Rêber APO
Di vê dema ku em dikevin 15’ê tebaxê, tê zanîn ku hewldana ku min nîşan da, heman tiştî ji bona aştiyê jî nîşan da. Aştî herî hindek bi qasî hevcivîna teorîk, hêza liberxwedayînê dixwaze. Teqez ne xebateke ku mirov bi sivikî bi dest bigire. Tadeyiyên aştiyê, ji şer zêdetir in. Her çiqas ez bi hevsengî nêzîkî tevgera me bûm, bi heman nêzîkahiyê nêzê dewletan bûm.
Ev şer ne tenê şerekî leşkerî ye, di heman demê de şerê jiyanê ye. Ev civakê nû dike, çandê nû dike, rih nû dike, mejî û polîtîkayê nû dike. Her kurd dizane ku, ev ji nû ve vejîna wî/ê ye. Ronesansa wî/ê ye. Edî kurdbûna berê nîn e. Jiyan kevn nîn e. Divê her kes hişê xwe bîne serê xwe. Ev kurdê nû dikare ciyê xwe li Rojhilata Navîn bigire û dikare di vê dinê de ciyê xwe bigire. Lê ger tu di kurdbûna kevn de bi bergirî nêzîk bibî, tu miriyî. Yê mirî ne kurdbûna PKK’ê ye, ev kurdbûneke kevn e. Sedî sed miriye. Bes kurdbûna ku me afirandiye, bi tevahî kurdbûneke jîndar e. Her tişt bimire jî, yê heta dawîn jîndar bimînin em in. Di nava rêxistina me de, jiyana ku em di nava xwe pêktînin, ew qas mezin e.
Berxwedaniya Tebaxê; kûr bûye, fireh bûye û bilind bûye. Tiştê ku Kurdistanê ji nû ve afirand, jiyana nû pêkanî ev şerê me bû. Di çûyîna pêngava 15’ê Tebaxê de, bandora rojiya mirinan diyarker e. Ger rojiya mirinê nîn bûna, bi vî şêweyî wê pêngavek neketina rojevê. Çawa girêdana bîranîna Heqî Qarer me ber bi îlankirina PKK’ê ve bir, berxwedaniya Zîndana Amedê, 15’ê Tebaxê afirand û bû wateya bergirîbûna vîna azad. Inyadkirinên rêxistinên noker û hinek kesayetiyên hundir û derve, yekem car vala hatin derxistin, hemû dewletên biçûk an mezin ên têkildar, hewldanên wan ên eciqandin û çewsandinê vala hate derxistin û vîna azad a gel xwe li piya hişt û biserket. Ev vîna mezin ku bi gelek êşên mezin, bi windayî û bedelên mezin bidestketiye, di dîrokê de ciyê xwe girtiye. Girêdana bîranîna berxwedaniya 14’ê Tîrmehê, bi pêngava 15’ê Tebaxê çêbûye.
Em pêngava 15’ê Tebaxê, gelekî ku henasa wî bi tevahî hatiye çikandin û rastiya xweparastina wî binav bikin, wê derbirîneke rast be. Ev her çiqas wekî êrîşek bê binavkirin, di cewherê xwe de, hişyariya; “Ez gel im, min ji holê raneke.” hat dayîn. Bi taybet berteka li hemberî hovîtiya li Zindana Amedê dayîn, bersiva qîrîna; “Em dev ji hebûna xwe bernadin” e. Bi qasî soza Mazlûm Doxan a; “Divê em dengê xwe bigihîjînin dinê.”, bersiva sozên Xeyrî Durmûş a ku dibêje; “Hûn nikarin hebûna me înkar bikin.” û destnîşankirina Kemal Pîr a ku dibêje; “Ez rizgariya gelê tirk, di rizgariya gelê kurd de dibînim.” şerê herî mezin e ku em wate bidinê ye. Ev pêngava şer, di serî de hêzên olîgarşîk ên kurd û tirk, li hemberî hêzên despotîk bersiva; “Dema mêtandin û çewsandinên we yên bêsînor derbas bû, dema jiyana azad hatiye” ye.
Taybetmendiyên herî mezin ê şerê 15’ê Tebaxê, di warê perwerdehiyê de seyr e. Û dibe ku bê gotin ku, di jiyana netewekê de, em dev ji rastiya neteweyî berdin girtina wê, nasname hew maye ji dîrokê bê paqijkirin, li hemberî vê yekê ji şerê netewî û çînî wêdetir, bi her awayî şerê nasnameya xwe qezenckirinê ye.
Ger roja îroyîn qonaxa ku 15’ê Tebaxê xwe gihandiye wateyeke wê hebe an şîroveyeke cuda bê kirin, di vê bingehê de Pêngava 15’ê Tebaxê serkeftina mirov a ku pêkhatiye ye. Êdî divê em we bigihînin ravekirina mirovê ku pêk bê û divê vê bixwe em bikin. Ev encameke rast û pir pêwîst e. Dijberî vê yekê, emê nikaribin hev û din erê bikin.
