Rêber APO
Berxwedana pîroz, şerê mey nûvejînê, di Newroza 25. de bi serkeftineke mezin hêza pêşwaziyê raber kir.
Ketina dîrokî a mezin dibe ku bi ketina Med”an re em destpêbikin kî, ew şaristaniyeke Mezopotamyayê bû di pey ketineke 2500 sala şûnde; dibekû tam weke dijberî wê, yani di her saleke wê de sedsalan bibîne ev 25 sal, bi rastî jî, ji nûvejînê û rizgariyê re gelek nêzin. Em tam bikaribin bi fikirin, ji kuderê, em ketine çi rewşê fêhm bikin, divê em çawa bin û dikarin çi bibiryarbikin, em ê bibînin ku ya bi navê jiyanê tê gotin ji mirinê xerabtire. Ger derketineke rast ya mirovahiya me hebe, nasnama me ya bi xakêre yekbûye bi dest girtin, henase kişandina vê, gelek bi sînor jîbe çiqas hêjaye mutlaqa divê were teqdîr kirin. Ji wê wêdetir jî bi minetariyeke mezin herkesê di vê demêde di nava berxwedaniyeke mezinde man, di serîde şehîdê mey Newrozê mezin Mezlûm Doxan an, Zekiye yan, Rahşan an, Ronahi yan, Bêrîvan an, di cewherê Newrozê de bi cihdikin û bi van şehadetên mezin hema her sal di wan serhildanên pîroz de wek îfada wanî dawî “di sala 90 de bi serhildanên Nisêbin, Cizîrê, Şernex, Lîcê, Wan ê û her ku derbas dibe di hemû gund û bajarên Kurdîstanê de belav dibe şehîdên wir jî di cewherê vê Newrozê de bi cih dikin bi vê ve girêdayî em ê bibînin ku fêhm kirina jiyanê bi şêweyekî din û fêhm kirina şer bi şêweyekî din pêwîst dike.
Pêwîste li ser vê 25 sala îsal her tim were seknandin, ders jê werin wergirtin, ger hebe îdayeke mey mirovahiyê, birastî jî em dixwazin li ser van xakên dayik hêza jiyanê bikarbînin, bi dil û vîn dixwazin vê biserbixin, bi rastî jî ev dibin salên xwe ji nûve avakirin, afirandinê û hema hema her tiştê hatiye wendakirin û wenda bûye bi dest xistinê. Em ji fikrekî bipûxte (ozlu) bigrin,heta nefes girtin û sitendinê, di hindir vî şerîde keda herî mezin ya dawî divê hûn bi vê zanebûnê fêhm bikin.
Bi rastî jî di vê watê de PKK; bûyera nûvejîn, bûyera roja nû, bûyera Newrozê ye. Bi hêsanî di vê rojêde me dest bi PKK nekir. Lê di heman demê de ev navdayîna dirist ya mirovên mey ku di tarîbûna herî mezin û tirsnak ya tinebûnê de ye. Jibo xwe sozê “ez ê dirist bim” dayînê ye. Di demekî herî zêde ku nîşaneyên hêviyê tinebe jî, eve ger zêde bawerî jî nede, ger şensekê wêjî nebe gotina “ ez ê, bi vê nasnamê û bi jibo vê sozî bijîm, pêwîst bike şer bikim” cewherê vî kariye. Derveyî vê bi şêweyekî din nabe.
Ez wê rojê wek niha bibîrtînim.Di peytexta dijminde, di pêvajoya ciwantiyeke wenda, bê îda û bi daqurtandinê rûbirû de, hem jî bi hemû baldariya derfetên dagiriyê rûbirû de, di demeke ewqas rewşekî paş ku qet bi pêwendiyê were ne layiq, di rojekî wisa de min ev tercîh kir. Ji jiyana dagiriyê bi hemû derfeta amadekirî re na, ji hêviyên gelek kêm jî be, zêde îmkanê serkeftinê jî nede, ji hêviyê azadiyê re ERÊ. Qismê di navdejî dibe ku bawer nedikirin, dibe ku ji hertiştîre wate bidana lê ji gavekî wisanre wate nehatana dayînde, ma me gavekî wisa bi avêtana ê çibibûna? Di cîhanê de, di dîrokê de dibeku weke wê tinebe. Me ev biryar da. Bi di gotina jî be, bi xaka dayîk, bi nasnama azad, me got ger ê jiyan bibe bila bibe. Û birastî jî em ketin şerê hêviyên mezin.
Ev dîrok, bêguman bi xîtabekê bizimankirin ne gengaze. Mumkunbe ev 25 sal lêhûrîn, lêkolîn kirin, teoriya her ku dere kur dibe derxistina hole, kî di destpêka wêde ev heye, vîneke çawa heye, îfada wê ya siyasî çawaye? Jiyana dixwaze pêşbixe, di zimanê leşkerîde îfada wê çawaye? Çi pêktîne? Bi hemû aliyên wê ne yek xêzkirina bi hezaran daîreyan bi awayekî hîn kûrtir û bi şêweyekî her ku dere bilind dibe ev sal wisa fêhm kirin, bi van salan mezin bûn, bi van salan jinûve avakirin…ew rastiya Rêber’tî ku tê gotin, bûyera tê gotin, PKK ev e. Di navde ma çi tine? Em ji insane wenda bi dest bigrin heta ê xayîn, ji qehremanên bê hempa bidest bigrin heta ê herî keti, ji ê herî xweşik bidest bigrin heta ê herî nexweşik, ji ê herî tirsonek heta ê herî qehreman, ji ê herî zindî heta ê herî mirî heye. Ev sal, ev salên Kurdîstan’ a hemdem; salên derveyî PKK her tiştên xelas bûyî, wek çarenûsa dawî ku nav bixwe nemaye de ger ê mirovatiyeke me hebe , nasnama me jiyan bike, ger rizgariya me gengaz be,berî hertiştî ev tevger cihê nîqaşa vêye ku dibêje werin em nîqaş bikin.Ger mumkunbe piştî biryara em bighênê û jê wêdetir xwe gîhandina vîna mezin, ev tevgera ku dibêje ma em dikarin jibo vê rêya şerekî bidin vekirinê ye.
Bi van salan re ewqas bi vîneke mezin em hatin girêdan ku, pevçûnên wê nefes bi nefes, ewqas bi nakok, ewqas bi hêrs, ewqas bi kîn dibe ku bi qasî vê jî bo hindeka çûyîna wan ewqasî bêwate bû hatina wan jî wek çûyîna wan wenda û bêwate bû.
Eve hemû hêrsê gelekî diwerimînin. Lê tişt nabe, an jî ger werimandina hêrsê veneguhere hindek xeyalan dibe destpêka şerekî baş. Ez vê tenê ji pêvendîdarên partiyê ên rastî re dibêjim. Jibo ên dijber jî dibêjim. Di şerde asteke bi wate derxistina hole jî pêşketineke. Ez ê çibikim? We bi koletiya xwe serkeftin qezenc kiriye. Li gor min eve kêr tiştekî nayê. Ez ê çibikim ku, we dijmin di hembêza xwe de xwedî kiriye. We xwe PKK yî hesibandiye. Ez nikarim we tiştekî bihesibînim. Û lakîn we gule teqandiye, îsyan kiriye. Jibo min tiştekî îfade nake. Heta hindek serkeftinên we hene ti hêjayên vê jî nine. Jiber, bi kîjan jiyanê re têkildare, berbi kîjan jiyanê ve dibe, ew kes bixwe çawa tê avakirin ev hîn girîngtire. Ev sal di heman demêde fêhmkirina PKK di vê watêde ye. Eşkerekirina we, hûn kesayetên çi û kêne? Di pey çi, jiyanek çawa de ne? Ev derxistina hole, ji rizgariyê hêjatire an jî, jibo rizgariyê berî hertiştî ya pêwîste. Nûvejîn bi jana vêy bi êş bûye. Ez bawer nakim ku hûn tam zayîne an jî ger zayînek hebe bawer nakim rast mezin bûne. Gûmanê min hene. Lê gûmanên başin. Mînak derdikevin her roj. Di qilix û qelafet de, di jin û zilamde, di kevn û nude eve derxistina hole gelek baş dibe. Yani divirde êdî insanê veşartî namîne. Dijmin jî, dost jî, rêheval û xayîn jî çiqas derkeve hole ewqas baş dibe.
Çîye Newroz?
Kulîlka derdikeve rûyê royê ye,
Sekna jiyanê ye,
Vekirina rengarengiya xwezayê ye,
Xwîn dayîna hemû rehên jiyanê ye,
Vaye PKK jî wisa ye.
Bi rastî jî PKK partiya Newrozê ye. Partiya xwîna berbi jiyanê dimeşe ye. Ger jibo nûvejînê di xwezaya wêde tiştek hebe lêgera ew şînkirinê, gul vekirinê ye. Lê wekîdin jî di van rojên Newrozan de bahozên gelek hişt diweşin jî hene. Ên ku carna kulîlka bixwe di qelînin, ew nebatên bi îdaya fêkî afirandinê dişewitînin, ma ew di hindirê me de nînin? Hene! Ma em kêm dibin bingehên şewitandina van tova. Em kêm di qelînin? PKK, bûyîna PKK a newrozê çiqas di cihde ye? Çiqas bi jiyanî ye, çiqas ravedare! Rastî weke ya heyî pejirandin hîn rastire. Me hertim bi vê bawer kir. Gotina herî dawî me wisa got, ti qanûn ne di ser hêza qanûna “jiyana azad” de ye.
Hêz û qanûna herî mezin, qanûna jiyana azad e. Wê demê xalên zagona T.C. qanûnên zagona wê, herî zêde komarek wisaye. Yekîtî û bihevrebûn nayê nîqaş kirin. Vana hemûyan jibo me dibêje. Çiye ev? Hûnê jiyan nekin. Yani ji qanûna herî mezin qanûna jiyana azad re cih nine. Me jî bi derketina xwey destpêkê re eksî vê got. Qanûna herî mezin qanûna vîna jiyana azad e. Ger ê bi serketin ne di hemû aliyan de be jî wisaye.
Ev qanûn, ê dibêjin qanûnê mirinê herî bihêzin û her roj bi bikaranîna van qanûna xwîn didin verişandin,bi qasî van qanûnên eşkere ê dijmin, yadin jî qanûnên xayîna ku qet azadiyê nasnakin, wekîdin jî hin qanûnên kesên nebûne ê xwe, nasnekirina xwe, ne xwediyê rêgez û vîna azad ê kof wenda, ê meymûna, qanûnên bûkalemûna jî hene. Ew qanûnên gelek caran tên gotin pîrozin lê gelek şêlo û nayên rastiyê ne. Jixwe wan bixwe jî bi van qanûnên xwe gelek bawer kirin. Her wiha sê damezrênerê qanûna derket hole.
-Qanûna eşkere a qetliyama.
-Qanûna xayîna
-Qanûna ketiya a bûkalemûna.
Ev li pêşberî mebûn. Me jî got “ê qanûna jiyana azad hebe”. Û me ev qanûn dextî van salan kir. Em dibînin ku ev qanûn ya herî bihêze. Bi taybet ew qanûna TC. Ku digot “qet ti kes nikare nêz bibe, ên nêz bibin ji serîde tên jêkirin” wek zirxekê xwe dorpêç kiribû me tenê kun kir, perçe perçe kir. Ya xayînan jî wisa. Ewên kes nikaribûn nêzî wan bibûna, ew qanûn me li serê wan kir bela. Di rewşeke belengaz de ne. Min derxist holê ku ew kesayetên wan ne hêjayî sipihekêye (bît). Ew kurmikên wanî di hindir dara jiyanê de êdî bi van qanûnên xwe em perîşan dikin. Ev xebatên xweşikin. Ji jiyana azadre zelalî qezenckirine.
Ji çaxa ez heme min bi gotinên xemilî xal bi xal qanûn rêz nekir. Di mezopotamyayê de qanûnên Hamûrabî jî hene. Tê zanîn Asûr qanûnên seretayî danîne. Qanûnên tirsnakin. Û di dîrokê de qanûn di van xakan de zan. Bingehên yekem divirde hat avêtin. Bi nave desthilatdara, bi navê şaristaniyê. Lê bi rastî jî yek jî şervanên azadiyê hebûn di van xakan de. Bi têkçûn û hilweşandina koletiyê, ya Asûran re ne tenê jibo Kurda, jibo hemû gelan, gelê Asûr jî dinav de azadî destpê kir. Di vê watê de mezopotamya warê azadiyê, dîroka azadiyê ye. Ji Kawayê Hesinkar, heta Mezlûm Doxana şervanên wêy gelek zadegan (soylu) hene. Cardin em ji Mensûrê Xelac bigrin heta Pîr Sultanan, ji Nesîmiyê ku li Sêwasê hat şewitandin hemû şervanên azadiyê yên vê xakê bûn. Lê bi rastî jî di şexsê serwerên TC. De hin qanûnên bê rehm ku xwe tînin ziman jî hene. Ev dinava şerekî mezin de ne. Me di nava vî şerî de cihê xwe baş eşkere kir. Di aliyê berxwedaniya gelan de cih girtin, ev girêdana bi qanûnê azadiyê bi xwe bû. Girêdana bi mirovahiyê re, bi jiyana azad re, bi dîroka azadiyê re. Wan şahidiya van girêdana di vê derguşa mirovahiyê de kirine.
Jibo me gelek baldar hat û em anîn heta roja îro. Em bextiyarin, di nava pîrozkirina bextiyariyê de ne. Dema me destpêkir jî gotibû; “jivir şûnde her roj Newroz e. Di van 25 salan de bi rastî jî hemû dem bi Newroz bûn. Sozê me ev bû. Me binpê nekir. Lê êş û êşkenceyên zaliman dext dikirin hebûn. Şewat û qelandinên wan hebûn. Gelek însan şewitandin. Bi her şêweyên teknîk, çek, êşkenceyan şewitandin. Vaye dilê me dibêje ku,ê çawa xwedî derketinek li wanê hatin şewitandin re bibe. Çawa werin bibîranîn? PKK hêza vê ya tolhildanê ye. Zekiye, Zîlan, Ronahî dibin şehîdên mezin ên vê rojê, ya rastî tam jî jibo gîhandina pirsa “jiyana azad çawa ye” dibin bersiva herî mezin bi van wesiyet û gotinên xwe.
Ji 8 Ê Adarê Ta 21 Ê Adarê Dixwazim Bibim Pireyek Ji Agir
Sema Yuce; ev mîlîtana jin a hêja, di şeva Newrozê 21 ê adarê de li hember wî kesayeta bi hevkariyeke lanet xwe sipartiye dijmin wek çalakiyekê xwe şewitandiye û piştî têkoşîneke demdirêj di roja 17 hezîranê de nefesa xwe ya dawî daye. Çalakiyek qehremaniyê ye. Di vê dîrokêde rêheval Fikrî Baygeldî jî bi biranîna vê hevalê re girêdayî bi wê şêweyê çalakiyek saz kiriye û lê xwedî derketiye. Bêgûman ev çalekiyên pêwîste li ser werin kûrbûn û encama jê derxistinê ne. Bi vîna xwe, hêz û bêhêziya xwe di agirde şûştin, paqijî û qirêjbûna xwe bi agir jihev derxistin, zelalkirin jî em dikarin binirxînin.
Me jî Sema naskir. Di qada me de perwerdeyek dîtibû. Bawerim wê demê nave wê Serhildan bû û rihekî dayîmî ê serhildana jiyan dikir. Eşkere kesayetek ser natewîne, serhildêre, her ku diçe dixwaze xwe biwatetir bike. Xwedî gelek name û nirxandina ye.
