Cemîl BAYIK
Hilbijartinên herêmî bi dawî bûn. Lê belê bandora wê hê jî didome. Diyar e ku ev bandor wê demeke din jî bidome. Hilbijartinên ku bi serkeftina gelê me û tevgera me bi encam bûn, li Tirkiyeyê rê li ber guftûgoyên girîng vekirin. Di nêzîkbûna pirsgirêka kurd de, nirxandin û anîna rojevê ya nerînên ji berê cudatir nîşaneyên vê yekê ne. Ev derdor çiqasî cidî ne, mijareke ku bi serê xwe bê nirxandine, lê belê divê bi baldarî werin şopandin.
Piştî hilbijartinê yekser têkildarî pirsgirêka kurd polîtikayên dewlet û hikûmetê bûn mijara nîqaşan. Bi israr tê destnîşankirin ku encamên hilbijartinê pêwistiyeke bi vî rengî derxistiye holê. Ji rastgiran heta çepgiran, ji lîberalan heta muhafazakaran hemû derdor di heman encamê de digihêjin hev. Hemû derdor êdî nêrîna ku birêz Ocalan tekane muxatabê pirsgirêka kurd e bilêv dikin. Ev nêrîn a beriya hilbijartinê ji aliyê parlamenterên DTP’î û hin derdoran ve dihat rojevê, lê niha ji aliyê derdoreke berfirehtir ve hatiye qebûlkirin. Nirxandin û çarçoveya guftûgoyê ya beyî birêz Ocalan çareserî nabe wê berfirehtir bibe. Bêguman ev encam destkeftiyeke têkoşîna azadî û demokrasiyê ye. Dê van destkeftiyan ji xwe re bike mewziyek û gavên di vê çarçoveyê de ji aliyê hêzên azadî û demokrasiyê ve bêne avêtin ji niha û pêde bêtir bêne şopadin. Ev rastiyeke li ber çavan e. Ev yek jî hem ji bo hêzên nava welêt, hem jî ji bo yên navneteweyî dê bê wateya xirabûna ezberên heta niha dihatin dubarekirin. Bi vî rengî bi zelaltir dibe ku kî aligirê aştî, demokrasî û çareseriyê ye, kî nayê çareseriyê, aliyê şer e.
Tevî ku encama derketî destkeftî û serkeftina hêzên azadî û demokrasiyê ye jî di nirxandinên tên kirin de hin berovajîkirin û şaş xwendin xwe didin der. Herî dawî berdevkê hikûmeta AKP’ê Cemîl Çîçek bi nirxandinên xwe ev yek piştrast kir. Cemîl Çîçek encamên hilbijartinê û di nava wê de serkeftina DTP’ê ya derketî holê; mîna talûke û pirsgirêkeke ku bi helwesteke stratejîk a serpartiyan de divê bigirin dest binav kir.
Ev nirxandinên Cemîl Çîçek divê mîna tiştekî ji rêzê neyê dîtin. Ji ber ku ev daxuyanî, li dij guftûgoyên piştî hilbijartinê yên ji bo çareseriya pirsgirêka kurd derketin pêş mîna israra têgihiştina siyaseta înkar, tunekirin û mêtîngeriyê ye. Her çiqasî piştî hilbijartinê nirxandinên ku dubareyên heta niha derbas dikin derdikevin pêş jî diyar e guftûgoyên ji niha û pêde bi du rengî wê bêne meşandin. Lewma dema pêşketinên piştî hilbijartinan werin rojevê bên nirxandin divê ev babet jî bi baldarî bê dîtin.
Divê ev rastiya ku derketiye holê baş bê şopandin. Ji ber ku li dijî hewldanên têne xwestin destkeftiyên bi berdelên mezin hatine bidestxistin werin têkbirin sekn û helwesta were nîşandan radixe ber çavan. Wergerandina serkeftinê ya asta di hilbijartinê de hatiye bidestxistin jî vê yekê ferz dike. Di hilbijartinên herêmî de serkeftin hatiye bidestxistin. Ev li ser berdelên di encama têkoşîna 35 salan de hatiye dayin bilind bûye. Her wiha encameke helwesteke hêja ya ji her eniyê ve ked hatiye dayin û xebat hatiye meşandin e. Divê ev rast were dîtin û wisa were nirxandin. Her çiqasî ji hilbijartinên herêmî bi sereftin em derketibin jî diyar e kêmasiyên ku pêwîst e werin derbaskirin hene. Dema li encamên hilibijartinan were mêzekirin dê ev yek bi rengekî zelal bê dîtin. Li cihên rêxistinkirî û xwedî amadekarî tevî hemû hîle û astengiyan jî serkeftin hate bidestxistin. Li cihên ku baş rêxistinbûyîn pêk nehatiye, tevî ev qas hewldan û ked hate dayin jî bi hîle û astengiyan tev pûç hate derxistin. Herêma Serhedê, herêma Başûrrojava hu bi taybetî herêma Çewlîkê di rewşeke wisa de bûn. Mîna cihên ku xebatên me lê xurt bûn li van qadan xebatên ku pêwîstbûn nehatin meşandin. Heger li van herêman jî rêxistinbûyîn û amadekarî bi awayekî xurt pêk bihata li van deran wê bêtir şaredarî û deng hatibana bidesxistin. Her wiha li bajarên Kurdistanê yên mîna Semsûr, Dîlok, Mereş, Meletî, Elezîz, Erzînganê dikaribû şaredarî bên bidestxistin her wiha deng bêne zêdekirin. Li metropolan jî heman rewş derkete holê. Li van deran nifûseke zêde ya kurd dijî. Li aliyê din mitîngên bi beşdariyeke mezin pêk hatin. Lê belê pirsgirêkên dibin sedem ku ev hêz derbasî sindoqan nabe di vê hilbijartinê de jî xwe nîşan da. Ji bilî yek-du beldeyan li Tirkiyeyê encam nehate bidestxistin. Divê neyê jibîrkirin ku li ser vê siyaset tê meşandin û wê were meşandin jî. Ji niha ve di nirxandinên der barê hilbijartinê de ev mijar tê rojevê û wiha tê gotin: “Kurdên li ser axa xwe dijîn xwedî helwesteke etnîkî ne, lê belê yên derveyî wir û yên koçî metropolên Tirkiyeyê kirine nêzîkatiyeke wisa nîşan nadin”. Di encama van nirxandina de tê gotin ku kurdên koçî metropolan kirine bi sîstema mêtînger re zû entegre dibin û girêdayî vê yekê pêşniyarên zêdekirina asîmilasyonê û koçberkirinê tên bilêvkirin.
Hilbijartin bi dawî bûn. Lê bandorên wê berdewam dikin. Gelê me ji vê hilbijartinê serkeftî derketiye. Ev yek jî di encama têkoşîna mezin ya bi hêza xwe ya xweser de bi dest xist. Gelê me îsbat kir ku wê ji vê zêdetir jî bike. Ev di heman demê dê ji bo gelê me û Têkoşîna Azadiyê tê wateya derbasbûna pêvajoyeke nû.
Bêşik di vê pêvajoya ketinê de jî serkeftin bûye ya têkoşîna gelê me ku ji bo azadî û demokratiyê dide.