Pêngava 15’ê Tebaxê, di bingeheke aştiyeke bi rûmet de, ez bawer im ewê bigihîje serkeftinê. Armanca bingehîn a pêngavê, gihîştina serkeftina aştiyê ye. Bi vê armancê ez banga xwe ya 15’ê Tebaxê nû dikin. Ev banga aştî, demokrasî û yekîtiyeke azad e. Di vê mijarê de, banga sekneke bi hêz e. Divê sekn bi hêz be. Ger vê nekin, wê nikaribin tiştek bikin. Ez banga 15’ê Tebaxê, ji bona xwe biparêzin û yekîtiyek saz bikin dikim. Divê ez rast bême fêmkirin û rast pêkbêm. Nexwe ez nabim berpirsê niqutek xwînê. Tu yê zexm bisekinî. Ger tu li ser navê min tevbigerî, divê tu zexm bî. Tu yê xwe biparêzî. Ji bona aştî û demokrasiyê tê baş bixebitî. Ev li gorî siyaset û hiquqa demokratîk e.
- Ayrıntılar
Rêber APO
Efû? Ma pirsgirêk ne ev e. Pirsgirêk ne ew e ku ez werim efûkirin an na. Gelo vana wisa texmîn dikin ku qenciyê dikin? Vana nikarên ciddiyeta pirsgirêkê fêm bikin. Ji vana re nêrînên min baş ragihînin. Vêya çima wisa diaxive?
Pirsgirêk ne ew e ku ez werim efûkirin an na. Pirsgirêk zêdetir kûr e. Ev deh sal in ku ji bo pirsgirêk çareser bibe, çi ji deste min hat min kir.
Naha ji bo ku ev pirsgirêk çareser bibe, wê li hevhatineke civakî yan jî muzakere destpê bike. Girîng e ku ev çêbibe. Pêwîst e baş bi dawî bibe. Ez berê cuda difikirîm. Em şoreşê difikirîn. Ez dizanim ka li Tirkiyê şoreş û dij-şoreş çawa tê kirin. Niha ez di rewşekî wisa de me ku ez van hemûyan fêm dikim. Min dîrokê û şoreşan pir baş lêkola. Min Hobsbawm û hemû yên din xwend. Me dikarîbû em şoreşê pir kûr bikin. Lê belê, wê pir bi êş bibûya. Me nexwest ku em bivin sedema van êşan. Loma me xwest ku em pirsgirêkê bi awayekî demokratîk çareser bikin. Mirov dikarê bi şêwaz (tarz) û rêbaz (yöntem) ên demokratîk mafên civakê, daxwaziyên demokrasi û îdealên azadiyê pêk bîne. Li Tirkiyê gelek pirsgirêk hene, pirsgirêka bekariyê heye. Tê gotin ku heta roja îro 300 milyar dolar ji şer re hat xerckirin. Neha qeyraneke (kriz) mezin heye. Kapîtalîzm hemû deveran girtiye, hemû beşan dadiqurtîne. Ta ku ev kapîtalîzm bi awayeke ewqas hovane were pêkanîn, ti pirsgirêk çareser nabe. Ez nabêjim ku em dikarin kapîtalîzmê ji holê rakin, li em dikarin kapîtalîzmê sinordar bikin. Ji bo vê, pêwîst e mirov bi rengekî pir rast û kûr nêzîkî pirsgirêkan bibe.
Ji bo çareseriya demokratîk a vê pirsgirêkê, pêdivî bi muzakereyek heye. Tu yê vê pirsgirêkê çawa muzakere bikî û çawa çareser bikî? Min li vê derê bi caran got: Ez dixwazim vê xwînê bidim sekinandin. Ez dixwazim van pevçûnan (çatışma) bidim sekinandin. Ê min, berpirsyariyeke min a dîrokî heye. Heta roja îro, min vê berpirsyariya dîrokî bi cih anî. Min pir dîqet kir ji bo ku pevçûn (çatışma) û mirin çênebin. Eger ez ji vê derê destê xwe vekşînim, wê tiştên bixof (korkunç) çêbin. Herkes dizane ku li herêmê çandeke mezin a siyasî çêbûye, pênc-deh hezar kesên çekdar li çiyan hene. Her wisa her cûre heza kurdan jî heye. Ti kes nikare wan bide sekinandin. Eger tê xwestin ku ez li vê derê van mirinan û pevçûnan bidim seknandin û rol bilîzim, wê deme pêwîst e şart û mercên min jî werin sererastkirin. Ez li vê derê ne di wê rewşê deme ku karibim tiştek bikim. Ez bixwazim jî, nikarim vê yekê bikim. Berî her tiştî pirsgirêkên min ên tenduristiyê ne guncav in ji bo vê yekê. Ne gengaz (mümkün) e ku bi van pirsgirêkên tenduristiyê û di van mercan de ez vê berpirsyariyê bidim meşandin.wekî din, tiştên din jî hene. Mînak, em bêjin ku erdhejek (zelzele) çêbû û em li vê derê mirin. Ango, gengaz nîne ku bi van mercan ez vê berpirsyariyê rakim û vê rolê bilîzim.
