Dewlete Tirk bi her awayî erîşa dibe ser Kurdan û jibo ku Kobanê bikeve dewlete Tirk heman her tiştî dike. Piştgiriya DAÎŞ jî bi her awayî dike. Ser sînoran de pirr vekirî çekan, çeteyan jibo DAÎŞ derbas dikin.
Xuyaya ku dewleta Tirk tenê ketina Kobanê jibo xwe bes nabîne. Hin zêdetir tiştan dixwaze. Qala ketina Afrîn dike. Qala ketina Kanton’ên din dike. Jibona vê jî erîş birin ser gelê me yên ku diherikîn Pirsûs’e. Dîsa gelê me yên ku li Pirsûs kom bûn û dixwastin Kobanê re piştgiriya bidin, asteng kirin. Ev têra nake him erîşa gelê me li Pirsûs dikin, him jî dibejin; “DAÎŞ û PKK jibona me wek heve.” “DAÎŞ çiye PKK jî ev e.” Dîsa dema ku Tevgera Azadî Pevajoya Çareserî giredana wê bi Kobanê anîn ser ziman: bi gotinên “Kobanê cudayê, Pevajoya Çareserî cudayê” re nezîk bûnên pirr erzan kirin û hêna jî dikin.
Kobanê eve 25 roj bûn ser piyayê. Berxwedanaka pirr bê hempa gelê Kobanê û şervanên YPG û YPJ raber dikin. Û hêna jî ev berxwedana didome. Di dîroka mirovahî de berxwedanaka bi vî awayî dibe ku em zû zû nabînin. Dema ku hinek hêz xwe wek dewlet dihasibînîn û hinek jî xwe jibona dewlet bûyîne amade dikirin, bê ku DAÎŞ fîşengek biaveje mevzî û kozik terk kirin û revîn. Him jî gelê Şengal heliştin û revîn. Lê wek me anî ser ziman YPG û YPJ bi gelê Kobanê hevre wiha 25 rojin berxwa dide.
Lê mixabin wek me li jor anî ser ziman dewleta Tirk bi her awayî jibo ku Kobanê bikeve her tiştî dike. Tevgera xwe jibo ketina Kobanê leztir dike û kir jî.
Baş e, eme hember wê rewşa dewleta Tirk çi bikin? An jî pêwîste em çi bikin? An jî rewşek wiha de em e Kobanê çawa biparêzin? Em e çavên xwe çawa jibo vala kirina Kobanê bigirin, an jî em e jibo ku Kobanê wek bajarek Kurdan bimîne çawa tekoşîn bikin? Dîsa em e benda wê bisekînin ku Kobanê bikeve, an jî em e nirxên yên ku milê gelê Kobanê hatine qezençkirin biparêzin?
Dualî ango nakokî ev e. An Kurd yê Kobanê biparêzin, an jî yê Kobanê terk bikin. Heqe Kurd jibo parastina Kobanê biryarê xwe bidin, yê wê çawa bidin û yê çawa bîryarê xwe pêk bînin?
Em baş bizanin bi ku Kobanê li Kobanê naye parastin. Kobanê serî de wek îro li seranserî Kurdistan berxwedanî heye, bi berxwedaniyên wiha pirr mezin tê parastin. Pêwîst em Kobanê li Amed biparêzin.
Berku piştgiriye herê zêde jibo DAÎŞ serî de dewleta Tirk û hinek saziyên xwe wek saziyên sîvîl navdikin, dikin. Jibo vê pêwîste em tevahî hêzên ku piştgiriyê didin DAÎŞ li Kurdistan derbixin. Wana li Kurdistan bidin seknandin. Heriqandina çekan, çeteyan û piştgiriya lojîstîk bidin seknandin. Dîsa çiqas saziyên dewleta Tirk yên ku piştgiriyê didin jî em bikin hedefên xwe.
Îro kî van erîşan dibin ser gelê Kurd? Dîsa kî îro astengiya piştgiriya Kurdan jibo Kobanê dike? Pêwîst ev werin tespît kirin û gore wê jî tedbîr werin istandin. Me got yên ku astengî çedikin li Kobanê jîn nakin. Yên ku berxwedaniya Kobanê lewaz dikin jî li Kobanê jîn nakin. Evna hemû hundirî bajarên Kurdistan’a Bakur jîn dikin. Wê deme tiştên ku em jî bikin em Kobanê li hundirî bajarên û gundên Kurdistan’a Bakûr di biparêzin.
QASIM ENGÎN
- Ayrıntılar
Çete îro bi tevahî hêza xwe erîşek pirr dijwar dibin ser Kobanê.. Sê aliyan de DAÎŞ û aliyekî vê jî dewleta tirk Kobanê dorpeçkiriye.
Çeteyên komkirî yên navnetewî va demek direj bû erîşan dibin ser gelê Rojava. Ruxme piştgiriya gelek hêzên navnetewî van çeteyan nikaribûn vîna gelê Rojava bişkeynin. Dema nikaribûn gelê Rojava, hîcar erîş birin ser Mûsûl. Piştra Tîkrît hwd. Gelê Kurd eşên van çeteyan herî zêde li Şêngal jiyan kir. Tiştên ku pêra qewmî herkes dizani. Milekî YPG û milê din vê HPG di tevahî eniyan de erîş birin ser DAÎŞ. Celawle haye Kerkûk, Maxmûr haye Mûsul, Rabîa haye Şengal ev erîşên hêzên tevgera azadî bê navber hena jî dimeşe. Lê dema ku DAÎŞ erîş biribû ser Rabîa û Şêngal peşmergeyên PDK bê ku şer bikin kozik û çeperên xwe terk kiribûn. Lê pêwîste em bejin ku peşmergeyên YNK jî di berxwedana gelê Kurd de bi lehengtî cîhe xwe girtîbûn. Wek me got kengî hêzên tevgera azadî di hemû çeperan de berxwedanî pêşxist hêdî hêdî peşmergeyên PDK jî ketin nav liv û tevgere.
Dîsa kengî DYE plansaziyên xwe bi destî DAÎŞ’e ser rojhilatanavîn meşandin, dûv re, hewceyî û pêdiviya wan bi DAÎŞ nema bû. Jibona vê jî hinek erîş birin ser DAÎŞ û çeperên wan. Dîsa hemû cîhana dile xwe de pêşverû xwe dihasibîne hat hawara PDK û soz dan ku çekan ji wan re rêbikin. Û gelek çêk heta niha jî rêkirin.
Hêza çeteyên ku li Irak û Başûr de gelek tengav bûn tevahî hêza xwe komkirin, hemû çekên xwe anîn ba hev û amade kariyek pirr mezin kirin da ku erîşek bibin ser Şoreşa Rojava. Bê ku em li vir zêde ser bisekinin ev ne plansaziyek dûrî DYE û CIA’yê.
Niha jî di 15 elûn’e vir vê DAÎŞ bi tevahî hêza xwe erîşek rastî jî pirr dijwar dibe ser Kobanê. Gelê Kobanê, keçe Kobanê, kure Kobanê û zaroyên Kobanê bi hemû hêza xwe berxwedidin. Çete bi çekên pirr giran û gelê Kobanê bi dil û kilêşên xwe... Gelê Kurd li Bakûr tevahî ser pîyayê.
Rewş rastî jî pirr girane. Metîrsiyek wek Şêngal ber deriye. Bêguman berxwedaniyek bê hempa dimeşe. Lê teknolojî çekên kuştine yên giran pirr destî çeteyan de henin. Dîsa dewleta tirk rojane alîkariya DAÎŞ dike. Dîsa Kobanê cîhe xwe wek deştekeyê û derdorê xwe jibo dorpeç kirine vekiriye.
Rewşek wiha de pêwîste hêzên Kurdan çi bikin?
Piştgiriya hêzên Kurd yê çi bibe?
Dema ku hêzên çeteyan xwe kom dikin em hêzên Kurd gerez çi bikin?
Dîsa gelê Kurd pêwîste çi bike?
Gelek pirsên wiha gengaze ku em bipirsin.
Serî de gelê Kurd pêwîste di hemû cîhên ku ew li dijîn jiyana bisikînin. Gerez jiyan were felç kirin. Dîsa seran sere sînore Kurdistan pêwîste wek dîwarek xwe rêz bikin. Nahêlin ku yek guleyek ango fîşengek ji DAÎŞ re biçe.
Dîsa li kudere hêza çeteyan ango piştgirên wan heye pêwîste van dorpeç bikin.
Dîsa gelê me pêwîste li qada navnetewî de tam ser piya bi. Û her roj saziyên navnetewî rehetsiz bikin, mijûlbikin, gengeşiyan derbixin.
Ev yek. Lê hêzên Kurd yên leşkerî karin çi bikin?
Yên ku karin bila hêzên xwe yên leşkerî rêbikin hawara Şoreşa Rojava. Lê dibe ku ev ne gengaz be. Tişta hena gengaz ev e ku, hêzên Kurd yên li Başûre Kurdistan de dijîn û xwedan gelek çekan; di tevahî eniyan de karin erîş bibin ser DAÎŞ.
