sosyalîst e.
Kemal Pîr ronahiye û li her devera lê dide ronahî dike.
Kevneşopiyek me heye. Em tevgerek in ku me ji tinebûnê hebûn afirand. Dema em li Enqerê bûn me zivistanek bêyî sobe derbaskir. Di dema çûn û hatina fakulteyê de ji bo pêncî quruşê heqê otobûsê nedin, bi saetan em dimeşiyan. Nîv têr, nîv birçî, jiyanek me yê sade hebû. Dîsa jî em ji vê rewşê gilîkar nebûn. Demekê ez û Kemal Pîr li Amedê bi hev re man havîna sala 1976 an bû. Bi şev em li ser banê hotelekî hêsan diman. Ji ber xwîdan û germa zêde spîh û kêçan da canê me. Perê me nebû ku em biçin hemamê xwe bişon. Ji ber vê yekê me jî cil û canê xwe di destşoka hotêlê de dişuşt û him jî em naçarbûn ku wexta her kes radizê vî karî bikin. Şert û merc ev qas bûn. Em di nava gelê xwe de bûn û me ji bo xebatê derfet dîtibû, ev jî ji me re bes bû. Ti caran em neketin peu jiyanek lûks û xweştir. Li her cîhê ku Kemal Pîr lê bû coş û heskirina jiyanê bilind dibû. Niha ez pir baş fêm dikim. Yê dibizdîne û xof e ne tinebûn e, zêdehî ye. Ji ber ku zêdehî îştaha mirovên çavbirsî vedike, ajoya mirov ê ji bo rojekî jî be mîna paşayê qereçiyan jiyankirinê dilivîne.
Rêber Apo di hevdîtinek xwe de ji parêzerên xwe re dibêje ku di Newroza sala 1972 yan de li malekî xwendekaran axaftinekî nîv saetî dike, ev yek bes dike û dibe sedem ku Kemal Pîr beşdarê tevgera azadiyê bibe û bi tempoyekî her diçe bilin dibe tevlêbûnek bilin pêktîne. Li gorî qinyata min di nava tekoşîna me de kesê herîz û kesayeta serokatiyê ya Rêber Apo ferqkir û di vê çerçovê de helwest nîşandaye, hevalê Kemal e. Bi misogerî li cem me cîhê Rêber Apo cuda bû, me tevan nêrînên wî pejirandibûn. Lê belê zanebûna vê cudatiya wî pir kûr nebû, aliyê wî yê jixweber derdiket pêş. Lê belê di Kemal de ev yek zelal bû. Wî dizaniya ku ev tevgera tevlê bûye tevgerek serokatiyê ye û li gorî vê yekê tevdigeriya. Li gori Kemal Pir divêya bi misogerî serokatî bê fêmkirin û bê pêkanîn.
- Ayrıntılar
Dîrok diherike û bi herkandina xwe re jî gelek mirovên qehreman û dilawêr dafirîne. Bagerê vê qehremaniyê dijware û bi xwe re gelek dilan dihejîn e. Gava ku ruhê jiyanê yê azad, wekhev û dadwer were qirêjkirin, ne mumkine ku kesek vê yekê bipejirîne, û pey lêgerînên heqîqetê dikevin. Heqîqet çiye? Dişopînin. Gêrîlaya Kurd Avaşîn Dicle jî pey heqîqetê dikeve û rêya çiyan çêtir dibîne. Heqîqeta rast di têkoşînê de dibîne û biryara wê dide. Heyanî ku jiyana xwe ji dest dide li Amedê gêrîlayetî dike.
Dîcle ya bi navê Fikriye Özpamuk sala 1975 an li Pîran ya girêdayî Amedê ji dayîk bûye, zanîngeh bi dawî kiriye û sala 1998 an li İstanbulê beşdarî nava refên gêrîla bûye.
Her mirovekî/e şoreşger destanekê li pey xwe dihêle. Ev destan dibe ku bi pênûs, bi xwîn û bi zargotinan jî were nivîsandin. Lê belê Gêrîlaya Kurd Avaşîn Dicle destana birayê xwe yê ku li Amedê jiyana xwe ji dest dayî, bi rakirina çeka wî dinivîsîn e. Dîcle vê destanê bi tîpên zêrîn dinivîsîne, lê belê berî ku binivîsîne jibîr nake ku li pey wê paşerojek heye dilê wê birîn kiriye.
Di sala 1994 an de Dîcle biryar dide û beşdarî nava refên gêrîla dibe. Dixwaze bi birayê xwe re gêrîlayetî bike, lê mixabin Şemdîn Sakik yê ku wê demê di nava gêrîla de berpirsyarê Amedê ye destûr nade ku li çiyan gêrîlayetî bike û wê paşde dizîvirîne malê. Dicle dev ji lêgerînên xwe yên heqîqetê bernadê û piştî zanîngehê beşdarî xebatê dibe.
Bi Jiyana Azad û Wekhev Bawermend bû
Giyanê pak û paqij bi bagerê serhildanê hatibû hûnandin û tovê hezkirina welêt her ku diçû di dil wê de mezin dibû. Hedara Dicle nayê ku betal bisekinê û tevlî xebatê nebe. Ji ber vê yekê li Pîranê jinên ku xwendin û nivîsandina wan tune bû, wan fêrî xwendin û nivîsandinê dike. Girîngiyeke mezin dida rolê jinê di civakê de. Tarîtiya jinê û rewşa ku jin tê de jiiyandike napejirîne û dest bi rêxistinkirina jinan dike. Dicle her çiqasî xebatê dide meşandin, lê belê têr nabe û sala 1998 an beşdarî nava refên gêrîla dibe. Şervantiya xwe ya nû li Xinêre dibîn e. Her rastiyeke ku di çiyan de tê jiyankirin ji bona wê nûbûneke. Ew nûbûn jî heyecan û coşa tevlîbûna jiyanê didiyê. Piştî şervantiya nû derbasî Qendîl dibe û li wêderê dest bi jiyana gêrîlayetî dike. Di fêrbûna piratîkê de zor û zehmetî nakişîn e. Dicle jineke asê û torîne, tu caran nêzîkatiyên çewt û tevlîbûnên lewaz napejirîne. Di jiyanê de gava ku dibîne hinek kes çewt tevlîdibin, napejirîne û li beramberî wan têkoşîn dike. Ji bona ku hevalên wê di jiyanê de zorî û zehmetî nekşînin, her dem alîkarî dide wan. Lê belê mijara herî girîng ewe ku bi têkoşînkirine bi mirovan re kesayeta xwe jî lêpirsîn dike û xwe perwerde dike. Seknekî qels û lewaz ji bona xwe napejirîne.
Jana Gelê Kurd û Hevalên Xwe Ji Kûrahiya Dil…Hîsdike
Di roja 12 ê Adarê sala 2004 an li Sûrî komkujiya ku li ser gelê Kurd dane pêkanîn, gelekî li zora Dicle diçe. Li hemberî vê komkujiyê bê dengî napejirîne û weke şoreşgereke parastina gelê xwe dike, pêşniyar dike ku li hemberî komkujiya 12 ê Adarê çalakiyeke fedaî bike. Guleyên ku faşistan berdana canê ciwanên Kurd mîna ku berdin canê wê. Xwîna ciwanên Kurd ya ku li kolana diherikî, di dilê wê de kerbek û kîneke mezin dikolîne. Ji bona êş û janên gelê xwe parvebike û tola wan rake pêşniyar dike ku çalakiya fedaî bike. Bi wî ruhê fedaî tevlî jiyanê dibe. Di wê salê de derbasî Behdînan herêma Zagrosê dibe.
Gêrîlaya dêrîn berê xwe dide Zagrosan û li pala çiyayên Zagrosê digere. Gêrîlaya delal hesreta dîtine çiyayên Zagrosê di dilê xwe de nehişt û bi wî ruhê germ gêrîlayetî dike. Dicle gava ku ji Zagrosê qutdibe û derbasî Botanê dibe, ji bîrnake ku Avaşîn di koşeke dilê xwe de veşêrîn e.