Piştî ku di 15’ê Tebaxê de nexşeya xwe ya rê pêşkêş bikim, ezê xwe vekşînim. Êdî wê Kurd bi xwe biryar bidin ka wê çareserî çawa be, wê PKK biryara xwe bide, wê DTP biryara xwe bide. Wê gelê Kurd biryara xwe bide. Eger hun bixwazin, yên li çiya biqedînin; eger hun bixwazin, DTPyiyan biqedînin; ez nizanim ka hunê karibin biqedînin an nikaribin biqedînin; hunê qezenc bikin an hunê hunda bikin. Wê herkes biryara xwe bi xwe bide. Ez li vê derê ne di wê rewşê de me ku derbarê mirovê li çiya de biryar bidim. Kesa/ê ku li wê derê her roj eziyet dikişîne, ew bi xwe ye. Kesa/ê ku di nava pirsgirêkê de ye, ew bi xwe ye. Ez li vê derê nikarim derbarê mirovê çiya de bidim. Heta navenda Qendîlê jî nikare biryar bide. Wê her grûb û her kes biryara xwe bi xwe bide. Ji ber ku eziyetê ew bi xwe dikşîne, ew bi xwe dimire û ew bi xwe tekoşînê dike. Wê rast nebe ku ez di van mercan de di van mijaran de tiştek diyar bikim. Ên Kurdan jî, 40 hezar şehîdên van hene. Nirxên van hene. Mexduriyetên wan ên pir mezin hene. Wê Kurd biryarên xwe bi xwe bidin.
Divê artêş jî vê yekê fêm bike. Divê artêş vêya fêm bike û pêş vê nebe asteng. Bila artêş wisa pir bi xwe bawer nebe. Bila xwe wisa pir bihêz hîs neke. Eger serdemeke pir aloz (kaotik) û pir bi pevçûn çêbibe, her wisa li pêş çareseriyê bibe asteng, wê artêş jî li holê nemine, wê belav bibe û biçe. Artêş jî yekpare (bütün) nîn e, bi parçe ye. Rewşa artêşa sor (kızıl ordu) li holê ye. Artêşeke pir xûrt bû, lê hilweşiya û çû. Li Frenseyê jê re digotin artêşa qral, pir xûrt bû, muhafizên wê yên tatbet jî hebû, lê dema ku gel rabû serhildanê, tê yek ji vana nekarî li hemberî gel bisekine, loma belav bûn û hilweşiyan.
- Ayrıntılar
Rêber Apo
Tênegihîştina rêhevaltiya partiyê û hevaltiya dozê ya berxwedêran, xerabiya herî mezin li xwe kirin e.
14’ê Tîrmehê bibîrtînin. Îro, komek berxwedêrên zîndanê di şexsê xwe de; li hemberî dijminê ku dixwest hêviyên gelekî ku heta kurtêlên dawîn jiholê rabikin, berxwedêriya PKK’ê ku di xwe de bi cî kiribûn nîşan dan. Ev rastiyeke bênîqaş e. Di demên herî zor ê destpêka sala 1980’î de, çi nirxên li piyan hebin, bi tevahî jiholê rakirin û bi zanebûn hemû tedbîran dan pişt xwe, da ku careke din şîn neyê. Li hemberî van polîtîkayên jiholêrakirinê, çi berxwedêrî pêwîst dike kirin, wekî berxwedaniya dawîn laşê xwe helandin, henasa xwe ya dawîn bi vî awayî mezaxtin û bi biryara çalakiya berxwedaniya herî bi hêz li ber xwe didin. Tam di vê xalê de, bi dirûşma “berxwedan jiyan e”, ji xwe re vê şîarê dipeyitînin û dertên holê. Ev bi tevahî dibe hêviyeke esîl a gel û banga jiyanê. Dibêjin; “Dev ji hêviyê berdan nabe, dev ji partiyê berdan nabe, emê xwe bihelînin û bizivirînin jiyanê.”
Berxwedaniya zîndana Amedê, di wateyekê de dibe berxwedaniya hebûn û tunebûnê ya Kurdistanê; lêdaneke li çarenûsa mirinê xistinê ye û berxwedaniyeke ku gengaziya qonaxeke girîng a jiyanê ye. Ji nava wê tê. Me berxwedaniya tîrmehê a rêber, bi girîngî û wateya wê danî holê. Berxwedaniyeke ku bi çarenûsa Kurdistanê re eleqedar e. Pêşengê vê berxwedaniyê hene. Teqez beşeke girîng, bi berxwedaniyeke dîrokî ya girîng de şehîd ketine.
A rast, rêhevalên wisa ne ku, dixwazin berxwedaniya herî mezin bidin. Em Xeyriyan û Kemalan baş dinasin. Hevalên ku bi azweriya têkoşînê tijî bûn. Pratîka şoreşgerî, ji bona wan jiyan bixwe ye. Xeyrî, kesayetiyeke ku xebat û propandayên rêxistinê henas bi henas dijiya, ji bilî vê yekê kesayetiyeke ku yek rojeke wî vala nîn e. Kemal, kesayetiyeke ku ji goşt heta neynûk her tiştê xwe têxistiye xizmeta partiyê, bi her tiştê xwe xeta têkoşînê ya partiyê dijiya û dîsa kesayetiyeke ku henas bi henas tarza jiyana partiya birêve dibe. Li ser vê mijarê pir tişt hatin gotin, dibe ku zêdetir jî bê gotin û ewê bê gotin jî. Ew rêhevalên me yên ku, xwe bi rastiya partiyê re, di şert û mercên herî zor û bêderfetî de, xwe bi pêş ve birine û ji bo dev jê bernedên, bi berxwedêriyeke mezin bûne bersiv. Ew kesayetiyên ku gelek caran vê yekê peyitandine. Biryarîbûneke berxwedêr a bi vî rengî, van kesayetiyan pêşengî kirine. Vê yekê, divê em baş fêm bikin.