Erê îro sedî sî zêdetir erdnîgariya Kurdistan dest DAÎŞ’de. Wê deme binasî ango sedeme hêzên Kurd pirr xort henin ku erîş bibin ser rexistina çeteyan. Yek jî her roj çeteyên DAÎŞ li Başûre Kurdistan de erîş dibin ser gelê Kurd û peşmergeyan. Û em dizanin û em dibînin ku gelek caran peşmerge şehîd dikevin. Wê demê çima em disakinin?
Em direj nekin; heqe hêzên Kurd yên Başûre Kurdistan dixwazin alîkarî bidin Kobanê pêwîste li Irak û Kurdistana Başûr de erîşa bibin ser DAÎŞ. Him jî niha, li hemû çeperande.
Bê ku yek hûrdem ango dakîkayek bisekinin pêwîste hêzên Kurd yên Başûre Kurdistan erîşe xwe bidin destpêkirin.
Piştgirî jî ev e, alîkari jî ev e. Dostanî jî ev e. Welatparêzî jî ev e. Niştiman perwerî jî ev e. Kurd bûyîn jî ev e. Mirov bûyîn jî ev e.
Erê hêzên Kurd yekemîn erka wan ev e ku hema niha li Başûre Kurdistan û di Irak’te bi gerîlayên PKK, hêzên herêmî yên ku dijî DAÎŞ’e xwe hatine avakirin, erîşa bibin ser çeperên DAÎŞ û tevahî hevalbenden wan...
Erk jî ev e, mirovahî jî ev e, kurd bûyîn jî ev e, niştimanperwerî jî ev e, parastin jî ev e, Kobanê rizgarkirin jî ev e...
QASIM ENGÎN
- Ayrıntılar
Gotinên pêşiya; ewr hatin Bota ga bajon cota, lê ewr hatin Badînî ga bikêşin kadînê. Di van rojên em di nav da dibihurin welatê me, ba-bager û ewrê Badînî pêkve tevdigerin. Ba-bager ji bo xewn û xeyalên xwe yê metingerî ewran-ezmanan çep, rast, jêr û jor tevdidin. Bêhna bêbextiyê ji vê tevdanê tê, ev tevdan bêserî û bêberpirsyarî yê dîrokî dilopên ava şêlû dirijîne. Ava şêlû bêberhem e, çavkaniya jiyanê hemû şîn- şînahî digire, pêşeroja tovên civakê hişk dike, dahatû lê nîne. Ava şêlû bibare xem dibare, pîremêr-pîrejin serê xwe lêdin “tev lo mal wêran” bêjin.
Ev ewrê bêbext çima digerin? Çima, welatê me hînde xweş, dewlemend, an jî erdnîgariya wê pir stratejîk e? Belê ev tev jî rast in, lê di baweriya me de pirsgirêk ne tenê ev in. Ji ber ku çi dewlemendiya ser erd an jî bin erd (hemû jî) mêtingerê cîhanê bê asteng, bê pirsgirêk derdixin dibin. Wek mînak; bakurê welat ne tenê dewlemendiya ser erd an jî bin erd serpêhatiyên me, mêjiyê civaka me bermahiyên dîrokî talan dikin, bin av, bin ax dikin cîhan bê deng e, xweza kêlî bi kêlî, rojane talan dibe, ava Firat, Dîcle û Erez herwiha rûbarên din, çawa dixwazin rê didin, bendava çêdikin. Rojhilatê welat ji Bakurê welat kanbaxtir e, ji ber ku li wir bê sînor e, her tiştî bi navê “Xwedêyê dilovan” dibêjin û çêdikin, û kesekî/ê ku hesap bipirse jî nîn e yan jî hebe kêm e, lewaz e.
Başurê welat, tev lo ko tev lo, di talanê de naşibe ti cihê cîhanê- naşibe ji ber ku bêdestûr e, bêpîvan e. Aborî, talan li ser talan e. Gel di asta mirinê de ji hilberîna çandinî qut e, karistan (lê em mafên wan nexwin, cihê mirîşkan, cihê avê, cihê ar, her wiha cihê beton, asfalt hene. Lê xwediyên van jî bi giranî Tirk an jî Îranî, lê bîrê Petrolê Emerîkî- Îngîlîz, ber destê wan jî Tirk in) kurdê me jî yan pêşmerge yan jî bêkar in. Lê di her malê de bi navê malbetê Şêhîdan, pîrîtî, her wiha bi navê alîkarîya Y N herkes maişeke digire. Lê civak dewlemendiya welatê xwe nasnake, çi çi ye, ji ku de diçe, bo çi ye? Pirsyar nîne.
Pirsyar! Gotin temam, lê paşta kîngê çi bê serê te, ne dîyare. Ji ber vê jî gel pirsan nake, govend digire, rojên Înî dertê çol û banî deşarj dibe. Gel westiyaye, her malî li himberî rejîma Faşîzma ereb bi dehan can daye, birakujî ji her dilekî kul rijandiye, xwîna rijandiye, birîna wan hê nû ye. Revşenbîriya ku pêşengtî bike, bêdeng e yan jî hatiye bêdenk-kirinê, kesên zanist, pisporê teknîkî pir kêmin, ên hene jî bê derfet in, şîrketên-karmendên biyanî rê nadin wan daku bi serbixwe ki bo berjewendiyên gelê xwe karbikin.
Welatekî ku % 47 axa wê hê jî li destê dagirkerê Iraqê daye; bajarê Musul, Kerkuk ( baba gur gur) Şengal, Mexmur, Ciyayê Hemrîn û herêma Xaneqîn, walatekî ku; sê îdare lê heye, yek Silêmanî û girêdayî wê Ranya, Çarqurne, Koysancak, Helepçe, Qeledizê û gelek navçên din, Îdara dudu, Hewler; Zaxo, Dohuk, Dîana, Şaqlawa, Amedî û gelen navçên din. Îdara sêyem bêjin ne rast e lê em bêjin qada sêyem Parasdina Medya; çîyayên, Gara, Metîna, Heftanîn, Zap (yanî ji bajarê Amedî des pê dike heya Çiyayê Barzan û ji alîkî Bakur ve Navça Çelê,) Zagros, Xakurkê, Hekgurt, Qendîl, Asos û gelek gund navçe digire nav xwe.
Bîraderê Hewlerê dibêjin “emê serxwebûnê ragihînin” baş e kê naxweze çav birije, lê pirsyarek heye; axa welat % 47 di destê dagirkeran de ye, tu di nav xwe de parçe parçe yî, du saziyê polês, du saziyê dadgeh, du saziyê pêşmerge, du saziyê îstîxbaratê, du saziyê aborî û ya herî girîng gel ne du bendî- du alî, ji gelek aliyan ve parçe bûye, hûn ê çawa “serxwebûn”a xwe pêk bînin? Tev lo…
Birader, birano baş e çend gotinê din; niha Y. N. ( yekîtiya netewan) temsîla netewên xwedî al û nasname ne, her wiha ev netew, an jî dewlet di vê derê da bi navê netewa wan odekî wan û ala wan jî daliqandî. Fîlîstîn em baş an jî nebaş, çi dibêjin bibêjin lê di Y.N. de temsîla wê heye, di qada navnetewî de tevli civînan dibe, baş e em Kurd, teybet jî deshilatdariya Başurê welat ev 23 sal in we ji bo ku bikevin di nava yekîtiya netewan çikir û çima neketinê? Ez bawer im hûn ê nebêjin “PKK astenk kir” lê PKK bixweze jî nikare, ji ber ku Waşîngton û London PKK`ê hez nakin.
Ewr ji Badîna radibin, ev çar bêbextî berê xwe daye Başurê Rojava, rewşa îro dişibe 1992. Başur Şoreşa gel çêbibû, hêzên dagirkerê Iraqê gel ji Başurê Kurdistanê derxistibû û xwe sazdikir, parlementoya xwe ava dikir. Ev rewş hemû Kurda dilşa kiribû, xewna Ehmendê Xanê û Hecî Qadîrî Koy bi cih dihat, lê mixabin ew parlemanto nebû cihê pirsgirêkên gelê Kurd çareserbike, biryara birakujî da û li ser vî şerê birakujî des pê kir heyanî 2000`an jî berdewam kir.
1992`an çi bûye? Başur şoreşa gel pêk hatiye, ev rewş di hemû gelê kurd de heviyê şoreşa azadiyê geş kirîbû û Bakurê welat pêla serhildana gel di asteke şoreşê de pêş bû, gerîla amadekariyên pêngavên şoreşê dikir, bakur devlata Tirk êdî rojên dawî dijiya, ha birakujî di vê merhelê de kete meriyetê, şoreş ji piştê de kêrkir. Serokwezîrê tirk ê wê demê Tansu Çîller di 1994`an de digot “me di 1992`an de welatê wendakirî paşta qezeç kir-girt” lê îro 2014, di navberê de 22 sal derbasbû. Rojavayê welat şoreş çêbûye
2014 welat û gelê me çawaye? Her wiha rewşa Cîhan û herêma Rojhilata Navîn çawaye? Bêguman nirxandinekî berfireh dixweze lê em tenê çend têbinî rêz bikin. Cîhan şerê sar, sosyalîzma pêkhatî nû hilweşiyayî nîne, devlet netewên cîhanê sînorên xwe ji kesekî re venekîrî nîne yan jî bûyerên pêk dihatin kesî nedibihîst, kuştin, talan, dagirkirin bêdokîman diman, gelan raya xwe diyar nedikirin lê niha şoreşa teknîkî êdî zarokekî/ê deh- danzdeh salî jî bûyeran dişopîne û bûyeran dike nûçe, ango tu tiştekî tarî namîne.