Dicle Berê Xwe Dide Warê Lehengan…Amed
Piştî ku tevgera azadiya gelê Kurd dest bi hemla 1ê Pûşperê dikin, Dicle jî bi çûyîna bakur dixwaze beşdarî vê hemlê bibe. Ji ber vê yekê sala 2006 an bi pêşniyarê xwe derbasî Gabar ya girêdayî Botanê dibe. Her cihekî ku Dicle diçiyê, mîna ku nû tevlî gêrîla dibe, bi wê heyecanê û kêfxweşiyê beşdarî jiyanê dibe. Xwesteke wê ya herî mezin ewe ku tevlî cengê bibe û di şert û mercên zor de gêrîlayetî bike.
Piştî sala 1999 an gêrîlayên jin naçin Amedê, lê belê piştî ku tevgera azadiya jin biryar dide ku sala 2006 an gurûpeke gêrîlayên jin rêkin Amedê, Dicle pêşniyarê xwe dike ji bona ku di wê gurûpê de cihê xwe bigire. Pêşniyarê wê tê pejirandin û di gurûpa yekem de ji Gabar derbasî Amedê dibe. Her çiqasî gêrîlayên jin berê jî li Amedê mabin, lê belê piştî sala 1999 an gêrîlayên jin nema diçin Amedê. Ji ber vê yekê di gurûpa yekem de çûyîna Amedê ji bona tevgera jin tê wateya saheyeke nû fetihkirine. Gêrîlayên jin kedekî mezin didin ji bona ku di têkoşîna leşkerî de serkeftinê bidestbixînin. Pirtûka gêrîlayên jin yên ku berê li Amedê bi lehengî jiyana xwe ji destdane, ji nûde vedikin. Mîratê wan jibîr nakin û rê li pêşiya herkandina ruhê wan carekî dîtir vedikin. Bi tevlîbûna xwe ya jiyan û cengê destûr nadin ku kesek rêya herkandina têkoşîna jinê bixetimîne. Dicle û hevalên xwe di şert û mercên herî zor de gêrîlayetî dikin, lê belê xwe nadin paş.
Ew hesreta careke dîtir li Amedê gêrîlayetî kirin di dilê wê de namîne û sê salan li Amedê gêrîlayetî dike. Bi ruhê tola gelê Kurd û birayê xwe ji artêşa Tirk rakirin, her dem di nava hewldanekê de ku derbeyên mezin li leşkerên Tirk bide. Gava ku diçe Amedê armancê wê ne tenê ewe ku şerbike. Di heman demê de ji bona ku kesayeta xwe bide avakirin di nava hewldanekê de ye. Di cihê xwe de nasekinê û zeman nirxandin ji bona wê gelekî girîng e. Di milê mejî de xwe gelekî diwestîne. Her wezîfeyeke ku zor û dûre Dicle pêşengtiya wê dike. Li ser rastiya şer lêhûrbûn dike û dixwaze bibe xwediyê çalakiyên mezin. Hêza xwe ya manewî ji heval û tevlîbûna xwe ya jiyanê digire.
Dicle ji bona kesayeta xwe bide avakirin, xwe dabû qenaet kirin ku pêwîste di şert û mercên zor de derbas bibe. Piştî wê pêşniyar dike ku biçe çiyayê Sipî.
Dicle Di Hembêza Çiyayê Sipî De Jiyana Xwe Ji Dest Dide
Pêşniyara Dicle ji bona çûyîna qadê çiyayê Sipî yê girêdayî Çewlik tê pejirandin. Li çiyayê Sipî gêrîlayetî kirin zoriyên xwe hene. Li wê qadê derfetên gêrîla kêmin. Dewleta Tirkiya bi polîtîkayên xwe yê imha û înkarê gelê Kurd yên li wêdeverê kirine cerdevan û li dijî gêrîlayên PKK ê dixebitîne. Ji ber vê yekê gêrîlayetî li wê qadê kirin gelekî zoriyên xwe hene. Dicle wan zorî û zehmetiya dide ber çavê xwe û derbasî wê qadê dibe.
Dicle û çend hevalên xwe li çiyayê Sipî dixwazin çalakî bikin, ji ber vê yekê diçin keşfa çalakiyê dikin. Gava ku gurûpeke leşkerên Tirk dibînin, dixwazin li wan bixin, lê belê haye Dicle û hevalên wê jê nîne ku gurûpeke leşkerên Tirk li pala çiyayekî dîtir ew dîtine û ji dizî ve derûdora wan dorpêç kirine. Dicle û hevalên xwe çawa dixwazin derbe li leşkerên Tirk bidin, leşkerên Tirk hemû teknîka xwe li dijî wan didin bikaranîn. Di destpêkê de Dicle jiyana xwe ji dest dide û hevalekî wan jî birîndar dibe. Gêrîlayên dîtir dixwazin hevalê xwe yê birîndar xilasbikin, lê belê mecbûr dimînin ku wî di cihekî de hildin saxlemiyê û veşêrînin, piştî ku pevçûn bi dawî bibe werin wî bibin. Lê belê ew gêrîlayê birîndar ji bona ku nekeve destê leşkerên Tirk de bomba xwe bi xwe de diteqîne û jiyana xwe ji dest dide.
Destana gêrîlaya Kurd Avaşîn Dicle bi destê zarokên gelê wê tê nivîsandin. Piştî ku jiyana xwe ji dest dide gelê Kurd xwedî li cenazeya wê derdikevin û bi silogana rêça wê şopandin û berxwedanî berdewam kirin wê dispêrin xaka warê wê … Amed.
Dunya Pale
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
1. Di 12'ê Tîrmehê de li qada Tepê Zerdeş ê navbera gundên Mistafye û Xetesor ên navçeya Qers Qaxizmanê, artêşa Tirk a dagirker derketiye operasyonê.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
Koma Mêrdînê, tevî hemû tevgerên leşkerî Meşa xwe ya Çareseriya Demokratîk dewam kiriye û gihaştiye Herêmên Parastinê yên Medyayê.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
1. Rêhevalên me yên mêrxas Ekrem Rêdar û Kûrtay Faraşîn, ku nirx li nirxên Têkoşîna Azadiyê ya Kurdistanê zêde kirine, di demên cûda de tevlî karwanê Şehîdên Azadiya Kurdistanê bûn.
- Ayrıntılar
Plana ku Rêber Apo amede kir û di çarçoveya plana çalakiyê ya ji sê qonaxan pêk tê de, wekî tevger di qonaxa yekemîn de rastiyek e ku heya niha me hamleyeke siyasî ya girîng jiya. Va hamleya siyasî di gelek qadan de bêguman şênber bû. Kampanyaya ji bo azadiya Rêber Apo ji vê ya herî belavbûyî û qada wê ya herî şênber e. Va yeka di heman demê de pêşketinên di qada diplomatîk jî dinimîne ango dide xuyandin. Ji Emerîkayê heya Asyayê, ji Efrîkayê heya Rojhilata Naverast li her derî kampanya heye. Ji her çînê mirov tevlê vê kampanyayê dibe. Her roj kampanyayeke nû tê aşkere kirin. Bi taybetî rewşa tevlêbûnên Başurê Kurdistanê ya vê kampanyê, pêwîst dike ku divê li ser wateya wê ya têkoşîna li hember komploya navtewî jî were rawestin. Ji lewre di pêşketina komployê de hin hêzên Başur û ev nîveng hate bikaranîn. Em vê baş dizanin. Ti nepenî û veşartiya vê karê êdî nemaye. Vana hemû di bihurtina komloyê de asteke girîng a pêşketinê îfade dike. Di bêerkbûna pergalê de rol dileyîze. Ji aliyekî de çûyîna heyetên parlementêran a Îmraliyê û bi Rêbertî re hevdîtin kirin, ji aliyê din de birêvebirina di çar aliyê cîhanê de kampanyaya îmzeyê ya ji Rêber Apo re azadî, serokê herêma Başurê Kurdistanê, serokê hukumetê û parlementoya wê jî tevde, tevlêbûna her kesî girîng e. Di bihurîna komploya navnetewî de û di têk birina vê ya giştî de jî dide xuyakirin ku em gihiştine noqteyeke girîng.
Bêguman ev berhemê têkoşîna sê mehî nîne. Bi têkoşîna panzdeh salan ve ev encam bi destketiye. Lê belê bênîqaş e ku hamleya têkoşîna siyasî ya dêmokratîk a vê sê mehê jî di vê de sûdeyeke xwe ya girîng heye.
