14’ê Tîrmehê bibîrtînin. Îro, komek berxwedêrên zîndanê di şexsê xwe de; li hemberî dijminê ku dixwest hêviyên gelekî ku heta kurtêlên dawîn jiholê rabikin, berxwedêriya PKK’ê ku di xwe de bi cî kiribûn nîşan dan. Ev rastiyeke bênîqaş e. Di demên herî zor ê destpêka sala 1980’î de, çi nirxên li piyan hebin, bi tevahî jiholê rakirin û bi zanebûn hemû tedbîran dan pişt xwe, da ku careke din şîn neyê. Li hemberî van polîtîkayên jiholêrakirinê, çi berxwedêrî pêwîst dike kirin, wekî berxwedaniya dawîn laşê xwe helandin, henasa xwe ya dawîn bi vî awayî mezaxtin û bi biryara çalakiya berxwedaniya herî bi hêz li ber xwe didin. Tam di vê xalê de, bi dirûşma “berxwedan jiyan e”, ji xwe re vê şîarê dipeyitînin û dertên holê. Ev bi tevahî dibe hêviyeke esîl a gel û banga jiyanê. Dibêjin; “Dev ji hêviyê berdan nabe, dev ji partiyê berdan nabe, emê xwe bihelînin û bizivirînin jiyanê.”
Berxwedaniya zîndana Amedê, di wateyekê de dibe berxwedaniya hebûn û tunebûnê ya Kurdistanê; lêdaneke li çarenûsa mirinê xistinê ye û berxwedaniyeke ku gengaziya qonaxeke girîng a jiyanê ye. Ji nava wê tê. Me berxwedaniya tîrmehê a rêber, bi girîngî û wateya wê danî holê. Berxwedaniyeke ku bi çarenûsa Kurdistanê re eleqedar e. Pêşengê vê berxwedaniyê hene. Teqez beşeke girîng, bi berxwedaniyeke dîrokî ya girîng de şehîd ketine.
A rast, rêhevalên wisa ne ku, dixwazin berxwedaniya herî mezin bidin. Em Xeyriyan û Kemalan baş dinasin. Hevalên ku bi azweriya têkoşînê tijî bûn. Pratîka şoreşgerî, ji bona wan jiyan bixwe ye. Xeyrî, kesayetiyeke ku xebat û propandayên rêxistinê henas bi henas dijiya, ji bilî vê yekê kesayetiyeke ku yek rojeke wî vala nîn e. Kemal, kesayetiyeke ku ji goşt heta neynûk her tiştê xwe têxistiye xizmeta partiyê, bi her tiştê xwe xeta têkoşînê ya partiyê dijiya û dîsa kesayetiyeke ku henas bi henas tarza jiyana partiya birêve dibe. Li ser vê mijarê pir tişt hatin gotin, dibe ku zêdetir jî bê gotin û ewê bê gotin jî. Ew rêhevalên me yên ku, xwe bi rastiya partiyê re, di şert û mercên herî zor û bêderfetî de, xwe bi pêş ve birine û ji bo dev jê bernedên, bi berxwedêriyeke mezin bûne bersiv. Ew kesayetiyên ku gelek caran vê yekê peyitandine. Biryarîbûneke berxwedêr a bi vî rengî, van kesayetiyan pêşengî kirine. Vê yekê, divê em baş fêm bikin.
Di berxwedaniya 14’ê Tîrmehê de, em Ferhatan jî bibîrbînin. Berxwedaniya çaran jî berxwedaniyeke mezin e, ew jî yek ji berxwedêrên dîrokê yê kêmdîtî ne. Berxwedaniya Mazlûm, Ferhat, Xeyrî û Kemalan, xala lûtkeya berxwedaniyê ye.
Vaye berxwedaniya Newrozê ya Mazlûman, vaye biryara berxwedêriya 14’ê Tîrmehê, vaye xwe kirina meşale ya Ferhatan, bi tevahî tevahiya xwe wisa ye.
Girêdayî bîranîna berxwedêrên 14’ê Tîrmehê mayîn meseleyeke mezin e. Rêhevaltiya partiyê û hevaltiya dozê, ger bi her awayî rastiya herî bingeh a berxwedêran tênegihîje, wê demê li xwe xerabiya herî mezin dikin.
Ji bona ku em careke din wate bidin salên ku di vê bingehê de hatine qezenckirin û li ser navê berxwedaniya 14’ê Tîrmehê biaxivin, divê em PKK’yîbûna wê demê têbigihîjin û bikin. Di vê wateyê de, karê we zor e. Lê ew qas jî nêzîkî serkeftinê ye. Bila tu kes, li ser mîrateyên ku wê demê hatine qezenckirin, hêviya rojên xwe xelaskirinê neke. Ev ji îxaneta aşkere û xefletê xetertir e. Divê em xwe bidin qanîkirin ku, vîneke me û biryareke me û sîstemeke me ya nirxên pîroz heye. Li hemberî her tiştî derketin û bêhay dibe, lê baş bizanibin ku li hemberî van nirxan wisa nabe. Ger hêza we nîn be, bizanibin di ciyê xwe de bisekinin. Şer, ne karê her mêrxasî ye. Ez bixwe jî, xwe li vî şerî kêm liyaq dibînim. Min kir û nekir, xwe li vê serokatiyê nedam rûniştandin. Gotin di cî de be li ser daxwazê, dîsa li ser daxwaza şehîdan û pêwîstiya wesiyetan, min nedikaribû di çarçoveya hêza xwe de neanîna cî. Lewre em dibêjin, berxwedêriyek û biryareke fedakar.
Em vê yekê aşkere bêjin ku, di nava partiyê de; ne liyaqbûna bîranîna şehîdên berxwedêr ên mezin, li hemberî kêmasiyên xwe kirina perde, li ser wan bi erzanî jiyandin, pêre sekna her curê paşdemayînan, nefêmkirina biryarên vê roja mezin ku tê wateya banga şehîdên berxwedêr, bê têgihîştin jî neanîna cî, jiyana şehîdên berxwedêr tengkirin, mîna ku roj bi roj bîranînên wan jibîrkirin, xwe bi bîranînên şehîdan bi hêzkirin bidin aliyekî, li ser mîrateyên wan xwe debarkirin heye. Ger kar hatibe qonaxeke wisa, bizanibin ku ew partî û hevaltiya riyekê, bi rewşeke xeter re rû bi rû maye.
Me her dem vê yekê got; ger em hinek be jî li peywirên xwe xwedî derketibin û hêjî me dev ji berxwedaniyê bernedabe, babeta bingehîn a erka xwe diyarker e, teqez ev berxwedêr in û bi taybet girêdaniya me ya bîranîna şehîdên berxwedêr e. Bi qasî ku gengaz bû, me ew di xwe de hîs kir.
Li hemberî biryarîbûna 14’ê Tîrmehê, hûnê encameke çawa derbixînin? Pirsa herî balkêş ev e. Bi taybetî wan ji bona partiyê ji me re wesiyet kirin, me jî hinek girt. Gelo, wekî milîtanên ku dijîn, hûnê çawa bersivek bidin. Ji bona min, ev pirs pir sotîner e. Teqez divê, ciyê we di jiyaneke şoreşger û şer de hebe, serkeftineke we hebe. Ew belasebe, vê biryarê pêk neanîn û xwe şêst rojî nedan jiyandin. Bi berxwedanî, jiyankirinê wisa nîşandan. Gelo, hûnê çawa bi şer jiyankirinê nîşan bidin? Ku ew bi vî halê xwe li ber xwe dabin û şer kiribin û jiyan kiribin, hûn bi hemû derfetan lîstinê û rê li ber her curê binketinan vekirinê, çawa bêjin em jiyan dikin? Di vê bingehê de, gengaza ku hûn xwe bidin efûkirinê? Rastî li holê ye; liberxwedan, xwe helandin û “jiyan ev e” gotin. Girêdana di navbera şer û jiyanê de wisa raberî me kirin. Tiştê ku dikeve ser milên we jî, bi rêzkarî derbasî jiyankirinê ye.
Rêber Apo
- Ayrıntılar
Bêguman li hemberî ketina mezin, li hemberî girîna mezin, li hember layîqiya biçuk, helwestekî min heye. Ji xwe bavê min digot, “dema ez bimirim dê tu rondikekê jî nebarînî”. Wî dizanibû ez li dijî çi me. Li hember biçukbûnan û erzanbûnan ez rondikan nabarînim. Lê di aliyê dîtirê de jî cîhan hemû dizane ku ez çiqas hestiyar im. Aliyê min yê evînê û hestewarî ji aliyê min yê zanebûnê bihêztir e. Lê zanebûn jî heye, ez wê jî piştçav nakim. Meşa min ya nêzî zanistiyê tu kes nikare piştçav bike!
Ez şerekî balkêş yê hestan didim meşandin. Ji xwe şoreş bi hestan destpê dike. Di min de jî aliyê hest pir bihêz destpê kir. Biqandî kîn û hedan bi xwastek, bi qandî dijbertiya kîrêtiyan, bi bingeh girtina bedewiyan bi pêşveçûyîneke li gor xwe destpê kir. Destpêkê zanebûn, siyaset nebû, hest hebûn.
Min xwast ez feraseta herî paşverû û kirêt ya gundê me jî fêmbikim. Hîna tê bîra min zarokên xwe ji zarokên paşayan jî nirxdartir didîtin. Li gel wê, dibe ku di kirêtiyê de tu kes mîna wan tunebû. Lê digotin, “hele binêrin çiqas bedew e, çiqas jêneger e”. Bêçareserî ne. Tevî ku gelekî ne xweşik in malbat vê yekê wisa dinirxînin.
Ev bîrdoziyeke.
Bîrdoziyeke e. Di bingeh de ewqas bênirx û pêmen hatiye hiştin ku, hebûna mijara gotinê ew e: dibe ku xwedî çend bost, erd an jî yek-du bizin, kerek, yek –du kuçik û yek- du zarokan e. Wan dixe cihê welêt jî, cihê xwedê jî, di sîstema nirxan de çi hebe dixe cihê wan hemûyan. Çavên wan wekî dîtir tu tiştekî nabîne. Têkîliya me ya malbatê wisa ye.