Li Kurdistanê di nava parçeyan de peywendî nîn bû niha teknîk û rasterast jî rojane pêywendî çêdibin, li serê sed sala 20`an de dagirkeran parçekirina sînor, di salên 90`an de ruh jî parçe bûbû lê êdî îro ew dem nîn e yekîtiya netewî, giyana pêşketiye- êdî êşa kurdekî/ê êşa herkesî ye. Her wiha rêxistinên Kurd jî ne di warê bîr û bawerî de û ne jî di warê çand û çînayetî de wek berê ne. Wek mînak; PDK êdî wek berê bi destê axa û serokeşîran nikare gel bi rêve bibe, her wiha Pêşmergên berê giranî nexwendîbûn, ên niha dixwînîn, tekîlîyên wan bi cîhanê û parçên Kurdistanê re hene. Hestên teng, herêmî êdî cihê xwe ji hestên netewî re hiştiye. Bi gişti gelê Başur êdî xwedî ramanê yekîtiya gelê kurd e. Her wiha di başur de gelek hizbî pêşketiye, vîna gel kêm jî be derketiye pêş. Di ilbijartina parlemena Iraqê de, gel raya xwe bi aşkere danî holê ku nezan nîn e, bê vîn nîn e.
PKK jî ne PKK`eya salên 92`î ye. Hêza bîrdozî, polîtik û rêxistînî asta xwe ya herî bi bandor e, bandora wê ne tenê heremekî yan jî beşekî walat; rojhilata navîn-polîtkaya cîhanê bi ser rojhilata navîn tesîrdike. Mînaka vê yê herî bi bandor Sûrî û Rojava ye. Her wiha gerîla hem Rojhilatê welat seran serên çiyayên Zagrosan, bakurê walat li her qadî gerîla heye, başurê mezin Asos heya Zaxo hemû çiya bi berfirehî xwe bi cih kiriye. Dervayê welat Avrupa, Kafkasya, Balkananan, qada Rûsya-Asya Navîn di nav girsaya gelê kurd û gelên din xwe bi cih kiriye. Li Latîn Amerîka bi gelên bindest û rexistinên şoreşger re dostanî pêşketiye. Sedan sazîyên ragahandinê hene. Ya herî girîng, jina kurd nifteya şoreşê bi dest xistiye.
Niha PDK êrîşekî bêwate, derveyî armancên gelê Kurd, li himberî rêxistinên welatparêz daye despê kirinê, gelo çima, çima vê demê? PDK çi dibêje; dibêje ku “ezê ji bo xweseriyî- dewletekî serbixwe biçim referandûmê” baş e biçin! Kî/ê pêşiya we girtiye? Ma pêş referandûma we, pêş Kurdistaneke demokratîk saziyên bêçek, bêtundî jî asteng in? An jî aqilmendên ku di salên 1992`an de ji we re digotin “hûn li dijî PKK`ê şer bikin em ê jî Kurdistana we nas bikin, nasnameya we ya siyasî di qada navnetewî de bidin nasîn” niha jî, ji we re “ger hûn şoreşa Rojava asteng bikin, hûn ji Iraqê qutbin em ê dewleta we nas bikin” dibêjin! Tewlo tewlo….xem seyalekî baş e.
Derencan di 1992`an de PKK têk neçû lê gelê Kurd, Kurdistanî berdêlên giranbiha dan, deh hezaran şêhîd, 4 hezar gund wêranbûn, birakujî di navbera gelê kurd de birînên kûr vekir, ji hemû aliyan ve ciwanên kurd ên hêja candan. A herî girîng gelê kurd şoraşa xwe berbi xetereyê ve jîya; şoreş dirêj bû, lê ne PKK têkçû û ne jî himberî vê Tirkan nasnama sîyasî ya başur nas kir.
Di 1996`an de di navbera herdu rêxistinan de, Tirkan û Îraniyan şer derxistin û bi navê “biratî-aşîtî” artêşên xwe anîn bi cih bûn, wek dema Osmaniyan vîlayetekî mêtîngerî man. De birano kerem kin wan artêşên dagirker derxin, dibistanên Fetullah Gulen ê ku zarokên we dike tirk, Konsola Îranê heqeret nirxên gelê kurd dike û kurdan wek beşekî Fars dihesibîne wan derxin, an jî gotinekî bêjin. Gotinekî Simko Şikakî heye “tirk, fars û îngîlîz wek pişîk bi mişk dilîze bi me dilîzîn” her wiha Seyîd Riza qada sêdarê ji dagirkerên tirkan re “ez bi fen û fêlbaziya we serî derneketim ev ji bo min bû dert, lê ez jî li hember we serî natewînim bila ev jî ji bo we bibe dert” serpêhatiyên dîrokî li me nîşandidin daku em neyên lîstokên neyaran. Em bawer in ku gelê kurd êdî nayên lîstokên fen û fenbaziyên neyarên kurd.
Medet serhad
23 05 2014
- Ayrıntılar
Gelek kes mejî xwe ser derketina ciwanên kurd ser çiyayên kurdistan dieşînin. Her wiha gelek kes van derketinan dixwazin fem jî bikin. Lê mixabin gelek kes sedemên derketinan serî çiyan fem nakin. Berku derketinan serî çiyan li cihên şaş de digerin.
Eger bi dil û can xwestaka fem kirinê ji bo derketina serî ciyan heye vê deme pêwîste hinek tişt werin zanîn.
Çinin ev tişt na? Ango çinin ev hincetên derketinê?
Îro li kurdistanê taybet jî li bakurê kurdistanê dewleta mêtinkar ango dewleta kolonyalîst dev ji bişaftina kurdan ber nedaye. Dev ji înkare nedaye. Dev ji şerê taybet nedaye. Û dîsa dewleta tirk proje ku bi nave “projeya yekbûyîna netewî” ber nedaye.
“Projeya yekbûyîna netewî” wateya xwe bin hemû şert û mercan de bişaftina kurdane. Kurd ne naskirine. Kurd binxistine. Kurda bi rê rêbazên kirêt helandine.
Bê ku em dirêj bikin dewleta tirk a dagirker dagirkeriya xwe ber nedaye. Dewleta tirk hem dev ji dagirkeriya xwe ber nedaye em jî komkujiyên ku li ser kurdan û gelên din meşandina îtîraf nekirine. Ji bona van komkujiyan lê borîna xwe nexastiye. Em berdin ku li kurdan lê borîne bixwazi beravajî erîşên xwe ser kurdan dom dike.
Ev e ango ev in sedemên derketina serî çiyan. Eger li kurdistanê dagirkerî dom biki derketina serî çiyan yê dom bike. Pirsgirek ne ev e ku PKK ango gerîlayên Kurdistan ciwanên kurd berve çiyan dibin. Bawer bikin ku eger îro li serî çiyayên kurdistanê gerîlayên PKK nebin dîsa ciwanên kurd yê derkevin serî çiyan. Ango ciwanên kurd yê rêyakê dijî vê faşîzmê teqez derketinê bibînin. Berku kesek ewqas bê vîn kirinê nikare rabike. Ewqas heqaret û biçûk xistinê kesek nikare tahamûl bike.
Sedemek girîng ev e.
Beguman gelek sedemên dîtir jî henin. Îro li serî çiyayên kurdistanê de jiyanek nû tê afirandin. Û ev jiyana nû hemû ciwanên kurd bandor dike. Bandor dike berku gerîlayên serî çiyan bin hemû şert û mercan de dijî faşîzme serî xwe natewînin û naçewînin. Bin hemû şert û mercan de dijî dagirkerî şer dikin. Yek ev.
Hên girîngtîr jî cara ewil dîroka Kurdistan de ciwanên kurdan dijî dagirkerî ewqas berxwedidin. Bêyî ku gavek jî paşta biavejin tekoşîna xwe didomînin. Yek jî yên ku dijî vê dagirkeriya kirêt ditekoşin bêyî ku tiştek ji bona xwe dixwazin vî şerî bedêlê xwe giran dimeşînin. Bi vînek mezin dijî dewletek xwedan gelek leşker û ewqas piştgirî bi dilekî gelek mezin tekoşînek wiha meşandin rastî jî ne tekoşînek rêzêdeye.
Sedema dudiyan ango sedemek ditîr yê pirr girîng jî ev e. Ev jî di dile her ciwanek kurd de evîndariyek pirr bilind çêdike. Ev tekoşîna bilinda teqez di dile her ciwanek de dildariyek pêş dixe.