Di aliyê din de konferans û civîn hene. Civîna civata giştî ya KNK’ê pêk hat. Bi bandor bû. Di 25-26’ê Gulanê de li Enqerê Konferansa Aşitî û Piştevaniyê çêbû. Cara ewilî li Turkiyê ew qas hêz di platformeke hevpar de li hev hate civandin. Du jarîtî û kêmasiya bingehîn a tevgera dêmokrasiya Turkiyê hebû; ya yekemîn yekîtî negirtin û sekna parçeyî, ya duduyan nekarîna ketina kardariyê. Di bihurîna sekna parçeyî û yekîtî negirtin de Konferansa Aşitî û Dêmokrasiyê bêguman qonax û pêşketineke girîng e. Piştre bûyera Parka Geziyê, berxwedana ku li ser wê bingehê belavî Turkiyê û Kurdistanê bû gaveke pêkanînê ya girîng îfade dike. Va yek bi konferansê ve jî girêdayî ye. Asta yekîtî ya ku di konferansê de hate afirandê ve jî girêdayiye. Yekser girêdayî nebe jî ji pey wê re tê û tê wateya pêkanîna konferansê jî. Rola di kardariyê de pêk hatina konferansê dileyîze. Nexwe Tevgera Dêmokrasî ya Turkiyê, rewşa xwe ya bêkardarî jî dikare bibuhirîne. Dikare ji rewşa ku bi tenê wekî komikên bîrdozî mayîn, bi tenê diaxife, bi tenê nîqaş dike derbikeve û ji nû ve bibe hêzeke çalakiyê ya mezin, hêzeke şoreşê. Berxwedana Parka Gezî ya Taksîmê ev yek bi aweyek zelal nîşan da.
Bi vê ve tevahî konferansên li Amedê pêk hatin jî hene. Berî deh rojan Konferansa Yekemîn ya Jinên Rojhilata Naverastê çêbû. Yekser bi pêvajoyê ve girêdayî bû. Rewşeke bi pêşketina Tevgera Jina Azad a li Kurdistanê ve girêdayî bû û du tişt derxist holê. Yek, asta pêşketina Tevgera Jina Azad a Kurd li herêmê hatiye rewşeke çi qas bi bandor, bûye hêza ku her kesê ber bi xwe ve kişandinê, danî holê ku gelên curbecur çi qasî bandor dike; dudu, di bingehê xwe de jina Rojhilata Naverastê çi qasî dikare di têkoşîna dêmokrasiyê de aktîf bibe, bibe hêza pêşeng a têkoşînê û danî holê ku potansiyeleke vê ya bi hêz îfade dike. Birastî jî girîng bû. Va hem di tevlêbûn û nîqaşan de, hem jî di kelûcana ku hate jiyîn de bi aweyek zelal xuya bû. Ji welatên ku qet îxtîmal nedihat dayîn û navên wan nehatiye bihîstin pêkhatina tevlêbûnan, yek jî angaşt û dînamîzmeke girîng di fikir û çalakiyê de nûner kirin birastî jî bi aweyek zelal li me nîşan da ku şoreşa jinên Rojhilata Naverastê dikare pêş bikeve, va yek jî di bingeh de wê hîm û navenda şoreşa dêmokratîk a Rojhilata Naverastê pêk bîne. Êdî hedefeke viha mezin bi aweyek cidî danîna li pêş xwe û komasiya heyî di vê bingehê de seferber kirin, pêk anîn pêwîst dike. Ger viha bibe dibe ku birastî jî di Rojhilata Naverastê de pêşketinên mezin bibe. Şoreşa tê hêvîkirin a Rojhilata Naverastê, yekitiya dêmokratîk a Rojhilata Naverastê di pêşengtiya yekîtiya şoreşa jinan de, xwe bi spartina azadiya jinê ve dikare pêk were. Ji aliyê dîrokî ve jî viha bûyîn guncav e. Rêber Apo pêvajoya dîrokî baştirîn ronî kir. Pêvajoyên,bûyerên dîrokî yên hemû pergalên dewletker, ruxmê ku rastiyan diçewtîne bi sererastkirina van ve û yek jî bi anîna rewşeke yek pare û kûrkirinê ve dîroka mirovahiyê, dîroka şaristaniyê bêhtirîn zelal, rêkûpêk gihande şîroveyeke ku bê fêmkirin. Ji vir xuya bû ku di bingeha paşverûtiya îro ya Rojhilata Naverastê de, derbasbûna vê azina şaristaniya navendî heye û di bingehê wê de jî azina serdest a mêr heye, pergala kolekirina jinê heye. Heya îro li ser vê bingehê tê. Ger ku îro Rojhilata Naverastê ew qasî parçe bûye, paşde maye,belaw bûye, ruxmê ku qada zayîn û navenda mirovahiyê, civakê, şaristaniyê ye ger îro hatibe rewşeke ku muxtacê her tiştî ye, ketiye rewşeke paşde mayî, kole, dîl û bendewar, di vê de azina şaristaniya navendî, terzê pêşketina azina dewletker, azina serdest a heyî, vana li ser koletiya jinê pêşxistin, rista bingehîn dileyîze. Ji ber vê yekê jî di bihurandina navenda van hemûyan de azadiya jinê xistin, hemû van paşverûtiyên vajî dîrokê ye bi şoreşa jinê ve bihurandin xwezayî ye. Ji diyalektîkê re jî guncav e. Wisa bi tenê xeyalek, angaştek jî nîn e, daneyên rojane jî da xuyakirin ku va rewşeke dikare pêk were ye. Vana di vê pêvajoyê de baştirîn derket zelaliyê. Li herêmê bihurîna aloziyan, nemaze jî rûneniştina xeteke rast a tevgerên dêmokratîk,çep, sosyalîst, rewşa di xeta teorî û çalakiyê de bersivbûnek nejiyandin di van mijaran de teorî û hişmendiyeke ku rast nîn e ve girêdayî ye. Ger ku ev hişmendiya teorîk were sererastkirin, pêşketina şoreşa dêmokratîk a Rojhilata Naverastê dikare lezeke mezintirîn bi dest bixe. Bûyerên dawî li me nîşan da ku potansiyeleke vê ya xurt heye û rewşa dîrokî jî vê pêwîst dike. Konferansa jinê di nîvenga van hemûyan de bêguman daneyeke pir girîng, xwedî derketina angaşteke pir mezin îfade dike. Bihurîna hemû kêmasiyan û di derbarê sererastkirina xeletiyan de, hem wekî teorîk û hem jî wekî pratîk ji aliyê çêkirina vê de pêşketinên girîng hate jiyîn.
Li Amedê “Konferansa Çareserî û Yekîtiya Kurdistana Bakur” pêk hat. Hevalan temaşe kir. Bi dilgeşiyê ve bi encam bû. Bi tevlêbûneke berfireh ve hate çêkirin. Konferanseke ku li hev civyanê ve pêşniyarên çareseriyê bê afirandin bû. Ji vê nihêrînê de, gotina Konferansa Çareserî û Yekîtiyê xwedî wateyek e. Heya Kurd yekîtiyekî negrin nikarin bibin hêza çareseriyê. Ger çareseriya pirsgirîka Kurd ew qasî dirêj dikişîne, nekare bikeve pratîkê, nekare şênber be, di vê de para Kurdan a bi qasî ku tê xwestin nikarin yekîtî bigrin heye. Lewre hêzên ku azina qirkirina çandî dimeşînin bi awayên cuda ji parçebûnê, seknên cuda sûd werdigirin. Vêya em hemû dizanin. Siyasetên û rêxistinên Kurdan ên cuda li hember hevdu bikartinîn. Ji ber vê jî çareserî derengî dikeve. Bêguman ê ku çareseriyê asteng dike ne Kurd in. Ê ku pirsgirîkê diafrîne jî ne Kurd in. Lê belê di derketina pirsgirêkê de sekna Kurdan a parçeyî, bêrêxistinî û jarbûna wan bingehek pêşkeş kiriye. Ger ku wer nebûya azineke viha yê înkar û îmhayê pêk nedihat. A duduyan, ger ku bêçareserî ew qasî dirêj dibe, gavên ku di aliyê çareseriyê de tam cihê xwe nabîne , di vê de dîsa wekî tê xwestin yekîtî nebûyîn, pay û berpirsyariya sekna parçeyî ya girîng heye. Hêzên înkarker û tuneker xwe bi spartina vê ve polîtîka dikin. Di meşandina polîtîkaya neçareseriyê de dikarin heter bikin. Ji ber vê yekê afirandina yekîtiya Kurdan di serî de pirsgirêka Kurd, di gihandina çareseriyê ya pirsgirîkên bingehîn de pêkhatina bingeheke girîng îfade dike.