Xebatên zewiyan girîng bû. Min di zewiyan de xebat dikir. Palehî ji bo me barekî giran bû. Min digot palehî pêwîste û min palehî dikir. Lê divê bi vê yekê re temenek neyê qedandin, ez wisa difikiriyam. Piştre ez çûm Çukurovayê jî, yan du yan jî sê caran çûm. Min pembû berhev kir. Min li wê derê jî jiyan di nava xwîn û xwîdanê de dît. Li wê derê ked çi ye, jiyana bi kedê çawa dibe, dihate fêmkirin. Min baş kar dikir, lê min digot ez bi vî karî nikarim temenekî biqedînim.
Ez bi xwişk û birayên xwe re diçûm. Lê dîsan jî xwişk û bira bûn. Di her tiştên wan de kîrêtî jî hebe, dîsa xwişk û bira bûn. Xwişkeke min hebû, ez bawerim min xebatek li ser wê dida sepandin. Dibe ku zehmetî dikşand. Ma min serdestî armanc dikir? Ez bawerim di xebatê de min çalaktî jê dixwast. Wê jî digot; “ancax hêza te digihêje min”. Hêz pê anîn. Di nava malbatê de min ev yek diceriband, lê li ser bingeheke rast. Bi birayê min re jî wisa bû. Zilam pir bêçalak bû, di malbatê de xeteriya mîratxwariyê hebû. Her weha ez bawerim piştre hindekî weke mîratxwarekî ma. Hîna ji wê demê de mafdariya bi ser de çûyîna min eşkere derkete holê. Zilam nedikarî rast û dirûst li kerê jî siwar be. Me du biran wisa bi lingên wî digirt li kerê siwarî dikir û wisa dibir navçeyê. Birayekî wisa bû ku bi hêsanî nexwaş diket û xwe radestî destan dikir. Bêguman min ev yek qebûl nedikir û şerê ku ez dê piştre bînim ser ziman jî ji ber vê yekê bû.
Min lîstok jî dilêyîstin, lê zêde ne. Lêyîstika bi lingekî, lêyîstika evîndariyê û hindek jî kortvanî. Min dixwast ez bi keçan re jî bilêyîzim. Keçeke ku min dixwast ez pê re bilêyîzim, lê zû zewicî bû gotineke min a weke; “ka were em bi te re lêyîstika xwe bidomînin” hebûye. Bîranîneke wê jinê yê wisa hebûye. Li gel min bîranîneke wisa nîne, lê wê gotiye dibe ku hebe.
Heger hêrsa min ya bêyî encamiya lêyîstika bi keçên gund re nebaya, min nedikarî ez keçan wisa bikşînim vê lêyîstika azadiyê û têkoşînê. Divê kesayet li hember xwe xwedî îstîkrar be. Gotineke min hebû, ne xiyanetiya li zaroktiyê. Bi bingeh nakokiya mezinan çî ye? Nakokiya destpêka bi hêviyên xwe yên zaroktiyê re ne. Min nedixwast ez li vê jî xiyanetê bikim. Azadî wisa dest pê dike. Hêviyên zaroktiyê hêviyên pîroz in, hêviyên aştiyane ne. Pêve girêdan, têkîliyeke rast e.
Pejirandina zilamê Kurd ê ji rêze û kevneşop gelekî xeter e. Min ji keçan ev pirs pirsî: “hûn zilamê wisa çawa dipejirînin?” Heger min bi zincîran jî girê bidin ez têkiliyeke wisa qebûl nakim. Hat bîra min, li gund jinek dabûn. Min ew rewşa xwe ya zaroktiyê ve bihîstibû. Gotin ji bo ku jin ji malê nereve ew bi dîreke malê ve girêdane. Û dîsan digotin: jinê ta birîne û reviya ye. Ji ber çi revî ye, wisa bala min kişand. Lê roxmî vê yekê, îro hemû jî weke ketiyan pêve tên girêdan. Başe ma ez dê vê malbatê çawa weke malbat qebûl bikim?
Dema mirov dest bi dibistanê dike, bi mirov nav-paşnav didin hînkirin. Dema ez destpêkê rabûm ber textê reş tê bîra min. Mamoste ez rakirim û got; “binivisîne”, “navê te-paşnavê te”. Ji bo min ev yek ji ezmuneya herî girîng bû, hîna di bîra min de ye. Min êdî tîp di mejiyê xwe de nexş kiribûn. Bêguman navê min û paşnavê min hindekî dirêjbûn. Lê min rêz kir. Dema min qedand ez bawerim min gelek puanên erênî jî girtibûn. Ez bi jiyaneke zor a serkeftina ezmuneyeke mezin çûm di cihê xwe de rûniştim. Rojên destpêka dibistana seretayî bûn. Gelekî zor bûn: zehmetiyên ziman hebûn, zehmetiyên jiberkirinê hebûn. Ji xwe min di malbatê de tu aramî nedîtiye. Gund bi zehmetiyan ve dagirtiye. Zehmetiyên dibistanê jî li ser zêde dibin. Hîna di wan salan de weke ku mirov ji ber baranê bireve û rastî teyrokan were. Ango rewş wisa bû.
Rastî, bi qandî ku te aram neke bêeman e.
Ez bawer nakim ku tu zarok li hemberî van rastiyan ev qasî xafil bimîne.
Ji ber ku mercên we hêsan bûn. Malbateke li ser zarokan serdest, dikare pêvajoyên dibistanê jî baş amade bike. Bi kêmanî bihevseng û bêyî ku bixe nava tengezariyê. Bêguman ji bo zarokan ewleyî ne. Tu ewlehiya min nebû. Ez bawerim qenciya wê jî çêdibe. Di wî temenê zaroktiyê de ez bi xwe dibûm ewleyiya xwe. Heger ez pişta xwe bidim xal û bavan, bi ihtimaleke mezin ezê di xeteke cewaz de pêşbiketibama. Vaye wisa nepêkhatina wê, mirov dikare bibêje ku gava yekem ya bûyîna min a xwedî xetekê ye.
Mamosteyê yekem... ez bawerim mamoste hindekî hişyar in. Navê wî tê bîra min, ji Çorûmê bû, Mehmet Meydankaş. Min hindek mast an jî hêk jê re biribûn. Tenê ji ber vê jî ne, dibe min ji roja yekê ve bala wî kişandibe ku, ez vexwendim mala xwe. Xwerina min bi wî re xwarî hîna di bîra min de ye, ji bo sifreyeke baş bû. Tiştekî şanaz bû. Ez şanaz bûm. Ez bûm xwendevanê herî berbiçav ê mamosteyê xwe. Û min ew rêz her dem parast. Ji sala destpêkê hetanî roja ku min xwe naskiriye, hetanî niha li hemberî rastiya mamostetiyê ez her rêzdar bûm. Misoger ez bêrêz nebûm, sivik nebûm û her dem min dixwast ez bibim xwendevanê wî yê herî baş. Vê yekê hîna di wan salan de destpêkiriye. Xwendevanî, meletî û pale her wisa çêbû.
Kesayeta min çima bi hêsanî têk naçe? Ez hem di pergalên lêyîstika zarokan de û şeran de, hem jî piştî wê dema min dest bi dibistanê kir, ez têk nediçûm. Hetanî zanîngehê jî ez her dem berbiçavê mamosteyên xwe bûm. Nêzîkatiya min piratîka perwerde û xwendevaniyê re awarte bû. Gelek ji wan mamosteyan îro dijîn. Pesin û nêzîkatiyên wan yên ji min re; hemû xwendevan di nava hesûdiyê de û di bin bandora min de hiştin. Rêbertiyeke min ya xwezayî hebû. Di perwerdê de û di fêrbûna ABC yê de, pir rişt, rêzdar û baldar bûm.
Di dibistana seretayî de meleyekî baş bûm. Min xwe dabû olê û min gelekî jî nimêj dikir. Bêguman ez demekê ponijiya bûm. Min di xala meletiya gund de cih girt û ez dikarim bibêjim ku di asteke pêş de bû.
Dibe ku şensê min hindekî jî ji ber taybetmendiyên malbatê bûn. Bavekî ku xwe zêde saz nekiriye, pîvanên xwe pêk nayne, dîsa dayîkeke ku xwe weke têyî xwestin serdest nekiriye, dîsa di hawirdora bira û xwişkên ku xwe pêşnexistine de, ez derfeta gav avêtinê bi dest dixim. Di nava malbatê de şerê rêbertiyê min wisa bêeman bi rê ve bir. Di hundirê wê de bi hezaran bûyer û şer hene. Niha ev şerê ku ez bi Komara Tirkiyê re didim meşandin hîna wê demê pir bi dijwarî min dida meşandin. Wê demê gelek gotin û çarîneyên ku dayîka min ji min re gotibûn hene. Şêwaza xebata min didît. Hîna tê bîra min, digot “evdal ma tu kes weke te dixebite”. Cewaziya min dizanibû. Komeke piçûk ya me xwendevanan hebû. Li derûdora deh kesan bû. Min dixwast ez wan bibim dibistanê. Ez dikarim bibêjim ku min gelekî baş perwerde kirin. Min bi hemûyan nimêj dida kirin. Em diçûn dibistanê curn hebûn. Dema baran dibariya hindek av tê de kom dibûn, min bi hemûyan destav dida girtin. Hema li dûv min rêz dibûn û nimêj dikirin. Di vê wateyê de min gelekî meletî kir. Di dibistana seretayî de û bi xwe bixwe min kir. Qonaxeke girîng a rêxistikirinê bû. Bi xwe bixwe re meletî kirin girîng e, ma ne wisa? Ango li gor gundê xwe weke zarokekî oldar û baş di temeneke zû de bibe mele. Peywireke wisa ye ku her zarok bi hêsanî nikare hilde ser milên xwe.