Heman kesayetek bi şêweya kesayeta Zîlan e. Di çalakiya xwe de bihêze, aliyên wêy xweşik zêtetirîn hene. Li hember kêmasiyên hindirên ê rêxistinê hêrsa wê mezine. Li hember îxanet û dijmin hertim bi hêrse. Ji hêrsê wêdetir, kesayetekî her dayîm ya şer heye. Jiyana girtîgehê girîngiyeke mezintir bixwere tine, jibo xwe ji vê rewşa asayî derxe bawerim gelek dagirtî jiyan kir. Em nabêjin ewqasî deyax kir. Bi wê re ewqasî şer kir, şerê xwe gîhand asta lutkeyê. Di vê watêde jibo berxwendaniya zindanan jî têqûze ku mînake. Ji pirsa “çawa jiyankirinê” re têqûz bersive.
Xwesteka xebata mezin kirin, mezin fikirandin, xwesteka jiyanê bê nîqaşe. Bi qasî azweriya jiyana mezin, pekrewaniya berdêla vê ya şerê heta dawiyê dana berçav jî pêşkêş dike. Ti carî firsenda bêked, erzan û binexweşî jiyan kirinê jixwere û bi derdora xwere nade naskirin. Ev zanebûn û ronahibûna wê têra hemû lewaziyên ji çavkaniyê civakê tên derbaskirinê kiriye. Bêzarbûn nine, eksî vê nebikaranîna derfetên mezin ên azadiyê, nebikaranîna van derfetan jibo xwe gelek hers dibîne. Bêrîkirina wêy herî mezin ev derfet bi destxistin û şerkirine. Wek di rastiyên gelek şehadetan de heye, di rastiya vê şehîda me de jî, rexmî azweriya wê mezine êşa dinavbera pêkanîna vê de, rastiya trajîk mijara gotinê ye. Ev nakokî neçareserkirin, sedema vê çalekiyê ya yekemîne. Encama bingehîn em derxin; bi derfetên azadiyê nirxê şer mitlaqa teqdîr kirin û encamên trajîk negirtine. Çalekî bixwe vê emir dike. Xwesteka herî hêja, xwedî qadên şerê azadiyê bûyîne.
Dibêje; “vî agirî netefînin”. Ma wêrekiyeke jivê mezintir, fedakariyeke mezintir hey e?
Emrê herî mezin, mezinbûna fikir di asta hest de ya cirûska rêgeza raste. Kesayeta di leza tîrêjêde lez û bi enerjiyê dagirtiye. Em dixebitin vê avabikin. Ez van jibo vê dibêjim; ez hindeka jiwe jibo partîbûnê gelek bi xwestek dibînim, xwedî xwesteka artêşbûnê, bimerebûnê mezin dibînim. Lê ez jî neçarim danasîna wê bikim.
Tenê pêdiviyên wê rave dikim. Tercîh ya we ye. Di partîbûnê de tengavî nine. Di artêşbûnê de hevdû zor kirin nine. Lê cardin pêvedikim (vurgulamak). Şêweyê fikrandina di nav me de, pêkanîna lezê di eyara leza ronahiyê de ye. Gotina “ ez nefikirîm, ne axifîm, min nekir” dijî vê rêgezê ketine. Dijî rêgeza xebata Rêber’tî ketine. Jiber divirde xebata leşkerî û polîtîk di leza ronahiyêde dixebite, yani sînorê pêkanînê herî dawiye. Taybetmendiyeke ronahiyê din heye. Bi şewate, ronahiye. Lazime wisa bibe. Hûnê bibêjin ev şêweyekî heta niha zêde nehatiye bikaranînê ye. Lê koletiya em jiyan dikin jî, di ti deverên dinde bikar nehatiye. Li hember vê koletiyê encax ev şêwe dikare bibe bersiveke bi bandor. Wekî din çare nine. Min hemû pirtûkên mirovahiyê lêkola, encama çare eve dît. Lazime hûn fêhmker bin. Ligor min azwerîbûna vê nayê astengkirin. An jî encama jêhêz ketinê, ji qewet ketinê nabe azadî. Tercîha wê nabe. Jixwe lazime em di leza ronahiyêde bibezin. Di ronahiya wê ya bi şewat de bijîn. Ma ev tercîhkirina me tawane? Na! Me ya herî pêwîst pêk anî û hîn jî dibe. Tam eksî vê ne şer, ne jiyan bêy vê nabe. Dijminê eniya dijber wa dihesibîne di dest de teknîka herî dawî, bi şeklûşemala xwe, bi hejmara xwe ya zêde, bi emr û zagona xwe ya bingehîn tên serme. Hatin jî. Ev 25 salin tên. Ewqas sal derbas bûn fermî û fiîlî. Lê encam di holêde ye.
Jibo artêşê jî çend tiştan bibêjim. Sozên şehîda emrê bingehîne. Gerîlayê heqîqî Egîd’e û ew hest û gotinên wî ên xweşik jibo me emrin. Di hemûyan de heye. Di Zîlan de jî wisaye. Ew gotin hemû jibo me emrin û jixwe baş meşiyan. Ya girîng ne zêde biserkeftinbûna wan, yek jî be encama serkeftina wan e. Em ê wê bikarbînin. Keçik jî, zilam jî, xort jî ê vê pêkbînin. Derveyî vê ketina nav vê artêşê nabe. Sonda vê artêşê ev herdû navin. Hêza we hebe, hûnê pêwîstiyên van bicih bînin, sonda xwe bidin. Ev gotin sozin, emrin yek rûpel bese jibo şer, jibo kêmasî nekirinê.
Êdî hûnê vana fêhm bikin. Hûn karê artêşê zêde dixwazin. Min jiwere xebata partiyê vegot. Mezlûm tê wata partiyê. Kemal, Xeyrî bi hezaran şehîdên mezin hene. Ew mîlîtanin. Ez bixwe jî berdevkekî wanim. Sibe çi jimin were nediyare, heta niha min berdevkî kir. Artêş eve. Di jinde Zîlan di zilam de Mehsûm’e. Ew gavên yekemin, gavên dawiyê ne. An jî gavên em ê bi hevdûre bavêjin bixwe ne. Divirde ti aliyekî neyê fêhmikirin tine ye.
Ev bû pêşwaziyek Newrozê ya xweşik. Hûn gelek bi sihûdin. Şagirtên mey vê dibistanê û di rastiya rojhilata navînde bi rastîjî em li ser bingehê konferansek mezin xwe dighînin ronahî, biryariyê. Di van biryaran de şewatê jî hîs dikin. Yekbûna wisa bi Newrozê re di cihdeye. Jixwe bi biryar, berpirsiyarî û bi rastî jî bi ronahiya van nirxandina hûn dikarin bi îdayeke mezin hemû firsendê jiyanê bi dest bigrin û di her alîde bi ser bikevin. Ev rastiya Newrozê bixwe bese ku we bibe berbi serkeftinê. Careke din baweriya xwe divê derbarê de biziman dikim. Careke din silav dikim!
Di vê bingehêde vê Newroza bi şens, şeref, serfiraz NEWROZA PKK yî ya 25 li hemû têkoşervanên partiyê, gelê me pîroz dikim. Silav dikim û heskirinê xwe pêşkêş dikim.
21 Adar1998
- Ayrıntılar
Abdullah Ocalan
10ê Sibatê 2010
Komcivakan Baweriyan (İnançlar Çalıştayı) çêbûye. Ya giring ew e ku van xebatan têkevin pratikê. Ev xebat dikare bibe sazî û navenda wê dibe ku Amed yan jî Mêrdîn be. Ya giring ew e ku karibin bi berdewamî bixebitin, bi awaye ku karibin çareseriyên pratîk ji pirsgirêkên rojane re bibînin. Di rastî de, ez vê yekê ji bo tevahiya Kongreya Civaka Demokratîk dibejim. Divê mantiqê wê yê bingehîn ev be; pratîkbûn û kirina xebatên pratîk ew e ku mirov karibê bi vî rengî ji pirsgirêkan re bibe çareserî. Min vê yekê bi caran anî ziman. Vayê min ji nûçeyan bihist: li Semsurê (Adıyaman) keçikek bi navê Medîne, bi zindî binax kirinê, ev tiştekî pir bi xof e. Di rastî de ya ku hatiye binaxkirin ne tenê ew e, lê di kesayetiya wê de tevahiya jinan hatine binaxkirin, em hemû hatine binaxkirin. Li gorî feraseta İslamiyetê jî wisa yê; kuştina yek kesek, weke kuştina herkesî tê pejirandin. Gelek pirsgirêkên civakî yên weke vê hene, ku pewîst e bêne çareserkirin. Divê bi van pirsgirêkan re pêwêndîdar (eleqedar) bin.
Min digot komunalizma demokratîk. Yan jî dikare jê rê bê gotin demokrasiya komunan. Di mantiqê vê de ev heye; divê komunên biçûçik çêbikin û bi vî rengî tevahiya civakê were rêxistinkirin. Divê heya tepeyê herî jorîn ev wisa werê honandin (örmek). Ji bo mînak, ma li gundekî çend heb mirovên demokrat ên durust, nînin? Wê vana bên cem hevdû û komunek ava bikin. Wê biryarên hevbeş bigrin û ji tevahiya pirsgirêkan re li çareseriyên hevbeş bigerin. Di heman demê de li taxên li bajaran jî wê komunên bi vî awayî bêne çêkirin û wê vana heya herî jorîn wisa biçin. Çima vê yekê tênagîhijin? Baş godariya min bikin, min baş têbigihîjin û min baş vebêjin. Nexwe, ezê hêrs bibim. Armanca KCD (DTK) a li Amedê ev e. Divê van komunan tavilê bêne çêkirin. Gelê me ji vê re amade ye. Bi hezaran gund û bi dehan şaredarî hene. Divê van derfetan bêne bikaranîn. Ji bo mînak mirov dikare li Amedê bi vî rengî bi sedan komunan ava bike. Bûyîna wan a li girtigehan, nayê wateya ku wê nikaribin tiştek bikin. Bila moralên xwe bilind bigrin. Ez silavên xwe ji wan re radigihînim.
Binêrin, pêwîst e mirov xalekê ji hev veqekîne: KCD (DTK) cewaz e, PAD (BDP) cewaz e. Lê ti pêwendiya KCKê bi vana re nîne. Rêxistingeriya KCK cewaz e. KCK xwe li çiya bi rêxistin kiriye; dikare xwe li bajaran ji bi rêxistin bike. Pêwîst e bi PAD re lê heman herêman xwe bi rêxistin bikin, dibe ku wisa be, lê ev, wê rastiyê naguherîne ku pêkhateyên (yapılanma) bi temamî cewaz in. KCK xwe li çar perçeyan bi rêxistin kiriye. Yekeyên (birim) KCKê bi xwe hene. Vayê yekeyeke wê li Mexmûrê heye, lê divê misoger KCK, KCD û PAD bi hevdû re neyên têkelkirin. PAD ne nîçika (uzantı) legal a ti kesî ye. Divê vêya bi eşkereyî bêjin. Divê bejin “em ne dijminên wan in, lê ti têkiliya me bi wan re nîne” û ev wisa ye.
Kongreya Civaka Demokratîk, ji bo ku gelê Kurd weke komunal bi rexistin bike, heye. Xebateke legal e. Divê êdî girîngiya pêwîst ji vê xebatê re were dayîn. PAD jî partiyeke Tirkiyê ye. Ev, bi rastî jî wisa ye û divê wisa be. Divê Ev, ne tenê ji ber ku pêwîst e wisa be, lê ji ber ku em ji dil û can bawer dikin ku rast e û em dizanin ku wekî din çare nine, wisa ye. Her wisa ji ber ku em dizanin ku tekane rêya rast ev e, wisa ye. Ev pir girîng e. Divê PAD tevahiya xebatên xwe li gorî vê yekê bike. Ez Çepgiran tênagihîjim. Divê êdî werin ser xwe. Çepgir hîn jî nekarîn têw kuştina Mistefa Suphiyan a di 1920an de jî ronî bikin û zelal bikin. Çep hîn jî di bin bandora vê darbeyê de ye. Divê edî xwe rizgar bike. Pêdiviya Tirkiyê bi vê alternatîvê heye. Lê divê van hevalên li çepgir êdî ji nivîsan wêdetir, bere xwe bidin pratîkê jî û gel birêxistin bikin. Ez tênagihîjim: ma wê vana heya ebediyetê tenê wisa binivîsînin? Ev sî sal in ku dinivîsînin û dişêwînin (çizmek), lê hîn jî tiştekî şênber (somut) nine. Çima xebatên xwe venaguherînên pratîkek, tevgerek û partiyekê? Mahîr Çayanan û Denîz Gezmîşan tewş jiyana xwe wenda nekirin. Ew rêhevalên min jî bûn. Divê xwedî li bîranînên wan were derketin, vayê ez dilsozî van bîranînan mam û ev çil sal in ku ez di nava tevgera sosyalist de tekoşîn dikim. Min tim got ku ez ji Mahîr bibandor bûm. Eger Mahîr nebûya, ez û hevalên xwe jî nedibûn. Eger ez nebûma, PKK nedibû. Eger PKK nebûya, PCD (DTP) û PAD (BDP) nedibû. Ango vana hemû hevdû diafirînin; van tevgeran girêdayî hevdû ne û ji heman mîrasên tê. Îbrahîm Kaypakkaya jî dîsa wisa ye. Wî jî dixwest ku wisa be. Ez ji hevalê TÎKKOyî yê li vê derê re jî vedibêjim, em van mijaran niqaş dikin. Her wisa ez wan pêvajoyên neyînî jî, ku di dema bihurî de di nava Dev-Yol de çêbûn, dizanim.
Divê ev jî paradîgmaya me ya bingehîn be. Paradîgmaya me jî ev e: ku gel, bi awayê komunan ji binkeya (taban) herî jêrîn heya tepeyê herî jorîn, li her derê were rêxistinkirin. Divê ev bi rengekî wisa were çêkirin ku ji pêdiviyên pratîk û rojane re çareserî hilberîne (üretmek). Em dikarin sosyalîzmê encax bi vî rengî têxin jiyanê. Komuna Parîsê cerbandineke baş bû, lê nekarî bihata tegihîştin. Eger serkeftîbûya, wê mirov karîbûya xwe gihandiba sosyalîzma ku Marks jî wê weke hedef danîbû pêşiya xwe. Lê, pişt re feraseta sosyalîzma bi destê dewletê zal (hakîm) bû. Lê belê sosyalîzma dewletê nabe, dewlet nabe sosyalîst, lê civak dibe sosyalîst. Divê em civakê bikin sosyalîst. Loma em dibêjin Civaka Demokratîk. Em Marks tam tênagihîjin. Di rastî de ew jî dibêje ku gengaz nîne ku dewleta sosyalîst hebe. Divê mijarê de tespîta rast kiribû, lê Lenîn divê mijarê de ket nava şaşitiyê. Şaşitiya ku kete navê ew bû ku digot dikare bi destê dîktadoriya proletarya û dewlet-netewê sosyalîzm were pêkanîn. Dewlet-netew di rastî de têgîneke (kavram) du sed salî ye. Şoreşa Fransî di rastî de li ser bingeha demokratîk pêş ket, lê pişt re bi destêwerdana jakobenan bi dewlet-netew bi dawî bû. Têgînên wêke dewlet û wêlat, dema em dîroka mirovahiyê re berawir (karşılaştırma) bikin, têgînên pir nû ne. Divê mirov êdî têgînên dewlet û welat ji pîrozbûyînê derxînê. Divê, ne ku mirov ji bo van têgînan bin, lê van têgînan ji bo mirovan bin. Ji ber vê sedemê, em dibêjin ‘welatê demokratîk’.