Di berxwedaniya 14’ê Tîrmehê de, em Ferhatan jî bibîrbînin. Berxwedaniya çaran jî berxwedaniyeke mezin e, ew jî yek ji berxwedêrên dîrokê yê kêmdîtî ne. Berxwedaniya Mazlûm, Ferhat, Xeyrî û Kemalan, xala lûtkeya berxwedaniyê ye.
Vaye berxwedaniya Newrozê ya Mazlûman, vaye biryara berxwedêriya 14’ê Tîrmehê, vaye xwe kirina meşale ya Ferhatan, bi tevahî tevahiya xwe wisa ye.
Girêdayî bîranîna berxwedêrên 14’ê Tîrmehê mayîn meseleyeke mezin e. Rêhevaltiya partiyê û hevaltiya dozê, ger bi her awayî rastiya herî bingeh a berxwedêran tênegihîje, wê demê li xwe xerabiya herî mezin dikin.
Ji bona ku em careke din wate bidin salên ku di vê bingehê de hatine qezenckirin û li ser navê berxwedaniya 14’ê Tîrmehê biaxivin, divê em PKK’yîbûna wê demê têbigihîjin û bikin. Di vê wateyê de, karê we zor e. Lê ew qas jî nêzîkî serkeftinê ye. Bila tu kes, li ser mîrateyên ku wê demê hatine qezenckirin, hêviya rojên xwe xelaskirinê neke. Ev ji îxaneta aşkere û xefletê xetertir e. Divê em xwe bidin qanîkirin ku, vîneke me û biryareke me û sîstemeke me ya nirxên pîroz heye. Li hemberî her tiştî derketin û bêhay dibe, lê baş bizanibin ku li hemberî van nirxan wisa nabe. Ger hêza we nîn be, bizanibin di ciyê xwe de bisekinin. Şer, ne karê her mêrxasî ye. Ez bixwe jî, xwe li vî şerî kêm liyaq dibînim. Min kir û nekir, xwe li vê serokatiyê nedam rûniştandin. Gotin di cî de be li ser daxwazê, dîsa li ser daxwaza şehîdan û pêwîstiya wesiyetan, min nedikaribû di çarçoveya hêza xwe de neanîna cî. Lewre em dibêjin, berxwedêriyek û biryareke fedakar.
Em vê yekê aşkere bêjin ku, di nava partiyê de; ne liyaqbûna bîranîna şehîdên berxwedêr ên mezin, li hemberî kêmasiyên xwe kirina perde, li ser wan bi erzanî jiyandin, pêre sekna her curê paşdemayînan, nefêmkirina biryarên vê roja mezin ku tê wateya banga şehîdên berxwedêr, bê têgihîştin jî neanîna cî, jiyana şehîdên berxwedêr tengkirin, mîna ku roj bi roj bîranînên wan jibîrkirin, xwe bi bîranînên şehîdan bi hêzkirin bidin aliyekî, li ser mîrateyên wan xwe debarkirin heye. Ger kar hatibe qonaxeke wisa, bizanibin ku ew partî û hevaltiya riyekê, bi rewşeke xeter re rû bi rû maye.
Me her dem vê yekê got; ger em hinek be jî li peywirên xwe xwedî derketibin û hêjî me dev ji berxwedaniyê bernedabe, babeta bingehîn a erka xwe diyarker e, teqez ev berxwedêr in û bi taybet girêdaniya me ya bîranîna şehîdên berxwedêr e. Bi qasî ku gengaz bû, me ew di xwe de hîs kir.
Li hemberî biryarîbûna 14’ê Tîrmehê, hûnê encameke çawa derbixînin? Pirsa herî balkêş ev e. Bi taybetî wan ji bona partiyê ji me re wesiyet kirin, me jî hinek girt. Gelo, wekî milîtanên ku dijîn, hûnê çawa bersivek bidin. Ji bona min, ev pirs pir sotîner e. Teqez divê, ciyê we di jiyaneke şoreşger û şer de hebe, serkeftineke we hebe. Ew belasebe, vê biryarê pêk neanîn û xwe şêst rojî nedan jiyandin. Bi berxwedanî, jiyankirinê wisa nîşandan. Gelo, hûnê çawa bi şer jiyankirinê nîşan bidin? Ku ew bi vî halê xwe li ber xwe dabin û şer kiribin û jiyan kiribin, hûn bi hemû derfetan lîstinê û rê li ber her curê binketinan vekirinê, çawa bêjin em jiyan dikin? Di vê bingehê de, gengaza ku hûn xwe bidin efûkirinê? Rastî li holê ye; liberxwedan, xwe helandin û “jiyan ev e” gotin. Girêdana di navbera şer û jiyanê de wisa raberî me kirin. Tiştê ku dikeve ser milên we jî, bi rêzkarî derbasî jiyankirinê ye.