Ji aliyê din ve ligel hevbûna yekîtî û çareseriyê ji aliyê Turkiyê ve jî peyameke baş e. Hin alî bêyî ku kêşeya Kurd çareser bikin ji yekîtiya Turkiyê behs dikin. Di wê çarçovê de jî va rewşa dikare were nirxandin. Hal ev e ku va konferans di vê noqtê de peyameke baş dihewîne. Ger wê yekîtiyeke dêmokratîk a Turkiyê bibe pêwîstiya va yek ji çareserkirina pirsgirêka Kurd re derbas dibe dayndide li holê. Çareserî û yekîtî di konferansekê de, di navê konferansê de yek kirin, anîna ligel hevdu ji aliyê Turkiyê ve jî, ji aliyê yekîtiya gelên Turkiyê ve jî rist û girîngiyeke xwe heye. Nîqaş di vê çarçovê de hate pêşxistin. Em bawer dikin di van hemû mijaran de vê konferansê vîn, bernameya çareseriyê û pîvanên civaka Bakurê Kurdistanê di astekê de be jî derxistiye holê. Kurdên bakur çareserî û dêmokrasiyeke çawa dixwazin? Biratî û yekîtiyê çawa digrin dest? Bersiva van xalan danî holê. Daxwaziya Dêmoratîkbûyîn û çareseriya pirsgirêka Kurd bi tenê ya Rêber Apo, PKK’ê ango komikên siyasî nîn e, bi bîryarbûneke mezin ve dost-dijmin ji her kesî nîşandaye ku ev ji heft heya heftê salî daxwazî û taleba hemû gelên Bakurê Kurdistanê ye. Konferans di vê bingehê de pêşket. Di vê xalê de bi qasî ku sererastkirina nêzikatiyên xelet ên Turkiyê ji xwe re kiriye hedef, ji aliyê yekîtiya dêmokratîka netewa Kurd ve jî pîvan û ferasetên pêwîst dayndide hole. Rêgezên yekîtiya dêmokratîka netew çi dihewîne, ji lewre welatperwariya Kurd ji çi pêk tê li her kesî nîşan da. Di vê wateyê de jî yê ku xwe Kurd dihesibîne lê belê ên ku di nava seknên, ferasetên ku ti têkiliya xwe bi welatperwariyê ve, bi dêmokratbûnê ve, bi gelparêziyê ve nîn e, ji ajaneke zane û rêxistinker zêdetir zirarê dide azadî û têkoşîna dêmokratîkbûna gelê Kurd, kesayetên, ferasetên û rêxistinên ku ji aliyê hêzên xerîb, dagirker ve tên bikaranîn û bi vî rengî li pêşiya çareseriyê astengiyan derdixin hene. Di çarçoveya hebûna van de hewldidin ku xeta dêmokratîka netew a Kurd tevlihev û şêlo-nediyar bikin. Konferansa Çareserî û Yekîtiya Kurdistana Bakur a di 15-16 Pûşberê de li Amedê pêk hat di van mijaran de pîvanên dêmokratbûn û welatperweriya Kurd zelalkirinê îfade dike. Pêşketineke viha girîng, gaveke viha girîn e.
Bi vê ve girêdayî li Ewropa û Hewlêrê xebatên amadekariya konferansê didomin. Bi qasî civaka Turkiyê, vîn û bernameya çareseriyê ya hemû civakên Kurdan ên di parçên cuda de û li derveyî welat dijîn, tê hewldan ku bi van hemû konferansan ve derkeve holê. Vana hemû jî pêşketinên ku di hundirê vê pêvajoyê de ne. Bi pêvajoyê ve, bi pêşxistina hamleya têkoşîna siyasî dêmokratîk ve girêdayî û gavên ku pratîk kirina wê îfade dike ye. Bêguman vana pêşketinên girîng in.
Bi van ve girêdayî yek jî sekn û helwesta gerîla heye. Sekna me ya rêxistinî heye. Gelek hêz, di serî de jî AKP, bi ketina pêvajoyeke viha ve hesap dikirin ku PKK wê venêrîn û disîplîna rêxistinî wenda bike, wê parçe bibe, taybetî jî gerîla nikare li gorî pêvajoyeke viha bibe, ji ber vê wê parçe bibe, belaw bibe, bihele. Lê belê pêşketinên heya niha bi aweyek pir zelal danî li holê ku va hemû hesab û hêviyên pûç in, derbas nabin û bêserkeftî hatiye hiştin. Di vê xalê de, ji aliyê sekna bîrdozî û rêxistinî ve jî pêvajo baş dimeşe. Yanê yekîtiya Rêbertî, gel û tevgerê tam e. Dîsa di serî de gerîla, sekna tevgerê ya di derbarê meşandina vê pêvajoyê de di yekbûn û bitûnbûnê de bibîryar e. Kêmasî, seknên ku rexne bigrin hebin jî, seknên dij, nêzikatî mêhlên çewt bi ti awayî nîn e. Va jî nîşaneya bi serkeftî meşîna vê pêvajoya nû ye.
Di pêşketina pêvajoyeke viha de ya rast cihekî girîng a bûyera Parka Geziyê û pêvajoya berxwedanê ya 20 rojan dibihure ku di derdora wê de belavî Turkiye û hin bajarên, navçeyên Kurdistanê bûye heye. Mirov nikare bibêje çalekiyeke pir zanebûn, biplan, rêxistinkirî, tam jî ji bo îfadekirina pêvajoyê hatiye fikirîn, amadekirin. Va yek pir vekirî ye. Lê belê berxwedaneke viha rastiyeke pir vekirî ye ku ji pêvajoya ku bi daxuyaniya Rêber Apo ya Newrozê ve destpêkir qut jî nîn e. Bi temamî dibe parçeyeke wê pêvajoyê. Bizaviyan ku bi vê pêvojoyê ve pêşket îfade dike. Jixwe em vê dizanin, karekterê pêvajoyê yê girîng ji têkoşîna çekdarî derbasbûna hamleya têkoşîna dêmokratîk a siyasî ye ku, vaye bûyerên di derdora Berxwedana Parka Geziyê de ev yek bi aweyek zelal danî holê. Dîsa hedefeke girîng a xeta bizava vê pêvajoya nû têkoşînê bi tenê bi Kurdistanê bi hudût kirinê derxistin û belavî Turkiyê kirin bû. Bi Parka Gezî ya Taksîmê ve destpêkirina serhildanan û ji vir belavbûyîna wê ya li Egeyê, Behraspî, hin cihên Anatolyayê ev rastiya jî bi aweyek zelal nîşan da. Ji ber vê ji aliyê xeta çalakiya pêvajoyê ve pêkhatina pêşdîtina xwe îfade dike. Viha fêmkirin, nirxandin şaş nine, bi vebirî rast e. Wekî din ravekirin ne pêkan e.