Paradîgmaya MHP û CHP faşîzma netewgir, laîkperest û netewperest e. Li milê din, paradîgmaya AKPê paradîgmayeke netewperest-Îslamgir e. Xala ku vana Tirkiyê anînê, li holê ye. Divê li hemberî vana welatê demokratîk, netewa demokratîk û komara demokratîk esas were girtin. Di rastî de demokratê dewletê jî nabe, demokrasî ji bo gel e. Gel li hemberî dewletê tekoşîna ji bo demokrasî û mafan pêş dixe. Eger demokrasî nebe, sosyalîzm û komunîzm jî nabin. Troçkî jî, di dema şerê navxweyî yê piştî Şoreşa Cotmehê ya 1917 de, digot ku ew wisa nabe. Bakûnîn û Prûdon û ew jî hîn berîya wê digotin ku ev rê şaş e. Piştî ji hevketina Sovyetan, rewşa ku gel ketiye navê, li holê ye. Hûn Çînê jî dibinin, kapîtalîzma DYE xwedî dike. Di vê tekoşîna ji bo sosyalîzmê û şoreşan de heya roja îro bi milyonan mirovan jîyana xwe wenda kirine; lê xala em hatinê de, mixabin çepa klasîk têk çû û wenda kir. Divê sedemên vê yekê baş bêne tehlîlkirin. Pêwîst e êdî vê yekê baş were tegihîştin û mirov li derdora paradîgmaya nû, ku min qala wê kir, were cem hevdû. Vayê li Emerîkaya Başûr jî di vê wateyê de pêşketinên erênî hene. Li Tirkiyê dorhêl (ortam) û merc guncav in. Eger tevahiya beşên çep, demokrat, sosyalîst, lîberal û heya beşên oldar ên samîmî yên demokrat karibin li derdora vê paradîgmayê bêne cem hevdû, dikarin bi milyonan kesan têxin nava liv û tevgerê pir jî sefkeftî bin. Divê çep di mijara metafizîkê de hinekî din nerme (esnek) be. Girêdayî bi vê yeke, li holê ye ka rola exlaq a di jiyana civakî de çiqas girîng e. Rêjeya (oran) bêkariyê pir belave (yaygın) ye; bi sed hezaran û bi milyonan mirov bêkar in. Vayê rewşa karkerên tekelê li holê ye, tekoşîna ji bo mafan didin.
Tekoşîna hevbeş êdî jênerevîn (kaçınılmaz) e û bi qasî nan û av pêwîst e. Ji bo çepgiran dibejîm. Ne neçar (mecbur) in ku di nava PAD de cî bigirin, dikarin xebatên xwe jî bidin meşandin, lê neçariyek e ku mirov bi awayê partiya sîwan, yan jî bê şêweya platformeke hevbeş were cem hevdû.
Ez dubare dikim: PAD (BDP) partiya Tirkiyê ye û wê wisa be. Tirkiyeyîbûna Partiya Aştiya Demokratîk, ji bo Tirkiye di girîngiya jiyanî de ye. Weke min got, hevalên li alî çepê dikarin xebatên xwe bidin meşandin, lê divê teqez (mutlaka) karibin li derdora partiyeke sîwan werin cem hevdû; heta ev pêkhateya ku hûn qala wê dikin, wê bibe partiyeke sîwan, her wisa wê xebatên dîtir ên dirûbî (benzer) vêya jî çêbin, hemû dikarin bêne biyekkirin. Weke min got misilmanên demokrat ên samîmî jî dikarin di nava van xebatan de cî bigrin.
Ez silav, rêz û heskirinên xwe radigihînim bo gelên me yên li Amed, Wan, Êlih (Batman), Sêrt, Antalya, Aydin û yên li navçeya Akdenîz a Mêrsînê.
Dema em dikevin 12. Salvegera komployê, ez dikarim vana diyar bikim: çava ku di salên 1920 de û berîya wê di salên 1915 de pêşî destek dan Ermeniyan, wan dane pêş û paşê bûn sedem kû ji Anatolya bi tevahî tesfiyê bibin; bi heman rengî çawa ku Yewnan pêşî hatin destekkirin û paşê ji Anatolya bi tevahî hatin tesfiyekirin; bi komploya ku di 15ê Sibata 1999 de hat pêkanîn, tişta nîhayî ku li hemberî Kurdan jî ji xwe re kirin armanc, ev bû. Pişt re komunîst û muxalifên din jî ji Tirkiyê hatin tesfiyekirin û bi vî rengî Tirkiye hate kirin dewletek bi temamî xwedî taybetmendiyên ku dewletên kapîtalîst ên Rojavayî dixwazin û ku guncav e li gel armanca wan. Ev tespiteke girîng e. Pêwîst e Çep jî êdî vê tespîtê bike. Ew darbeya ku Çepgiran bi tesfiyebûyîna Mistefa Suphî re girt û hîn jî didome, ne serbixwe ye ji vê yekê. Hîn jî kesên rasteqîn ku li pey bûyera Mistefa Suphî cî girtine, ne hatine derxistin hole. Vaye malbatên ku xizmên xwe hunda kirine, hatin cem hevdû. Mebesta min malbetên ku di doza Xirant Dînk de hatin cem hevdû ye.
Di nava wan de xizmên Sebahadîn Elî jî hene, dixwazin ku kujer (katil) ên rasteqîn werin derxistin holê. Pêwîst e vê yekê were birin heya Mistefa Suphîyan û vê kuştinê jî were ronîkirin. Ji ber vê yekê min Komîsyona Dadê û Lêkolînan Rastiyan pêşniyar kir. Gelek karên ku pêwîst e vê komîsyonê bike, hene. Wê ev teqez (mutlaka) çêbibe û hatina cem hev a van malbatan jî destpêkek e û pêvajo despê kiriye. Bi vî rengî tevahiya kuştinên kiryarên wan ne diyar, dikarin bêne ronîkirin. A ku bi komployê dihat armanc kirin, sê tişt bûn. Di gerew (berdêl) a radestiya min û tesfiyeya PKKê de, çawa ku di salên 1920 an de dewleta Tirkiyê bi xwe ve girê dan, wê li Başûr jî pêşiya pekhateyeke siyasî ya Kurd a bi wan ve girêdayî hatiba vekirin ku ji bin venêran (denetim) û kontrola wan derneketa û ev bi qismî pêkhat. Wêkî din, li Qibrîsê soz hatibû dayîn bo Yewnanîstanê. Her wisa sozên ku hatibûn dayîn bo dewleta biçûk a Ermenî hebûn. Wê vana bi Tirkiyê bidana pejirandin, lê ti yek ji vana pêk nehat.
Ez ji vê derê êdî dikarim mizgînê bidim gelê me. Dema em dikevin 12. Salvegera komployê, ev komplo vala hatiye derxistin. Ev misoger hatiye têgihîştin. Vê yekê, bi helwesta min a bisebr a li vêderê û bi hewldana hevbeş a gelê me pêk hatiye. Em vêya êdî dikarin ji gelêmê re bi eşkereyî diyar bikin: em biser ketin ku em komployê vala derxin. Çawa ku min ji bo vê yekê 11 salan li ber xwe da, ezê di sala 12. de jî dîsa bi heman awayî berdewam bikim li ber xwe bidim. Tevî vê komployê û tevahiya hewldanên ji bo tesfiyekirinê, di encam de tevgerame û gelê me, bi awayekî xurtbûyî derketiye.
Bijare (tercih) ya ku AKP di dema pêş de bike, girîng e. Yan wê li alî demokrasiya rasteqîn cî bigre û tevlî wan ve, wê tevahiya Tirkiyê –Kurd, Tirk, Elewî, Ermenî, Çerkez û wekî vana, ez qet cûdahî nakim- biser bikevin; yan jî wê li aliye CHP û MHP, ango wê li aliyê înkarker ê netewgir (ulusalcı) û netewperest (milliyetçi) cî bigre û bi vî rengî dîsa di tesfiyekirinê de pêdagerî (ısrar) bike û ev jî wê bibe sedema şerekî bixof (korkunç) û wendakirina Tirkiyê. Ez vana weke tespît dibêjim.
Hiseyn Çelîk di daxuyanîya xwe de “yan emê vê pêvajoya vebûnê heya dawî bibin, yan jî wê ev pêvajo me biqedîne” got. Girîng e ku vê yekê tebigihîjin. Her wisa girîng e ku birêz Serokwezîr jî vê mijarê baş tebigihîje.
Ji herkesî re silav
Rojbaş
- Ayrıntılar
Abdullah Ocalan
24ê Sibata 2010
Ne karekî hêsane ku mirov bikeve dozê, gelek zehmetiyên ku bi xwe re tîne hene, zehmetiyên jiyanê bi xwe hene. Ez dibihîsim, dişopînim, bêkariyeke pir tirsnak heye. Ciwanên mezûnê zanîngehê li koşeyên qehwexaneyan de jiyanê diqedînin, nizanin ka wê çi bikin. Kapîtalîzm wisa ye, mirovan diqedîne. Ez dizanim ku hîn hevalên me yên cixarê vedixwin hene. Divê mirov bi kapîtalîzmê nexape. Li gorî min kalbûn bi mejî ve girêdayî ye. Divê hişê mirov xurt be. Zihîn çi qas xurt be wê beden jî ew qas zindî bimîne. Vana tiştên ku bi hev û din re giredayî ne. Eger hiş xurt nebe, sîstemê baş tehlîl nekiribe wê beden jî zû hilweşe. Dîtina rastiyê di sîstema kapîtalîst de û şîrovekirina rastiyê bi awayekî rast pir zehmet e, kes ji rê derdixe. Kesayeta ku ji rê derketibe jî, tê wê rewşê ku êdî nikare ti tiştekî bike.
Pêşketin di bin kontrola DYE de pêşdikevin. Vaye hun wê tişta balyoz dibînin. Vana dîn bûne. Qala bombekirina mizgeftan dikin. Dînîtiyeke tam e. Plan kirine ku Kurdan jî bi temamî tune bikin, Kurd xistine şûna Yewnanan, hizirîne ku wê weke Yewnanan wan sirgûn bikin. Plan kirine ku ew qas kesan sirgûn bikin û bikujin. Vêya tişteke tirsnak e. Ew ramana min a bi salan a li vê derê piştrast dibe ku pêwîst dike Kemalîzm ji nû ve were nirxandin. Min gotibû ku wê Tirkiye nikaribe bi rewşa xwe ya heyî ve bidome. Vana niha baştir têne têgihiştin. Vana hizirîne û xeyal kirine ku wê NATO jî destekê bide van planên wan ên tirsnak. Lê NATO jî destekê nade ew qas komkujiyan. Dînîtiya vê ramanê û planê li holê ye, lê ji ber carekî ketine nava vî karî, êdî nema dikarin ji navê derbikevin. Emerîka jî vê yekê napejirîne. Ji xwe Velî Kuçuk wana berî vê tasfiye bûn. Plana Balyoz hinekî din cewaztir e ji Ergenekonê. Ji ber DYE dît ku wê kar nikaribe êdî bi vana re bimeşin, Serokwezîr tangav kir daku vana tasfiye bike. Ji xwe Başbûg jî hişyar kirine. Ji wî re jî gotine wê nikaribe bi vî rengî were berdewamkirin. Niha vana tasfiye dibin. Li milekî CHP, MHP û Kemalîstên di nava artêşê de, hîn rastir bermayiyên îtîhatgir, dibin beşên ku alîgirên komkujiya netewgir in. Li milê din beşa kevnaparêz (muhafazakar) e ku AKP tê de ye. Ya sêyemîn jî ew xeta demokratîk e ku em û demokrat nûneriya wê dikin. Rewşa li Tirkiyê niha rewşeke tam a gengeşî (kargaşa) ye. Li aliyekî beşa netewgir a sext (katı), hêza vana ne kêm e. Min ji nûçeyan bihîst ku Çetîn Dogan di kêliya dawiye de plan kiriye ku bireve Meksîkayê. Bedredîn Dalan wana jî di nava xebatê de ne, beşa rastgir a Îsraîlê jî destekê dide wan. Neo-conên ku beşa herî tuj a Emerîka ye destekê dide vana. Netenyahu wana jî yên li Îsraîlê destekê dide AKPê. Li milê din jî AKP û Fethullah hene. Di rastiyê de ne tam Fethullah e jî. Gelek cemeat hene, bi awayê organîzasyonekî ne. Li aliyê din jî tevgera Kurd heye. Li ser tevgera Kurd gelek lîstok hatin lîstin, hewl hate dayîn ku were tasfiyekirin. Lê belê çi bû? Gel û PKK li ber xwe dan û di qada demokratîk de hêzbûneke mezin hate jiyîn. Min jî li vir bi sebreke mezin li ber xwe da. Û lîstok xira bû. Kurd tasfiye nabin. Rastiya ku êdî tevgera Kurd nema dikare were tasfiyekirin jî heye. Ev hate dîtin. Lê nizanin ka wê bi vê rastiyê re çi bikin û wê çawa bi vê rastiyê re bijîn. Herdû alî jî dibin kontrola Emerîka de ne. Tevahiya van pêşveçûnan dibin kontrola Emerîka de pêşdikevin. MHP û beşa laîk li Tirkiyê bêhêz nînin, AKP jî xurt e, lê başe gelo wê ev pêvajo bi van pêşketinan re çawa bi encam bibe? Li gorî baweriya min wê di encam de li ser demokrasiyê wan li hev bînin. Wê li ser tişteke demokratîk lihevhatin çêbibe. Wê Tirkiye biguhere. Wê Kurd jî li Tirkiye ku biguhere, weke hêzeke demokratîk bêne pejirandin. Wê Kurdan bipejirînin. Min di nexşeya xwe ya rê de jî diyar kiribû ku xweseriya demokratîk çareseriya herî guncav e ji bo Kurdan.
Di rastiyê de Komarê hertim xwest ku hersê beşan tasfiye bike. Xwestin xeta îslamgir di bin navê “Îrtîca” de, beşa çep-komînîst bi gotina “rûxîneran” û Kurdan jî bi gotina “cudaxwazan” tasfiye bikin. Lê çi bû? Bi riya Erbakan tasfiyeyek çêbû, lê bi awayekî bi AKP û DYE re pêwendî danî û bi vî rengî xwe hêvişand (muhafaza kir) û bêhtir bihêz bû. Çep di rêjeyeke girîng de hate lewazkirin, lê vaye hun dibînin, hîn jî gelek kom, partî û jêmayiyên wê hene. Gelê Kurd jî tasfiye nebû, hate têgihiştin ku wê tasfiye nebe. Ji lewra komar neçar dimîne ku van rastiyan bipejirîne. Gelo wê AKP bi Kurdan re lihev were û vê pirsgirêkê weke demokratîk çareser bike? Di AKPê de hertişt girêdayî helwesta Tayîp Erdogan e, mîsoger hertişt girêdayî helwesta wî ye. Lê AKP jî bi rengekî demokratîk tevnagere. AKP hewl dide bi riya xwe spartina parlementerên Kurd ên di nava xwe de û Kurden hevxebatkar ên noker (yanaşma işbirlikçi) hinek tiştan bike. Lê vana wê nikaribin pirsgirêkê çareser bikin. Girîng e ka wê di derbarê Kurdan de helwesteke çawan nîşan bide. Di rastî de Erdogan jî di rewşeke tangav de ye.