Ji bona ve ev kesên ku dixwazin fem bikin çima ciwanên kurd derdikevin serî çiyan ewil gerez gerîlayên serî çiyan fem bikin. Bêguman yên ku dixwazin gerîlayên serî çiyan fem bikin jî pêwîstin ewil faşîzma dewleta tirk fembikin. Berku gerîlayên serî çiyan vîna xwe ya wek pola dijî vê faşîzme peşxistine.
Erê eger hinek kes dixwazin fembikin çima ciwanên kurd derdikevin serî çiyan pêwîste van rastiyan bizanin û gorî van rastiyan tevbigerin.
QASIM ENGÎN
- Ayrıntılar
Meha Gulanê meha ku ax tiştên herê bi hêz şîn dike. Ax çîçekên xwe yê herê xweşik di vê mehê de pêşwaziyê rojê dike. Ji ber ku roj di vê mehê de tiştên herê xweşik xistiye hemêza axê de. Roj evîndarê axêye. Zilma ku li ser axê tê meşandin na pejirîne û sorên xwe yê herê xweşik li ser axêde di herikîne û giyan dide axê. Yek sor; hezar coşa renga, bi bereket bûyîna rehma dayîka axêde di be hezar çîçek. Di her Gulanê de di erdnîgariya me de îxanet û zilm bin dikeve û rengê eşq û azadî yê ser dikeve û xwe bi mîhrîcana çîçekan re di nuxumîne.
Çawa ku di meha Gulanê de ax bi rojê re gîyan dibe, gel jî bî hêza xwe ya ciwan, dînamîk re rengê xwe dide jiyanê. Ruhê ciwanên berxweder di vê mehê de li hember zilma ku deshilatdaran pozberê gelan dike, rûhê wan yê ku serî ji bo pergala wan re na tewîne di vê mehê de gihiştiye lûtkeyan û meha Gulanê hên zêdetir bi wate kiriye. Dema mirov dîroka gelan digre dest mirov di bîne ku gel her tim li hember zilmên deshilatdaran dinava berxwedaniyê dene. Mirov dikare bi bêje ku di her salê de û her rojên salê jî şahadet bûyîn hatiye jiyan kirin. Tişta ku meha Gulanê cûda dike jî zilma ku di demê xwe de li ser gel tê meşandin pêşengên gel vane di hese û canê xwe da tinîn holê û çirûskên tekoşînên nû dane avakirin xwe xistine meşale û ronahî dane roja me.
Deniz û rêhevalên xwe li hember zilma neyar ketine dinava berxwedaniyê de, bûne hevbiştên ku yek çûye bi hezaran hatiye û ji bo gelan bûne nîşaneya meşaleyê. Dema diçin li ber dara sêdarê jî xwîşk û biratiya gelan qîrdikin. Îbrahîman jî di zîndana Amedê de vîna ku li hember hemû îşkenceya jî canê xwe dane lê, sirên xwe ne dane raber kirin. Sînan Cemgîl jî di çiyayê Nurhaq te li hember pergala deshilatdariyê bûne guleya ye ke mîn. Rêhevalên çaran jî bi baweriyên xwe re di zîndanê de bedenên xwe kirine meşaleya azadiyê. Rêhevalê Heqî jî çûye li ser xaka ku di cewherde bûye yek û bi xwe feda kirinê re bi qadroyên milîtanên pêşeng yên ku di vê mehê de şehîd ketine, jî vê mehê bi wate dike.
Pratîkên di şexsê kadroyên qehremanên vê mehê de vê dide nişanê me. Weke Denizan xwe derbas kirin û ji derveyê gelê xwe bal kîşandina li ser pirsgirêka azadiya gelên cûda jî sekna milîtanekê ku li hember hemû hişmendiyê deshilatdariyê seknek rast dayîna raber kirin, ev ji bo me bû ye gerekçeya ku em hemû paşverûtiyê di hişmendiyê xwe de bi şewtinîn. Her wiha tê zanîn ku Îbrahîman li hember hemû pergalên çîneyatî serî rakiriye û di bêje, ger ku wê şoreşek pêk were pêwîste di bingeha gel de were pêk anîn, ev pêşdîtin ji mere dide diyar kirin ku her guhertinên tên çêkirin heya ku danekeve kesayet bi xwe û nava gel wê lingê wê hewade bi mîne. Bi vê ve girêdayî çalakiya çekdarî yê Sînan Cemgîlan yên ku li çiyayê Nurhaqan dane despêkirin ji bo tevgera me di bin rêberê ku bi qonax qonax wê kîjan gavan re derbas bibe daye diyar kirin. Di dîrokê de her tekoşîna gelan dayê diyar kirin ku tu tekoşîn ji hev qût nîne û bi rêbazan re hevdû pêşdixin. Bi vê awayî milê meha Gulanê yê tekoşervan weke tevger jî tiştên hatine jiyan kirin ji raboriya qut nagrin dest û ev bi xwere ezmûnên mezin jî anîne. Serokatiya me jî bi her awayî vane datîne holê. Her wiha sedemê şahadetê rêheval Hêqî xistina gerekçeyê partî bûyînê jî bi hemû eşên xwere dide diyar kirin ku di Kurdistanê de bê partî bûyîn pel jî na heje. Ji ber ku partî bûyîn tê wateya ku xwe bi her awayî ji pergalê gut kirin û dest xistina kesayetêkê bi rêxistin kiri. Rêheval Heqî bi jiyana xwe re bi her henase girtina mere li me daye hiskirin. Rûxmê ku rêhevalek Tirk jî bû lê, xwe derbas kiri bû û ji bo wê jî xwe fedayê azadiya gelê ku di kêleka wê de jiyan dike. Ev fedakirin ji bo tevahî gelê Kurd dide diyar kirin ku jiyanekê bê partî bûyîn mirine.
Bi vê awayî şahadetên vê mehê di van xakan de bi hêza rojê re bilind bûna xwe danîne holê û rengê xwe dane çîçekên ku ji xwînê sor dibin. Ev bi xwere hemû cûdabûyînên meha Gulanê yê dinava salê de derxistiye holê. Ji ber ku li gor mîtolojiyê Xwedawanda berekê tê di vê mehê de hemû bereketê xwe pêşkeş kiriye, ji bo wê ev meh bi navê meha bereketê tê penase kirin. Dema mirov vê mehê pênase dike çawa ku bi xwere despêkirinên nû têne, di be demên zayîna nû jî. Çawa ku kadroyê pêşeng yê tevgera me rêheval Heqî Karer di meşa Kurdistanê de 18 Gulanê de hat şehîd xistin û Rêber APO jî girêdan bûna şehîdan biryar bûna partî bûyînê digre. Di tevgera me de her şahadet bûye israr kirina mezin kirina tekoşînê û bûye hebûnek û jiyanek nû. Pêşengên şoreşgerên Tirk yên ku li hember koletiya emperyalîzm pozber dike serî rakirine her tim jî li pişt gelên tên perciqandin sekinîne bi taybet jî alîkarî dane tekoşîna gelê Kurd jî di vê mehê de şehîd ketine. Pergal wisa di fikirî ku di şexsê wan şoreşgerên pêşengde gelan li hember hev daye biyanî kirin û gihiştiye armanca xwe. Lê, Serok APO ev berhemên tekoşînê û nirxê wan yê şoreşê bi tekoşîna mirovahiyê re kiriyê yek û pergalê vale derxistiye. Bi vê awayî şoreşgerên ku hemû ji bo dozekê tekoşîn didin bi rûmet bûyîna şahadetê wan pira wekhevî, xwişk û biratiyê pêk aniye. Her bedenên ku di tekoşîna gelê Kurd yê rawa de li ser xaka pîroz şîn bûne her wiha bûne malê tevahî gelên cîhanê. Hemû şahadetên şoreşgeran û dilên wan di hemêza gelê Kurdistanê de û erdnîgeriya wande xwe cîh kirine. Bi salane meha Gulanê çanda xwe ya bedelên mezin dayînê û bûyîna wesileyê gavên mezin berdewam dike. Ji ber ku Rêber APO ferman dide û di bêje ku; “di her şahadetekê bi xwere îdayê tevlê bûyîna jiyanê xurtkirinê tîne û di azadiyê de israr kirin pêwîst dike ji bo wê jî pêwîste hûn tekoşîna xwe bilind bikin.” Êdî wê her deskeftiyên rêhevalên şehît bibe îdayê serkeftinê û li hember pergala kapîtalîzmê rûxmê her tiştê jî bi înat strana azadiyê gotin û di jiyana azat de israr kirin be. Ango ji pergala deshilatdariyê qutbûyîn û di tekoşîna azadiyê de israr kirin.