- Ayrıntılar
Rêber APO
Em rêhevala Zîlan di salvegera çalakiya wê de bi rêz bibîrtînin û careke din minetdariya xwe diyar dikin. Bêgûman em ne weke çalakiya întîharê, wek çalekiya berxwedaniya gelek mezin dinirxînin. Her ku di rastiya mirovahiyê de û di rastiya hemû gelan de weke vê mînak jî hebin bi vê re girêdayî, kesayeta Zeyneb Kinaci di rastiya gelê me de, di rastiya PKK’ê de weke ku gelek tên xuyakirin îfada semboleke gelek mezin e. Di nameye xwe ya ku ji me re nivîsandibû de wesiyeta xwe diyarkiriye. Bi vê wesilê tiştê ku li ser min tên ferzkirin ez di xebitandina pêkanîna wê de me. Gotiye: “pêwîstiyên wesiyeta me herî zêde hûn dikarin fêm bikin û pêwîstiyên wê bi cih bînin”. Ji xwe ev yek em hem bi bandor kiriye hem jî pêwîstiya xwedî derketina berpirsiyartiya me derxistiye holê. Bi gelek fikrandinê û ger mûmkûn be ji bo veguhartina jiyanê em bi awayekî awerte nêzîk bûn. Bê gûman hin pêşketin hene. Ev pêşketin hîn zêdetir di derbarê fêmkirina vê kesayetê de ye. Di heman demê de bîzat ew xistina jiyanê û piratîk kirinê deye.
Gerek di nav partiyê de gerek jî di rastiya gelê me de ya rastî ev şerê ku em bikar tînin, di hundir wê de taybetmendiye ke wê bi vî awahî karaterîze kirin û ji bo vê şoreşê, ji bo vî gelî ji bo ku em bikin taybetmendiyeke jiyanî me gelek ked xerc kir. Berî her tiştî pêwîste were zanîn ku, çalekiya Zîlan li hember êrîşên dijmin ku sînor nasnake û ew polîtîqayên bi ti rêgezan ve nayên girêdan bersiveke. Di cîhanê de yên ku herî zêde hatiye înkarkirin, di derbarê wande bi pêşbîniya“xelas bûne, mirine”xwe gihandine encamekê, kêm eleqe dîtine, dema ku eleqe jî dîtine ne xwestine wek gelekî ku di xwazin jiyan bikin bên nirxandin, her çiqas ji bo wê me gelek berxwedaniyên mezin derxistibin holê jî, raya giştî ya navnetewî ku ji vê yekê bawer ne dikir û heta gelê Kurdîstan’ê ev kirinên li hemberî xwe wek çarenûsa mirinê pejirandin. Li pêşberî me fêmkirine ke wisa mijara gotinê bû. Di sala 95’an de dijmin bi pêşxistinê operasyonên gelek berfireh şerê topyekûn û bi bihaya çi dibe bila bibe ev sal di aliyê xwe de wek sala qedandina me bi dest girtin. Bi navê azadiyê çi hebû xwestin di vê salê de bin erd bikin û bi hatineke ewqas bi tehlûke bi hemû hêza xwe bi ser me de hatin. Bi ser tevgera me de, jiyana me de, nirxê me de hatin. Ev di heman demê de di hat wateye bi navê namûs, şeref, rûmet, hêviyê jiyanê çi hebû xelas kirina wan bû. Di van rojên ku derveyî van nirxan bêşerefî, bênamûsî, bêrûmetî tiştek namîne de û tiştek nayê hêvîkirinde, bi gurkirina şovenîzmê heta dawî, gelê Tirk ku heta dawiyê xwe bi hewayêre dayê berdan de, di bin vanê yekitiya neteweyî de talebên gel herî kêm jî ku nayên berbiçav kirinde qehra ku heyiye gelek mezin dibe.
Ji bo ew bi xwe kêmekî azad jiyan bike, ji serî de hin xusûsên ku bal daye ser, şiyariya wê, kesayeta wê û fêmkirina wateya azadiyê, bi vê re girêdayî hemû aliyên niyetên dijmin nirxandina wê, cardin alikariya cîhana emperyalîst li pey dijmin ku çi sînora nasnake, ji bo wê xusûsên ku heta radeya dawiyê dihatin fêmkirin bû. Hatina xwe ya bi çi awahî, hatina xwe ya bi çi armancê, encama ku di xwest xwe bighîniyê heta dawî berbiçav kiribû. Di aliyê din de her çiqas demeke kin tevlî PKK jî bibû gelek baş fêm kiribû ku PKK di hat çi wateyê. Bi hêzbûneke gelek mezin ya li ser bingeha danasîna PKK’ê digre û jiyan dike. Bi vê yekê re girêdayî kesayeta me gelek baş di nirxîne. Em çi watê didin îfade kirin, bi asta çanda xwe ya ku xwe gîhandiyê gerek ji bo mirovahiyê û gerek jî di dîroka me de em dixwazin rêbertiyeke çawa bidin pêşxistin ev yek lêkolîn kiriye, heta di nav partiya me de, danasîna herî xweşik, ya herî rastî pêşxistiye.
Vê hevalê em ne dîtine û di têkoşînê de jî serpêhatiyê wê yên gelek kevn nînin. Li hember vê yekê em bi awayekî bi hêz nirxandina wê heta radeya dawiyê min bi wate dît. Ez dikarim nêzîkatiya hevala Şehîd Ronahî li ser vê mînakê zêde bikim. Ev rêhevalên me yên Şehîd, cardin ez dikarim bibêjim heval Bermal di heman kûrbûna weke wê debû. Ji xwe kûrbûna gelek şehîdên me van şehadetan pêk tînin. Lê belê di Zîlan de ev yek gelek bi zanebûne û heta dawiyê nêzî asta biryarbûna heta dawiyêye.