Bûyrên bi berxwedana Parka Gezî ya Taksîmê ve destpêkirin çi tiştan nîşanî me dide? A rast şaşitiya hin ferasetan danî holê. Wekî mînak danî holê ku nêzikatiyên pir erzan , bêewlehiyê ji gel re îfade dikin ên wekî ” civaka Turkiyê hilweşiyaye, tune bûye, nikare li ber xwe bide, nikare tiştekî bike û di vê şeklê de” rastiyê nîşan nadin. Di bingeha xwe de yên ku bi xwe jar in û nikarin ji gel re pêşevantiyê bikin, dewsa tawanê di xwe de bibînin dikevin di nava nêzikatiyên ku diavêjin li ser gel, her wiha baş li me nîşan da ku ev feraset jî çavkaniya xwe ji wir digre. Li beranberê vê bi aweyek zelal danî holê ku valahiya potansiyelek dêmokrasiyê yê mezin li Turkiyê heye û di daxwaziya azadî û dêmokrasiyê de gel potansiyeleke mezin îfade dike. Di vê mijarê de bi aweyek zelal danî holê û li her kesekî/ê nîşan da ku hêrseke, bertekeke girîng komî serhev bûye, xuyaye potansiyeleke berxwedanê ya xurt heye. Vana dibin babetên ku bi van bûyeran ve derketine der û hatiye peyîtîn-îspat bûye. Hin feraset bi vî rengî hatiye sererastkirin. Tabî di heman demê de rewşeke viha berxwedêr ji aliyê wî yê dîrokî jî li me nîşan dide; li pişt vê, ji derbeya leşkerî ya faşîst 1971 12 Adarê vir ve heyîna hin cure pêkanînên şerê taybet, çewisandin û dagirkerî, bê nîqaş e ku va berxwedanan ji despotîzmeke viha dîrokî re hêrs dihewîne. Dîsa li holê ye ku ev hêrs û bertek li hember rêveberiya AKP û despotîzma wê ya ku ji deh salan zêdetir e bi gotina ez ê pergalê biguherînim ve hatiye desthilatdariyê û bi demogojiyan ve heman azinê bi awayên curbecur ve dixweze bimeşîne ye. Rewşeke ku ji nişkê ve bûye nîne. Raboriyeke wê ya dîrokî heye. Weke spartek ji xwe re şoreşa ciwanan, şoreşa dêmokratbûnê ya ku di serê 1970’an bingeh digre. Tevgera ciwanên şoreşger ên 1970’yan tevgereke mezin a civakî bû. Tevgera dêmokrasiyê bû. A rast li Turkiyê şerê faşîzm û dêmokrasiyê li wê demê dest pê kir. Bi derbeya 12 Adarê ve tevahî hamleya faşîst pêşket û ev çil sal e hewl dide ku bibe serdest. Li hember vê jî têkoşîna dêmokrasiyê ya ku bi berxwedana Denîzan, Mahîran, Îbrahîman ve dest pê kir, bi berxwedana Rêber Apo, PKK’ê ve heya roja me hatiye heye. Têkoşîneke bîrdozî, rêxistinî û polîtîk çêbû. Ya vê gavê derketiye holê, di bingehê xwe de têkoşîna ku li Kurdistanê bênavber domyaye, teqîna pêvajo ya ku xwe spartiye bingehê pêvajoya di Newrozê de destpêkiriye ye. Mirov bi rihetî dikare vê bibîne, fêm bike.
Berxwedaneke viha çima di rabirdu de nehat rojevê çima niha pêk tê? A rast ev yek bêhtirîn pêvendiya bûyeran a bi pêvajoyê ve dayndide holê. Potansiyel duh jî hebû. Gel duh jî hatibû strandin. Di hemû pêvajoyên bi mêtîn û çewsandinên pir giran ve derbasbû de rastî çewisandinan hat. Çima di wan deman de serhildaneke viha nekarî pêk were? Ji ber ku şerê li Kurdistanê her wekî hincetekî hate bikaranîn. Rejîma şerê taybet xwe bi spartina şerê li Kurdistanê ve civaka Turkiyê her bêdeng kir, çewisand. Rêveberiya pihêtkirî, rewşa awerte, şer , li Kurdistanê aşkere hate meşandin lê belê xwe nîşandana vê ya li Turkiyê jî bû zilm û zordariyên giran. Ev yek hem di warê bîrdozî û hem jî di warê pratîk de dan meşandin. Her çi demê hêzek, eniyek bi daxwaziya dêmokrasiyê ve, bi daxwaza maf ve hewldabe hin rabe ser xwe, bi parvekeriyê û alîgirê PKK’ê ye ve hatiye tawanbarkirin bi hêsanî hatiye bêdengkirin. Hem di warê bîrdozî de hate çewisandin hem jî bi terora polîsan ve bi zordariyê ve hate bêdengkirin, mirov hatin girtin ji êşkenceyê re derbasbûn , hatin tirsandin. Bi şerê Kurdistanê ve tevahî li ser jinên û ciwanên civaka Turkiyê terora polîsan hate meşîn. Nehiştin bêhn vedin. Ji ber vê mirovan di vê astê de nekarîn bertekên xwe daynin holê. Yên ku xwestin daynin, hem bi rêbazên bîrdozî û hem jî bi rêbazên pratîk ve hatin bêdengkirin. Pêvajoya nû hincetên vê bêdengkirinê ji holê rakir. Pêvajoya nû ya Rêber Apo di Newrozê de aşkere kir, dewra agirbestê ya li Kurdistanê pêk hatiye, bi dawîbûna pêvajoya Şerê Gelê Şoreşgerî yê ku sê sal e didome, bîryara gerîla ya ku paşvekişandina Qadên Parastina Medya ,pêşiya li Turkiyê lêgerînên hin eniyên civakên curbecur a azadî û dêmokrasiyê, daxwaziyên maf vekir. Derfetê ku daxwaziyên bi vî rengî bi parvekeriyê ve, bi alîgiriya PKK’ê ve, bi gotinên nijadperest ên şoven ve tunekirin-çewisandin ji holê rakir. Di nîvengeke viha de berxwedana taksîmê hate rojevê. Rewşeke van a pir bi plan, bi rêxistinkirî bêguman nîne. Di nav de hin cure gurup, rêxistin hene lê, di pêvajoyeke viha de xwe nespartiye bîryareke wekî “di vê demê de bila ev derkeve holê.” Xwe spart pêvajoyê bixwe. Wekî rastiyeke pêvajoyê derket holê. Ruxmê van bi vî rengî nenirxandina van bûyeran,li ser cuda hildana dest aliyê pêwîst dike bêhtirîn li ser were sekinîn dibe. Ev berxwedana gel a li Turkiyê bi temamî, tevî ku girêdayî pêvajoya bi Newrozê ve destpêkir e tu kesî/ê pêwendiyeke viha danenî. Ne medya viha nîqaş kir, ne hukumet, ne muxalefet viha pênase kir, ne jî aliyên çep sosyalîst nekarîn viha binirxînin. Nirxandinên me jî bi derengî ket. Pir bisemt (biîhtiyat), tevî ku bi temamî berhema pêvajoya me bi xwe meşandiye ye di dema xwe de, di asta ku tê xwestin de nedîtin û ji ber vê jî baş pênase kirin ji bo bi bandor pêşbikeve xebateke biplan û bizane nemeşandin hate jiyîn.
Tabî di vê mijarê de gotina ti tiştek nebû ne rast e. Di warê daxuyanî de , di warê pratîk de hin hewldan çêbûn. Hewce ye mirov nebe redker. Divê mirov bi nêrîna yan reş an jî spî ve tevnegere. Her tişt pir baş bû, têkûz bû,yan jî xerab bû gotin ne rast e. Tiştên baş jî hebû. Tevlêbûn jî çêbûn. Di vê mijarê de kedên girîng hatin dayîn. Va ji eniyên cuda hat. Lê têrê nekir. Di dema xwe de çênebû. Baş nehate pênasekirin. Ji ber vê ev hemû tiştên bûn hem wekî ku tê xwestin nekarin xwedî lê derkevin û pêşbixin, hem jî bi pêvajoyê ve nekarîn girêbidin. Qut ma. A rast hewldana, gotina, rojeva yên ku dixwastin pêvajoyê bidin ji bîr kirin, giran kirin, ji rojevê bidin xistin hate rewşeke bi bandor. Wer bû ku bûyerên wekî berhemê pêvajoyê derketin holê, kirin navgîna pêvajoyê ji rojevê xistinê. Va rewşeke micid a şerê psîkolojîk e. Divê ev viha were dîtin fêmkirin. Bi ti awayî ji xwe ve nebû. Bê wate nîn e. Heman uslup meşandina hem desthilatdarê û muxalefetê rasthatîniyek nîn e. Di vê mijarê de yekîtiyeke tam a AKP, CHP û yek jî MHP’ê heye. Va hêzanan bi hev re bûyerên ku têne jiyîn, berxwedaniyên gel, ji vê pêvajoya pêşdikeve qut kirin, wekî ku ji wê cuda ye hilbidin dest, heta bi afirandina beravajîkirina rojevê ve bi mebesta pêvajoya nû ji rojeva nîqaşê xistin ve bikaranîn. Di vî derbarî de bi piştgiriya hev ve hewldan û bi bandor jî bûn.