Em di meha Gulanê dene, xweza hemû xwaşik bûyînên xwe di reşîne û di raxe… Baran pir cûda axê şil dike ji ber ku dizane ew axa ku şil dike li hember çi avise. Berfên ku li ser lutkeyên çiya hêdî hêdî di hele û ber bi axê ve tê şahîdiyê ji berfînên ku aşiqê rojêne di kin. Dinava van xweşik bûyînan de jiyan kirin, dîtin û fermana her xweşik bûyînan di bedenê xwe de his kirin! Bedelên ku her xweşik bûyîn di tekoşîna xwede didin zanîn û xwedî lê derketin… Armanca me ewe ku em di vê erdnîgariya ku ji xwîna kizil bûye sorgulî bibin xizmetkarê wê yê herê mezin. Bi zanistiya ku her deskeftiyên azadiyê di encamê ewqasî şahadetên bi nirx ve hatiye ava kirin û vê zanistiyê di her kêliya jiyanê de dayîna jiyan kirin… Armanca me ewe ku em bibin rêhevalê Rêber APO yê ku şopdarê Denîzan yê herê mezine.
AXÎN GABAR
- Ayrıntılar
Çima rexistinek xwe Kurd dihasibîne û ruxme vê roja îroyîn de rollek ewqas kiret dileyîze?
Gelek mirov ji bona siyaseta KDP a kiret yê ku îro dijberî Rojava dimeşîne matmayî dimînin. Hinek kes qalê dikin ku KDP bi bivir li linge xwe daye.
Milekî hevdîtinên ser kongra netewî tên kirin, milek din jî him tevgerên Kurdan him jî gelê Kurd her roj bahsa zaruriyeta yek bûyîna Kurdan dikin. Bi gotinek din Kurd îro ji bona mijarên netewî pirr zêde bi hêstiyarî tevdigirin. Ruxmê vê çima KDP bi israr erîşên xwe yên dij netewî didomîne?
Rêber Apo di sala 2013’da pevajoyek nû destpêkirî bû. Dixwast ku pirsgirikên heyî bi rê û rêbazên demokratik û bê çek çareser bike. Ji bona we jî gelek hewldanînên mezin hatin nişandan. Gerîla li bakûr berve başûr veguest, leşkerên Tirk yên ku dîl dest gerîla de bûn hatin berdan, agirbest hat îlan kirin. Her wiha gelek gavên ku li bizava azadî hatin xwastin bizava azadî cîh anî. Lê mixabin dewleta Tirk bi rêbertiya AKP derve gotinan, derve gîro kirin û egle kirinê ango mijûl kirine, rastî jî tiştek nakirin.
Niha hina baştirîn femdibe ku AKP ji bona ku karibe bi rehatî dijberî Sûriye şere xwe bimeşîne bi rêber Apo’re rêyên hevdîtina vekiriye. Goranî xwe li bakûre Kurdistan pişt ev şerî pirr giran yê ku di sala 2012 de milê gerila ve hatiye meşandin bide rawestandin ango bide seknandin pê leystokan geriyaye. Da ku karibe bi rehatî plansaziyên xwe ser Sûriye û Rojava bimeşîne.
Lê mixabin planên dewleta Tirk nameşîn. Beravajî dewleta Tirk siyaseta xwe ya ser Sûriye wendakir û têk çû. Dilê xwe da bi girtina Sûriye ve dewleta Tirk dixwast helmetek mezin ji bona rojhilata navîn biaveje.
Wek me got mixabin planên AKP pek nehatin cîh û AKP têk çû. Him têk çû him jî siyaseta xwe û ya DYA ket nakokiyek pirr giran. AKP û DYA ewqas ketin nav nakokiyan ku di helbijartinên herêmî de DYA piştgiriya partiyên dîtir kir.
Mijar dirêje, detayên vana dibe ku pêwîst nekin em li vir bînin ser ziman. Encam de AKP tengaviyek pirr giran jiya û hina jî dijî. Ji bona ku AKP karibe nav van pirsgirikan de xwe xalisbike pêwîste helmetêk ango hamleyek bike. Ev jî tê wateya ku AKP şerekî dijî Sûriye derbixe û Rojava dagirbike.
Em bala xwe bidinê eger AKP karibi Rojava bigire vê deme ê karibi ewqas tengaviyên ku dijî derbas bike. Ev mileke. Milê dîtir de yê karibi peywendiya xwe bi DYA carek din baştir bike.
Dewleta Tirk va demeke taybet peywendiyên xwe bi KDP datîne. Heta em kanin bejin ku îro aboriya başûr sedî 90 ser Tirkiye ve dimeşe. Ev jî dihêli ku KDP bi AKP were girêdan. Dîsa ewqas bazirganiya bi dewleta Tirk ve tê kirin. Dîsa bazirganiya petrola tê kirin. Û yek jî hewkariyek asta jorîn de jî heye û herkesek ve rewşê dibîne û dizani.
Dîsanî navbera KDP û AKP peymanên dîtir jî hena. Me ev peymanên heyî çuyîna Barzanî li Amed’e û çuyina Barzanî yê bûçik li Wan’e de dît. Çûyin ser esasî piştgiriya pirr zede ji bona helbijartinên herêmî bûn. Dîsa çûyîn ji bona ku karibin dijberi bizava azadî hinek rexistina derbixin holê bû. Hüda-Par wiha derket hole.
Bêguman navbera AKP û KDP tifaqa mezin ser Rojava bû. Pêwîste Rojava tecrîd bikin. Dorpêç bikin. Ambargo daynin. Em bîra nekin hina bervê 2 salan belgeyek dewleta Tirk ketibû medya civakî. Dîsa belgeyek ser televîzyona Rudaw yê çawa kar bike jî ketîbû medya civakî. Rudaw yê çawa dijî şoreşa Rojava kar bike, yê çawa dijî tevgera azadî kar bike, hemû têda hebûn. Dewleta Tirk ango MİT’a Tirkan yê çawa Rudaw fînanse biki jî ma dîti bû.
Cîrok direje; ambargo, pere dayîna çeteyan, deriyê Sêmalka girtin, çek dayina El Partiya ku yekser KDP ango Barzaniyan ve giredayî. Niha jî xendeqa hatiye kollandin.
Milek dewleta Tirk kollandinan dike milek jî KDP dike. Milek dewleta Tirk erîş dike milek din jî KDP erîş dike ser Rojava. Yek jî medya civakî de axaftinên rayedarên Tirk derketin. Û li wêdere em dibînin ku dewleta Tirk amedakariyek erîşe dij Rojava dike. Dixwazin li Rojava Kobanîi bixin. Dema Kobanî bixin ve deme şun ve Afrîn bixin û pera jî amadekariyek ji bona xistina Cîzre were kirin.
Niha çekirina xendeqan baştirîn tê femkirin. Ango KDP çima ruxme ku îro qala kongra netewî tê kirin ewqas xendeqen dikolîne û ewqas erîşe Rojava dike. Dîsa çima dibejin ku li Rojava ti şoreş nîne tenê rewşek demî heye û dema ev rewşa demî derbas bû ev rewşa jî yê dawî bibe.
Erê niha her tişt baştirîn femdibe. KDP bi dewleta Tirk ve ango hewre amadekariyek erîşek ser Rojava dikin. Ji bona ve ewqas derew. Ewqas erîş. Ewqas şilu kirin.
Em bala xwe bidin gotina vezerata peşmergeyan ev bîryar girt, piştra gotin hukumeta herêmî girt, piştra jî gotin hukumeta navendî girt. Lê her care yek ji van saziyan bersiv da û gotin tiştek wîsa nîne. Û her care ispat kirin ku KDP derewa dike.
Xuyiya ye ku dewleta Tirk ango AKP soz daya KDP ku parçeyek Rojava bidin van. Ango Rojava navbera xwe da parçe bikin.
Carek din em bejin, niha plansaziya KDP hina baştir femdibe. Plansaziya dewleta Tirk jî baştir femdibe.
Lê pêwîste herkesek hesabên xwe baş bike. Da ku piştra dema mirov diçe pirinçe xalkê ji bona ku dest bixe, mirov li bulgure dest xweda nebi.
Dîsa pêwîste ku her Kurde ku xwe welatparêz dihasîbîne hember tevahî siyasetên KDP yên qirej bi hêstiyarî tevbigere.
QASIM ENGİN
- Ayrıntılar
Her sal di destpêka demsala buharê de, tevayî jinên cîhanê û bi taybetî jî jinên şoreşger û milîtanên tevgera APO’yî roja 8’ê Adarê pîroz dikin. Ev rojek gelekî bi wate ye û cihek xwe yê taybet di dîroka têkoşîna azadiya jinê de heye. Ev ne tenê cejnek jina ye, di heman dem de jî nîşana berxwedaniya jinê li hemberî mejiyê zagona baviksalarî û desthilatdariya mêra ne. Ew rojek cîhanî ye û ji aliyê her netew û civakekê ve bi awayekî taybet tê pîroz kirin.
Roja 8’ê Adarê xwedî dîrok û raboriyek pir dirêj e, raboriyek tijî êş, kul, birîn, kûştin û zilm e. Berxwedaniya jinan a bê hempa, bedel û fedekariyên pir mezin her kes nas kir ku 8’ê Adarê wek roja jinên cîhanê bipejirînin.
Gelo çima bi taybet roja 8’ê Adarê?