Min dixwast ez dibistanê li ber dilê koma xwe ya xwendevan xweş bikim. Min ABC bi wan dida hînkirin. Ev hewldana ku min bêyî bihayê tiştekî dikir, diya min weke evdaliyê dinirxand. Diya min bi ser min de dihat; “bêyî ku tu berdêlekê bistînî çima tu deh-panzdeh zarokên gundiyan perwerde dikî.” Kî rast bû, tu kesî weke min nedikir. Taybetmendiyeke min a ku wê demê xwe derxistiye pêş ve jî, hewldana perwerdekirina mirovan e. Di aliyê din de zarokekî ku li gor xwe nagihê, diyare ku ez berbi ciwanmêriyê ve diçim.
Wê demê bi vî tiştî hesiyan: ev zarok dê nebe zarokekî asayî yê malbatê. Hîna wê demê dayîka min ji min re digot tu nikarî malbatekê sazbikî. Weha rexne dikir, “tu kes keçan nade te, kar nade te”. Diviya ku ew jî rast bûya. Ji ber ku diyardeyên ji min, çavkaniyên min, eşkere derdixist holê ku ez dê bi tendûrist nebim weke zarokekî ku ew dixwazin.
Tê bîra min wê demê wisa li derûdora min zarok hebûn. Piştre ew hemû çûn radestî pergalê bûn. Kesên ku ji bo xwendinê ez bi wan re bûm alîkar, yên ku min bixwe fêrî xwendinê kirin, çavên wan her dem li pergalê bû. Dixwastin bibin mamoste yan jî wisa çavên xwe berdabûn pergala malbatê û pergala dewletê.
Di saziya ol de, di saziya dibistanê de, piştî wê di saziyên bîrdozî û polîtîk de serê min her bi bela û ez her di rewşa lêgerîna tiştên ku min dixwast de bûm. Bi bingeh ez pê ve girêdayî bûm, lê nedîtina min a xwasteka xwe, ez birim pirs û encama çawaniya pêkanîna tiştê herî baş. Tu kes weke min ne bi mamosteyên xwe ve, ne jî bi hevalên xwe ve girêdayî ye. Hemû mamosteyên min, min nasdikin. Min dizanîbûye ku ez hezkirina hemûyan bi dest bixim. Ev gotin nînin, peyitîn hene. Û ji her beşê mamoste hebûn. Hevalên min jî wisa bûn. Yên ku ji beriya 20-30 salî ez nasdikirim niha hemû dostên min in. Tirk jî wisa ne. Hemû hevalên min (belkî niha hindek ji wan di qonaxên dewletê de bûn.) min weke dost bi bîrtînin. Tiştê ku ez dixwazim bibêjim, ji bona girêdana hevaltiyê di min de hewldaneke mezin hebû. Lê roxmî vê min got divê hemû werin têperandin. Têperandina mamosteyê xwe bûyereke zehmet bû.
Ji hevalên xwe re bûyîna rêber jî zehmet e. Bicerbînin çiqas zehmet e hûn jî dê bibînin. Roxmî her tiştî bêyî ku tu wan bişkînî, bêyî ku tu wan nerihet bi êşînî... ji ber ku têperandina wan dibe ku wana bi êşîne. Têperandina kesekî gelekî zor e. Lê belê heger pir erênî were têperandin dilxweş dibe. Du dibî mamosteyê mamosteyê xwe, ev yek wî/ê dilxweş dike. Tu dibî rêberê hevalên xwe, ev yek jî wî/ê dilxweş dike. Dîsan yekemîn hevalê min ê zaroktiyê gundê Hesen Bîndal hebû, gundê Cîbînê. Gundekî Tirkan bû û malbatên wan hîna jî me bi xêr bi bîrtînin. Ji bo rojekê min vexwînin malên xwe gelekî eleqe nîşan didan. Wisa nêzîkatiyeke min ê rêzdar hebû. Niha em tevgereke mezin ê êrîşê ne, lê misoger wisa rewşeke bêqisur a rêzgirtinê jî hebû.
Hîna jî ez di cihê nêvî de radiwestim. Nayê payîn ku ez bi hêsanî werim têperandin û vala werim derxistin. Em hîna mijûl dibin. Ango ez dîn jî bibim, ez pêşiya vî karî û pêşiya we bernadim. Yê ku ji heft saliya xwe ve xwe bi vî karî ve girêdaye, dikare bi hêsanî dev jê berde? Tê bîra min mamosteyê min ji bo ez bi yekî re werim kortê ez rakiribûm ser piyan. Ez bawerim Hesen Bîndal bû. Min pir şerm dikir min digot, “ez nikarim bi vî hevalî re werim kortê”. Ew hindekî din bi hêz bû. Ez di hunera kortvaniyê de lewaz bûm. lê ev hest hîna di bîra min de ye: ma ez rabim an ranebim? Di vê mijarê de bi rojan, bi mehan min dudilî jiyan kir. Dema ez rabûm jî me nekarî em ji hev bibin. Ji bo min rewşa herî zêde min bi ser xistî, di rewşa wekheviyê de mayîn bû. Ji bo min rabûna kortê roxmî ku gelekî zehmet bû, bi zehmetî rewşa wekhevmayînê afirandin gelekî girîng e. Êdî min dilê xwe li ser wê bingehê amade kir. Wekhev mayîn. Heger ez nikarbim jê bibim jî, ez têkçûnê jî napejrînim.
Di her qada jiyanê de ez wisa me, di fêrbûyînê de jî ez wisa me. Dema min dixwast ez ji refê derbas bibim, fêmkirin çiqas lewaz dibe bila bibe, heger gengaz be xala herî baş wergirtin, lê pir kêm ketina bin pêncan şêwaza min bû. Pir kêm sê yan jî çar hebûn. Bi qandî pêçiyên destekî hebûn an jî tunebûn. Û di tevahî jiyana min de wisa bû: Di revê de, di meşê de, di mijûlbûna her tiştî de, ez wisa bûm. Li lîsêyê, di dibistana navîn de, wisa gelek nêzîkatiyên balkêş, gelek pêvçûn û hemû jî bi hilkehilk bûn.
Heger ez nebim nabe, ez têk biçim qet nabe. Ev her du hest,
bêyî ku ez xwe ji karekî re amade bikim, ez nakevim nav. Di derbarê hêz gihiştandinê de taybetmendiyê pîvanê ye. Di bingeh de ez ne kortvanekî xort im, lê bi rabûnê re hema ketin zêde li gor min nîne. Di hemû lîstokan de ez wisa me. Yên ku min dikarîn ez bi dest bixim, ji xwe min bidest dixistin, yên din jî wekhevî bû. Ez bawerim min pir kêm di lêyîstikan de wenda kir. Ev taybetmendiyeke derûnî û takekesî bû.
Şêwaza min pir balkêş bû. Dema min nimêja xwe ya destpêkê kir meleyê gund (ez bawerim 1984’an de mir) digot, “heger tu bi vê lezê bidomînî tuyê bifirî. Tuyê bibî ewliya û bifirî”. Nimêja min ya destpêkê bi meleyê gund vê nirxandinê dide kirin. Esas ez zêde ji duayan fêm nakim, lê bi kêmanî ez dişopînim. Şêwaza min ya şopandinê, di derbarê min de mele dibe vê darezînê. Weke vê gelek ezmûneyên min yên jiyanê hene. Ketina ji hemûyan re cidiye, bi wate ye û wisa birina encamê heye.
- Ayrıntılar
Roja hevgirtin û yekîtiya kedkar û karkeran yekê gulanê ku em dixwazin pîroz bikin, di sala 1991’an di roja me ya îro wateya pêwîste em bidin bêgûman famkirina pirsgirêkên sosyalîzmê û encamên pêwîste xwediyê kedê derxîne divê çibe, em hinek bêjin wê di cîde be.
Ev çend sale êrîşên mezin li ser sosyalîzmê tê kirin, ya pêwîst bû sosyalîzm bike çiye? Çima pêwiste mirov xwedî lê derkeve? Çawa xwedî lê tê derketin? Sedemê ew qas êrîşan çiye? Lawazî û şaşitiyê avahiyê çiye? Ji bo dubare derkeftinekê divê çi were kirin? Ev pirs bêne kirin û bersivên wan werin pêşxistin, wê nêzîkatiya watedar a pêwîst jî bê nîşandan.
Sosyalîzm, bi dîroka mirovahiyê we her ku biçe wê weke xeyaleke (utopya) zanistî pêşbikeve. Sosyalbûyin yanî civakîbûyin, şêweyeke bi hebûnê destpêkirina cûreyê mirovan e.
Mîrov her ku cîvakî dibe cureyê xwe ispat dike.
Di wateyekê de mirovbûyin, bi cîvakbûyinê destpêdike, bi sosyalbûyinê destpêdike. Sosyalîzm jî di îddiaya îfadeya zanistî ya civakîbûyinê ye. Ji lewra ji sosyalîzmê gûman kirin, ji însan, ji hebûna wî ya civakî gûman kirine ku ev jî gengaz(mumkun) nabe. Hebûna însan, hebûna civakî her ku hebe, pêş bikeve, wê sosyalîzm jî hebe, wê pêş bikeve. Û ji xwe li gorî zîvronekên pêşketinan jî her biçe wê dewlemend bibe. Çarenûsa mirovahiyê çarenûsa bi keda xwe nivîsandiye. Ew heta ku biçe, dest bide çi, sosyalizm jî wê bibe îfadeya ronakbûyina wê.