Di mijara pirsgirêka Kurd de sê rêk hene. Ya yekemîn feraset û polîtîkaya inkar-tunekirinê ya 80-90 sal e ku berdewam dike. Ya dûyemîn damezirandina Kurdistaneke biçûk û girêdana tevahî Kurdan bi wir ve ye. Ango bi xeyala Kurdistana mezin re damezirandina Kurdistana biçûk û mijûlkirina Kurdan sedsaleke din e. Eynî weke îdeaya megalo ya Yewnanan. Damezirandina Yewnanîstana biçûk û Jiyandina îdeala megalo. Dîsa weke bi xeyala Ermenîstana mezin damezirandina Ermenîstana biçûk û Ermenî bi vê re mijûlkirin. Dixwazin li vir jî Kurdistana biçûk damezirînin û xeyala Kurdistana mezin bidin jiyîn. Wê di vê rewşê de Kurdên li Bakur bi wir ve bidin girêdayîn, dê wê jî bi Kurdistana biçûk ve bidin girêdan. Girêdayîna her cure ye. Wê Kurdistana biçûk damezrînin û tevahî Kurdan bi rêka wê kontrol bikin. Eşkerekirina vê yekê di girîngiya jiyanî de ye. Ev deh sal in ku ez vêya dibêjim. Pispayeyên me jî bi vî rengî bi wir ve dane girêdan. Li wir her cure derfetan dane wan. Li wir ji gelek kesan re jî şîrketan didin dameziradin û wan bi xwe ve didin girêdan. Çawa ku berê bi riya ocaxên ulku çep hate pasîfîzekirin, îro jî tê xwestin ku bi destê wan cemeatan, tevgera me were pasîfîzekirin. Derfetên wan ên pir xurt ên aborî jî hene. Vana jî dixin dewrê. Hinek malbatan di vê çarçovê de bi xwe ve girêdidin. Vaye wan pispayeyên Osman digot “pêşiya min vekin ji bo ez biçim Kurdên kevneparêz birêxistin bikim”. ,Rêka sêyemîn jî çareseriya demokratîk e ku em wê diparêzin. Em li vê derê dibêjin komara demokratîk, welatê demokratîk û civaka demokratîk. Yên ku bi awayekî mezintirîn polîtîka ji vê rewşa tevlîhev ku tê jiyîn hilberînin (üretmek), wê pêşketinên mezin bidest bixin. Weke hun dibînin Erdogan naverastê radike ser piyan. Her roj Bahçelî û Baykal feveran (histerî) dikin. Çima? Ji ber siyaseta niha vê yekê pêwîst dike û ew vêya dizanin. Ji bo siyaseta rojane divê wisa bikin. Divê yên me roj bi roj bi awayekî mezintirîn polîtîka bikin. Kî di vê rewşa gengeşî de xwe pir baş birêxistin bike û polîtîkaya baş û rast bimeşîne, ewê bi destkeftî derbikeve. Min ew qas got ku akademiyan demezirînin, li holê ye ka îro çi qas pêdivî bi akademiyan tê hîskirin. Eger vê pêvajoya tê jiyîn bi rengekî rast têbigihijin, wê van girtinan jî vala derbixînin. Pewîst e hun serokatiyên xwe yên demokratîk ên navçeyî derxînin holê. Van girtinan textîkeke dewletê ye. Bi meşandina siyaseteke baş re van girtinan dikarin pir hêsanî werin valaderxistin. Dema ez dibêjimn Siyasetê baş bimeşînin, ez qadeke derezagonî (îlegal) destnîşan nakim. Xebatên mezintirîn hene ku mirov dikare di zemînên demokratîk de bike, ez dibêjim vana bikin. Lê pir baş nayê têgihiştin. Serokatiyên demokratîk ên navçeyî derneketin holê. Di warê teorîk de jî pir doxmatîk in.
DTK navê xwe rêxistinkirina demokratîk a zagonî ya civaka Kurd e. Dîsa BDP partiyeke siyasî ye ku zagonî ye û xebatên xwe li tevahiya Tirkiyê dide meşandin, partiyeke Tirkiyê ye. Vana xebatên cûda ne ji KCKê, divê têkelê hev neyên kirin.
Ev deh sal in ku ez li vir her dibêjim, ez ti xebatek li naverastê nabînin. Ev rewşeke kevneşopî ya çep e. Hinek tişt jiber (ezber) kirine û her wan tiştan dubare dikin. Min li vir hewleke pir mezin da. Min li vê derê Stalînîzm qat bi qat û ferseh bi ferseh derbas kiriye û min ramaneke wisa ku bibe malê cîhanê hilberandiye ango min ramana xwe çêkiriye. Ez ji vê re dibêjim jiberkerî (ezbercilik) û doxmatîzm. Ya girîng pratîzebûyîn e. Niha di siyaseta Tirkiyê de ya herî girîng pratîzebûyîn e û polîtîkaya pratîk e. Min qala sê xet û hêzên serekîn kiribû. Ya yekem xeta netewperest a sext û netewgir; a duyemîn xeta Îslamgir-kevneparêz a nerme ku AKP nûneriya wê dike. Min digot û ez dibêjim ku em Tirkiyê ji van herdû serweriyan rizgar bikin. Me li hemberî vana, weke çare, rêk û xeta sêyemîn pêşniyar kir û pêşxist. Ev xeta yekîtiya demokratan e. Vaye girseyeke weke çiya li holê ye, ma ez êdî dikarim çi bikim! Dixwazî bila di nava BDPe de yan jî li derveyî wê be, bila werin; ya girîng ew e ku xebata hevbeş were meşandin. Dikare desteyeke kordînasyonê ji bo vê were damezirandin, dikare xebatên parelel û hevpar werin kirin û meşandin.
Min çend roj berê ew nivîsa Avnî Ozgurel a di Aktuel de xwend. Ozgurel jî diyar dike ku mijarên Kurd, PKK û Ocalan cûda ne, lê belê vana bi hevdû re pêwendîdar in û di nava hev de ne; eger bi hev û din re neyên destgirtin wê nikaribe çareseriya pirsgirêkê çêbibe. Tespîteke baş kiriye, tişta ku dibêje rast e. Dibêje “her bijareya ku Ocalan li derveyî dewrê bihêle, Ocalan xurt dike”. Ev jî rast e. Ji xwe heya roja îro jî xurt kir. Ez li vir lava û rîca li tu kesî û dewletê û filan nakim. Min di nexşeya xwe ya rê de jî diyar kir ku dema tenduristiya min hîn dest dide, ez dixwazim rol bilîzîm. Li Semsûrê Şagirtê amadekarî yê ji Yazıhaneya Malatya agir berdaye canê xwe û jîyana xwe ji dest daye. Ez ji malbata wî re sersaxî, sebir û metanet dixwazim.
Ziman beden e. Erdnîgarî beden e. Çand beden e. Xwedî li bedenên xwe derbikevin. Zimanekî wisa bi tena serê xwe ziwa tiştekî îfade nake. Tevahiya vana yekpare ne. Eger bi hev re bihizirin, bi civakeke demokratîk re dikare vana bi hev re wateyekî îfade bike. Ez ji ziman, erdnîgarî û çandê ango ji tevahiya vana re dibêjim beden. Eger hun xwedî li bedena xwe dernekevin, serî tiştekî îfade nake û bi kêrî karekî nayê. Tevahiya vana qadên xebat ên DTKê ne, divê di qada ziman, çand, spor û di her qadê de di nava civakê de xebat werin meşandin.
Di têkiliya jin û zilam de –nivîskarek jî diyar dike- gelo jin radestî zilam an zilam radestî jinê dibe? Dikare vê yekê were nîqaşkirin, li gorî min di roja me de herdû jî radestî hev bûne. Divê têkiliya jin û zilam rast were têgihiştin. Girîng e ka wê mirov li ser kîjan bingehan bi jinê re were cem hev. Ez bi xwe jî her roj vê mijarê dihizirim. Ez hatime vî temenê xwe, lê hîn jî dihizirim ka wê mirov li ser kîjan bingehî bi jinekê re were cem hev, eger em bi jinekê re werin cem hev û din emê çi biaxivin û emê kîjan mijaran biaxivin. Slovaj Zîzek dibêje “tişta ku herî zêde min bi hêyecan dike ew e ku ez felsefê bi jineke ji min zîrek(zekî)tir re biaxivim”. Divê diyalog û têkilî li ser bingeheke diyar were damezirandin. Ez bi nêzîkatiyeke rast ji mijara hatina cem hev a jin û zilam re dibêjim zimanê çêbûna gerdûnê. Ango dibêjim şêwaza çêbûna gerdûnê. Ez wisa li têkiliya jin û zilam dinêrim. Eger mirov li ser bingeha azadiyê xwe bigihîne vê şêwaza têkiliyê, wê demê wê mirov karibe xwe bigihîne Nîrvana. Ez li ser bingeha rêzê nêzî jinê dibim. Li gorî ku jin ew qas min dişopînin, tê wateya ku di min de hinde alî kifş kirine. Ez pir nirx didim jinê. Divê jin azadiya xwe biparêze. Ez nirx didim vê. Divê jin karibe her cure azadiya xwe pêşbixe û xwe di vê mijarê de bîne rewşeke têrker. Ez dixwazim ji vê re mînak bidim. Jinek bi navê Hypatia ji Îskenderiye, ji ber ramanên xwe di sala 415 piştî zayînê ji aliyê Xirîstiyanên yekemîn ve tê mehkûmkirin bo mirinê. Ji jinê re dibêjin “tu li dijî zagonên me rabûyî”. Jin li hemberî tunda wana bi felsefê bersiv dide. Herku wana êrîş dikin, jin felsefê hembêz dike, xwe bi felsefê diparêze û felsefeya xwe datîne holê. Ji ciwanên li derdora xwe re jî dibêje “hun li bingeha sudwergiriyê û zayendîtiya çors nêzî min dibin, ez nikarim vê yekê bipejirînim”. Pişt re jinê bi keviran lînç dikin û wê dikujin. Vaye divê jin xwe ji bo azadiya xwe wisa biparêze. Keçikek li Semsurê bi saxî binax kirine, saxî bi saxî! Dema hîn sax e axa ku avêtine ser wê heya organên wê yên hundirîn tije bûye. Di rastî de ya ku hatiye binaxkirin jin e, jinîtî ye û tevahiya mirovahî ye. Ti cewazî nîne di navbera binaxkirina yek kesî û binaxkirina milyonan kesî de. Doxmaya olî him di wê heyam(dönem)ê de him jî di vê heyamê de bixeter e. Dikarin bîranîna jiyana vê kêçikê bikin roman. Yên di girtîgeha Semsûrê dikarin li ser vê rawestin. Ez ji ber vê yekê dibêjim ku divê jin xwe pir baş bigihînin.
Ez silavên xwe ji gelê Qersê re radigihînim. Ez dîsa silavên xwe ji tevahî hevalên li girtîgehan re radigihînim.
Ji herkesî re silav û roj baş
- Ayrıntılar
Abdullah Ocalan
3 Adar 2010
Wan pirsgirêkên min ên berê, ku jêdera xwe ji girtîgehê digrin dewam dikin. Hîn jî nikarim bişev rakevim; ev rewş dewam dike, di dayîn û stendina nefesê de zehmetiyê dikşînim. Dîsa nexweşiyên min ên bi temen ve girêdayî wek prostat hwd.. hene. Lê ez hewl didim li hemberî mercan li ber xwe bidim. Û ne bawer im ku ji vê saetê û şûnde tiştekî biguhere. Ev 11 heta 12 sal in min li vir li ber xwe da û ezê hewl bidim li ber xwe bidim. Ez li ber xwe didim, lê nizanim ka wê heval li ber xwe bidin, an na. Her wisa ez nizanim ka wê merc biguherin. Di encam de tenduristiya min girêdayî sîstema girtîgehê ye. Bila pirsgirêkên min ên tenduristiyê bi vî awayî werin girtin dest.
Divê civak jî ji xebatên aşitîyê re were tevlîkirin. Ji xwe di Têgihîştina me ya siyaseta demokratîk de, ew modela em dixwazin pêşbixînin binkeyê (taban) esas digre, şêwazeke me ya rêxistinê ya ji binkeyê ber bi banî (tavan) ve heye.
Her hal dengên AKPê daketiye heya li derdora ji sedî sih. CHP û MHP jî nikarin rêjeya xwe ya dengan zêde bikin. Artêşeke mezin a bêkaran çêbû. Nêzî panzdeh milyon hilbijêrên bê biryar hene, pêdiviya vana bi partiyeke nû heye. Divê nekevin nava nîqaşên teng. Pirsgirêkên me dêwane (devasa), ji bo çareseriyê tê xwestin ku dest were avêtin, divê enerjiya xwe dinava nîqaşên wisan teng de xerc nekin. Bila nekevin nava nîqaşên teng, pêwîstî bi partiya nû heye. Bila giraniyê bidin ser xebatên vê partiya nû, pewîste vê valatiyê were tijîkirin. Pirsgirêkên dêwane yên ku sîstema kapîtalîst wan afirandiye hene. Vayê li Tirkiyê bêkariyeke pir mezin heye. Tê bîra min, berê ji Tirkan, ji qismên din ên cihê eleqeya ciwanan hebû, dihatin gel me, tevlî me dibûn, her hal îro jî wisa ye. Tê xwestin ku ev ciwan werin birêxistin kirin. Wek di dema borî de dibû îro jî ev ciwan dikarin birêxistin bibin. Eger ev were kirin wê hêzeke muezem derbikeve holê. Tê xwestin ku mirovên li Rojava, werin rêxistinkirin. Bi nîqaşên teng wext wenda dikin, rewşa çepan li holê ye, rewşeke me ya em li benda wana bimînin, nîne. Bêyî ku dem were wendakirin, divê êdî em dest biavêjin van pirgirêkên sotîner. PAD dikare bi vê perspektîfê rêxistina xwe li Rojava bihêz bike. Divê xwe Li Afyonê, Bursayê, Îzmîr ê û li cihên din rêxistin bike. Hun mînaka Bergama dizanin. Di nava tekoşîna gundiyên Bergama de ciwan jî cîh digirtin. PAD wisa divê ji pirsgirêkên bi vî awayî re jî hestyar be. Eger PAD nîşan bide ku bi her cûre pirsgirêkên welat re eleqedar dibe û vê yekê bi pratîk bike, ancax wisan dikare bibe partiyeke Tirkiyê, wê demê rêjeya wê ya dengan jî di vê paralelê de wê bilind bibe.