Ev sekna şerê psîkolojîk nekarî were bihurîn. Ji lewra bûyerên di derdora Parka Geziyê de pêşketin di dema xwe de rast û têr nekarî were pênasekirin, nirxandin. Rêxistiniya kirin bi aweyek bi bandor nekarî were meşandin. Carnan bêpêwend, dûr ma, nêzikatiya bisemt(biîhtiyat) çêbû. Carnan jî bi ketina rewşeke ku pir xwedî lê derdikevin ve hewayeke heçko her tiştî wekî hêzên şoreşker dikin hate dayîn. Herdu jî ne rast in. Ne dûr sekinîn, qet di nava bûyerê de nebûyîn rast bû, ne jî wekî ku her tiştî dikin xwedî lê derketinê ve derketina pêş rast bû. Ya yekemîn, rewşa derketî rêxistinkirinê, têkoşînê, bi rêbazên afirandîker ve meşandina wê lewaz kir. Ya duduyan jî, bi dayîna hewaya heçko bûyerê wek hin rêxistin dimeşînin ve gelek hêzên dij re hacetên propagandayê pêşkeş kir. Dîsa rê vekir ku gelek enî ji van bûyeran re bêhtirîn bisemt nêz bibe. Vana bi vebirî nêzikatiyên bes û rast nîn bûn. Bi aramî nirxandin nekirin, bûyeran di dema xwe de wek tê xwestin pênase nekirin û di vê bingehê de polîtîka diyar nekirin, rê li pêşiya seknên viha leqdar, parçeyî, ligel kara wê zirara wê jî heye vekir. Mirov di derbarê nêzikatiyên cuda de jî dikare vê bibêje.
Ger em bûyerê viha şênber û bi giştî bibînin binirxînin,pêwîst e em wekî, wisa pir eniyên cuda hildide dest, xwe derdayîna berteka civakê ku ev 40 sal e li hember faşîzmê pêk hatiye îfade dike, yên ji demogojiya AKP’ê re jî dibêjin “êdî bese”, wekî hilberîneke gel, çalakiyeke gel ê dêmokratîk ku daxwaza li ser jiyana xwe bi bandorbûna civakê dihewîne pênase bikin. Di nava wê de her cure mêyl hebû. Di nava vê berxwedanê de hêzên dêmokratîk ên çep, tevgerên ciwanan, tevgerên jinan, tevgerên femînîst, tevgerên îslamî yên dêmokratîk, fikrên ji xwe re Muslimanên Antîkapîtalîst dibêjin, hûnermend, rewşenbîr û gurubên ji çandên curbecur tê de cih girt. Birastî jî hevgirtiyeke rengdar û zengîn bû. Xwedî naverokeke ku nunertiya dêmokrasiya Turkiyê bike bû. Weke hevgirtî wisa bû. Di vê rengê de bûyîn di bingehê xwe de ne lewaztî, xurtbûnek e. Karekterê xwe yê dêmokratîk dayndide li holê. Hewandina hemû rengên civakê nîşan dide. Li hember azina desthilatdara despotîk faşîst a heyî bertekeke pir giştî ya ji eniyên civakê yên cuda pêk hatiye îfade dike. Ji ber vê yekê hevgirtiya heyî wekî lewaztiyekê na, bi vebirî divê weke zenginiyekê were dîtin.
Di aliyê din de nebûyîna pir birêxistinî, biplan, bi bername di bingehê xwe de ne lewaztiyek e. Wek wisa pir bêrêxistin e jî nîne. Eniyên tevlêbûn, hemû eniyên pir taybetmendiyên cuda îfade dikin di nava xwe de bi rêxistinî bûn. Xwediyê ezmûna, mîrateya têkoşîneke ku çil sal e- çil û pênc sal e dimeşe ne. Nûnertiya komasiyeke ezmûnê ya pir mezin dikin. Dîsa di demeke nêz de xwediyê xebateke yekîtiyê wek Kongereya Dêmokratîk a Gelan û Partiya Dêmokratîk a Gelan, herî dawî jî xwe disparte hîmê yekîtiya ku konferansa aşitî û dêmokrasiyê ( li Enqerê hate kirin ) derxistiye holê. Di pişt vê tevgerê de yekîtî û rêxistiniyeke viha jî heye. Hin partiyên ku xwestin vê ji bo berjewendiyên xwe bikar bînin jî çêbûne. Va wekî derdorên netewperest, CHP, eniyên wekî Partiya Karkeran. Lê ewinan eniyên marjînal bûn, eniyên ku dembidem derdikevin hole. Bêhtirîn jî di rewşa ku rola provakatîfiyê bileyzin de bûn. An na di rewşa; ji destpêka berxwedanê heya dawiya wê hebûn, ên rista sereke dileyîze, hêzên çalakî dimeşandin nîn bûn. Bi qasî ku me şopand rewşa pratîkî ev bû. Ji ber vê yekê mirov nikare bibêje pir bêrêxistin bûn. Bi vebirî xwe dispartin bingehek û taybetî jî ezmûneke rêxistinî. Lê belê wekî şênber berhemê plan-nameyekî nîn bûn. Ev rewşa ku ji berê ve hatiye plankirin amadekirin, hatiye rêxistinkirin û di vê bingehê de ketene libatê îfade nedikirin. Viha bûyîn li gor min dîsa lewaziyek nîn bû. Tevgerên gel jî jixwe viha dibin. Ti tevgereke gel ji berê ve xistina bîryarê û bi plankirinê ve nekare bimeşe. Ti tevgereke gel wekî daxwaziya hinekan, di çawaniya dixwaze de pêşnakeve. Şoreşger hêzên ku tevgereke gel a viha diafrînin nîn in. Eniyên ku ji bo bizanebûn bûyîna gel, rêxistinkirina eniyên cuda, ji bo bixe di nava libatê de hewldide, di vê bingehê de pêşengtiya rêxistinî û fikir ji gel re dibe û fêr dike ye. Di aliyê din de di rewşekê de ji berxwedaniya gel re pêşengtiyê bike kadroyê pêwîst, ê ku pêkhatina rêxistinê derdixe holê, amade dike, yanê ji yên ji her rewşê re amade ne re tê gotin. Dîsa dema berxwedaniya gelekî, tevgerbûna girse, ango îsyan derket holê, yê ku hewldide wê ber bi hin armancan dibe, rêve dibe, ji lewre bi gihandina pêşengtiya rêxistinî ve eniyên digihînin serkeftinê ne. Hewce ye şoreşkerî viha were fêmkirin. Rist û mîsyona şoreşkeran, kadro û rêxistinên şoreşker jî viha ye.
Dema em ji vir mêyze dikin berxwedana gel a heyî wisa ji berê ve nehatiye plankirin, nehatiye bîryarkirin, eniyên pir cuda hildide hundirê xwe, bi gotina ji her alî ve nehatiye rêxistinkirin ve nikare were rexne kirin. Jixwe tevger viha dibin. Ji ber vê yekê guncavî kategoriya tevgera gel e. Di vê xalê de di derketina tevgereke viha ya li holê, zordarî, mêtînkerî, faşîst, despotîzm, bi pêkanîna zilma derbeyên faşîst ên 12 Îlonê û 12 Adarê ve tevahî tek-keriya AKP û despotîzma wê ya demogojî pêşxist, bi qasî ku hîmê derketina tevgerên gel ên bi vî rengî afirand, tabî yek jî hêzên dêmokratîk ên şoreşker çalakiyên, têkoşînên rêxistinî bîrdozî yên bi awayên cuda ve meşandine jî di amadebûna vê de para xwe heye. Herî zêde jî şoreşa 1969-71, tevgera ciwan a şoreşker para xwe ya mezin heye. Lewre hîna jî efsaneyek e. Bi aweyeke ku jê neçe di bîr û mêjiyê gelên Turkiyê di bi cih bûne û hêzeke ber bi xwe ve kişandinê ne. Ji aliyê faşîzmê ve derbe xwaribe, çewisî be, parçe bibe jî di bîrewariya gelan de, di jiyana wan de bi cih bûne û li Kurdistanê jî bi berxwedaniyeke bê navber ve têne temsîl kirin. Ji ber vê tevgerên ku têk çûne, tune bûne nîn in. Di vê wateyê de dibin berdewamiya tevgera şoreşker a di serê 1970’an de pêşket. Bitaybetî jî xwe dispêre, li Kurdistanê bi şeklê PKK’ê ve berdewamkirina wê. Li Turkiyê di şertên dijwar de ji meşandina têkoşîna dêmokrasiya hêz digre, wan bingeh digre û weke pêwîstiyeke dema nû derdikeve holê.Hewce ye vê berxwedanê di vê çarçovê de bigrin dest û fêmbikin.