Di dîrokê de heta rawestgeha sosyalîzmê bi hêsanî pêşneketiye. Di necama tekoşînên mezin, em dizanin ku nêzî îfadeya zanistî bûye. Di şêwe girtina civaka mirovahîyê de tekoşîna civakî herdem roleke motor dilîze. Cardin dema mirov li rojame ya îro jî dinêre, di bin êrîşên heyî de em ê bibînin ku tekoşîneke civakî tê lidarxistin. Di tehlîlê dawî de tekoşînên di çarçoveya netewî û navnetewî, civakî ye. Ya sosyalîzm dixwaze weke qozeke tekoşînê li vê zêde bike, zanistî bûna wê ye. Em li vir ne di wê rewşê de ne ku dîroka sosyalîzmê an jî tekoşîna civakî binivisîn in. Qet pêwîstî bi vê nîn e. Êdî mijareke ku piraniya we bi xwe dikare lêkolîn bike.
Pêşketinên di salê dawî de ên sosyalîzmê xumam dike her weha ji baweriyê dixîne nîrxandina wan wê di cî de be. Ev ji hêla me girîng e. Ji ber ku êrîşek heye û parastina sosyalîzmê her weha pêşxistina wê hema bêje bûye rewşeke şermkirinê. Şaşitiya kêmasiyên sosyalîzma pêkhatî (reel), bi giştî weke şaşitiyên sosyalîzmê nişandayîn pir pêşketiye. Û her weha em di rewşeke wusa de ne ku em nikarin texmîn bikin ku emê çawa xwe ji van bandorê wê yê neyînî rizgar bikin. Asta famkirina me ya cewherê sosyalîzmê qederekî bi sînor e. Ev tenê ne ji bo gelekî taybetmendiyê me yê pir paşketî yên civakî ye, di gelemperiya cihanê de tê famkirin ku teoriya sosyalîzmê pêşnaxîne, pêkanîn a wê jî şaş e û herweha heta bigihêje berowajî cewherê wê, wê bê xuyakirin. Cardin wusa tê famkirin ku sosyalîzma reel, yanî sosyalîzma pêkhatî, ji bo sosyalîzmê belkû jî ketiye rewşeke ji dijminantiya kapîtalîzmê. Çawa hate vir? Li ser pir hate sekinandin û wê bê sekinandin jî.
Şaşitiyên berovajî cewherê sosyalîzmê çi bû, çawa dest bi şaşitiya hate kirin, çawa pêşket? Wusa tê famkirin ku wê rexneyê dijwar lê bikin. Mirov sosyalîzmê tenê di nava têgehên Marksîst-Lenînîst de bi cîh bike tengav kirina wê ye. Mirov Marks jî Lenîn jî di pêşketina Sosyalîzmê de weke rawestgehekê binirxîne wê di cîh de be. Û ger sosyalîzm weke pergalekê pêş bikeve, di vê zanistê de gelek rawestgeh û nûnerên wê hene. Famkirina vê ne zehmet e. Şaxekî zanistê tenê ji aliyê yek hosteyî nayê temsîl kirin. Ekolên zanistê bi hewldanên gelek mirovên zanistê û di roja me ya îro de jî bi awayekî dawî nebûye berdewam dike.
Weke şaxekî zanista civakî sosyalîzm jî girêdayî pratik a konaxên cûr be cûr wê xwe pêş bixîne. Wê teorî û pratîka xwe gelek caran wê ji be çavan derbas bike û îfadeya zanistên civakî, ifade ya zanistê kîmyevî cûdatir her weha ji teqeziyê wêdetir, bi îhtîmala, ji be ku xwedî taybetmendiyeke hîn bêtir ji îhtîmalan vekiriye wê ji teqeziyê dûr bisekine, bi vî awayî her ku biçe wê hîn bêhtir li gorî îhtîmalên hundirîn wê xwe li ser van bingehan wê xwe pêşbixîne, ji lewra wê gelek deman bi gelek nûnerê xwe an jî wê bi kesên teorî û pratîka wê mijûl dibin wê pêşbikeve.
Li vir ya girîng hebûna tekoşîna civakî ya di dîroka mirovahiyê de ye. Her ku diçe, yên li dijî sosyalîzmê ne, yên dixwazin li ser civakê ji lewra li ser keda civakî ji xwe re cîh bigre û di dîrokê de herdem weke serdest û mêtinger derdikevin pêşberî me, tiştê ev kesana dixwazin înkar bikin, li şûna vê yên teoriyên din an jî li hevkirinan û di tekoşînê xwe yê civakî de herdem sosyalîzm red kirine.
Civakek bi rastî jî organîzmayeke bi kedê pêşdikeve ye. Cûreyê nepeniye Cûreyên kedê hene. Begûman mirov dikare weke kategoriyên ked a zanstî, ked a siyasal, ked aborî cûda bike, lê ya girîng pêşketinên civakî ne ji xweber, ne ji aliyê hêzên jorê civakê dibe, bi tehlîlan, ne jî bi qeza ji aliyê hin kesên di nava civakê rê li ber hatiye vekirin.
Ya civakê dike civak, encama keda xebatkara ye.
Bingehê sosyalîzmê ev e. Emperyalîzm di roja me ya îro de êrîşê xalên wusa dike ku, tu dibê qey her ku vana ser û binî bibin wê sosyalîzm jî ser û binî bibe. Û herweha tekoşînên civakî carekedin nabe. Na, din ava civakê de yên pêşerojê heq nakin, dema tê xwestin li ser kedê ji xwe re cî çêbike, li vir tê wê wateyê, tekoşîna civakî destpêkiriye. Em ji aboriya ne li gorî keda xwe ye bigrin, di huner, dad (huquq), siyaset di her qadê de ku dixwaze ji xwe re cîhekî dagir bike û li vir xwe dispêre dewletê, bi şêweyên cûr be cûr ketibe nava hewldanên xwe hîn xurtir bike, li wir tekoşîneke civakî heye. Û ji lewra li ser keda hinekî din, bila nîrxê ji sedsalan hatibe berhevkirin, dixwaze nîrxên rojane hatiye berhevkirin, pevçûnek hebe, di vê pevçûnê de alî jî hene û di nava van aliyan de tekoşîn jî heye. Ev tekoşîna civakiye û di roja me ya îro de ev tekoşîn ku behtir tê xwestin bi zanistî û pêşbînî were kirin, ew ê ev bibe tekoşîna sosyalîzmê.
Wusa tê famkirin ku di roja me de tenê ne li ser keda mirovan, bi giştî li ser bingehên objektîf ên jiyan ê, li ser xwezayê mijandineke nehatiye dîtin ku pêk tê, wê ev tekoşîna civakî pêşbikeve û wê sosyalîzm ji her demê zêdetirwê xwe weke sedema hebûnê hewl bide biparêzê. Dii rewşa heyî ya cîhanê di roja me de gelek gazin hene. Ji qirêj bûna xwezayê ya jê re tê gotin derdora civakî bigrin, qirêjbûna di nava civakê de ku ev xeteriyeke mezintir e, bi qasî bi tu dema re nayê qeyas kirin hatiye qirêj kirin. Derdora xwezayê ya civakê an jî bi qirêjbûna derdorê ya hundirin, yanî asta qîrêjbûna wê ya maddî û giyanî di hin bajaran de her weha di hin welatên pêşketî de rewşeke nayê jiyankirin afirandiye, em vê her roj temaşedikin.
Ji xerabûna avhewayê bigrin, xerabûna xwezayê û hîn zêdetir jî di bin zextê de girtina giyanê însan bi awayekî bêhempa, bêpîvaniyên mezin, nemaze bi amûrên êrîşkirina mirovan di roj a me de, ji çekên nukleerî bigrin, heta amûrên çapemenî-weşanê, dema em van xeteriyên mezin li ber çav digrin, ji her demê zêdetir eşkereye ku pêwistî bi dijwarî, bi tekoşîna sosyalîzmê heye.
Di roja me de xetimandin a sosyalîzmê ya pêwiste bê rexnekirin an jî bêwatebûna sosyalîzmê, ne nehewcebûna wê ye, berovajî vê li dijî pirsgirêkên bêhempa, bi qasî tê xwestin xwe ne amadekirina wê ye. Ji ber pirsgirêkên dêwane yên derdikeve pêşiya miirovahiyê li ser navê tekoşîna civakî, li ser navê sosyalîzmê bersivên pêwîst nehatiye dayin e. Li ser navê sosyalîzmê, bersivên li ser navê sosyalîzma pêkhatî têrê nake, her weha pirsgirêkan girantir dike. Ya bingehîn divê were dîtin ev e. Dema di nav sedsala 19. De sosyalîzm gihîşt îfadeya xwe ya zanistî, tê gotin ku kapîtalîzm derbasî dema gihîştinê bûye. Pirsgirêkên wê demê bi rastî jî ne bi qasî yên îro ne. Di asta herî jor de mêtingeriya çîna karkeran heye. Belkû jî di nava rojê de 19 saetan dixebite, di karê zehmet de tê xebitandin û mûçeyekî kêm tê dayîn. Derfetê perwerdeyê yên saxlem nîn in, bi sînor in.
Ji lewra sosyalîzma wê demê sade proleterbûyineke li pêş an jî sosyalîzma pir zêde feqîriyê ye. Ji bo vê jî vaye ‘Kapîtal’ tê nivîsîn. ‘Kapîtal’ di esasê xwe de ya dixwaze îspat bike nîrxê zêde ye. Nîrxê zêde çawa tê avakirin û çawa tê belavkirin. Û ev jî hîn zêdetir dixwaze çi çareser bike? Li ber çavan mêtingeriyeke zêde heye. Ev jî çawa tê îfadekirin? Vaye çineke karker ên pir xîzan, ji lewra ji bo çawaniya tekoşîna siyasî li çareseriya tê gerîn.
Ji lewra zêdetir ê xwe pirsgirêkên wê demê dihat xwestin bê çareserkirin, pirsgirêkên dema Marks û Engels, teorîk û pratîk in, sendîqalî ne. Di warê teorîk de nîrxên zêde û dizîna wê, cardin di warê pratîk de sendîka tên pêşxistin û tekoşîna aborî ya tê dayîn bi vê armancê ye. Ev jî weke em dizanin heta dawiya sedsala 19. hin pêşketinan bi dest dixe. Teoriya wê hinek tê pêşxistin, sendîka bi hêz dibin, herweha tekoşîna siyasî hinek pêşdixîn in. Heta dikevin parlementoyan, parlementoyên bûrjûwayan, partî tên damezrandin. Lê di bingehê xwe de hîn derneketine derveyî sînorên pergalê.