Niha dema em li ser vê çalekiyê difikirin, xwedî nêzîkatiyeke çawaye bi zanebûna vê têgihînê ew nirxandin bi xwere girîngiyekî radigre. Hindek hene gelek bi hestewarî ne, di nav êşande xwe di teqînin, di şewitînin. Lê belê hindek jî hene vê yekê bi zanebûneke gelek mezin bi kûrbûna fikir ya herî dawî pêk tînin. Ev ferq li gor min gelek baldare.
Heta radeya dawiyê xwedî fikrandineke zelale û xwe gihandiye vê rastiyê. Di vê xalê de ji bo hin rewşenbîran heyf û mixabiniyê tînim. Ev Kesayet ne jêgira (kopya) me ye. Şagirteke li zanîngehê mezûnbûye. Bi kesayeta xwe lêkolîn û lêhûrbûn kiriye, xwedî kesayetek rewşenbîriye. Hemû gel dema dest bi şoreşa dikin li pey wan dîrokek qedîm heye. Bingehe ke civakî, çandî û çînî heye. Înkara neteweyî ewqas tineye. Pirsgirêkên kesayetî bi qasî yên me tinene. Lê belê ji bo me, ji bo dîroka me ev yek hemû çep veguherîye. Derveyî vê yekê zayenda jin bi serê xwe ji xwe di asta ajantiya bi tehlûke tê jiyan kirin, ya rastî hatiye wî warî. Jin tam veguheriye kapanekê. Ketiye nav astekê ku her tiştê derdora xwe dadiqurtîne, hemû nirxên heyî yê derdora xwe çep dide veguhartin. Ketiye vî warî.
Li beramberî vê yekê terzê jiyana rêbertî gelek bi baldarî di nirxîne. Ya rastî ger hindek kesên di vê derheqê de têkildar hebin, di serî de têkoşervanê me ger hindekî behsa girêdana bi nirxan re dikin, ger dostê me û gelê me hindek dixwazin fêm bikin baldariya van rêzegotina bila fêm bikin û ger mûmkûn be di vê asta daguherînê de bersiva ku ji wan tê xwestin bila bidin. Hevala me Zîlan ev gelek baş fêm kiriyê. Ne tenê fêm kiriye gelek bi durustî, gelek bi fêhmî û bi wêrekî bersivdana rêbertî ji bo xwe erkekê dibîne. Bilindahiya herî zêde ku min dît jî eve. Bi vî şêweyî gotina herkes dikarê bibêje, lê belê bi qasî wê fêmkirin, bi baldarî xistina jiyanê, berbiçavkirin, hevaleke bi vî awayî dîtin ji bo min gelek zore. Di van lêhûrbûnê xwe yên dawî de mijara herî zêde ku ez li ser sekinîm mijara di navbera asta fêmkirinê û xistina jiyanê de çima ewqas cûdatî derdiket de bû. Çima di navbera herdûyan de ewqas dûrbûn, qutbûn û çewtî derdiket ez li ser vê yekê disekinîm. Mirov bi gotinên ku rast dibînin, bi wan hevokan diaxifin. Lê belê çima pratîkên wan ewqasî terse? Ez bawerim ev rastiyeke serdema me ye. Mirovahî derewa jiyan dike. Hela di rastiya gelê me de her tişt ji cîhana derew û xapandina îbarete. Her kes soz dide, herkes sond dixwe, herkes rojane bi rewşa ku têdene sedî sed hin gotinên bi nakok dibêje, lê belê yên ku van gotina derbasî jiyan û pratîkê dikin gelek kêmin.
Dibêje: “ewqas bi erzanî xwe rexne neke”. Bîzat di hevokê wê de ev hene. “ez bawer dikim xwerexnekirina herî baş a ku di pratîkek rastî re derbas dibe”. Ev çalakiya wê di heman demê de çalakiya xwerexnekirina herî mezin e. Li hember kêmasiyan van gotinan derbeya herî mezin in. Bi taybet ê rêxistinkirî ger dibêjin em girêdayîne û bi rastî jî ger rêza wan heye, ji şûna bikevin dûbarekirina ewqas gotinan, bi vê çalakiya mezin bi kesayetên xwe bila bibin bersiv, herî kêm di jiyana xwe de bila bibin bersiva vê yekê. Di vir de kes nabêje herin çalakiya întîharê pêk bînin. Ji ber ku ev sembol e, ya herî mezin e. Ya pêwîst e: ev taybetmendî di jiyan û şerê xwe de, her dem û wextê di hemû qada jiyan û şerê xwe de, li hemberî her pirsgirêkê bi awayekî serkeftî pêkanîne. Ji xwe em weke sembol û weke emr bi vî awahî dinirxînin. Em rêvebiriya rastî û ya xwedavendî bi vî awahî dinirxînin. Derveyî vê yekê kes nikare xwe ji dirûtiyê xelas bike. Mûtlaka rast fêmkirina vê yekê, encax pratîkê derkeve holê eve jî wek hişyariyekê ez bidim diyarkrin ê di cih de be.
Zîlan qanûna hezkirinêye, fêhmdara herî cîdiye, nirxê jiyanê ye.
- Ayrıntılar
Rêber APO
Ger hikumet di warê siyasî de rola xwe nelîze dê biqede. Hikumeta Ecewît dixwest hindek tiştan bike, lê MHP’ê astengiyan jê re derxist, loma rola xwe nelîst. Wan axaftinên min ên wê demê vekin û lê binerin, min gotibû “eger hukumet pêngavên siyasî navêje, wê belav bibe û biçe”. Hukumeta Ecewît nekarî pêngavên siyasî bavêje, lewre belav bû û dawî lê hat. Ez niha jî heman tiştî dibêjim, eger hikumet pêngavên demokratîk navêje, Tirkiyê neke demokratîk û van pirsigirêkan çareser neke, wê di demeke kin de belav bibe û biqede.