Ew “parlamenteriya Tirkiyeyê” ya ku AKP dixwaze bîne, lîstokeke mezin e, di rastiyê de tişta li vir tê armanckirin eve ku nehêlin ku PADê li parlamentoyê koma xwe çêbike. Ev parlamenteriya sed kesî ya Tirkiyeyê ,rêkûpêkkirineke wusa ye ku ji bo asteng bikin ku PADê li parlamentoyê koma xwe çêbike. Dema îlan bikin ku tenê bi merca daxistina benda hilbijartinê , wê destek bidin, nêzîkatiyeke kêm e. AKP bi hezaran zarok rêkiriye girtîgehê hîn jî girtin didomin, bi sedan siyasetmedar di girtîgehê de ne. Ji bo destek ji paketa destûra bingehîn re were dayîn, divê pêşî guhertina zagona dij-terorê were çêkirin. Heta guhertin tenê têrê nake, divê bi temamî were rakirin. Bi van zagonên dij-terorê re hêjmareke mezin mirov rê dikin girtîgehan. Pêwîst e ev zagon were guhertin. Eger AKP birastî jî samîmîye, divê pêşî van zarokên di girtîgehan de û siyasetmedarên Kurd ên girtî serbest werin berdan. Hemû tiştan dispêrin vê zagona dij-terorê. Heya ev zagon neyê guhertin û neyê rakirin, pêwîst e Kurd destekê nedin vê pakêta li ser destûra bingehîn. Heta ji dayîna destekê jî wêdetir, divê muxalefeteke herî tund li hemberî vê pakêta li ser destûrabingehîn, ji alî Kurdan ve were kirin. Pêwîst e di vê mijarê de heya dawiyê reaksyonên xwe yên demokratîk bikarbînin, li her dere propagandeyeke dijber a vêya bikin û divê di rêjeya ji sedî heştê de ji vê pakêta destûrabingehîn re bêjin, na. Em ne li dijî destûreke bingehîn a demokratîk in. Min ji xwe beriya niha gotibû, sê prensîbên bingehîn. Min li ser van sê prensîbên bingehîn prensîbeke çaremîn zêde kiribû. Evna welatê demokratîk, netewa demokratîk, komara demokratîk û ya çaremîn jî destûra bingehîn a demokratîk e. Pêwîst e di çarçoveya destûra bingehîn a demokratîk de, ku prensîba çaremîn e, nêzîkatiyek hebe. Pêdivê bi avakirina destûreke bingehîn a demokratîk a nû heye, ku tevahiya van prensîban bigre nava xwe. Em li ser vê bingehê, dikarin ancax bi du mercan, destekê bidin paketa li ser destûra bingehîn. A Yekemin daxistina benda hilbijartinê ye. Helwesta PADê ya di vê mijarê de erênî ye, lê kêm e, divê muxalefeteke hîn kûrtir bike. Ya duyemîn jî, rakirina zagona dij-terorê ye. Bi vê rast hatinê, di serî de ji ber hestîyariya ku nîşan dane, ez ji hemû zarokên li girtîgehan re, hezkirinên xwe û slavên xwe radigihînim. Ez ji wan zarokên ku beriya niha û bi rasthatina 15ê Sibatê hatine girtin û ji girtîyên din re hezkirin û slavên xwe radigihînim.
AKP di vê mijarê de pir bi qurnazî û binbinkî (sinsice) tevdigere. Di cewhera hemû xebatên wan ên ku weke gavên demokratîk didin nîşandan, armanc tasfiyekirina siyaseta demokratîk a Kurdan û vekirina rasteqîn a demokratîk e. Di vir de tişta tê armanckirin tasfiyekirina siyaseta Kurd, vebûna rasteqîn a demokratîk e. AKP, ku xwe nîşan dide weke ku bixwaze pirsgirêkan çareser bike, di rastî de li pêşiya çareserkirina pirsgirêkan astengiya herî mezin e. Tu ew qas operasyonan dikî, zarokan û siyasetmedaran dişînî girtîgehan û pişt re jî dibêjî ‘vebûna demokratîk’. Ti kesî nehiştin. Dibêjî pêşbaziya demokratîk, ma di van mercan de pêşbaziya demokratîk dikare were kirin, ma navê vêya dibe pêşbaziya demokratîk? A rastîn, AKP li pêşiya çareseriya demokratîk a pirsgirêka Kurd, astengiya herî mezin e. Divê ev rewş pir baş were xebitandin. AKP wer xuya dike weke ku bixwaze prisgirêkê çareser bike, lê nade çareserkirin. A rastîn, dewlet li gorî AKPê zêdetir nêzîkê çareseriyê ye. Ya rastîn, ne tam dewlet, lê wisa xuya ye ku organên bandorker û rayedarên dewletê nêzîkê çareseriyê ne û amade ne ji bo çareserîye; ezê nebêjim çareserî, lê behtir vekirî xuya dikin ji nîqaş û dîyalogan re. Ya ku di roja îro de vêya asteng dike, AKP bi xwe ye. 11 sal beriya niha, dema min nû anîbûn vir MHP li pêşiya çareseriyê asteng bû. Îro jî AKP asteng e. Îro ti sazî li pêşiya AKPê nikare bisekine, nikare dengê xwe derxîne û nikare li dij wê derkeve; vaye rewşa Başbug tê dîtin. Dema 11 sal beriya niha, min nû anîbûn vir çar saziyên dewletê hatin, bi min re hev dîtin çêkirin. Qala çareseriya pirsgirêkê dikirin. Min ji wana re gotibû ma hêza we têra çareseriya vê pirsgirêkê dike? Bi demê re derkete holê ku hêza wan têrê nake. Wê demê MHP çareseriya pirsgirêkê asteng kir. Îro jî AKP heman mîsyonê dilîze. Li gor min dewlet ji diyalogê re amade ye, lê AKP li pêşiya çareseriyê astengiya herî mezin e. Vêya jî pir bi qurnazî, binbinke dike. Xwe wisa dide xuyakirin weke ku çareser bike, lê di rastiyê de tasfiyekirinê pêşdixe.
Li Tirkiyê heta vê rojê du cûre hegemonya pêşketiye. Hegemonyaya yekemîn a Tirkperestiya spî ye ku MHP û CHP nûneriya wê dikin. A duyemîn jî hegemonyaya Tirkperestîya kesk e ku AKP nûneriya wê dike. Di bingeha herdu hegemonyayan de jî faşîzm heye, herdu jî faşîzma sazîyane ye (kurumsal). Hegemonya ya Tirkperestîya spî ku MHP û CHP nûneriya wê dike, xwe dispêre heya sedsala 19., raboriyekî wê ya zêdetirê sedsalî heye. Berdewamkarên zihniyeta Îttîhat terakkî ne. Xwe dispêre netewperestîya Elman, îlham ji faşîzma netewî ya Elman girtine, jêdera xwe ev e. Bi vê hegemonya ya Tirkperestîya spî ku MHP û CHP nûneriya wê dike, Tirkiyê heya cihekî anîn, heya cihekî van polîtîkayan sepandin (uyguladılar). Niha jî ya disepînin hegemonya ya Tirkperestiya kesk e, ku AKP nûneriya wê dike. Jêdera hegemonyaya Tirkperestiya kesk a nûneriya xwe di AKPê de dibîne jî, xwe dispêre Emerîka û Îngilistanê, Anglo-Sakson e. AKP îro jî desteka xwe ji van hêzan digre. Faşîzma van herdu hegemonyayan jî sazîyane ye. Xeta MHP û CHPê xeteke netewî-faşîst e, xwe dispêre înkar-tunekirinê û asîmîlasyonê. AKPe jî her çiqasî xwe di xeta lîberal de nîşan dide jî, zêdetir qurnaz û binbinke ye. Niha li rûyê AKPê maskeyeke lîberal heye. Rûyê wî şîrîn xûya dike lê di bin wê maskeyê de rûyeke pir binbinke û kirêt heye. Di vê ev were dîtin. Tê xwestin ku ew rûyê AKPê yê di bin maskeyê de baş were dîtin, divê polîtîka jî di vî alî de bi kûranî were destgirtin. AKP maskeya lîberal bi rûyê xwe ve dike, xwe wisa nîşan dide weke ku pirsgirêkan çareser bike, lê di rastiyê de hewl dide tasfiyekirinê bihonanîne. Divê mirov nexape bi wî rûyê ku AKP nîşan dide û rûyê wê yê rast were dîtin. Binbinkî û bi qurnazî dilîze. Polîtîkayên ku AKP niha dimeşîne, ji ‘polîtîkayên Çîller ên di salên 90’an de daye meşandin xeternaktir e. Di dema Çîllerê de bi awayeke vekirî tunekirinê ferz dikirin, ji ber ev bi awayeke vekirî dikirin, xeteriyeke wisa bû ku ji aliyê herkesî ve dihate dîtin. Lê niha AKP vî karî hîn veşartîtir û bi kûranî dike. Di dîmen de wisa xuya dikin weke ku hewl bidin pirsgirekan çareser bikin bi gotinên projeya vebûna demokratîk û yekîtîya netewî, weke ku Erdogan û Beşîr Atalay dibêjin;le di sepanê de (uygulamada) berevajî tê jiyîn û berevajî tê kirin. Ev herdu hegemonya faşîzma sazîyane ye. Vaye Cengîz Çandar jî qala şaşîtiyên li Lozanê dike. Dibêje eger li wê derê şaşîtî nehatiba kirin, wê pirsgirêk ewqas mezin nebûya. Li Lozanê ya hate bilindkirin, Tirkperestîyeke tek bû. Niha jî tişta dixwazin bilind bikin Kurdperestîyeke tek e. Cihê herdûyan jî di feraseta me de nîne. Em di çarçoveya prensîbên welatê demokratîk, netewa demokratîk, komara demokratîk û destûreke bingehîn a demokratîk de jiyaneke demokratîk û yekîtiyeke demokratîk esas digrin.
Elbet, van hefteyan, van du-sê hefteyên pêşîya me, hefteyên hestyar (kritik) in. Di encam de wê nêzîkatiya aliyan, pêvajoyê destnîşan bike. Ezê li vê derê berdewam bikim ku di derbarê çareserîya pirsgirêkê de tevkarîyên xwe pêşkêş bikim. Lê di encam de biryara ku van aliyan bidin, girîng e. Min daxuyanîyeke Cemîl Bayik, ku çendekî berê dabû, xwend. Dîyar dike ku ew amade ne ji bo şerekî mezin û di wesfa ‘fînal’ de. Elbet nêzîkatîyên neyînî ji aliyan pêş bikeve, wê pevçûn kûr bibin; ev tespîteke sosyolojîk e û weke pêdivîya sosyolojîya vî karî wisa ye. Eger aşitî pêş nekeve, wê şer kûr bibe. Dibêjin ku amadekarîyên wan hene û tê dîyarkirin ku ji çar perçeyan tevlîbûn bo gerîlla zêde bûne. Dîyar e tevlîbûn zêde bûne.
Dîsa dibêjim, eger nêzîkatiyên watedar pêşbikevin, ezê li vir rola xwe ya dîrokî bilîzim. Ez ji vir fermanan nadim PKKê, rewşeke min a dayînê jî nabe, ev rast jî nabe. Heta nîvê bûharê jî her tişt wê zelal bibe. Ev hefte hefteyên krîtîk in, eger pêşketinên erênî di aliye çareseriyê de çênebin, wê şer kûr bibe.
Dive Kurd li hemberî tevahîya van tiştan zana (bilinçli) bin û siyasetên xwe yên demokratîk û komînên xwe yên demokratîk pêşbixînin. Divê êdî Kurd ti tiştekî ji dewletê hevî nekin. Bêyî xwe spartina dewletê û ketina nava bendewariyeke ji dewletê, divê rêxistingeriyên xwe yên demokratîk pêşbixînin û sîstema xwe çêbikin. Pêwîst e jiyana xwe bi vî awayî tijî bikin. Eger Kurd bîrdariya xwe ya demokratîk û siyaseta xwe ya demokratîk pêşxistibana her wisa têgihiştina siyaseta demokratîk bi gelemperiya civakê dabana hezmkirin, wê ewqas ciwan jiyana xwe wenda nekiribana. Vaye ew ciwanê li Semsûrê xwe şewitandiye. Ji Meletî ye. Bi vê rasthatinê, ez careke din ji malbata wî re sersaxiyê, hezkirin û slavên xwe radigihînim. Wek min da xuyakirin, eger bawerî bi zemîna siyaseta demokratîk pêşketiba li dewsa çalakiyên wisa yên xwe kuştinê, wê van ciwanan xwe dabana jiyan kirin, di nava civakê de bi bîrdariyeke demokratîk, bi gîyaneke demokratîk wê bi hemû hêza xwe kar kiribana. Nexwe , niha wê ewqas ciwan bi hemu hêza xwe di zemînê demokratîk de bi bijiyekî (iştah) mezin xebatên xwe dabana meşandin. Ji ber vê yekê ez girîngîyeke mezin didim akademiyên siyaseta demokratîk. Eger van akademî hebana, wê ciwanên ku wê ji van deran bigîhîştana, jiyan dabana civakê. Dibe ku nayê fêm kirin; dema ku mirov bibe xwedî zanabûna demokratîk, her wisa di nava komunên demokratîk de bijî û demokrasîyê hezm bike, wê yekî di her alîyê jîyanê de nirx dide mirov û mirov zêdetir bi jîyanê ve girê dide. Li Semsûrê zarokeke keç bi rengekî zindî binax kirine. Li gelek cîyan jî xwe kuştinên jinan çêbûn û çêdibin. Siyaseta demokratîk û hûnandina zanebûna demokratîk di civakê de, çareya vîya ye.
Li Batmanê beriya niha gelek xwe kuştinên (intihar) jinan çêdibûn, di vê pêvajoya dawiyê de vana kêm bûn. Sedema vêya pêşketina siyaseta demokratîk li Batmanê ye û bilindbûna nîqaşên demokratîk e. Her ku çanda demokratîk li nava civakê belave bibe, vê yekê mirov zêdetir bi jiyanê ve girê dide. Di felsefeya min a siyasetê de, encama herî rast ku min bi ezmûnên ewqas salan derxistiye holê ew e ku mirov bi awayê komînên demokratîk xwe birêxistin bike û van komûnan li her beşên civakê belav bike. Min van mijaran di beşa parêznameya xwe ya bi navê Sosyolojiya Azadiyê de bi berfirehî anîye ziman, dikare ji vana sûd were girtin. Min modela çareseriyê jî di parêznameya xwe de jî bi şêweke berfireh vekir. Rizgarî ji Modernîteya capitalist û gihiştina şaristaniya demokratîk wê çawa çêbibe? Ez li ser vana rawestîyam. Cewhera felsefeya min a siyasetê, komîngerîya (komüncülük) demokratîk e. Ez vêya dişibînim yek cûre eşîret (êl), qebîle û terîqetên dema berê, lê zihniyeta komînên demokratîk ji vana cewaz e. Komînên demokratîk, wek cûreyek eşîreta (êleke) modern, qebîleya modern, terîqeta modern û malbata modern e. Awayê pêşketî ya modern a van hemûyan e. Mînak divê parêzerên min jî dinava komînekî de bijîn. Divê xweperest nebin, divê destekê bidin hevdû. Pêwîste xwe ji feraseta lîberal û xweperest a kapîtalîzmê rizgar bikin. Divê nekevin berbaya vê ferasetê. Ji bo di xebatên xwe de serkeftîbin, divê xwe bi awayê komînên demokratîk birêxistin bikin û bixebitin.