Demokrasiya bûrjûwayan an jî komar a wan an jî di nava desthilatdariya wan de tekoşîna mafan mijara gotinê ye. Çîna karkeran nasname ya xwe ya çînî ku di warê îdeolojîk û sîyasî îfadekirinê de xwe ji çînên din cûdakirin, partiyê xwe avakirin, bi rêbertiyên xwe tekoşîna siyasî bi tekoşîna aborî kirina yek, di vê demê de mijara gotinê ye. Di cîh de ye, pêwîst e, û yek ji amûrên pêşketinê yên vê demê ye. Nemaze (bi taybet) di nêviyê duyemîn ên vê sedsalê bi giranî bi wuha ye. Beriya wê jî tekoşînên civakî û teoriyên tekoşînê civakî hene. Li ser nîrxê, li ser ekonomi-polîtîka, ‘EkonomîPolîtîk’ qederekî tê pêşxistin. İfade ya wê ya felsefîk, herweha di nava lêkolînên dîrokî de hatiye dest girtin.
Ekopolîtîk a Marks kiriye, şêwazê diyalektîkê û lêkolînkirina sosyalîzma utopîk (xeyalî), ji van hemûyan derbaskirina îfadeya sosyal û sosyalîzmê ye ku em sosyalîzma utopîk lêkolîn bikin, bingehê wên diçe heta dîrokên berê. Ekopolîtîk diçe heta serdemên seretayî. Cardin diyalektîk heta serdemên seretayî diçe. Sosyalîzm, weke sosyalîzma zanistî (ilmî) bi senteza vana hemûyan îfade ya xwe dibîne. Di sedsala 19. de weke îdeolojiya herî xurt xwe dide pejirandin. Çek a çalakiyê ya çîna karker e. Kılavuz a çalakiyê ye. Radike ser piyan, gelan ber bi tekoşînê ve dibe. Ji bo vê pêwistiya rêxistinkirina vê datîne pêşiya wê.
Alîkariya Lenîn ya ji bo vê em dizanin. Lenînîzm di dîroka sosyalîzmê de di tekoşîna çîna kedkaran de ne tenê di warê îdeolojî di warê aborî jî bisînor nake. Herweha di warê siyasî de jî mafê siyasî yên di nav sînorên pergalê de ji aliyê siyasî ve weke pêşxistina mafan napejirîne. Hîn jî pêştir diçe û li desthilatdariya heyî perçekirin û li şûna wê damezrandina desthilatdariya kedkaran esas digre. Taybetmendiya wê ya ji yên din cûda dike ev e û ev jî rastî serdema emperyalîzmê tê.
Ji lewra tahlîlên Lenînîzmê yên kapîtalîst – emperyalîst ên ji aliyê çîna karkeran û hewldanên derbaskirina wê derdikeve pêşberî me. Her çiqas pêşbîniyên Lenîn ên di vê mijarê de her çiqas jî pratîka wê yanî tiştên di derbarê desthilatdarî, partî û tekoşîna desthilatdariyê, Şoreş a Cotmehê digihîjîne pêkanîneke bi hêz.
Rê li ber tecrûbeyên Sovyetan vedike.Pêkhatina vê tecrûbe bi giranî di nava Rûsya yê mijarê gotinê ye. Cûreyeke sosyalîzmê tê dîtin. Ev a Lenîn birêve nabe, yanî ya damezrenêrê wê birêve nabe, avakirineke sosyalîst e. Di pêvajoya pelçiqandin şoreşê ya ji aliyê dij-şoreşê de, bi Lenîn di serîde din ava Partiya Bolşevîk de nîqaşên dijwar çêdibe., tasfiye heye, lê di dema avakirinê de ev hîn dijwartir e, lê di wê demê de Lenîn nîn e.
Weke tê zanîn di Rêbertiya Stalîn de pêvajoya avakirina sosyalîzmê tê destpêkirin. Ber bi avakirina aborî ve diçin. Avakirina desthilatdariya dewlet û dîktatoriya çîna karkeran, şahidiya hewldaneke xurt a desthilatdariya siyasî û aborî dike. Îroj jî ev pir tê nîqaş kirin. Adeta tecrûbeya Sovyetan tê topbarankirin. Nemaze pratîka Stalîn tê topbarankirin. Divê mirov vê hîn baştir fam bike. Tecrûbeya Stalîn çiye? Girêdan a wê bi Lenînîzmê çiye û herweha îroj têkiliya wê bi tiştê tê gotin reformên Gorbaçov re çiye?
Mirov bi giştî di bin bandor agiran a rojane bûyinê de ye. Di pêşketinên rojane yên tê jiyandin weke pêşketineke teqez (mûtlaq), û weke gotina dawî dixwazin nîşan bidin. Ev tengavbûn mîsoger e! Her ola derketiye xwe weke ol a dawî îlan kiriye, her pêxember jî xwe weke pêxemberê dawî îlan dike. An jî her teoriya derdikeve ji aliyê xwediyê wê ve tê gotin ev teoriya herî dawiye, dibêjin êdî gotina herî rast a dawî ev e. Ev taybetmendiya mirovan e. Di sosyalîzmê de jî mirov rastî tiştekî wusa dibe. Her demê teoriya herî dawî ya sosyalîzmê û pêkanîna wê xwe hinekî din pêwistiyê xwe weke ya mûtlak pêşkêşkirinê dibîne. Wusa tê famkirin ku di pratîk a dema Stalîn û herweha mirov dema Lenîn jî bigre nav vê. Mirov Lenîn weke Stalîn nikaribe nîşan bide jî mirov dikare bêje ew jî xwe weke mûtlaq nîşan daye. Tê famkirin ku sûbjektîvîzmek jî hatiye jiyandin.
Nemaze di derbarê hilweşandin emperyalîzmê weke mubalaga (mezinkirin) nebe û ji bo wê rojê hin rastiya îfade bike jî em dizan ku rewşa pêşiya xwe nedîtin hatiye jiyîn. Cardin diktatoriya karker-gundî ya tecrûbeya Sovyetan, ji bo wan roja weke pêwistiyeke derkeve pêşberî me jî piştî wê girêdana wê bi sosyalîzmê zehmete, ev di roja me de tê îspat kirin. Ji bo mirov tecrûbeya Sovyetan fambike, destnîşan kirina vê girîng e. Sosyalîzm di cewherê xwe de îdeoloji ya tefandina dewletê ye, her ku biçe, tasfiye ya dewletê pêş dibîne. Di sosyalîzmê de dewletperestî, an jî mutleq kirina dewletê pir lawaz e, nîn e!
Niha tê famkirin ku cardin hebûna dewletê rast bê destgirtin wê bibe riya herî guncav a dîtina gengeşî û şaşitiya heyî. Her ku mijara dewlet û sosyalîzmê were famkirin, famkirina roja me jî wê hêsantir bibe. Di wateyekê de hebûna dewletê pêwîst e. Rê li ber gelek pêşketinan vedike lê çavkaniya gelek xerabiyane jî. Burjuvaziya ku dewleta feodal paşketî didît û li dijî wê şer da bû destpêkirin, xwedî wê îddiayê bû ku demokrasiyê tîne. Lê îroj amûr a dewletê ya burjuwaziyê anîbû weke extepotê civak dorpêç kiriye. Ya di faşîzmê de îfadeya xwe dibîne gihîştiye ber konaxeke ku nesebê însan tehdît dike. Ya divê sosyalîzm bike, divê ne bihêzkirina dewletê bûya. Şaşitiya herî bingehîn li vir hatiye kirin. Ya divê sosyalîzmê kiriba, nemaze bi şêweyê faşîst ê burjuwaziyê ku êdî mirovatî nikare wê rabigre, di binî de dinale, em dikarin vê amûrê ji holê rabikin û li şûna vê jî ya baştir dikarin bicîh bikin, divê nêzîkati ya me ne ev be, divê bi kîjan şêweyê dikarin lawaz bikin bûya. Dema li dijî faşîzmê tekoşîn dihat meşandin an jî dema tekoşîna li dijî demokrasiya burjuwaziyê tê kirin, ji bo vê bi giştî Dewleteke Sowyet an jî çîna karkeran, bi şêweyê dîktatoriya karker – gundiyan bi amûreke hîn pêşketîtir bersiva vê dayîn, her hal wê nebe bersiva herî di cîh de ya ji bo burjuwaziyê tê dayîn. Wusa tê famkirin ku çînên ji huner a dewletê derbas bûne, yanî çînên serdest – mêtinger di vê hunerê de pir pêşketîne. Mirov rabe li ser navê sosyalîzmê, di nûneriya karker-gundî de, bi dewleteke hîn pêşketîtir bersivê bide vê her hal wê bibe bersivdayina herî şaş û bi kêmasiya barkirî.
Ger wê bi gelemperî rexne ya Stalîn were pêşxistin, zêdegaviya ku amûra dewletê pir li pêş burjuwaziya dixwaze pêşbixîne. Ji berk u hîn di wê demê de ne rewşeke ku nehatiye dîtin. Vaye burokrasî ew pêşdikeve, ev tê rexnekirin. Rexneyên Troçkî pêşxistiye hene. Cardin pirgirêkên demokrasiya proleter tê nîqaşkirin; tê gotin “demokrasî nîne” Lê bi encamekê ve nayê girêdan û em sedema vê jî pir baş dizan in. Li beramberî vê pêşketina kapîtalîzmê heye. Ya pêwîste were kirin tecrubeyeke Sovyet a bêeman bê pêşxistin û sosyalîzm bêr rizgar kirin e. Gelo sosyalîzm, welatê sosyalîst dikare bê rizgar kirin an wê ji hundir bê valakirin? Îroj jî pir dide fikirandir. Wusa tê famkirin ku wê vê fikirandinê berdewam bike. Îhtîmaleke mezin lêkolîn û lêpirsîn wê pêşdetir biçe û nîşan bide. Dibe ku tecrubeya Sovyetan weke ji rêderketineke mezin derkeve pêşberî me. Giraniya hebûna dewletê daye, bi giştî parastina sosyalîzmê weke parastina dewletê fikirandin, pêşeng kirina dewletê, herweha di roja me de partî hema bêjin bêwate kiriye, yek ji şaşitiyên herî cidî derdikeve pêşberî me.