Li holê belgeyek heye. Ji ber vê belgê bi hev ketine. Serfermandarî jî şaş bûye û nikare ji nava vê derbikeve. Ta ku çareser nekin ka ev belge ji ku derê derketiye, wê nikaribin vê pirsgirêkê jî çareser bikin. Her wisa ta ku van tiştan çareser nekin, wê nikaribin bizanin ka ev belge ji ku derê derketiye. Gelo DTP dikare viya çareser bike? Nexêr, nikare! Gelo serokwezîr û hikumet dikarin viya çareser bikin? Nexêr, nikarin! Gelo serfermandarî dikare viya çareser bike? Nexêr, nikare! Ev belge li ser serê wan digere û ez nizanim ka wê encam bigîhîje ku derê.
Pêwîst e mirov bûyera Gundê Zangirtê baş têbigihije. Misoger divê romana wî were nivîsandin. Di îdîanameyê de, ku di çapemeniyê de derket, weke du hevok derbas dibe; yek ji cerdevanê ku li wê derê di nava bûyerê de ye, li du kesên ji rêxistinê digere, ango pêwendîdar e li gel wan; her tişt hatiye eyarkirin. Piştî ku bûyer çêbibe, wê sûc bavêjin ser rêxistinê, ji rêxistinê jî du kes hatine eyarkirin û amade ne.
Belê, her tişt amade kirine, wê sûc bavêjin ser rêxistinê, ango wê bûyerê bavêjin ser rêxistinê. Ez ji serokwezîr re dibêjim, “Birêz serokwezîr, ger hûn dixwazin vê pirsgirêkê çareser bikin, divê hûn bûyerê bi her aliyê wê ve ronî bikin”. Gelo van du kesên ji rêxistinê kî ne? Min berî niha dîsa qala bûyera ku li Gundê Peçeneka Mêrdînê hatibû jiyîn kiribû. Ne gengaz bû ku wê bûyera hovane ji aliyê feraseta PKK’ê ve hatiba kirin. Min di xewna xwe de bidîta, dîsa min bawer nedikir ku PKK’ê kiriye. Min lêkolîn kir, Hogir ku ciwanekî mûşî bû û yên din vê bûyerê kiribûn. Bêyî ferq û cewaziya kal û zarokan bikin, hemiyan kuştibûn. Ez di nava dehşetê de mam.
Roja ku serfermandar axivî, di 14’ê avrêlê de operasyona li hemberî DTP’ê çêbû, ev manîdar e. Operasyoneke wisa ye ku ji bo sabotekirina axaftina serfermandar û bêbandorkirina wî hatiye kirin. Min di destpêkê de wer dizanî ku bi agahiya wan hatiye kirin, lê paşê min fêm kir ku bûyera cuda ye. Ez nikarim bêjim ku serfermandar û serokwezîr ji operasyonê berpirsyar in. Ev karê qadroyên îtîhatgeran e ku li Tirkiyê hîn jî bibandor in. Dibe ku haya serfermandar jî jê nebe, haya serokwezîr jî ji vê operasyonê nîn e. Ez bawer nakim ku operasyoneke wisa be ku bi îmzeya serokwezîr hatibe kirin.
Gelo hûn dizanin, hûn jiyaneke çawa dixwazin? Ma hûn dizanin pêwîst e hûn ê çi bikin? Ji bo ku hûn ji vê jiyana heyî ya riziyayî rizgar bibin? Gelo hûn dizanin komkujiya çandî di dîrokê de tê çi wateyê? Ma hûn dizanin ku komkujiya çandî ji komkujiya fizîkî xetertir e? Gelo hûn dizanin mirov çawa dikare li hember komkojiya çandî têkoşînê bike? Gelo hûn dizanin dostên we kî ne û dijminên we kî ne; ma hûn wan nas dikin? Ma hûn dizanin ka destûra bingehîn û zagonên demokratîk ên pêwîst, ji bo civaka we û gelê we, çawa bin? Gelo hûn dikarin di van mijaran de xebat bikin? Gelo hûn dizanin ka destûra bingehîn a demokratîk bi kîjan rêbazan wê were amadekirin? Gelo hûn dizanin mafên we yên civakî ka bi kîjan rêbazan têne qezenckirin? Ma hûn dikarin yek zarokekî welatparêz ê dirist pêş bixin? Ma hûn dikarin yek zarokek xwe jî bi zimanê zikmakî pêş bixin? Eger hûn van hemû tiştan nizanibin û nikaribin çareseriyê biafirînin, wê demê ez ê jî bêjim ku vana nizanin û nikarin bikin û ez ê ser wan xêz bikim û wan negirim dîqatê jî.