Divê civak ji feraseta xweperestî û liberal a kapîtalîzmê were rizgar kirin. Eger hun di her qadeke civakê de di şêwaza komunên demokratîk bixebitin û heşmedîya demokratîk raser bikin, hunê hingê pêşî li xeteriyên li benda me ne jî bigrin û êrişên sîstemê yên li dijî xwe jî pûç bikin. Dive herkes cihê xwe bizane û li gorî ew cîhê kû têde ye şêwe bide ûsluba xwe, şêwaza xwe û heşmedîya xwe, li gorî qada ku têde bixebite. Weke min beriya niha jî dabû xuyakirin KCK cihê ye, KCD (DTK) cihê ye û PAD (BDP) cihê ye; erka her yek ji wana, fonksyon û cîhê wana cihê ye. KCD demokrasiya Kurdan û aşitiya wan pêşdixîne, her wisa vêya ji xwe re dike armanc. Dibe ku xebatkar, dost û mutefîkên KCDê li Tirkiyê li Rojava jî hebin, lê bi giranî demokrasiya Kurdan û aşitiya wan ji xwe re dike armanc, ango armanca wê ya bingehîn ev e. Navenda KCDê Amed e. KCD, saziya civaka sivîl a Kurdan e, zagonî ye, legal e. Ango divê mîna rêxistina kêlekê nebe, divê neynin rewşa rêxistineke kêlekê (yan). KCD rêxistineke ji binke berbi ban ve ye. Divê bi rêxistinkirina binkeyê ve hemû qadan dadigre, rêxistinkirina hemû qadan bide çêkirin, berbi jor ve sînerjiyekî biafrîne. KCD tenê valatiyên cihên ku Kurd têde dijîn dadigre. em ji qada hunerî, çandî bigrin, civakî, aborî, spor, moda di her qadekî de têkiliyên Kurdan rêkupêk dike û pirsgirêkên wan çareser dike. Ji bo nimûne balkêş e, dihizirim, ji bo Kurdan hewldaneke bankeriyê jî dibe, dikarin xebatên xwe yên bankeriyê jî pêşbixînin. KCD hemû valatiyên di van qadan de dadigre. PAD jî partiya Tirkiyê ye. Valatiya siyasî ya li Tirkiyê û Kurdistanê dadigre. Xebatên xwe di vî alî dide meşandin. Ne tenê li Kurdistanê, lê li her deverên Tirkiyê xwe li metrepolan jî birêxistin dike. Navenda wê Enqere ye. Ya KCDê Amed e. KCD di zemînê demokratîk û rewa de, di zemînê siyaseta demokratîk de xebatên xwe dimeşînin, wê zagonan bizanin, guncav li gel zagonan tevbigerin.
KCK jî bi temamî cihê ye, pêkhateyeke derezagonî (îllegal) ye. Hêzên wê yên çekdarî hene. Di çar parçeyan de rêxistiniya xwe dimeşîne, xwe di çar parçeyan de birêxistin dike. Ez vana tenê ji bo Tirkiyê didim xuyakirin. Wê KCK bixwe diyar bike ka wê li Îranê, li İraqê û li Sûrî çawa xwe birêxistin bike û ka wê bi pêkhateyên din re têkiliyên wê çawabin. Ez serwerê mercên wir nînim, ji vir ez nizanim ka mercên wir çawa nin, ew bi xwe serwerê mercên xwe ne, ji lewra li gorî ew mercên ku têdene wê bixwe biryar bidin ka wê rêxistingeriya xwe çawa pêşbixînin. pir zêde rast nabe ku mirov xwe ji vir tevlî modelên rêxistinên parçeyên din bike. Di vê mijarê de, wê ew bi xwe biryarên vana bidin.
Ez 8’ê Adara tevahiya jinan pîroz dikim, slav û hezkirinên xwe radigihînim. Bi vê rasthatinê re, dikarim bi 8’ê Adarê ve girêdayî, vana bidim xuyakirin: di pêvajoya pênc hezar salî ya heta Sûmeran de serdemeke dayîksalarî (ana-erkil) hate jiyîn. Di Sûmeran de ev serdema dayîksalariyê cihê xwe ji serdema bavikiyê (baba-erkil) yan jî baviksalariyê re hişt. Di vê demê de, di Sûmeran de îlana baviksalariyê hate kirin. Ji Sûmeran ve di pênc hezar saliya bûhurî de serdema baviksalariyê ye. Heta roja me pênc hezar sal dayîksalarî û pênc hezar sal jî serdema baviksalarî hate jiyîn. Di feraseta me de ne tam dayîksalarî ne jî tam baviksalarî heye. Feraseta me bihevrebûneke herdûyan tîne cem hev, xwe dispêre felsefeyê û bingeheke xwe ya felsefî heye. Belê, divê jin û mêr li gel hev bijîn û dikarin bijîn. Lê bila ev şaş neyê têgihiştin; tişta ez li vir qala wê dikim, ne azadiya zayendî ye, ez vêya jî teswîp nakim. Ew bihevrebûna jin û mêr a ez qala wê dikim, divê bi felsefeyê were stirandin û bihevrebûneke bi bingeha xwe ya felsefî hebe. Bihevrebûna jin û mêr, ancax wisa dikare were watedarkirin. Rewşeke berevajî wê me bibe ev zayendiya jinê ya di kapîtalîzma hov de tê dîtin. Vê encama zayendiya jinê ya kapîtalîzma hov, ev felaket e, zinix (iğrenç) e. Pêwîst e têkiliyeke spartî bi zayendiyeke çors (kaba), hundirê xwe vala û ku felsefeya xwe nine, nebe. Qesta min a ji azadiya jinê jina zana û bivîn e. Ramanên min ên di derbarê jinê de pir cûda ne û pir nû ne. Min vê mijarê di pirtûka xwe ya bi navê Sosyolojiya Azadiyê de bi awayekî berfireh girt dest; dikarin ji wir jî sûd wergirin. Heya tekoşîna azadiya jinê neyê biserxistin, wê tekoşîna sosyalîzmê, tekoşîna demokrasî û azadiyê nikaribe bigihîje serkeftinê.
Dîsa girêdayî bi mijara jinê, ez dixwazim qala Berlusconî bikim. Li Îtalyayê Berlusconî bi aliyê xwe yê nêzîkê jinan dibe, pir derkete rêza pêş û pir tê nîqaş kirin. Tespîteke Berlusconî hebû, ez dixwazim balê bikşînim ser vir. Berlusconî dibêje “ji ber ez hemû jiyana ku di xeyalê Îtaliyan de dixwazin bijîn dijîm, ji lewra ez weke hedef tême nîşandan”. Berlusconî ji bo xwe tespîteke rast kiriye. Berlusconî di rewşa nûnerê kapîtalîzmê de ye. Ji lewra ez ji vir bang li sosyalîstên Îtalî dikim. Banga min ji Sosyalîstên Îtalî re ye. Hun neçar in ku bihevrebûneke jin-mêr a spartî bi hîmekî felsefîk ku tiştên Berlusconî jiyan dike û tiştên di xeyalên gelê Îtalî de hene bibûhurîne, bi afirînin. Ev peywireke sosyalîstên Îtalya ye; ango divê feraseta jin-mêreke alternatîf a Berlusconî dijî û feraseta jin-mêr a yên Îtalî di xeyalên xwe de didin jiyandin, biafirînin. Li dijî ev feraseta kapîtalîzma hov ya zinix, a jina çors, divê feraseteke watedar a jin û mêr, ku bingeheke xwe ya felsefî hebe, were pêşxistin. Eger ev feraset ango feradseteke rast a jin û mêr, ku têde cins neyê pêşxistin, tekoşîna sosyalîzmê, tekoşîna demokrasî û azadiyê nikare bigihîje serkeftinê; wê bêwate bibe û wê tekoşîna sosyalîst nîvçe bimîne. Bi vê rasthatinê ez slav, hezkirin û rêzên xwe ji tevahiya gele Îtalyayê re dişînim.
Tiştên vê dawiyê tên jiyîn, wek min qala wê kir, ev şerê hegemonya yê Tirkperestîya spî û yê hegemonyaya Tirkperestîya Kesk e. Hegemonyaya Tirkperestîya spî, jêdera xwe ji Îttîhat Terakkî û ji faşîzma Elman digre. Vana yên berdewamiya statûkoya dixwazin. Beşên statûkoparêz ên niha ev in. Ev jî wek min daye xuyakirin jêdera xwe ji DYE û Îngîlîstanê digre, Anglo-Sakson e. Ya dixwazin biafirînin, Gladioya Tirkperestîya Kesk e. Dixwazin Gladioya Tirkperestên Spî yên berê, niha di nava Gladioya Tirkperestên Kesk de bihelînin.
Ez silavên xwe yên taybet ji Dersîm, Sêrt, Kurtalan û Êlih re jî radigihînim.
Nameyên ji girtîgehan ji min re hatine, hene; ez pir pir silavên xwe ji tevahiya hevalên li girtîgehan re radigihînim. Nameyên ji girtîgehên Trabzonê, Rîze- Kalkandere, Sêrtê, Batmanê, Semsurê, Îzmîtê, Midyadê û Erzurumê min girt. Ez ji hemûyan re silavên xwe radigihînim. Peşniyara min a ji wan re ew e ku bila felsefeya xwe û xebatên xwe yên felsefîk çêbikin.
Rojbaş
Ji herkesî re silav
- Ayrıntılar
Rêber APO
Ez dibînim ku şêweyên lêkolîna di asta jinê de gelekî kêm e. Ez bawer dikim ku sersekinandina hin pirsgirêkan dê baş bibe.
Di Kurdistanê de û di Tirkiyê de rastiya jinê gelekî dişibine hev. Bi tevî hemû hewldanan jî jin ji bo lehiya şoreşê û gavavêtina azadiyê tevlîbûneke bisînor nîşan dide. Di vê mijarê de pêşketin hene, lê belê em ger hewldanên rojane bi pêş nexin, dê dijmin bi şerê taybet ve jinê bîne ber bi fetisandinê.
Ji bo we azadî tê çi wateyê? Gelo ma hunê bikaribin di azadiyê de berdewam bikin? Ev tişt zêdetir me dide hizirandin. Weke ku em dixwazin nebe jî, me gel xiste bin bandora xetê. Weke em dixwazin neyê meşandin jî, rêbertiya partiyê dizane ku li ser karê xwe sekinandinê zêdetir tu çareya wî nemaye. Bi rexmî hemû ketîbûn û lêyîstokên di rastiya jinê de hişt ku em jina ku bi sedan salin hatine kolekirin bikişînin asoya azadiyê. Jin niha li gor berê hem ji aliyê çawaniyê (nîtelîk) hem jî ji aliyê hêjmarî de ji bo dahûrandinê guncaw in. Rêbazên me di gavavêtina azadiya giştî de pêşketinan çêdike. Li gel vê girtîbûnên balkêş jî tên dîtin. Heta provakasyon bi pêş dikevin. Weke kesekî ku li ser rastiya Kurdistanê ye, hem hêza min a çavdêriyê ve, hem jî ezmûnên xwe yên guhertina pratîkî ve ez ê herî berfireh im. Ez vî tiştî jî ji nedîtî ve nayêm ku çareserî tenê bi hewldanên min ve jî çênabe. Di vê mijarê de niyeta baş jî têr nake.
Şoreş li gel ku di wateya azwerî, hêrs, tûjbûna nêzîkbûnan, hewldanên ku têr dikin û serûbinbûnê, tê wateya bersivdayîna pergalê û bi hostetî bersivdayîna van hemû tiştan e. Gelo ma hun dikarin, van hemûyan çi qasî di nava hev de temsîl bikin? Bi çawaniyên yekalî û yek astî ve şoreş nayê bihêzkirin. Bi tenê dema bi qasî hest, hizir, bi qasî teorî û pratîkê jî di cihê xwe de û di asteke têr de, were bikaranîn dê di şoreşê de ristekî bilêyîze. Ez felsefeya we ya jiyanê baş nizanim, dinya we ya azweriyê û têkîldariyê asta we ya azadiyê ji aliyê min ve zêde nayê zanîn. Ev xwezayî ye, derfeta me nîne ku em yek bi yek lêkolînê bikin, jixwe nayê lêkolînkirin jî. Dîsa jî ji bo dahûrîna takekesiyê pêwîstî heye ku nirxekî bilind were dayîn. Bi taybet ev di ezmûna PKK’ê de xwedî girîngiyeke mezin e. Di kesayetekî de zayend û civak dahûrandin, rêbazeke lewaz nîne. Dahûrîna civakê bi têgîhiştina takekes ve jî dibe.
Di nivîsandinên klasîk ên heta niha de hîn zêdetir astên civakî û nepenî têne dahûrandin. Lêkolînkirina asta kesayet ji bo wêjeyê tê hiştin. Lê belê em nikarin xwe tenê bi wêjeyê ve bes bibînin. Ger dahûrîna civakî, dahûrîna takekes di asta siyasî de bibe rêbazeke bingehîn, dê nêzîkbûna partiyekê jî ez bawerim zêdetir encaman bigre. Taybetmendiyeke PKK’ê ya bi vî rengî ji berê ve heye. Hetanî mirov dikare PKK di vê mijarê de weke partiyeke herî pêş de jî binirxîne. Di astên navnetewî de jî ev wiha ye. Ji ber wê jî pêwîste mirov dahûrandina takekes neyînî nebîne.
Herî zêde pêwîstiya jinan bi dahûrandinan heye. Bûyera jinbûnê pirsgirêkeke ku herî zêde bûye girêkeke kor e. Gelo em avabûna we ya heyî çi qasî qebûl bikin? Vê çi qasî derbas bikin? Bêguman girêkbûneke takekes ku di bin bandora civakê ya dijwar de hatiye avakirin, mijara gotinê ye. Gelo ma em dikarin çi qasî bi vê şekilgirtinê ewle bin? Bêyî ku em fêm nekin, ji bo kê şekilgirtin, ji bo kê jiyan, ji bo kê avabûna kesayetê pêwîst e, cihdayîneke bi şêweyê şoreşgerî ve di nava jiyanê de wê bi xwe re xeletiyan, kêmasiyan û heta şaştiyan ava bike. Jixwe mînakên ku derdikevin holê nîşan didin ku ev yek wisa hêsan nîne. Ger ez we di nava têkîliyên heyî de bihêlim, ez ne bawerim hun ji bo şoreşê bisûd bin. Heta ez we li gor dinya we ya azwerî, hest û hizir hindekî azad bihêlim, dîsa ez ne bawerim ku ev jî zêde encamê bigre. Hun bi xwe jî dizanin ku, hun di jiyanê de zêde bi bandor nînin. Heta hun nikarin nefesê jî bistînin. Ew newêrekî û neçarbûna di kesayeta jinê de, di asteke pêş de ye. Hun asta kesên ku ji bo xwe dijîn ne, ji bo hindekî din dijîn ava dikin. hun bi karekî li gor hindekên din hatiye kirin ve li gor xwestek, azwerî, feraseta serdestiyê û zordestiya civakê –ku ev civakeke serdestiya zilam e- we şekil girtiye. Dijberî vê eniyê jî ev e. Dema helwest nîşan da, yan jî dij derket, dema hatine gotin, “ji malê revî, ji ber zexta zêde kete kolanan, benê xwe qetand” rêpîvan nenasîneke bêsînor derdikeve holê. Weke ku ya rast nîne, dinyayeke we ya di navbera herduyan de hatiye zîndankirin heye. Ji bo helwestên we gelekan, ne rêgeza azadiyê, ev herdu rêgez bandor dikin.
Mixabin rexmî hemû hewldanên me, em dibînin ku hindek kesayet li şûn tiştên ku dihatine hêvîkirin mane. Peyama ku em dixwazin bidin nikarin ji hemû aliyan ve bigrin. Di vê mijarê de pêwîste mirov asta sîxuriya objektîf baş bibîne. Bêyî ku mirov rewşa giştî ya gelê me sîxuriya objektîf, bi taybet jî xirabtir xistina jinê fêm neke, gihiştina dahûrandinên bihêz negengaz e. Hêmanên ku yek carê min di vê mijarê de dihizirîne şêwazên we yên lêkolînê yên gelekî şaş û kêm in. Pêşxistina we ya şêwazên lêkolînê sedema herî girîng e ku hun nikarin bigihên encamên rast. Biryar ev e, ger dahûrandin neyên kirin di Kurdistanê de meş çênabe, şer nayê pêşxistin, azadî nayê bidestxistin, tiştên ku li Akademiya Mahsum Korkmaz dihate dahûrandin tenê hindek rastî nebûn. Tiştê ku dihate dahûrîn, di rastiyê de çarenûsa ku bibû girêka kor, ê hatiye dahûrandin ew qeydên ku em pê ve girêdayî bûn. Ê ku hatibû dahûrandin kulmek endamên wê Akademiyê jî nebûn, hemû dîrok û civak bû. Gavên ku dihatin avêtin jî bi rojane ew qasî berfireh bûn û encam digirtin.