Gelo tanzîmkirina civakê bi şêweyê dewletê gelo sosyalîzm e an na, ev nîqaş di roj a me de nîqaş a herî diyarker e. Ger êrîş bi lez a herî dawî di bin navê piyase ya serbest li dijî sosyalîzmê berdewam dike di bin vê de hinek ev heye; sosyalîzm hemû pirsgirêkan di asta dewletê d girtina dest, çareseriyê jî bi giştî di vê çarçovê de bibîne, li ser zemîneke pir şaş û di cewherê xwe de bi şêweyeke berovajî di nava tekoşînê de hiştin ku ji vê jî wê sosyalîzm zirar ê bibîne. Di vê tecrubeya Sovyetan de heta kuderê gihîştiye? Em dibînin kut ê xwestin weke pergalekê bê îfadekin.
Me jî ev gotin gelekî bikaranîn. Hate gotin pergal a sosyalîst, hate gotin pergal a kapîtalîs – emperyalîst, di navber a wan de çiyayên Qafê hate avakirin. Qaşo weke cîhanên pir cûda hate destnîşankirin. Lê îro em dibînin ku adeta gîhiştiye asta ji pergala kapîtalîs – emperyalîst re bejîn were hawar a me an jî ber bi radestbûnê ve diçin. Ya li vir diçe radestiyê rêxistingeriyeke dewleteke seqet a sosyalîzmê ye, her tişt bi dewletê çareserkirin ku ev jî ne demokrasiye, burokrasiye, anîna rewşa bênefhiştinê ye. Di wateyekê de weke amûreke pir xirap qabiliyetê parastinê li ser navê sosyalîzmê binkevtine.
Wê Sovyet çawa ji vê tecrûbê saxlem derkeve? Wusa tê famkirin ku tecrûbeya Sovyetan îroj tar û mar dibe. Li rastiya xwe de di wateyekê de ev erêniye. Li dijî pergala kapîtalîst – emperyalîst e lê di heman demê de jî li ser civakê mijokdar e, weke hêzeke zextperest e, ev sosyalîzm, ya rastir ji bo derbaskirina vê pergala ku sosyalîzmê dixetimîne, derbaskirin an jî ji bo perçekirina wê weke yek ji pêwistiyên sereke xwe ferz dike. Ji lewra ya hilweşiya ye ne sosyalîzm e, berovajî vê di pêşiya xwe pêşxistina, xwe parastin a sosyalîzmê amûr û alava astengiya li pêşiya wê bi xwe ye.
Ger wê sosyalîzm derkeftinê bike, beriya her tiştî ev astengiya dewletê ya lipêşiya wê, an jî li ser navê dewlet û sosyalîzmê girtina dest ya hemû tiştan wê ji xala dibêje ezê çareser bikim wê destpêbike. Qaşo mirovê sosyalîst, tevlêbûna civaka sosyalîst e! Ketiye rewşa tiştekî nikaribe bifikire, her tiştî êdî ji dewletê hêvî dike. Însiyatîfa di şexsekî di civaka kapîtalîst de heye, di şexsekî sosyalîst de nîne. Mahîrbûn, pêşengtî, afirîneriya wî-ê (xuluqkarî) pêşneketiye, an jî pêşî lê hatiye girtin. Di asta netewî de jî ev wusa ye. Netewên sosyalîst hema bêje ketine rewşa netewên utopîk (xeyalperest). Girêdana xwe bi jiyanê qut kirine. Ev ji rê derketinek cidî an jî şahidî ji hebûna astengekê dike. Divê cihê sosyalîzm bigihiştiba ev der bibûya. Carekê ku kapîtalîzm an jî kapîtalîzm, emperyalîzmê ku ew qas rê li derveyî civakîbûyinê vekiriye, li ser civakê bûye bar, xwezayê çawa xiradike dema em vê tînin ber çavan divê çarenûsa sosyalîzmê ne ev bûya. Divê bi vekirinên pêşketî û bi çareseriyê divê teqez xwe bigihindibûya.
Lê wusa tê famkirin ku cardin ji tecrûbeya sosyalîzmê wêdetir, ji sosyalîzmê bandor bûye, herweha di nav wê de gelek sosyalîstên birûmet tekoşîn kirine û di encamê de sosyalîzma millî an jî sosyalîzma li gor dema civakên paşdemayî de hîn tam derfetê kapîtalîzmbûyinê nedîtiye, lê bûye îfadeya bi kapîtalîzmbûyinê pêşketina civakî an jî pêşketina çînî. Wusa bi riyên takekesî kapîtalîstbûyin, di derfetê emperyalîst ji ber zêde ne mumkun e û di hin civakan de ji ber weke ya li Ewrûpaya Rojava an jî weke pergala Rojava nikarin pêkbînin, wan bi navê sosyalîzmê ber bi dewletbûyinê dibe. Ev di roja me de baştir tê famkirin.
Sosyalîzm ne dewletparêze, di destpêkê de jî ev dihat gotin, ev ji aliyê Lenîn bi xwe tê gotin. Kapîtalîzma dewletê ji bo me pêwiste lê ne sosyalîzma hişk e. Ya pêşket kapîtalîzma dewletê bû. Weke kapîtalîzma xwe dispêre ferd mumkun be, kapîtalîzma xwe dispêre dewletê jî mumkun e. Di dema avabûyina dewlet a tirk de bi riyê ferdî nikarîbûn kapîtalîzmê pêşbixin, kapîtalîst dernediket holê. Dewletparêziya tirk jî nîşan dide ku kapîtalîzm bi destê dewletê pêşdikeve. Ev di rastiya xwe de di gelek dewletên di vê demê de rewşa hatiye jiyankirin e. Kapîtalîstê afîrîner nîne, ji lewra pêwistî bi kapîtalîstê kolektif heye ew jî dewletparêzi ye. Sowyetan li herî pêş rêbertiya vê kir. Bi tecrûbeya Sowyetan tê famkirin k udi hundir de çiqas sosyalîzm hebe, demeke giraniya avakirina sosyalîzmê hebû. MÎnak dema Stalîn demeke di asteke girîng de giraniya sosyalîzmê heye. Lê kapîtalîzm jî heye.
Burokrasî kapîtalîzme.
Bûrokrasî bê ku hewce be zêde bibe, kapîtalîzm a zêde bûyi ye.
Ev jî bûrjûwaziya zêde dibe ye. Li vir xwe rêxistinkirina kedê heye. Xwe din ava dewletê de bihêz girtin heye lê burokrasî jî heye. Weke em dizanin vana bi dijwarî li ber hev didin. Îroj di yekê gulanê de serokê Sovyetan Gorbaçov, pêwistî bi vegotina hin tiştan ji bo karkeran bike dîtiye. Ev nûnerên burokrasiyê ne, karker jî bi grêvan îstifaya wî dixwaze. Wê demê tekoşînek heye, di navbera burokrasî û karkeran de
Gereksiz yere artan bürokrasi, artan kapitalizmdir tekoşîneke hûndirin heye. Di derbarê mînaka Sovyetan gelek tiştên bê gotin heye. Vana divê li ser navê sosyalîzma millî, yek jî weke kapîtalîzmê divê bê nîrxandin…
Gulan 1991
- Ayrıntılar
- Ayrıntılar
Bîranîna hevalê Egîd, anîna tekoşîna wî li ser ziman, tê wateya fêmkirina destaneke qehremantiyê û bibîranîna wê, ku destaneke wisa ye ya herî pêşe di tekoşîna me ya demokrasî û azadiya civakî de. Gelo mirov dikare behsa mirin an jî mayîna kesên wisa bike, ewê ku pêşeroj û paşeroja miletê xwe û çînên wî yên bindest ya esîl di kesayeta xwe de temsîlkirine?
Belê, bê guman pêwîste mirov wî nasbike û fêmbike. Hevalê Egîd hevalekî şêrîne, hevalekî mêrxase, hevalekî fîdakare! Pêwîste mirov li hevalê weha yê bi can û ruh her gav bigere û nasbike. Ne xasim di roja me de ku ew mîrasê dîrokî yê ku mirov ji ber ve şermdike, hêjî mîna bend û zincîran di gerden û lingên gelê me de ye, gava ku mirov vî dîmenê jiyanê yê ku nayê kişandin, bîne ber çavan, mirovê bixwaze ku li hevalê mîna Egîd nasbike û di tevgera ku ew tê de ye, cih bigre, her weha mirov wê bixwaze ku pêre hevaltiyê bike û bibe mîna wî û hemî zehmetiyên jiyanê pêre hevparbike. Hevalê Egîd di serî de hiş û ruhê zincîrxeleka şehîdan kariye fêmbike. Her weha mirovekî mezine ji ber ku kariye dil û hişê miletekî di kesayeta xwe de bi cih bike. Kesekî ku bigihêjê pîvanên wî dikare mezinbûnê, qehremantiyê û esîltiyê di kesayeta xwe de pêkbîne. Mirovekî ku vê rastiyê pêkbîne, ma mirov dikare behsa mirina wî bike? Mirovekî ku gihiştî reseniya jiyanê, gelo ma ew mirov dimire?