Di sala 1857’an de Neteweyên Yekbûyî roja 8'ê Adarê weke roja jinên cîhanê qebûl kir.
Her çend ev roj di asta navnetewî de di salên 1970'ê de hatibe qebûlkirin jî, bûyer û daxwaza pîrozkirina vê rojê, ya weke rojeke hevbeş a jinên cîhanê rastî salên 1800’î tê. Di 8’ê Adara sala 1857’an de jinan li New Yorkê girevek li darxistin. Jinan bi gireva xwe daxwaz dikirin ku saeta wan a kar dakeve 8 saetan û heqdestekî wekhev ji wan re were dayîn. Lê belê di encama girevê de kargeha jinan hate şewitandin û bi qasî 100 jin di encam vê bûyerê de mirin. Her çend jinan bi girevê, daxwaza xwe dabin qebûlkirin jî, têkoşîna bi rêxistinî ya ji bo mafên jinan di salên 1900’î de destpê dike. Di sala 1903’an de li Emerîkayê ji bo parastina mafên jinan ên aborî, polîtîk û kesayetî "Kualîsyona Sendîkayên Jinan" hate sazkirin. Di yekşema dawî ya sala 1908’an de jinên sosyalîst li New Yorkê, ji bo mafên xwe yên dengdan, polîtîk û aborî meşek pêkanîn. Her wiha ev roj weke yekem xwepêşandana "roja jinan" tê qebûlkirin. Li Dewletên Yekbûyî yên Emerîkayê lêgerîna jinan a ji bo mafên xwe, di sala 1909’ê de jî, bi beşdariya 2 hezar kesî xwepêşandanek pêk hat û piştî vê xwepêşandanê bi beşdariya 20- 30 hezar jinên karkerên tekstîlê gireveke giştî hate destpêkirin. Karkerên jin, bi gireva xwe dixwestin ku şert û mercên xebata wan were başkirin û heqdestek baş ji wan re were dayîn. Kualîsyona Sendîkaya Jinan pêwîstiya jinên di vê girevê de pêşwazî kir û kefaleta jinên ku di vê xwepêşandanê de hatibûn girtin da.
Têkoşîna Jinên Emerîkî, jinên Ewrûpayê jî bandor kiriye. Di sala 1910’an de li Kopenhagê Konferansa Jinên Sosyalîst a Navnetewî ya II. hate li darxistin. Di konfresansê de Clara Zetkin derbarê rojeke jinan a cîhanî de ku jin karibin tê de daxwazên xwe bînin ziman, pêşniyar kir û pêşniyara wê hate qebûlkirin. Piştî vê biryarê ku rojeke teqez nehate diyarkirin, yekem roja Jinan a cîhanî di 19’ê Adara 1911’an de li Almanya, Avusturya û Danîmarkayê hate pîrozkirin. Girîngiya vê rojê ew bû ku qralê Prusyayê di sala 1848’an de hin reform mohr kiribû û di nava van reforman de jin ê karibin mafên xwe yên dengdanê bikarbînin. Lê belê ev reform nehate pêkanîn.
Pîrozkirina 8’ê Adarê weke roja Jinên cîhanê jî, di sala 1972’an de bi organîzasyoneke mezin a bi navê "Tevgera Adarê" ya li Sidneyê hate kirin, destpêkir. Piştî ku Netewên Yekbûyî navbera salên 1975-1985’an weke "Deh Sala Jinan Netewên Yekbûyî" îlan kir, di 16’ê kanûna 1977’an de jî 8’ê Adarê weke "Roja Jinên Cîhanê" îlan kir ku were pîrozkirin. Di salên piştî vê de welatên endamê Netewên Yekbûyî 8’ê Adarê weke roja Jinên cîhanê Pîroz kirin.
Li Kurdistanê yekem tevgera nûjen a jinan di pêşengiya PKK’ê hat pêşxistin. Bi sedan jinên Kurd tevlî şoreşa azadîxwaz bûn û li hemû qadên têkoşînê cih girtin. Li ser çiyayên Kurdistanê jinên Kurd li hemberî dewleta faşîst a tirk şerkirin û bi hezaran destanên qehremaniyê nivîsandin. Têkoşîna jina Kurd a şoreşger ne tenê li hemberî dagirkerên Kurdsitanê bû, di heman demê de, li hemberî mejiyê civakê yê ku derfeta jiyana azad nedida jinê bû jî, her wiha, têkoşîna jina şoreşger li dijî hemû nêzikatî û çemkên paşverû yên mêrên di nava şoreşê de bû jî. Jina Kurd a şoreşger, li hemberî dagirkerên Kurdistanê, li hemberî paşverûtiya civakê, li hemberî mejiyên desthilatdar ê mêr û di heman demê de jî li hemberî nêzikatiyên paşverû û klasîk ên jinê bi xwe jî têkoşîn dikir.
Têkoşîn û qehremaniya jina Kurd a di nava PKK’ê de, nêrîna civakê û ya hevalên xwe yên xort jî da guhertin. Êdî di Kurdistanê de ne jin jina berê ye û ne jî mêr mêrê berê ye. Di ronahiya felsefe û perspektîfên Rêber APO de bîrdoziya azadiya Jinê pêşket û pê re jî, rêxistina jinê jî pêşket. Hem partîbûyîna jinê û hem jî artêşbûna jinê di nava PKK’ê de bi bedel û fedekariyên pir mezin pêşket. Tevgera jinê ya xweser di sala 1988’an de jî, xwe weke Yekîtiya Jinên Welatparêzên Kurdistan YJWK çêbû. Her çû hêjmara jinê di nava artêşê û partiyê de zêde bû û di encamê de jî, pêwîst bû ku rêxistin jî firehtir bibê. Tevgera Azadîxwaz a Jina Kurd, di sala 1995’an de bi navê Yekîtiya Azadiya Jinên Kurdistan YAJK saz kir. Êdî têkoşîna azadiya bi giştî û ya jinê taybetî pir gav avîtibûn û pêwîstî bi partîbûyînê hebû. Ji lewra Yekîtiya Azadiya Jinên Kurdistan YAJK di sala 1998’an de weke PJKK ango Partiya Jinên Karkerên Kurdistan xwe kire partî. Di sala 2000’î de Tevgera Azadîxwaz ya Jina Kurd bi kongreya xwe ya 3’emîn a awarte li darxist û ji nû ve xwe weke “Partiya Jina Azad” PJA bi nav kir. Partiya Jina Azad PJA ji bo azadiya jinan têdikoşe. Di salên dawiyê de navê PJA hat guhertin û bû PAJK(Partiya Azadiya Jinên Kurdistanê).
Lê di sala 2005’an de, êdî tevgera jinan ji partiyê mezintir bû û gelek şax û milên tevgerê çêbûn. Êdî aliyê jinê yê leşkerî, siyasî, civakî û bîrdozî çêbibûn û pêwîstî bi komkirina van hemû xebatan dibin sîwanekê de hebû. Li ser perspektîfên Rêber APO, di buhara sala 2005’an de, Koma Jinên Bilind(KJB) hat ragihandin. Ev zagona jinê ya herî bilind e û di nava wê de hemû rêxistin û xebatên jinê yên li 4 parçên Kurdistanê û derveyî welat xwe rêxistin kirin. Rêxistinên jina şorşeger li Kurdistanê têkoşîna azadiyê didin ev in:
PAjk, YJA, YJA-STAR û Jinên Ciwan. Her wiha jî, li her perçeyekî Kurdistanê rêxistinên jinan ên xweser hene.
Jina Kurd a ewqasî bihêz û rêxistinkirî, garantiya serkeftina roja 8’ê Adarê ye. Jina Kurd a şoreşger ji bo pêşengtiya tevayî jinên kedkar û azadîxwaz ên cîhanê berendam e.
Ji Pênûsa Gêrîla
- Ayrıntılar
Gelek caran derbar nezîkbuyînên KDP ango PDK me nerînên xwe dabûn diyarkirin. Her wiha me dema nerînên xwe anîbûn ser zimên jî me astengiyên ku PDK dijberî bizava şoreşgerî a Kurd de rolekî çawa neyînî jî leystiye diyarkiribû. Beguman nerînên me ser PDK bi dîroka PDK û kirinên we ve girêdayî bûn.
Herî dawî PDK li Kurdistane de carek din rolek çawa neyînî dileyze me di helwesta dij şoreşe Rojava dît. Dîsa dema şoreşa Rojava berve merhalek nû ve çû jî me carek din dît. Nemaze daxuniya dij Kantonên ku li Rojava hatin îlan kirin berçavane.
Em bala xwe bidin seranserî Kurdistan hemû gele Kurdistan dema kefxweşiya xwe û serbilindiya xwe nîşan dide, PDK tenê dij ve kefxweşiya hemu Kurdan derdikeve.
Em kûr û dûr neçin, ev helwesta bi tenê gotinek em kanin diyar bikin: na helwestek netewiye. Helwestek dijî netewbuyineye û heman dema parçekirina siyaseta Kurd di nav qada navnetewî deye.