- Ayrıntılar
Rêber APO
Ez li vê derê ji bo ku riya aşitiyê vekim, nefes binefes têdikoşim. Ez di bin zexteke mezin a vê yekê de me. Hema hema wer lê hatiye ku ez bi şevan nikarim rakevim. Gelê min girêdayî min e. Lê di vê pêvajoyê de divê gel jî pir bixebite û pir hişyar be. Em ji bo pêvajoya çareseriyê mijul dibin, lê ger tasfiyekirinê bisepînin, wê encamên vê pir giranbin û gunehê wî jî, wê li istûyê Erdogan bimîne, ji ber ku hikumet ew e. Bi vê tasfiyekirinê, ne tenê wê hewl bidin ku tenê PKK çekan berde, her wisa wê hewl bidin ku hemû rêxistin û îradeya ku ji aliyê gel ve hatine afirandin ji holê rakin. Ez dibêjim ku ev pir xeter e.
Ez li vê derê bi rengekî eşkere bangewaziya xwe li birêz Erdogan û birêz Baykal dikim. Ev bi navê min dikare were weşadin jî. Em ne li hemberî prensîbên destpêkê yên komarê ne. Her wisa, em ne li hemberî Mistefa Kemalin jî. Mistefa Kemal damezrînerê vê komarêye. Mistefa Kemal ji bo Kurdan dixwest ku di wîlayetên wan de xweseriyeke berfireh a li ser bingeha hilbijartinan çêbe. Desturabingehîn a 1921 vê yekê digre dest. Kesê vê dixwaze Mistefa Kemal e. Loma em girîngî didin prensîbên destpêkê yên komarê.
Tam li vê derê ez dixwazim vê yekê bêjim. Di rastiyê de ez naxwazim der barê serokwezîr de pir zêde biaxivim. Lê, ev tiştê ku tê kirin di monarşiyêde jî –ku rêveberiya yek kesî ye- û di olîgariyê de jî nikare were kirin. Tu qet girîngî nadî parlementoya ku ji aliyê gel ve hatiye pejirandin. Hûn du kes dirûnin û der barê çarenûsa gel de biryaran didin, bêyî li berçav girtina van hemû îradeyan. Ev dîktatorî ye. Hûn nikarin vê yekê bi min bidin daqurtandin. Hûn nikarin vê yekê bi ti tiştî vebêjin. Erdogan dibêje “xaleke werçerxê ye”, neçar e vê yekê ji gelê xwe re vebêje. Di bin berpirsyariya vê de ye. Tu nikarî bi rêya ne li ber çav girtina hikumet û parlementoya xwe, tu rûnî û biryaran bidî. Ev di diktatoriyan de jî nîn e. Ez texmîn dikim li wê derê çi tê axaftin, ji bo me ne razeke mezin e. Di wê hevdîtinê de kurdan kirin mijara bazariyê. Erdogan kurdan kir mijara bazariyê û got ku tu dikarî li hemberî kurdan operasyonan bikî. Li ser min bazariyan dikin. Weke tê texmîn kirin, ne serbixwene jî. Li vî welatî mirov nikarin pir tiştan têbigihijin. Dema nikaribin têbigihijin û nikaribin çareser jî bikin, nikarin tekoşîneke rast jî bikin.
Em îro jî şans didine aştiyê. Lê ger vê yekê bi awayekî rast nenirxînin, vî tiştî ji bo tasfiyekirinê ji xwe re bikin weke emrazek û dîsa bêjin “vana lewaz dibin, ji hev dikevin, emê wisa wan biperçiqînin, emê wan biqedînin û em ê wan bibînin û tune bikin”; wê demê ez ê jî ji gelê kurd re bêjim “li çareya serê xwe mêzekin, aştî çênabe. ji niha û pê ve ji vê derê tiştekî ku ez karibim bikim nîn e. Di aliyê fizîkî de jî mercên min ne guncav in; di aliyê hiqûqî de jî û siyasî de jî gengaz nîne ku ez ji vê derê rêxistinê rêve bibim. Eger piştî 1’ê Rezberê tu hîn jî bêjî “ez ê biçim li wan bigerim, wan bibînim û tune bikim”, wê demê wê ev şer pêş bikeve. Êdî wê aliyê vê yekê yê bajar, gund, deşt, çiya derveyî sînor û hwd… nemîne. Ez ê ji bo PKKê jî wê demê vî tiştî bêjim: “biryarên xwe bixwe bigrin. Rêxistina we û rêveberiya we heye. Hûn bixwe biryar bidin ka hunê şerekî çawa pêşbixin”.
Ez ji gerîla re jî dibêjim. Eger tu derkevî serî çiyan û nizanibî şer bikî, tu yê bimirî û ji vê yekê jî bi tevahî tu berpirsiyar î. Ev panzdeh sal in ez tekoşînekî aştiyê dikim ku nikare bi Gandhî re were berawirkirin; lê ger nebe, divê hûn jî têkoşîna parastina hebûna xwe û azadiya xwe bikin. Eger h3un nekin, hûnê bimirin. Armanc divê li ser bingeha parastina hebûnên xwe û azadiyên xwe be. Ev êdî ji bo kurdan şerekî hebûnê û xwe parastinê ye.
Ez ê heta dawiya meha tebaxê nexşeya rê diyar bikim. Ez ê vê yekê hem ji hikumetê re hem jî ji PKK’ê re pêşkêş bikim û piştre ez ê xwe vekşînim. Wateya îlahkirina min nîn e, ez ne Xweda me. Apollon heye, xwedayê şer e. Ez Apo me, ne Apollon im. Ez di aliyê siyasî û hiqûqî de ji vê derê nikarim serokatiya pratîkî bikim. Di pêşniyarên xwe yên çareseriyê de, ez ê qada azadiya kurdan nîqaş bikim.
- Ayrıntılar