Heger ku jiyan komkirineke bê hejmar ya çendaniyan (nîcelîk) be di hundirê demeke kurt de, navê wê piştî demeke kurt dibe mirin. Lê belê gava ku jiyan, têgihiştina gerdonê ya bê sînor be, her weha xelekên pêşketina zayenda mirov be, wê demê ew mirovê ku vê têgihiştinê di kesayeta xwe de pêkbîne, mirov nikare behsa mirina wî bike. Gelê me yê ku xwediyê kesayet û rêbertiyekî weha ye, di kesayeta wî de ev rewş bi şanazî gihiştiye vejînê û bêmirinê. Gelê me û PKK ê şanaziya xwe bi vê rewşê didin xuyakirin. Ew wê her gav di berxwedana me ya netewî de mîna sembola qehremanê tekoşîne bê bibîranîn.
Berxwedana Mezlûm ruhê partiyê yê herî mezine.
Em hinekî li ser şehîdên newrozê sekinîn, ewên ku temsîla vejînkirina rojekî nû dikin. Hinek hevalên me yên hêja bi mirineke ku jiyanê bi xwe re dafirîne bersiva vê rojê dane. Kêm zêde me wate daye şehadeta hevalê Mezlûm. Di şehadeta hevalê Mezlûm ya newrozê de, wateya ku derdikeve pêş eve: li dijî radestkirinê (teslîmiyetê) û hovîtiya ku di wê demê de ronahiya hêviyê ya herî biçûk jî di bin vê êrîşa hovane de bû, her weha hemû derfetên jiyanê gihiştibûn asta tunebûnê, li dijî vê mîna pêngavekî ku di kesayeta xwe de biberxwedanê bersiv daye, me wateyeke weha jê derxistiye. Di hundirê tarî û zulûmatê de bi darikekî yê kibrîtê afirandina ronahiyê, çêbûye. Li dijî daxwazên ku armanca wan radestkirina jiyanê ye, xwe fedakirin û ji nûve afirandin, bibiryar hebûna xwe berdewamkirin, bêguman tiştekî pir girînge ku di kesayeta heval Mezlûm de pêkhatiye. Ji ber ku rewşa ku dihat jiyankirin, ne gengaz bû ku bi wî awayî derbasbibûna. Êrîşek û hovîtiyeke wisa hebû ku, inceq bi lêvbaziyekî wisa jiyaneke azad, bi namûs û rûmet derketa holê.
Weke min got, şehadeta hevalê Mezlûm vê rastiyê temsîldike. Bê guman ev tişetekî gelekî girînge. Heval Mezlûm hevalekî me yê ku herî zêde bîrdoziya partiyê fêhimkirî û ruhê patiyê temsîlkirî her weha her gav hewl dida ku wisa bimîne, hevalekî weha bû. Ew kesayeteke bêhempa bû. Di vê wateyê de ew yekser dibû PKK e, gotina jiyana PKK e di lotkeya herî jor de temsîlkiriye. Ji ber ku wê demê zextek wisa hebû ku radestkirin serdest bibe. Ev radestkirin bêguman li dijî kesayetek weha nayê pêkanîn. Heta em dikarin bêjin ev radestkirin ne li dijî PKK ê tenê bû. Bêguman me jî li derve liberxwedida. Tiştê ku me ji derve dikirin hebûn, lê belê radestkirin bêhtir derdiket pêş. Her weha pirsgirêk ew bû, ku piştî vê radeskirina li zîndanê wê çi li pey wê bihata? Belkî ev rastî bêhtir bingeh dihate girtin. Serkeftina radestkirinê li zîndana Amedê, ew xiyaneta Şahîn – Yildirim heger biserketana, bi hezaran radestkirinên dî wê li pey hev mîna ristikekî berdewam bikirana. Ev jî wê bibûna belayekî mezin li serê gel bêguman, bi destê Kemalîzmê, ji xwe vana navê xwe kiribûn “ xortên Kemalîst” û bi vî navî ev xiyanet dikirin. Heger ku evana bi serketibana, ev serkeftin wê mîna ya 1925 an bibandorbûna.
Berxwedaniya hevalê Mezlûm, dema ku rewş giha vê xalê, li dijî vê rewşê di xaleke gelek nazik de derket holê. Ji ber ku wê demê her tişt berovajî bibû. Radestî û xiyanet bi lezgînî pêşdiket. Tiştê ku wê demê bihata kirin, inceq lêvbaziyekî weha bû. Lêvbaziyeke bi vî rengî di rojekî weha watedar de, di rojeke jiyanê de, di rojeke nû de, di rojeke vejînê de hevalê Mezlûm pêkanî. Bi rastî jî evê lêvbaziyê serdema piştî xwe bi xurtayî xiste bin bandora xwe. Tê zanîn ku li dijî radestkirinê berxwedan serdest kiriye. Evê berxwedanê berxwedana me jî xurt kir, tê zanîn ku xwe gihand serê çiyan. Em niha têdigihêjin ku ev berxwedan, berxwedaneke netewî bû.
Ya girîng, em her tiştî li şehîdekî barnakin, an jî em nabêjin di her tiştî de ya rast eve, em ne di hundirê nêzîkatiyekî xapandinê ya weha de ne. Lê belê heger ku feraseteke kûr pêwîste bike, ew ferast jî kêm- zêde bi vî awayî inceq bibandor be, em karin vê rastiyê bi hêsanî bêjin. Ji xwe ew lêvbaziyên li pey hev, piştî vê berxwedanê hatîn kirin, vê rastiyê isbatdike. Bi rastî jî newroz piştî vê dîrokê û şûnde bêhtirîn bi jiyanê ve hate girêdan. Bandora berxwedana hevalê Mezlûm, ku hiştiye rojên newrozê bibin rojên berxwedanê, tu carî kes nikarê çavekî biçûk lê binêre.
Rehşan Demîrel, pireke ji bona ku gelê me yê Metrepolê di ser wê re derbasî welêt bibe.
Berxwedanek, li kela Izmîrê buyerek xwe şewtandinê heye. Berxwedana keçeke Kurd ya gelek ciwan bi navê Rehşan Demîrel heye. Rastiyeke Kurdistanê û Mêrdînê ku hatiye koçberkirin, li wê derê heye. Welatparêzî li wê derê ji xwe bibandore. Ev keça ciwan di nava şer û bengiyeke azadiyê de ye. Li aliyekî dîtir jî rastiyeke lawaz jiyandike. Rastiya şerê rêxistinî bandora xwe dike! Di rojên newrozê de ev rastî bi lezgînî û tundî tê jiyankirin. Diyare ku vê keça ciwan xwestiye ku bi awayekî mendehoş hebûna xwe ji bona şerê azadiyê pêşkêş bike. Her weha dixwaze ji bona vê rastiyê tiştekî bike. Lê belê hêza wê ya ramanî û derfetên wê yên bikaranînê têra vê tiştê nakin, lewre ew hê negihaye vê derfetê. Ango asta bengiya wê ya azadiyê hêza wê ya ramanî û asta wê ya rêxistinî derbas dike. Li hemberî vê jî soz û peymana wê heye ku tiştekî bike, ji ber vê yekê radibe lêvbaziyekî weha pêktîne. Şert û mercên ku mirov ji ber ve şermdike, yên ku miletê me li Metrepolê tê de jiyandike, her weha rewşa malbata wê ya zor û zehmet, şertên jiyanê yên biçûkxistinê ku bi feraseta wê ya azadiyê re dikeve dijîtiyê, ev tiştana hemî dema ku bi zindîtiya newrozê û hêza wê ya kişandinê re dibe yek, dihêle ku ev keça Kurd lêvbaziyekî weha pêkbîne û bibe pêtgehek(meşale).
Gengaze, di ruhekî weha de wêrekî û piştî wê jî lêvbaziyekî weha derkeve û dertê jî. Me got em vê lêvbaziyê watedar dibînin. Evê şehadetê cemawerê me yê Metrepolê gihand ronahiyê. Her weha bi awayekî gelekî berûçav ji bona gelê meyê Metrepolê ev lêvbazî roleke wê ya mîna pirekî û amorekî rakirinê leyîstiye. Gelê me yê wêderê bi vî awayî hinekî biser xwe ve hat û berê xwe da welêt. Peyama lêvbaziyê biqasî pêtgehekê rola xwe bi vî awayî isbatkir. Ez dibêjim mîna hêzekî pêşeng xwe isbatkiriye. Ji ber ku bi sedan kes birêxistiye, ev jî tê wateye ku rola fermandariyê leyîstiye. Bi taybetî bi jin ve girêdayî, rê li pêşiya tevlîbûneke mezin vekiriye. Mirov dikare bêje ku ji tevlîbûna mêran zêdetir bandora xwe li tevlîbûna jinan kir. Di vê wateyê de ji bona azadiya jinan karekî mezin û alîkariyeke mezin kir. Ev jî dide xuyakirin ku ji bona wan bûye hêzekî pêşeng û artêşê.
Hevala Sema Yûce û hevalê Fikrî Baygeldî
Heger ku ez li derve bim ezê milîtaniya şerê demdirêj bipejirînim, wisa dibêje hevala Sema, lê belê li wê derê jî dixwaze teqez mezinbûnekê bide xuyakirin. Li pêşiya wê du pejirandinên (seçenek) mezin hene. Lê belê ew xwe bi van her du pejirandinan ve mehkûm nake. Mezinbûnek jî di vir de derdikeve holê. Pejirandina xwe li milê ya herî zor û zehmet datîne, her weha ev mezinbûna wê bêhtir dibe. Em dikarin bêjin ku ew kesayetek wisa ye, ya ku herî zêde bersiva vê rastiyê dide. Gotinên wê yên wisa balkêş hene, ku isbatdike ew xwediyê ramaneke kûre û milîtaneke partiyê ya duriste. Gelekî bi xwe re şerkiriye, di encamê de gihiştiye hêzeke biryarbûn û xwe terbiyekirinê.