Wek din jî em bala xwe bidin, PDK wek hat gotin tenê dij berjewendiyên gelê Kurdistan dernakeve, heman deme di nav qada navnetewî û qada seranserî Kurdistan de teşhîra Kantonan dike. Û e çava dij van Kantonan derbikeve ji diyar dike.
Çima PDK hena dema avakirina xwe hatanî îroj helwestek wilo negatîf dijberî tevgere Kurd bi giştî leyestiye û her wiha dileyze?
Helwestên PDK ango Barzanî yên pirr qewn mirov kare bi nezîkatiyen feodalî îzah bike. Di Kurdistan’e de feodal her xwe wek xwadiye Kurdistane dîtine. Berku bav û kalên feodalan, ango aşîrên mezin û begên van, wilo ferbûne. Kurdistan zêwiyek bav û kalên vane û ew jî cotkare ve axêne. Ango Kurdistan keriyek peze û ew jî şivanên vî pezîne.
Goraniya xwe malbatên mezinin, goraniya xwe dîrokak van heye, goraniya xwe nav gelê Kurd de cîhek wan heye. Her wiha, her wiha, her wiha...
Ruxmek Barzanî ne malbatek ango aşîrek, begetiyek welene jî çima ewqas dijbertiya berjewendiyen gelê Kurd û dijbertiya tevgerên Kurdistan dikin?
KDP; Kurdistan, rastî jî mulke xwe dibîne, ji bona vê divê seranserî Kurdistan tu rexistinen dervayî KDP nebin. Bi vê helwesta neyînî raboriya xwe tijiye. Çava şoreşgerên Rojhilate Kurdistan katlkir û pera jî xwe li ser van ferz kir, heman tişt li Bakure Kurdistan de ser şoreşgerên Bakurên Kurdistan wek Dr. Şivan, Sait Elçî meşand. Ew katlkirin, pera jî rexistinên van kirin destên xwe. Ev hemû tera nekirin berambere şoreşgerên Başure Kurdistan çi kirina jî herkes dizani. Nivîsek din de em e karinbin ser katlkirinên şoreşgerên Başure Kurdistan binîvîsînin.
Kurtayî KDP dîroka nez a Kurdistan de rolek pirr erenî ne leyîstiye û muxabin hena jî na leyze. Hena îro jî kuderê tevgerek Kurdî resen derketiya xwestiye bitepîsine, xwestiya bi xwe girebide. Xwestiya bi pere û çav tirsandine bedeng bike.
Em hîç dur neçin, hena îro li Başure Kurdistan kîjan tevger ango partî kare li Behdînan bi rihetî tevbigere. Kîjan rexistin kari xwe bi rexistin bike. Dibe ku herî zede em ve pirse tevgera îslamî pibirsin, ka KDP çiqas re dide ku tevgera îslamî xwe tevger bikin?
Ka nave ve KDP ango PDK’ye? Em bîra nekin, Ev tîpa D jî bona Demokratîk hatiye şuxlandine.
Puxteya gotinê, KDP dixwaze li Kurdistan bibe yek partî. Herkes bikeve nav siya van. Herkes tenê bikeve nav xîzmeta van. Çawa be hemû cîhana emperyal pişt vane. Çawa be pere xwe zafin. Çawa be bi dewletên dagirker ve peywendiyên xwe pirr xortin. Çawa be petrole Başure Kurdistan deste vandeye. Çawa be dewletên emperyal pedîvîyek bi gopalek ledane heye û ev gopal jî amadeye. Her wiha, her wiha, her wiha....
Dewletên emperyal dij şoreşa Rojava’ne we deme KDP jî dij şoreşa Rojava’ye.
Dewletên dagirker dijî soreşa Rojava ne we deme KDP jî dijî şoreşa Rojava’ne.
Şoreşa li Rojava’ye Kurdistan de tevgerek resene, we deme ev rexistina ango tevgera resen û dervayî berjewendiyên KDP’ye, xetere. Tevgerên xeter gerek werin tepisandin. Ango werin şikandin.
Şoreşa li Rojava heman deme tê wateya ku serweriya KDP ne tene li Rojava tekbiçe, heman dema seranseriya Kurdistan de monopolo ser bingeha peran hilweşe. KDP bi peran-him jî bi pereyên dewletên emperyal-hewl dide Kurdistan giştî têxe bin siya xwe.
Lê muxabin her xeyal pêk nayên. Henek xeyal wek xeyal û xewnan dimînin.
Tirk gotinen wan heye, dibejin ku “mirîşka birçî yeqîn dike ku nav ambara garisan de ye.”
Em bi aşkerahî bejin ku, kî îroj dij şoreşa Kurdistana Rojava derbikeve ew bila baş bizanin ku dahutiya van ne birqok û ne ronahiye.
Carak din em bi hemû hêza xwe derdore Şoreşa Rojava kom bibin û bejin bijî her bijî Kantonên Rojava...
QASIM ENGÎN
- Ayrıntılar
Em di 15. salvegera komploya navnetewî ya ku li ser Rêber APO hate meşandindene. Çalakiyên protestokirinên îsal ji her salê cudatir bû. Hem ji aliyê tevlîbûna girseyî, hem jî ji hêla naveroka çalakiyan ve pir baş bû. Ez di serî de her kesekî/e ku kevirek avête dijmin pîrozdikim û dest xweşiya wan dikim.
Ev dijmin ji kevirekî zêdetir tiştan heqdike. Hêrsa me ewqas mezine, ne di wê rewşêde ye ku bi kevirekî, du keviran dakeve. Ew dijminê ku îro, duh, pêr me ew dane ber keviran tam 16 salin li Rêber APO êşkenceya herî giran dikin. Li Wan, Colemêrg, Agirî, Amed, Êlih, Cizîr, Sîlopî, bi kurtasî li her deverê Kurdistanê dayîkên me, zarokên me, hevalên me kirin hedefa çekên xwe, êrîşkirin û qetilkirin. Ji bo ku em van kirinên neyar ji bîr bikin, divê em bê hafizebin û bêşîrbin.
Şîrheramî di nava civaka me de tiştê herî bê rûmet e. Hema hema bi xîyanetê re hemta ye. Tişta ku ezê niha behsa wê bikim ne ku wekî xiyanet digirime dest. Lê mixabin ji ber ku hîna jî dilê hinekên di nava gelê me de bi dijminê me dişewite, tiştên ku dikin avê dibe ser aşê dijmin.
Bi rastî jî gelê me yê Bakûrê Kurdistanê jî wekî Rojava û Başûrê Kurdistanê îsal berxwedaneke bêhempa nîşan da. Vê berxwedana Bakûrê Kurdistanê hêvî û bawerî da me. Careke din hestên şoreşgerî di nava dil û mûjiyên me de liviya. Hesreta demekî ji ya din zûtir dîtina Rêber APO di dilê me de qat bi qat zêdetir bû. Ciwanên welatparêz û şoreşger mînaka herî payeberz ya serhildanê nîşandan. Careke din destê wan xweş be. Aveke hênik bi ser dilê me de kirin.
Lê di nava dîmenan de hinek kesan bala min kişand ku esas ez dixwazim li ser wan çend tiştan bêjim. Bi taybetî li bajarên me, hinek kesan xwe avêtibûn pêşiya ciwanan û nedihîştin li dijmin bixin. Ez nizanim dibe ku polêsên sîvîlbin jî. Lê na eger ne polêsbin ew kîbûn ku nedihîştin ciwan li polêsên dagirkerbixin? Bila ew kes derkevin pêşiya medyayê û lêborînê ji gelê Kurd bixwazin! Bila rexnedana xwe jî bi xebata hilbijartinan ve bidin.
Dîmenek hebû ku ev mesele tam ji usûl derxistibû. Polês bi hemû hêza xwe ve êrîşdikire gel. Ava sar di vê zivistanê de bi ser girseyê de dikir. Çend kes ketibûn nava girse û polêsan de. Yek ji wan jî derketibû ser TOMA’yê û nedihîşt ciwan xwe biparêzin. Niha ez ji wan kesan dipirsim; çi mafê we heye ku hun di rojeke wekî 15’ê Sibatê de wiha tevdigerin? Hun kî, ji kî diparêzin? We pir aşkere polês diparast? Polês jî degera pênc qurişan nîşanî we neda û hema av bi ser we de jî kir. Yên ku bi vî awayî dikevin pêşiya gel xwe çi dihesibînin? Ma hun heramzadene? We şîrê dayîkeke Kurd vexwaribe eger, divê şûna ku we wisabikira we jî kevir bavîta polêsan ku heta canê wan derketa.
Ciwanên welatparêz û şoreşger pir aşkere gotin ku “emê polês û ajanên wan ji kolan, tax û gundên xwe derxînin.” Eger we ev nebihîstibe bibihîzin. Na eger we bihîstibe û rexmê wê we wisakiribe, ma hun ji sîlleya şoreşgeran jî natirsin?