Niha êrîşên dij hatin pêşxistin. AKP di wateyekê de bi qasî bikarbîne jê sûd girt. Di guharandina pêvajoyê de, dema pêwîst kir hêza xwe nîşan da hewl da ji vê sûd wergire. Hin hêzên curbecur, derdorên nijadperest, bi têra xwe hewldan provoke bikin. Gelek enî, mêyl di xeta berjewandiya xwe de ji bo rêvebibin bi qasî ku xwestin mijul bûn. Tevger di xeteke rast de sekneke bi aram nekarî nîşan bide. Derketin û daketinê wê pir bû. Lê belê Parka Geziyê demeke ku bîst rojan dibuhire bû berxwedaneke bi rengêkî bê navber didome. Xwe bi spartina wê ve li Taksîmê mîtîng bûn. Li gelek cihên pir cuda yên Turkiyê û Kurdistanê mîtîngên piştgiriyê çêbûn. Rêveberiya AKP’ê ji van pêşketinan tirs û bizdoniyeke mezin his kir. Rejîma AKP’ê ya xwe dispêre terora polîsan hejînek micid jiya. Vana rastiyek in. Lê belê AKP jî ji bo beravajî kirina pêvajoyê bi qasî ku pêwîstî dît hewl da ji vê bûyerê sûd wer bigre. Yanî wekî encamên wê mirov dikare vê îfade bike. Wekî nêzikatiya pratîkî jî berê her tiştî, li hember tevgerên pişgiriyê yên derveyî Taksîmê êrîşker, çewisandî û qetilker nêz bû. Çalekiyên piştgiriyê yê li Turkiyê û hin bajarên Kurdistanê bêdengkir, çewisand. Keys neda wan. Li ser wan zordariya giran, zulm, teror pêk anî. Piştre gav bi gav planeke dişive vê li Taksîmê xiste meriyetê. ji aliyekî ve bi nêzikatiyên sist ve, qaşo bi hewldana li hev hatinê ve hewl da çalakvanan sist bike û xwe bi spartina amadekariyên nepenî ve, dema gihişt nirxandina rewşeke viha êrîşî Taksîmê kir, çewisandina berxwedana wir pêk anî. Bi vî rengî Parka Geziyê hem ji taksîmê û hem jî ji çalakiyên piştgiriyê yên qadên din veqatand, tenê kir. Hilda dorpêçkirinê. Bi kirina hevdîtinên wir ve jî û bi nermkirinê ve, her wiha bi hewldana belawkirina yekîtiya pêk hatî ya heyî ve lewaz kir, sist kir. Di encamê de duh êvarê êrîş kir berxwedan çewisand. Di rewşa niha de berxwedêrên Parka Geziyê bi giştî ji parkê hatine derxistin. Ji êvar de bi awayên cuda xwe pêşandanên protestoyê didomin, lê vana xwe pêşandanên komikên biçik in. Li holê ew rewşa asta mezin a berxwedanê nîne. Va di bingehê êrîşên faşîst ên AKP’ê de hate çewisandin. Divê ev were dîtîn.
Encama Berxwedana Taksîmê helbet tê nirxandin, ê bê nirxandin. Gelek enî ketin di nava vê. Her kes bi vê bûyerê ve pêvendîdarbû. Heya niha jî gelek tişt hate gotin. Di bingehê encama heyî de jî ji vir pêde ev rewş ê bêhtirîn bê nîqaş kirin nirxandin. Gelek nêrîn ê derkevin pêş. Dê hewl bidin ji vê waneyan derbixînin. Mirov vê bi hêsanî dikare bibêje. Hildana bêhtirîn agahî, derketina rastiyan a li holê, wê bibe sedem ku derfeta zanîna rastiyan û nirxandinê dê bêhtirîn zêde bibe. Lê belê bi vê rewşê ve jî hin mijar dikare were vegotin. A rast di vê pêvajoya nû de û weke destpêk çalakî ser ket, encam da. Ew qasî demeke dirêj bênavber berxwedaniya girse, ruxmê ku ezmûn, amadekarî nîn bû encameke girîng bû. Dengê xwe ragihand raya giştî ya Turkiyê, her wiha ya cîhanê, piştgirî girt. Azina desthilatdariya faşîst tek-ker a AKP’ ê hejand. Pêwîstiya veguherîna dêmokratîk ,dêmokratîkbûna li Turkiyê derxist holê. Tabî vana tev encam û serkeftinên girîng îfade dikin. Ji ber vê yekê nekarin bibêjin vana bela sebep bûne, ti wate îfade nekiriye, bûyereke serneketiye. Ewilî dive vê diyar-kifş bikin. Di vê babetê de pêwîst e nêzikatiya rast hebe.
Ji aliyê din de sekna AKP’ê ya li hember vê tabî ne pêşxistina dêmokrakrasiyê, çewisandina berxwedanê bû. Va sekna AKP’ê rûyê wê yê rast baştirîn derxist holê. Nêzikatiya wê ya ji pêvajoyê re jî derxist holê. Di bingehê xwe de bûyereke viha di vê rengê de derketina wê ya li holê bi sekna AKP’ê ve, bi polîtîkayên wê ve jî têkiliya xwe heye.
A rast bi banga Rêber Apo ya Newrozê ve tevahî, tabî pêvajoya nû pêşdikeve bingeha bûyerên bi vî rengî ye. Daxwaziyên dêmokrasiyê yên eniyên cuda yên civaka Turkiyê derxist holê lê yek jî ji xebatên , çalakiyên viha re bêyî ku pêwîstî bimîne bi guherîn-veguherînê ve ev pêkanîn jî xiste derfeteke ber dest. Ger ku AKP pêvajoya nû rast binirxîne, weke mînak bi aweyek lez bikeve heyama duyemîn a plana çalakiyê ya duyem, peywira xwe ya heyama yekemîn- va Komîsyona Mirovên Akîl in, Komîsyona Meclîsê ye- di asta tê xwestin de pêş bixista, bêyî ku pêwîstî bi bûyerên weke Parka Geziyê bimîne veguherîna dêmokratîkbûna Turkiyê wê hêsantir pêk bihata. AKP’ê nekir û nexwast bike. Hewlda mijul bike, ji piştre bihêle, nava pêvajoyê vala bike. Di bingehê xwe de va bûyeran, Berxwedana Parka Geziyê yek jî li hember polîtîkayên AKP’ê pêşket. Va polîtîtîkayên AKP’ê yên gîroker û îdareyî berxwedaneke viha mecbûr kir, bû sedema tetik-kirinê. AKP jî, bi afirandina firsendê ve pelixandina vana ji xwe re dît. Bi vê rewşa heyî ve wer dixuyê pelixand.
Encama AKP’ê ji Berxwedaniya Parka Geziyê girt ji bo wî bi xwe gelo bes bû? Bi vî rengî nebûyîna rewşê, dema nêz ê nîşan bide. Niha dibe ku Parka Geziyê pelixand, berxwedêr belaw kir, bi hezaran, deh hezaran mirov birîndar kir, ji pêncan zêdetir mirov qetil kir. Va encama di vê bingehê de bi dest xist, lê va encameke mayîndar nîn e. Gel carekî fêrî berxwedaniyê bû. Dît ku ger yek bibin berxwe bidin dikarin encam bigrin û desthilatdariyê bihejînin. Dît ku dikare destek bibîne. Ji ber vê yekê jî di bingehê xwe de AKP; yek, di dema xwe de gavên dêmokratîk neavêtin; dudu; berxwedaniya heyî rast nirxandin, vana bi pêvajoya dêmokratîkbûnê ve, bi pêşwaziya veguherîna dêmokratîk ve nenirxandin lê da winda kirinê. Polîtîkaya wê ya gîro kirin, dek û dolap, pelixandin rûyê AKP’ê , rûyê wê yê tek-ker faşîst-despotîk bêhtirîn derxist holê. AKP di hundir de û raya giştî ya derve de bêhtirîn teşhîr û tecrîd bû. Encamên vê dê pêvajoyên pêş de bê dîtin. Bi vî rengî AKP birastî jî kete çûyîna serserkî. Mirov vê bi hêsanî dikare bibêje. Desthilatdariya AKP’ê ketiye pêvajoya helîn û bihurînê. Em vê ya hêsan dikarin îfade bikin. Gel ber xwedayînê jî fêr bû. Ew jî encameke girîng bû.