Axaftina wê ya 8 ê Adarê girîng bû. Binêrin ew encamên ku we ji vê rojê dernexistîn, ewê di wan şert û mercên zor û zehmet de derxistine. Li wê derê min gelek nirxandinên balkêş û nû kirin. Ewê ew nirxandin hemî jî pejirandine û ji xwe re esas girtine. Vegotina navenda bîrdozî – siyasî û temsîla wê ku di rêbertiyê de ye, ev nêrîna wê bi serê xwe hêzekî dahorînê û biryarek xurte. Di rêbertiyê de dîdera azadiyê, bi hemî rêgeza xwe ve û pêkanîna xwe ve mîna rojê ye. Pêwîste em tevlî bibin û tevlîbûna me jî bê guman wê bi xwe re encamê bîne. Hevala Zîlan bêhtir ji aliyê bîrdoziyê dagirtî bû û bêhtir xwedî rêgez bû, lê belê hevala Sema ev rastiya hevala Zîlan, bi piratîkê û tekoşîna li dijî pirsgirêkan sergihayî kir (temamkir).
Nêzîkatiya ku di Fikrî Baygeldî heger ku em lê binêrin, gotinên “ evîn, bengî” di wateyeke gelekî binirx de daye xebitandin. Ewî hevalên jin baş lêkolîn kiriye û rastiya wan pejirandiye. Ew ne mirovekî nezane. Di asta netewbûnê de vê meselê dibîne û pêve tê girêdan. Binêrin girêdana ku em dixwazin pêkbînin li ser vî bingehî ye. Gelo di nava refên me de ev rastî çiqas tê pêkanîn? Kesayetên mêr peywerek wan ya bi vî awayî heye. Di hevalê Fikrî de bersivên kesayeta mêrê ku wê çawa xwedî rêgez be, ji nûve gereke çawa şêwe bide xwe û kesayetek pêjindar (duyarlî) be, hene. Ji xwe ew bi xwe jî dibêje. Evane pêkanînên mezinin, ne tenê gotinên mezinin, di heman demê de lêvbaziyên mezinin.
- Ayrıntılar
Roja 15’ê Sibatê ne roja şînê ye; roja aqilgirtin û erkên xwe derxistina zanebûne ye, roja eşkerekirina komployê ye. Komploya ku dixwazin di şexsê min de pêş bixînin, gelek kûr e. Pêvajo hin jî zelal nîne. Lê belê, em aqlê selim nêzikbûn û bi zanistî tevgeriyan. Ez li vê derê, her roj di nav berxwedanekê de me. Bi sebir, dirayet û têgihiştibûneke bilind berxwedaneke mezin didim. Dirayet serkeftinê jî pêk tîne.
Komplo hîn neqediyaye û wê berdewam bike!
Li ser vê bingehê ez komployê hinek vebikim; ev komplo bi durûtiya Ewrupayê ve dest pê kir. Di vê komployê de, jixwe hûn rola Yunanîstanê dizanin. Yunanî ji bo ku me û Tirkan berdin hev, di nav komployê de cih girtin. Rola Yunaniyan, bi zanebûn e. Yunanistan bi Elmanan re, di pêvajoya komployê de li ser bingeha tasfiyeya min hemle pêş xist. Yunanistan, di dema pêvajoya aştiyê ya bi Özal re, bi Îngiltere û Elmanyayê re, xwest ji kadroyên xwe, PKK’yek alternatif biafirîne. Hewl dan ku, ji xwe re zilamekî çêbikin, da ku bikaribin ji bo xwe bidin şixulandin.
Elmanya, li dijî me hîn jî hewl dide ku provakasyonan li dar bixe. Pêwist e, mirov vê yekê wiha binirxîne û bi wî rengî tev bigere. Armanca wan ew bû ku; bi kompoloya 9’ê Cotmehê re, me bi gelê Tirk bidin şerkirin. Ev lîstik, versiyona listika sala 1920’an bû. Elmanya di sala 1882’yan de, Îttihat Terakkiyê da ava kir û neteweperestiya Tirkan pêş xist. Mustafa Kemal li derveyî vê xetê bû. Lîstikên Elmanya yên li ser Mezopotamyayê, ji mêj ve hene. Di van 20 û 30 salên dawî de jî, dixwaze li ser van listikan bide meşandin. Armanca wan ew bû, ez bême tasfiyekirin an jî min bixin bin kontrola xwe.
Ewrûpa, bi taybetî jî Elman û Îngiliz, tevgereke pak a azadiyê naxwazin. Yunanistan jî bi wî rengî ye. Rusya, di ser min re Projeya Herka Şîn (Mavi Akım) derbas kir û ji IMF’ê kredî standin. Her wiha Îsraîl û Mossad pêvajoya komployê bi rê ve birin û hîn bi leztir kirin. Bi vî rengî hewl da ku Tikiyeyê bixe bin destê xwe. Tiştî ku Ewrûpa anî serê me, ez, wekî ji nû ve çarmîxkirina Îsa dinirxînim. Ewrûpa, li ser bingeha înkarkirina çanda xwe, di şexsê PKK’ê de polîtikaya Kurd dide meşandin. Di vî warî de çi ji destê wê hat kir.
Emerîka jî, min diyarî Tirkiyeyê kir ku, da Tirkiyeyê qezenç bike û her wiha Rojhilata Navîn, Asya Navîn û Balkanan bi xwe ve girê bide.
Di komployê de Tirkiye bi tenê nine; zêdegaviyên hiqûqê yên navnetewî hene. Yunanistan ji derveyê hiqûqê tevgeriya. Li Rusyayê jî, heman tişt pêk hatin. Her wiha Elmanya jî bi wî rengî ye. Ev hemû jî, bi dozê ve têkildar in, ne tenê Tirkiye bi Ewrûpayê ve jî têkildar pêvajoyeke hate jiyankirin.
Di dewleta Tirkiyeyê de çetebûn pêk hatiye. Eger ez bême îmhakirin wê çêbibe? Wê Tirkiye bikeve nav tengaviyeke mezin û pêncî sal girêdayî derve jiyan bike. Li gorî hesabê li ser min; Yuna-nîstan hin mezin leyist. Encam; wê Tirkiye heta dawî û bi hemû rengan bihata girêdan. Tirkiye naxwaze rastiyan bibîne û fêm bike. Wê şîddet û zorê bisepînin. Ji bo vê, divê mirov berxwedaniyê bi aqilane bimeşîne. Bêguman emê di xeta parastina rewa de bin. Lê, ez dibêjim divê bi zanebûn mirin û kuştin çênebe. Pêwist e, li ser bingeha xeta parastina rewa berxwedan pêk were. Me heta dawî got; aştî û biratî, lê naxwazin fêm bikin. Ev yek jî tê vê wateyê; diyar e ku, li Tirkiyeyê hin kes hene xeterên mezin hildane berçav, ji ber vê yekê jî, wiha tev digerin.
Em dixwazin li Tirkiyeyê, xwedî li gelê xwe der bikevin. Pêwist e, em karê rêxistiniyê hîn bi lez û beztir bikin. Ji ber ku lîstika ku tê meşandin mezin e. Bila gelê me şaş nefikre, wê Tirkiye teqez (ke-sin) biguhere. Tirkiyeyeke demokratîk, tê wateya azadiya gelê me jî. Em azadî û çareseriyê, li deriyê Yekîtiya Ewrûpa û Emerikayê nagerin. Rizgariyê, di demokrasiyê de dibînin. Me du gav avêtin, du agirbest ragihandin û niha jî di xeta parastina rewa de ne.
Em niha dikevin pêvajoyeke awarte. Li gorî min, min Tevgera Kurd xiste riyeke aqilane. Divêyabû vê, coşeke mezin derxista holê. Afrînerî pêwist e. Heyama ku em tê de ne, kordînasyoneke awarte disepîne. Pêwist e, em demê pir baş bi kar bînin. Ji bo ku mirov têk neçe, divê mirov xwedî hêz be. Mirin her dem heye. Mirin ji ku derê tê bila were, ji bo min hîç ne xem e. Dema ku mirov karekî rast kir, wê demê mirin were jî watedar e. Herkes ji bo ku karekî şaş neke, mecbûr e bitirse. Ez bawer im ku hûnê min fêm bikin.
Dibe ku aştî hin baştir jî pêş bikeve. Lê dibe ku mirin jî pêş bikeve. Pêwist e, hûn ji herduyan re jî amade bin. Ez di derbarê nêrînên xwe yên aştiyê de samîmî me. Vê yekê fêm bikin. Eger tiştekî bi min were, wê lêkdan, mirin û kuştin pêş bikeve. Ev jî tê wateya ku, hûnê hemû ji holê bên rakirin. Ev yek eşkere ye. Eger şexsî bûya ezê bimrama. Ku ez bimrim we 50 hezar kes jî bimre. Ji bo ku ez, 50 hezar kes bidim jiyankirin, hewl didim ku xwe rojekê zêdetir bidim jiyankirin. Eger ku mirin hebe jî, ezê bi şiklekî rûmetdar bimrim. Ez di encama komployeyek cihanî de hatim qurban kirin. Ê min bi xwe, tu fikareke min î şexsî nîne. Pêwist e, em li hemberî komplogeran çemka biratiyê pêş bixin.
Ezê heta dawiya nefesa xwe, ji bo xatirê rastiyan jiyan bikim. Eger ez jiyan nekim jî, divê hûn bizanibin ku, ev mirin; çalakiya herî binirx e. Wê demê mirin, a herî binirx û pêwist e. Wê mirin ji bo min ne tenê bibe dema êşê, her wiha bibe dema êş û hezkirinê jî. Ez ji bilî vê, destûra jiyan û mirinê nadim. Azadiya min bi azadiya gelê Kurd ve girêdayî ye. Ji wan re bibêjin; ku em azad bibin emê bi hev re azad bibin, emê bi hev re yekitiya azad bi dest bixin.
Bi ronîkirina vê komployê ve, ez meşa we ya demokratîk ya bêhempa silav dikim. Banga min ji dostan re jî, ew e ku; wekî pêwistiyên dostaniyê, erkên xwe li ser vê bingehê pêk bînin. Ji gelên Tirkiyeyê jî dixwazim ku, xwedî li biratî û demokrasiyê der bikevin. Her wiha ji bo dostên Ewrûpa jî heman tiştan didim diyarkirin.
- Ayrıntılar