Hun xwedî gavavêtinên azad in. Ji bo we azadî çi ye? Hun kesên ku van tiştan gelekî bihizirin û encamê bidin in. A guncaw jî, hun di vê nêvenga tekoşînê de hindekî dihizirin, di dika filmên herî navdar de jî platformeke wiha nayê serûberkirin. Ger hun bi hestyarî binirxînin, hun dikarin hem hest û hizrên xwe rabikin ser piyan, hem jî ji bo jinûve ava bikin, hunê qebûl bikin ku ev tişt gelekî guncav e. Bi qasî ku ez dibînim, xala herî zêde ku hun tê de asê dimînin pirsgirêkên weke zayendekê ji rastiyê ku hun dijîn çêdibe. Ez dikarim vê zelal daynim holê û bi we re nîqaş bikim. Hun dikarin vî tiştî bigihînin asta rêgez. Tu wateyeke ku hun ji vê tengav bibin, vî tiştî tenê weke pirsgirêkeke exlaqî bi dest bigrin nîne. Ew rêgezên ku hun jê re dibêjin rêgez, di rastiyê de exlaqê feodal e. Di nava wê de qirêj, berjewendî, malbûn û milkiyet û herî zêde jî windakirina we heye. Dîsa tiştê ku çêdibe bi serê we tê. Di bin pêçeka exlaqî ya heyî de yên ku wenda dikin bi giştî gelên ku tenê perçiqandin û zayenda tê perçiqandin e. Hun, heta dawiya temenên xwe êşa wê û tengasiya wê dijîn, piştre bi aqilbûn zêde bi kar nayê. Pirsgirêka me, em bi şêweyê rizgarîxwaz nêzîk dibin, tenê ji bo xwe ne, ji bo rizgariya civakê û zayend gava biavêjin. Bêguman tê xwestin ku girêdaniya azadiya zayendî bi civaka çînî û siyasîbûnê ve gelekî baş were avakirin. Ez wisa bawer dikim ku dema rastiya Kurdistanê dibe mijara gotinê di dinyayê de têkîliya malbat û civak, malbat û siyaset a herî baş û bihêz em datînine holê. Dîsa di nava malbatê de asta jinê gelekî baş hatiye vekirin. Bûyera ku jê re tê gotin, “jin” çawa ye, di nava nêzîkbûneke çawa de tê girtin gelekî bi zanistî hatiye danîn. Di vê mijarê de dostê me yê birêz Îsmaîl Beşîkçî jî dibêje, “pêwîste mirov balê li aliyê sosyolojîk a Apo bikşîne, civaknasî (sosyolojî) zanistiyek e, pêwîste mirov piştgiriya wî ya di vê mijarê de jî bibîne.” Her çi qasî niyeteke min a wiha nebe jî ew bi xwe vê yekê dibîne, di rastiyê de malbat û civak, jin û malbat bûyerên girîng ên sosyolojîk in. Lê belê dema rastiya Kurdistanê dibe mijara gotinê aliyekî vê yê siyasî ya vê pirsgirêkê jî derdikeve holê. Pêwîste ku mirov vê yekê dayne holê.
Dema mirov balê lê bikşîne ger min misoger malbat çareser nekiribi, em bihêlin gihiştina azadiyê, dibe ku bêyî ez bigihêm çardeh saliya xwe, ez di pevçûnên malbatê de tune dibûm û diçûm. Ez zaroktiya xwe ji bo ku bibe mînak bînim bîra we. Armancên weke çiyan didan pêşiya min. wisa plan dikirin “ev zarok bila mezin bibe, ji bo şeref û rûmeta malbata me tolê bistîne, mirovan bikuje.” Dema ji bo ku nekevime nava vê min digot, ez naxwazim mezin bibim. Ez wiha dihizirîm, ezê çawa dijmin bikujim, hêza min tuneye. Ezê zû bimrim, min wê demê dest bi siyasetê kir. Pîrika min digot, “çavên vî hindekî bi bênamusiyê temaşe dike, xeteriyek heye ku ji bo malbatê şer neke.” Di rastiyê de pêwîste ev yek weke ez zarokekî baqilbûm were şîrovekirin. Ger ez weke zarokekî bingehîn ên malbata xwe mezin bibama, min nedikarî ji gund gavekî biavêjim derve.
Hun jî baş dizanin di hemû malbatên Kurd de zilam weke zarokê xas, kurê xas tê mezinkirin. Li ser vê bingehê hemû hîn negihiştine. Di dozên xwînê de, di pevçûnên malbatê de, di pirsgirêkên erd û mal de pevçûnên ku dendikê hêjirê jî danagre, yên mirişk û kuçikan de tune dibin û diçin. Min ji ber vê sedemê biryar da ku ez ji bo van nekevim hewldanên mirinî. Ez ji malbatê hêrs ketim, pevçûna min a bi malbatê re dest pê kir û piştre jî berdewam kir. Nakokiyên min bi dayik û bav, gund, civak, dagirkeriya tirk, ol û felsefeyê ve her çû bi pêş ket. Xuyekî min heye, “ez xwe naxapînim, dema ku ez bi nakokiyekê re rûbirû mam, weke ku bifetisim dixwazim wê çareser bikim. Dibêjim, ezê heta dawiyê bi ser de biçim û wê çareser bikim, teqez dikarim encamekê bi dest bixim.” Hizirandina xwe de ez her ku diçûm digihiştim xala xwekuştinê. Ji bo sosyalîzmê jî ez li ser bingehekî bi vî rengî nêzî çareseriyê bûm. Em hîn jî li ser sosyalîzmê hem bi teorîk û hem jî bi pratîk gelekî berfireh disekinin. Ji bo azadiya zayendî jî asta min ev bû.
Berê jî ez ji ketina têkîliyê bi jinê re ditirsiyam. Heta li hemberî jinê hindekî nefreta min hebû. Zayendîbûna dayika xwe min zêde baş nedît, ji ber ku ji bo min zêde bi tendûristî nedihat. Ango her carê ew baweriyên heq û hiquq xwe disparte vê û zêde serdeçûyîna ser zarokên xwe di min de nêrînek ava kir, ku pêwîste dayikek bi vî rengî nebe. Ji ber wê min li hemberî dayika xwe helwest nîşan da. Li gor min ev jî parastineke mafdar bû. Dayik nikarin zarokên xwe bi vî rengî biwelidînin û mezin bikin. Min di jiyana xwe de ji bo vê nirxeke di asta rêgez de rûmet dayê. Jixwe hun vê yekê nizanin. Ez hîn jî bi vê rêgezê ve dijîm. Zarok hemû jî gelekî neçar in, dibe ku hun jî ji zarokan hez bikin an jî dilê we bi wan dişewite, lê belê ez bawer nakim ku hun di vê de cidî û xwedî biryarbin. Dayik û bav jî di nav de yê ku di vê de dilsoz in, ji bo ku dinya wan zarokan rizgar bikin dê hindekî rast bin. Tu tiştê zarokan, tu pêşeroja wan nîne û ev jî zarokên Kurdan in. Malbat jî zarokên xwe gelekî xirab hez dikin, min hîn ji wê demê ve jê nefret kir. Hîn wê demê jî rexmî ku di derbarê pêşeroja van zarokan de tu plansaziyên wan tunebûn, min digot ji bo çi ev qasî zarokan himbêz dikin û ew himbêz kirina wan a zarokan ji bo min weke rondikên tîmsahan dihat. Ji ber vê min ji van nêzîkbûnan nefret kir û hezkirin nexwest, min got li şûna zarokekî bi vî rengî hebe, bila qet nebe. Ez di vê mijarê de girêdayî rêgezekî dijîm. Zarok îro, ji min gelekî hez dikin, ez herim ku derê li tenişta min artêşeke zarokan heye. Dinya zarokan jî min fêm kiriye. Qet nebe dibînin ku ji bo wan hêviyek hatiye afirandin.
Ez ji bo vê yekê diyar dikim pêwendiyên min piralî bûn. Ji bo rastiya jinê jî pêwendiyên min ên ku dişibine vê hebûn. Ez ji rastiya jinê çavtirsî dibûm. Ji dinya jinan û ji valatiya vê dinyayê ez ditirsiyam. Ji neçarbûna jinê çavtirsî dibûm. Zimanê wê nebû ku yek du gotinan bike. Destên wê nebûn ku, destekî dirêj bike. Bi ketina zanebûna vê ez di temenekî biçûk de bandor bûm. Wekî din min di têkîliyên jinan de ketin didît. Bi jinekê re pêşxistina têkîliyekê dê berpirsyariyên giran bîne û min zû dît ku ev dikare mirov ber bi ku ve bibe. Ango min digot, li şûna ku ez têkîliyê bi pêş bixînim, qet bi pêş nexînim baştir e. Ez di vê mijarê de gelekî birêgez tevdigeriyam. Ev ne ji bo ku min ji jinê heznedikir, berovajî gelekî biçûk bûm jî ji bo hevaltiyeke baş bû.
Ev van ji bo ku min xwe di feraseta feodal de hepis nekiriye vedibêjim, diyar dikim. Di vê mijarê de ez dikarim bi rihetî diyar bikim ku di nava nêzîkbûneke alîgirê rêgezê wekhev de bûm. Pêwîste di hemû jiyanê de hevpariya bi jinê re pergala jiyana hevpar a bi jinê re were avakirin. Di temenekî biçûk de, di lêyîstokê de yan di hilberînê de yan jî di dibistanê de nêzîkbûnên min bi ser vî alî bûn. Bi qasî ez mezin bûm, min dît ku derfetên vê zêde nînin. Jin ji zû ve wenda bûye, hevaltiya wisa wekhev û azad zêde nayê pêşxistin. Weke din tiştên ku tên ferzkirin jî gelekî cuda ye. Jinekê diavêjine serûçavên ciwanekî, bi vê re jî şêwazekî têkîliyê ku dînbûnê wêdetir naçe derdikeve holê. Bûyera zewicandinê hişt ku ez bi vî rengî çavtirsandî bim. Bêguman tenê ez ji bo xwe, çavtirsandî nedibûm, hemû zewacên ku hatine kirin, min çavtirsandî dikirin. Ev zewac, ez digihandime hestekî ku min digot, hem jin û hem jî zilamên xwe ve em wenda dikin.
Ezmûneke ku ez jiyabûm hebû, ew ezmûn îro jî tê nîqaşkirin. Hun ji van nîqaşan çi encamê derdixin? Ez li rojnameyan temaşe dikim, hîn jî dinivisînin “xezurê Apo kî ye? Bi ajaneke MÎTê yê çil salî çi karê wî hebû? Têkîliyên wî bi filan jinê re çi bû?” Diyare ku MÎT dixwaze van nîqaşan bi pêş bixîne. Ev têkîlî xwedî taybetmendiyekê ye ku di dema pêş de wê bi serê xwe were bi destgirtin û tê destgirtin jî. Bêguman, dê hîna jî li ser were nîqaşkirin. Ez bi xwe bawerim, bi xwe ewle me ku di vê mijarê de rast nêzîk dibim. Min ji bo gel, ji bo dîrokê encamên herî baş derxistine. Misogere ez dilsozane nêzî vê têkîliyê dibûm. Ji bo armanc helwestên min ên wekhev û azad misoger bûn. Lê belê ez xwedî tevdîr bûm, pirsa gelo jî her dem di koşeyeke aqilê min de bû. Ev tenê ji bo ku ew endameke malbatekê bû nebû. Ji ber şemitokiya wê jinê bû. Çi qasî ji dil e û girêdayî ye, çi qasî dikare bi hev re jiyanê temsîl bike?
Vê têkîliyê ew qasî ez westandim ku rojek hat min xwest ji malê birevim. Weke tê zanîn, di giştî de jin ji malê têne avêtin an jî ew bi xwe direvin. Ma we dîtiye ku zilaman dev ji malê berdane û revîne? Êdî hun dixwazin bibêjin, sîxuriya objektîf e yan jî ya subjektîf e, ev têkîlî di sala 1978’an de hate rewşekê ku mirov nedikarî ber xwe bide. Bi hevalê kevin re gelek caran em li ser vê têkîliyê disekinîn. Hevalekî me yê ku hîn dijî, nêzîkbûnên hevalê Kemal Pîr ji bo me vedigotin. Diyar dikir ku Kemal bi şêweyê “wê jinê Serok xelitand, di rastiyê de me dixwest em wê jinê bikujin, lê belê dibe ku tiştekî Serok dizane heye” nirxandin kiriye. Kemal Pîr, bi me ve gelekî girêdayî bû ev heval tenê ne di vê mijarê de bi rastî jî bi vê girêdaniyê ve xwedî berxwedaniyeke gelekî qehremanî bû. Ew bi xwe ne Kurd bû jî, lê belê dîsa jî berxwedaniya herî mezin nîşan da û ew mirovekî ku herî zêde bi min ve girêdayî bû.
Ez dixwazim vî tiştî bibêjim, şerekî mezin dest pê kir, ez dikarim diyar bikim ku ger me ev şer nedaya vê gavê PKK, gerîla û serhildan çênedibûn. Hun dikarin bibêjin gelo ma têkîliyeke bi vî rengî çawa rê li ber avakirina PKKê, gerîla û serhildanê vekir? Ger hun bi tenê dahûrîna Rêbertiyê rast tê bigihên hun dê bibînin ku ev bi rengî ye. Di bûyera wê jinê de li hemberî hemû niyetên min ên baş, hestyariya min û hêviyên min, dibe ku sîxuriya objektîf be jî yan subjektîf be jî feraseta ku hatiya ferzkirin, “ger tu bi min re dixwazî têkîliyeke tendûristî ava bikî, pêwîste di destpêkê de tuyê stûyê xwe li hemberî rastiya çînî û civakî ya min bitewînî û bibî amurê vî yan jî hîna wêdetir. Tuyê bi KT ve girêdayî bî” bû. Ez gelekî bi rêgez tevgeriyam, di rastiyê de wê ev tişt gelekî eşkere nedigotin, berovajî gelekî şêlû, neyekser û bi raveya rûyê xwe yê weke jehrê bi şêweyê nêzîkbûneke weke stirî, bi rûyekî reş nêzîkbûnên ku ne her roj her kêliyê weke ku tola xwe bistîne nîşan dida û digot. Ez vê yekê mezin nakim, bûyer û astên têkîliyan hatine tomarkirin.