Rêber APO, Rêberê hemû gelê Kurd e. Herkes jana esareta Rêber APO dikişîne. Lê mafê tu kesî nîne ku wisa li ber kamerayan Don Kîşotiyê bike. Dibe ku bi dilekî saf jî wisa kiribin, lê ev kesekî eleqedarnake. Başe eger ku molotofek bihata û bi ser we ve biteqiya wê çibûya? Hereketên wisa sivik tenê dilê dijminan şadike.
Sala 2014’an wê bibe sala azadiya Rêber APO û azadiya Kurdistanê. Rêber Apo ji bo vê got ku “kesek nikare pêşiya gel bigire, ji xwe mafê kesekî jî nîne pêşiyê bigire.” Başe hun bi kîjan fikrê pêşiya ciwanên germbûyî digirin? Ciwanên Kurd fedaî ne. Tu kes nikare bi helwestên sivik pêşî li wan bigire û destê wan lewazbike. Ez dibêjim ji îro û şûn ve pêşiya girseyên serhildanê negirin. Ez hêvîdarim ku tiştên min gotin rast bêne femkirin.
Helwest û sekna ciwanên Kurd hêjayî silavkirinê ye. Divê em vê berxwedana xwe heya azadiya Rêber APO di vê astê de bigirin û berdewambikin. Berdewambikin da ku yek endamê dagirkeriya dijmin di nava Kurdistanê de nemîne.
Serhad Tendurek
- Ayrıntılar
Rêveberiyên xweser yên Kantonên Cizîr, Kobanî û Efrînê di serî de li Rojava û li hemû gelê Kurdistanê pîroz be.
Hemû cihan, dewletên netewe û desthilatiyên hegemon bi Cinêv-2 re mijûldibin. Lê gelê Kurd û tevgera wê ya azadiyê bi demokrasî û wekheviyê re mijûldibe. Gelê Kurd li Rojava di nava hefteyekî de 3 meclîsên rêveber avakirin, lê hemû hêzên dagirker kombûn, hefteyekî nîqaş û nizam çikirin û di encamê de destevala man.
Hema bêje hemû hêzên Kurdistanî jî di navê de, kesek nema ku bêje “hewceye Kurd beşdarî Cinêv-2 bibin”. Dibe ku ji hêlekî ve mafdarbin. Lê belê ji bo gelê Kurd tu demê vebijêrkek tenê nîn e. Ya ku dihate ji bîrkirin ev e. Bê alternatîfî nîn e. Di şoreşên gelan de alternatîfa herî mezin hêza cewherî ya gelan bi xwe ye. Ji xwe ya ku li Rojava pêkhat jî ev e. Bê minet, bêyî ku stûyê xwe li hinek efendiyan bitewînin, bêyî ku destê xwe li kulmek bûrjûvayan vekin, bi serbilindî pergala xwe avakirin.
Kete sala sisiyan ku li Rojavayê Kurdistanê pêngava şoreşê hatiye destpêkirin. Gava herî xurt û dîrokî şoreşa gel ya 19’ê Tîrmehê bû. Piştî wê jî gavên avakirina jiyana azad li pey hevdu hatine avêtin, hîna têne avêtin û wê bêne avêtin jî. Ji parastinê bigire heya tevgerkirina jin û ciwanan, niha Rojavayê welêt ji bo cîhanê nimûneyeke neqane ye. Eger ku li hêviya hinek hizbên kurtêlxur(rantxur), hevkar û komprador bima, wê roja yekê heya îro xaka Kurdistanê û hemû dewlemendiya wê, bihust bi bihust, gram bi gram bihata firotin. Bi vî awayî wê gelê Kurd mihtacî hinek efendiyan bikirana û bi xwe jî bibûyana delaliyê ber dilê efendiyên xwe. Lê şoreşa gel ev pîlan di qirika wan de hîşt. Hewceye wisa bê kirin ku heya ew bixeniqin jî dest ji qirika wan neyê berdan. Ji xwe bi dehan salane van hêzana welat pêşkeşî hêzên serwer kirin û tenê jiyana xwe girtin bin ewlekariyê(eger navê wê jî ewlekarîbe!).
Me ew pirî caran ceribandin. Heta em bêjin me pirî caran îrada xwe teslîmê wan jî kir, da ku ji me re rêveberiyê bikin. Lê belê ew tenê ji bo malbata xwe xebitîn û welatperwerî dane hêlekî. Ne hewceye ku em wana bi navbikin, destnîşanbikin. Wekî çirayeke pêketî şewq didin derdora xwe! Di encam de derket holê ku ev kes û komana ne dost, dijminê gelê xwe ne. Herî dawî di mînaka Til Hemis û Til Berakê de jî hate dîtin ku nokerin, sîxurin, hevkar in. Bi diijminan re yar in. Yekane hêza parastina hebûna Rojava YPG’ê ixbardikin. Dixwazin ku hemû şervanên wê bêne qirkirin û Rojava bikeve destê neyaran. Hey hewar! Ma sînorê nokeriyê jî heye. Ma mirov evqasî dibe xulamê xwediyên xwe? Niha em pirsdikin; ev ji bo Rojava rewa ye? Ma gelo Rojavayê evê qebûlbike? Ma wê gelê Rojava yê qehreman bersiva van komik û çeteyan nedê?
Esas ne tenê Rojava, hemû gelê Kurd divê di carekî de derseke wisa bide van derûdoran ku careke din bi ser xwe ve neyên. Çiye êdî em li van kes û komên ketî re tehamuldikin? Emê heya ku derê wana li ser pişta xwe bikişînin. Barekî giranin bi ser me ve mane. Roj ne roja hewandina hevkaran e. Divê hema em yekser ji wan xelasbin. Temam bila şansê riya rast bê nîşandan. Lê eger ew jî nebû êdî heya ku derê ew êşkenceyê bê kişandin. Ma em mecbûrin ku wana bi xwe ve daliqînin û bimeşin. Bûne bargiranî. Li her çar perçeyên Kurdistanê ev kes û kom têne zanîn. Heman kom û kesin ku nahêlin Kongreya Netewî jî kombibe û ji gelê Kurd re bibe îrade. Mirovekî çawa ji bo gelê xwe nexwaşiyê dixwaze? Mirovekî hevkar, berjewendiya şexsî parêz, xwe firoş û hwd. Wê demê ew kesên ku naxwazin gelê wan yanî gelê Kurd çavê xweşiyê bibînin çine? Divê ev pirs bê bersivandin û li gorî wê helwest bê danîn.
Eger qedera me di destê wana de bûya, niha em li Rojava hîna jî bindestbûn. Kî dikare bêje na ne wisa ye. Kî bêje wê rast nebêje. Heqîqet çiye? Heqîqet Kantonên Xweser û Demokratîk in. Herkesî wisa bawerdikir ku eger Kurd beşdarî Cinêv-2 nebin wê bişkên û xwe bavêjin bextê zaliman. Naaa! Êdî ew dewran derbas bû. Bila kes qusûrê nenêre. Tevgera azadîxwaz ya gelê Kurd ji destpêkê ve dabû zanîn ku ew di herêmê de xeta alternatîf ya azadî û wekheviya gelan temsîldikin. Eger hemû faşîst di eniyekî de bêne li gel hevdu, bê guman wê gelê Kurd jî helwesta xwe diyarbikira û kulma xwe li masê bixista. Ya ku li Rojava pêkhat jî ji xwe ev bû. Gelê Kurd bi hêzeke mezin kulma xwe li masê xist û peyama xwe da der û cîranan. Êdî kî çi fembike. Bila tu kes xwe neke pişt perdeyan û nebêje ‘bêyî hikumranan jiyan nabe’. Ev şaşe. Wê ev gotinên hinekan di ber wan de bimîne. Wê di nava derewên xwe de bifetisin.
Li Rojava temam bû, niha jî di dorê de Bakûrê Kurdistanê heye. Li Bakûr jî bi hinceta hilbijartinên 30’ê Adara 2014’an divê em gaveke dîrokî ber bi xweseriya demokratîk ve bavêjin ku dost û dijmin herkes bizanibe ka gelê Kurd xwedî kîjan hêzê ye û dikare çibike!
Bi taybetî ciwanên şoreşger ku di şoreşa Rojava de roleke diyarker lîstin divê destûr nedin van kesan ku ewqasî bikevin nava me da ku sîxuriyê bikin, hevkariyê bikin. Bila keda me badilhewa neçe. Dîsa ciwanên soreşger dikarin li Bakûr jî bi heman rengî hêza xwe ya rêxistinkirî veguherînin çalakiyê û ji bo avakirina komun, meclîs û rêveberiyên cewherî seferberiyê avabikin. Em dibînin ku çalakiya herî mezin û encamgir ev e. Ji ber wê ye ku hemû hewildan û keda mezin ya Rêber APO di vê derbarî de ye. Berî her tiştî ji her hêlê ve ji dijminan rizgarbûn û bi vê ve jî girêdayî avakirina jiyana azad! Keda herî mezin eve û em encamên wê jî li ber çavan dibînin. Heqîqet çiye? Heqîqet Kantonên Xweser û Demokratîk in. Encama keda mezin ev e.
Serhad Tendurek
- Ayrıntılar