Va derdorên nijadperest, CHP, wekî derdorên Partiya Karkeran hewldan nîvengê provoke bikin. Lê pir bi bandor nebûn. Ji ber ku gelek derdor zane û rêxistinî bû, li hember van bi şiyarî hewldan. Nikarin bibêjin pir zêde nijadperestan bandor jî kir. Yê ma çi ye? A rast hêzên dêmokratîk ên çepgir, ango îslamî jî dibin, ji kîjan bîrdoziyê dibin bila bibin birastî jî di siyasetê de dêmokratbûnê pêşdibîne, grubên, hêzên girêdayî siyaseta dêmokratîk in, di serî de hêzên dêmokratîk ên çepgir, hêza pêvajo rast rêvebirin û pênasekirin nekarîn nîşan bidin. Bi qasî ku tê xwestin û rast xeta çalakiyê nekarîn pêşbixin. Li gor min di pêvajoya pêş me de mijara ku herî zêde li ser were sekinîn, nîqaşkirin wer dixuyê wê ev bibe. Viha bûyîn jî xwezayî ye. Ji lewre domandin û serketina çalakiyê girêdayî vir bû. Di vê xalê de heter kirin, bo pêş xistinê hewldan, yekîtî pêkanîn, mêhleke ew qas berfireh di nava hev de girtin bêguman di vê mijarê de serkeftinan îfade dike. Vana wer tiştên hêsan nîn in. Rewşên ku wisa bi hêsanî dest bikevin jî nîn in. Wisa erzan divê em nêz nebin. Lê hêzên ku berxwedan rêvedibirin divê nehiştana ew qasî biçuyana xala çewisandinê. AKP bû yê dawî lê da. Dixwaze wisa bike. Di şer de jî her wisa ye, di têkoşîna siyasî de jî wisa nêz dibe û dema dibe yê dawiyê lê dide jî tabî va dibe serkeftin bi dest xistiye. Tabî divê ev firsend nehata dayîn. Cara ewilî tişteke berxwedaniyê yê yekemîn dibû, divê neyê fikirîn ê bi vê ve hemen encam bê girtin. Ji lewre di şeklên guncav de, bêyî ku rê li çewisandin, şikandinan vebike divê karibiya bibira encamê. Ji bo hamleyên hêztir divê ji paş ve kişandin, manevra divê vana karibiya bibûya. Lê belê va derdorên ku berxwedan rêvedibirin nekarîn viha sistahî û afirandiniyê nîşan bidin. Ji ber vê yekê, qet rêvenebirin gotin rast nîn e lê dema berbi evcama çuyî tê nirxandin nikarin bibêjin pir baş û têr hate rêvebirin. Di rêveberiyê de kêmasî û lewazî hene. Nexwe di xeta çalakiyê de hîna aliyên rûneniştî heye. Tevgera gelekî, bizaviya girseyekê çawa derdikeve holê, çawa tê rêvebirin, divê em çawa hildin dest, binirxînin, di vê mijarê de hîna kêmasî û lewaziyên me hene. Di vê mijarê de em jî di nav de hemû tevger berpirsyar in. Divê ti kes xwe nekişîne derveyî berpirsyariyê. Divê neyê gotin, nizam filan enî berpirsyar in, em na. Dibe ku hinek bibandor bûne, rista neyînî leystî ye, ewnan dikarin wisa dikarin rexne bikin. Lê yên bêbandor bûn jî ji ber ku libatek nîşan nedan divê werin rexne kirin. Çima nekariye libatek nîşan bide, çima baş xwedî çalakiyeke viha derneketine û nekarîne berbi xeteke rast ve rêvebibin? Ên ku nekarîn vêya bikin jî ji vê berpirsyar in. ji van bûyerên dawî re jî pêwîst e di vê bingehê de nêz bibin. Tabî encameke viha baş nebû. Lê va berxwedana bi vebirî baş e, dîrokî ye, bi pêvajoyê ve girêdayî ye. Guncavî giyana pêvajoyê, yê pêvajoyê pêş dixe ye. Parçeya bizavî ya hamleya têkoşîna siyasî ya dêmokratîk e. Çawa ku konferans vîna civakê derxistina holê dikin, serhildan jî berteka, hêrsa û dînamîzma civakê dayn dide holê. Hêza civakê di qada çalekiyê de dinimîne. Ji ber vê dibe ku pir were rexne kirin, aliyên ku di kîtekîtê de were rexne kirin jî dibe ku hebe lê çalakiyeke viha di vê pêvajoyê de li me nîşan da ku li Turkiyê berxwedaniya gel dikare pêş bikeve, rêxistiniya siyaseta dêmokratîk û di qada çalekiyê de dikare xurtir be. Ger vana bingeh werin girtin, libatiya girse û têkoşîneke siyasî ya hêzdar dikare derkeve holê. Ji aliyê din ve ger di vê bingehê de xebateke girse ya bi bandor were meşandin, ew dem hêza siyaseta dêmokratîk a di sandiqê de jî, ji aliyê ray ve bi şeklekî ji ya niha pir zêdetir dikare were mezin kirin. Va rewşeke ku nebe nîn e. Vê yekê em her dibêjin: Çima rêjeya rayên AKP’ê ji sedî pêncî, yên BDP’ê ji sedî heft bibe, nizam a ODP’ê ji sedî yek jî nebe? Vana rewşên ku bi xebatê ve girêdayî ne. Bûyereke bi kardariyê ve girêdayî ye, an na xeta Rêber Apo ya girse di Turkiya îro de xwedî naverokeke ku ji sedî nod û pênc yek bike, bîne ligel hev e. Lê di kardariyê de kişandina ji deh jî nabe. Xet ew qasî girseyên berfireh hedef dike, çima ew qasî di girseyên teng de dimîne? Nexwe di vir de bi qasî ku tê xwestin nayê xebitîn, bi qasî ku tê xwestin ew xet ji civak, gel, girseyan re nikarin bibin, bigihînin wan, rêxistin bikin. Va bi awayek zelal derket holê. Ha di vir de rista kadroyan, rista pêşengtiyê, rista bi awayek pêşeng xebatkirinê derdikeve holê. Berpirsyarî û peywira xebatên rêxistinî çi qasî tînin cih an naynin cih em dibînin. Çi qasî teng, di nav xwe de girtî, lewaz mayîn derdikeve holê. Niha di giştî de em bi van mijaran ve mijul dibin. Weke tevger di her qadê de em vê dijîn, ev me di pêvajon berê de jî diyar kir. Em nîqaş jî dikin. Sekna rêxistiniya me ya heyî, sekna me ya kadroyî weke hişmendî, azin, plan-name û terzê xebatê xeta Rêbertî di asta tê xwestin de nikare bike meriyetê, yanê bi vê ne gucav e. Vê ya mirov zelal dikare vebêje. Birastî jî li ser navê xeta Rêbertî tevdigerin, îtîbara PKK’ê, komasiya wê dinirxînin, bikartînin lê di kardariyê de tiştên diqewimin, tên jiyîn birastî jî di vê mijarê de paşte mayî, teng û jar e. Wer pir zêde hêzdar û li pêş nîne. Va jî pirsgirîka kadro, pirsgirîka rêxistiniyê, pirsgirîka divê têkoşîna û feraseta dêmokrasiyê çawa bibe li me ferz dike. Derdixîne li pêş me. Em hewl didin vana fêm bikin, nîqaş dikin.
DURAN KALKAN
- Ayrıntılar