Ev tenê bûyereke kesayetiyê jî nebû. Dahûrandina Rêbertiyê bi giştî ve gelekî ji nêz ve girêdayî ye. Ji ber vê sedemê ye ku Kemal Pîr gotibû êdî têkîliyeke bi vî rengî nayê efûkirin, ev xwe ferzkirineke gelekî xirab e. Bi wî rengî ye ku mixatabê me jî gelek caran digot, “zilamekî Kurd ê herî navdar be jî teqez dê bikeve panîkê, herî kêm yek du rojan ferzkirin berdewam bike, dê yan kêra xwe yan jî çeka xwe bikişîne lê bide yan jî biqewitîne. Lê belê ez dizanim ku ji ber girêdaniya te ya sosyalîzmê tu vê yekê nakî, ez dizanim ku tu li benda demekê yî.” Di rastiyê de tespîteke rast dikir, bêguman ez têkîliyan ji rêzê û biçûk nagrim dest, li ser têkîliyên ji rêzê dahurandinên ji rêzê nakim. Ger min wisa kiriba, bêguman ez nedigihiştim astaRêbertiyê. Zilamekî ji rêzê bûya dê bi sîleyan li jinê daba. Ez ne ji ber bêhêziyê, ji ber bihêzbûnê bi wî rengî tevdigeriyam. Ger wê demê ez bibûma amurê azweriyên xwe vê carê binketin, dê jênerev bûya. Hindek ji bo vê dibêjin neçarî, hîn jî hindek dost min neçar û reben dibînin. Lê belê di rastiyê de yê ku wiha dibêjin, qediyan e. Ew xwedî tu çareserî û pêşketinan nînin. Dîsa pêşketin bi min re dest pê dike û bi min re dimeşe. Ev ne ji ber neçarbûnê yan jî pêwîstbûnê nîne, çawa ku ez nava ketîbûneke zayendî de nînim, ev rewş ji bo min jî gelekî şerm nebû. Ev di nava metirsiyên min de bû, lê belê diyarker nebûn. Dibe ku gelek kes bi min qerfên xwe bikin, dayika min jî bi qasî ku bikaribe ji min re bibêje, “nikare axaftinekî ji jinekê re bibêje” qerfên xwe bi min dikirin. Lê belê min zêdetir berjewendiyên gelê xwe û partiyê esas digirt.
Malbata jinê ji serhildana Kurd a 1925’ê heta serhildana Dêrsimê, heta 1940’an bi Kemalîzmê re hevkarî kiriye, malbateke ku ji Înonu belge wergirtiye, li gor dewletê malbateke baş e û ji ber ku xizmeta dewletê kiriye spasname wergirtiye. Min ev yek dizanî, lê belê ez ewlebûm ku ihtimal heye vê bidomîne û weke hevkarê dewletê ristê xwe bilêyîze. Di wê demê de CHP’ê (Partiya Gel a Komarê) xwe pêşverû didît. Bêguman dewlet çi qasî pêşverû be, CHP jî ew qas pêşverû be. Wê demê min bawer dikir ku ev jin ihtimal heye bibe welatparêz, lê min ev ihtimal jî dida ku ew bibe temsîlkarê çîna xwe ya noker. Dewletê jî bi ihtimalek mezin rastiya vê têkîliyê dizanîbû, ji ber ku wê demê ev malbat, bi saziya ewlekariyê ve girêdayî bû. Pîlot, asta min a di sala 1977’an de heta 1976’an de dizane û hatin û çûyînê li gel vê malbatê dike. Li gor min dijmin texmîn dikir ku, xwe bispêre vê malbatê û min kontrol bike.
Gelo ez ji dil ketime bin vê kontrolê? Naxêr! Ugur Mumcu wiha dinivisî “gelo ma bi taybet MİT’ê Apo parast?” MİT nikare min biparêze. Ji ber ku ez rojê yek trîlyonê zirarê didim dewletê. Vî tiştî rojnameyên bûrjuvayê dinivisînin. Ma MİT zilamekî her roj trîlyonekî zirarê dide dewletê tu caran diparêze? Xelitandina herî mezin min bi vê dewletê da tahmkirin. Darbeya herî mezin min lê da. Di sala 1979’an de dema ku ez derbasî Rojhilatanavîn bûm, hevalekî me yê li Akademiyê digot, endamekî MİT’ê gotiye “me çawa ev zilam ji nav destên xwe revand? Û li serê xwe daye. Cuneyt Arcayurek di rêzenivîsa xwe ya bi navê “12 Eylûle nasıl gelindi?” (em çawa hatin 12 êlûnê) de dibêje “ev mar bihostek bû, ger leşkerên me potînê xwe rabikira dê ew biperçiqandiba. Lê belê me xefleteke mezin jiyan kir.” Armanca van kontrolkirina min a bi riya vê têkîliyê ve bû. Gelo ma min ev taktîk bi zanebûn meşand? Min got hevkar be jî, dibe ku ji vê malbatê şoreşger derbikeve. Dibe ku ev hevala me jî bibe rêhevaleke me ya birûmet. Misoger baweriya min bi vê yekê hebû. Ya duyemîn, min semta (ihtiyad) xwe ji destan berneda. Min bi xwe ji xwe re got, hişyariya xwe ji destan bernede, ihtimale ku tu ji vir ve werî kontrolkirin. Wê îdare bike. Bi kar bîne. Pîlot jî di nav de min hindekî ew bi kar anîn, Ugur Mumcu di vê mijarê de wiha dinivîsand, “Apo gotiye Pîlot roniya çavên me ye em wî biparêzin.” Dibe ku min ev gotin, bi heman rengî negotibe lê belê nêzîkbûneke ku dişibê min bi pêş xist. Ji ber ku ger me Pîlot kuştiba hîn wê demê PKK’ê navê xwe li xwe nekiribû, dê bihata tunekirin. Dîsa ger min ev têkîlî berdewam nekiriba misoger e ku bûyera derketina derve jî de, me dê zehmetî bikişandibana. Hîna di sala 1975’an de dewlet dibêje “ev zilam ber bi damezrandina artêşa netewî ya Kurdistanê ve diçe, pêwîste were kontrolkirin.” Vê zanyariyê di sala 1975’an de girtiyekî DDKD’ê ji me re ragihandibû. Navê Dev –Yol hîna derneketibû. Ez wê demê di nava Dev-Gencê de tevdigeriyam. Min vê carê jî pirsên weke “kurdperest e yan jî di Dev-Gencê de ye” afirandibû. Me salekî jî wiha derbas kir. Pişt re dihizirin ku ez di bin kontrolê de me û kengê bixwazin dikarin min bigrin. Min jî di vê wateyê de ji vê têkîliyê ne yekser sud girt û weke hun jî dizanin em derketin derveyî welat. Di pêvajoya derketina me de jî dîsa ev şer hate jiyîn.
Fatmayê provakasyonên mezin kirin, ji ber nakokiya Semîr a 1982’an de xwest Partiyê ber bi fetisandinê ve bibe. Di sala 1982 û piştî wê de jî pevçûneke sexte afirandin û xwestin partiyê bikin du beş. Me ev yek vala derxist. Di sala 1986’an de dîsa lêyîstokeke bi heman rengî xwest bi ser bixe, wê demê jî em li dij derketin. Di hemuyan de jî hate xwestin ku jin gelekî xirab were bikaranîn. Xefilbûn, di vê mijarê de asta wê ya çareseriyê nebû. Em bi vî rengî di şevreşiyê de dimeşiyan. Min pêşiya vê lêyîstokê bi sebreke mezin girt. Ji aliyekî de ez dihiziriyam emê çawa bigihên azadiya jinê, ji aliyekî din de jî ez dihizirîm ev jiyana dojehê dê çawa were kişandin. Min xwest bi hemû hêza xwe vê tekoşînê bimeşînim. Dibe ku gelek hevalên me vê pêvajoyê nizanibin, ji ber ku rewşên hestyariyê ku hatine jiyîn, zêde bi peyvan nayên vegotin. Hêza berxwedanî, hêza sebrê û rik di belgeyan de me nekariyê em zêde cih bidinê. Hîna zêdetir me ev bi encamên xwe yên siyasî ve tomar kir.
MİT’ê wê demê di rojnameyan de nûçeyên weke “zilamê Fatma Apo kuşt, PKK parçe bû” dida weşandin. Di rastiyê de pevçûneke ku dişibiya vê yekê hebû. Bêguman me bi sebr û hişyarbûnê derfet neda wan. Ev rewş di kongreyên 1982 û 1986’an de hate jiyîn û herî dawiyê gihişte provakasyona 1988’ê. Di bin vê provakasyonê de Fatma hebû. Avukat (parêzer) tenê lêyîstokvan bû. Piyon bû. Herî zêde di vê salê de xwest Partiyê bêhêz bihêle. Li gor min di provakasyonên ku heta Başûr berdewam kir jî vaca wê hebû. Li gor min KT di bin nêrînên wê de plansaziyên provakasyonan bi pêş dixist û pêk dianî. Bêguman ew jî hêzek e. Dewlet çil salan bi Kurdan re mijûl bûye, dibe ku wê bidomîne. Ew hevkarî û sîxuriya weke Kemal Burkay, KUK, DDKD, PDK ûhw. li kêleka van provakasyonan gelekî lewaz dimînin. Lê belê şerekî min ê bi van re çêbû û ev hîn jî şerekî ku ez bi serê xwe dimeşînim e. Lê belê ez bi hemû aliyan ve di bin gumanan de bûm, her kesekî têkîliya min weke “bi keça sîxûran re çi digere?” rexne dikirin. Hevalên me jî weke “ev têkîliyeke bi çi rengî ye?” pirsyar dikirin.
Fatmayê bi xwe her roj mirov dixistin. Ew bi xwe dibêje “pêwîste em mirovan xerç bikin” bi fermî hindek hevalên jin fetisandin, hindek daxistin sifirê û hindekî pêşkeş kirin. Ev polîtîkayeke ji bo jinan bû, ji bo ku bi tenê rêhevalek dernekeve çi pêwîst bû dikir. Kesên ku wê afirandine, heta îro jî bûne bela serê min. Veşidiyayî ne (gergîn) û bi arîşe ne (problemli). Zilam jî wiha ne, ez dixwazim dîrokê hindekî din zêde bikim, ango tam deh salan zêdetir me yekser ji eniyê şerekî dijwar meşand. Bandora vî şerî hîna jî berdewam dike. Gelo ma ev şer, şerekî ku girêdayî vê têkîliyê taybet hatiye kirin? Naxêr, ev yek gelekî zelal e, siyasî ye û şerekî eşkere ye. Şerekî di hest de, di hizir de û di rêxistinkirinê de ye. Ew bi xwe di gihiştina me ya gerîlabûnê de astengeke herî mezin bû. Ev şer li hemberî wê ye. Ev şer di dîtinê de li hemberî kesekî ye, lê belê li hemberî him KT’yê ye, li hemberî hêza wê ya lêdanê ya herî xeter Kontr-gerîla ye, li hemberî şerê taybet e, li hemberî MİT’ê ye. Ji bo hun baş têbigihên, gelo ez di kîjan çarçoveya siyasî de nêzîkî têkîliyan dibim, dîsa bingehê dîrokî çawa bi dest digrim, van tiştan ez diyar dikim. Ango mirov nebêje, têkîliyeke zayendî ye û neavêje aliyekî. Ji bo ku hun gelekî seranser nehizirin, ezê van tiştan diyar bikim.
- Ayrıntılar
Rêber Apo: - Îro ez ji aliyê jinê ve diaxivim. Gelo ev bîrdozî pêk were dê çawa be. Ger dê Kurdistan bibe mijara gotinê yan jî ger em bibêjin di axên dayîk de jiyan a herî xweşik e, berî her tiştî bîrdoziya jinê bê ax nabe. Heta vebûna axê ji çandinî û hilberînê re, hindekî bi hunera jinê ve girêdayî ye. Tê wê wateyê ku rêgeza yekemîn a bîrdoziya jinê jiyîna wê di axa ku jê ji dayikbûye de ye. Ango rêgeza yekemîn bi gotina rojane ve welatparêzî ye.
Hêmanê duyemîn ger ê di jiyanê de cih peyda bike, divê jin bi hizra xwe ya azad û vîna xwe ya azad ve tevlî jiyanê bibe. Ger dê ev bîrdozî pêk were, weke raveyekê vê ya herî şênber jin, weke dixwaze dijî û biryarê dide. Emê bi, bi hizirandina wê bawer bin. Emê li hemberî vîna wê rêzdar bin. Rêgezeke vê bîrdoziyê ya jêneger jî ev e. Ev yek ez jî bim dê jin bibêje “ezê bi te re bi vîn û hizra xwe ve bijîm.” Li gel vê dê gelekî bi rêgez, gelekî bi proje û bi plan be. Di vê rêgezê de ezê hindek avantajên xwe ve jinê bixapînim, ew jî bi jinbûn û zayendîtiya xwe ya erzan ve min bixapîne re cih nîne.
Ji bo ev yek çêbibe û ji bo parvekirina jiyaneke xwe dispêre azadiyê, rêxistinbûn pêwîst e. Ev jî hêmana sêyemîn e. Mirovekî ne rêxistî hîç e. Rêxistinbûna destpêkê bi jinê dest pê kiriye. Hêza ku herî zêde divê rêxistinbûnê esas bigre jin e. Dibe ku zilam bêrêxistin be. Yan jî jixwe rêxistina zilam gelek e. Divê jin rêxistina xwe ya taybet ango bi giştîkirina YAJK ê re pêwîstiya xwe heye. Divê saziyên xwe yên hişyariyê li hemû qadan belav bike. Divê jin bi rêxistinbe. Divê hun vê carekê ji guhê xwe re bikin guhar.
Weke hêmanê çaremîn jî li gel rêxistinbûnê divê hun hemû jiyana xwe ji tekoşînê ava bikin. Ji ber ku nasnameya jinê ji ber bêtekoşîniyê ketiye nava çar dîwaran. Karên hevîr dane wê bi karên ji rêzê ve hatiye mijûlkirin. Ango di nava ferzkirineke weke kesayeta karên vala hatiye hiştin. Ji ber wê jî di serî de esasên bîrdozî û polîtîk di derbarê rêxistinbûnê çandê, kurtayî her qadeke ku wê bihêz bike de divê tekoşer be, divê jin bibêje “ezê rêxistinêr bim, kar û îşê min tekoşînkirin e.”
Li gor min têkîliya jiyana bi jinê re bi estetîk, xweşikbûnê ve jî heye. Ev jî hêmana pêncemîn e. Asta kirêtiya jiyanê ya vê gavê têkîliya xwe bi çewisandin û dagirkeriyê ve balkêş e. Divê jina ku dixwaze bijî, huner, çand û estetîkê ji nedîtî ve neyê. Em ji fîzîka wê bigrin xweşikbûna hizir, em ji xîtaba wê bigrin, heta ronahiya giyanî divê bi nêrîneke estetîk û rêgezê ve girêdayî be.
Ger hun van pênc rêgezan jiyaneke ku van bi rengê madeyan û rêgezan hîn jî ziravtir bikin û wê jiyanê ji xwe re esas bigrin, li gor min tê wateya ku we çeka rizgariyê ya herî mezin bi dest xistiye. Ez ji ber roja jinê diyar dikim ku bi vê çeka xwedî îdîaya herî mezin e ve tu zilam û tu saziyên ku hun neynin rê nîne. Li gor min jiyana herî xwedî nirx e. Ger em dibêjin, ji îro re girêdanî, ji îro re rêz li ser bingehê van rêgezan mînak di me de bi rengê YAJK ê rêxistineke jinê ya hîn bilindtir dibe û tekoşîna wê ya li ser bingehê van rêgezan ve emê bersiva herî mezin bidin mirovahiyê û şerê qirêj.
Ji ber vê rojê careke din ez diyar dikim ku ez di xizmeta hemû jinên azad de me. Dîsa di serî de dayîk û taybetî hemû gerîlayên me yên jin ên egîd ku şer dikin re, diyar dikim ku ez mirovê hemû jinên me yên di nav tekoşînê de ne me û zilamê wan im. Rêz û hezkirinên xwe pêşkeş dikim.
8 Adar 1998
- Ayrıntılar