Di xwezayê de çar demsal hene; payîz, zivistan, bihar û havîn. Her demsalek bi taybetmendiyên xwe xweş e. Di payîzê de pelên daran zer dibin û bi baranê ev demsal xwe dixemlîne. Gerîlla di vê demsalê de bi piranî amadekariyên xwe yên ji bo zivistanê dike; çêkirina mangayan, amadekirina erzaqan û hwd. Gel jî bêguman di nava amadekariyan de ye. Zarok ji bo biçin dibistanê bi helecanek mezin li benda vekirina dibistanê ne. Ji ber ku cîhana me di rewşeke bê edeletiyê de ye, bêguman hin zarok jî neçar ji ber xizaniyê hevalbendên xwe yên ku pirtûkên xwe kirîne û kincên nû li xwe kirine temaşe dikin. Hin zarokên din jî hene ku ji vê bê edaletiyê zirarek mezin dîtine. Ev zarok jî zarokên kuçeyan e. Ên ku cihekî wan ku serê xwe têbixinê û zikê xwe têr bikin nîn e. Dema ez vê gotine dinîvisînim di sala 1997’an de li Stenbolê du zarokên ku di saetên şevê de li ser çopê xwarin kom dikirin hat hişê min. Demsala payîzê bû di destê min de hinekî fêkî hebûn û ez ber bi malê ve dimeşiyam.
Ew roj bazar bû esnafên derdorê fêkiyên di dezgehên xwe de difirotin. Ber bi êvarî jî karên xwe qedandibûn û her kes çûbûn malên xwe. Lê belê ew zarok di nava wan çopan de, li fêkiyên nerizayayî digeriyan. Ez nêzî wan bûm. Bi kurmancî diaxifîn. Ew zarokên ku gund, mal û erzaqên wan û tevî xizmên wan ji aliyê leşker û tîmên taybet ên tirkan ve hatibûn şewitandin . Di rûyê wan de xemgîniya koçberî, di çavên wan de dîmenên şer hebû. Lê belê ligel van yekan mirov di sekna wan de egîdi, mêrxwazî û biryarbûnê didît. Ew dem min li fêkiyên di destê xwe nêrt û tevahiyan teslîmî wan kirim. Cixareyek vêxistim û bi meşeke hêdî ber bi malê ve ketim rê. Belê zivistan jî bi berf, baran û dijwariya xwe xwedî taybetmendiyek e. Barîna berfê bêguman hin kesan kêfxweş dike. Wan dixe nava lêgerîneke ku dê li ku derê geştiyara zivistanê derbas bikin. Ji bo wan berfa ku xwezayê wekî çarşefeke spî dixemlîne lîstokeke û heta demsala biharê bi vê lîstoka xwe demên xwe derbas dikin. Lê dîsa jî ez xwe ji fikirandina zarokên ku kincên wan ên zivistanê tine ne, solên wan ên qetiyayî paş ve nahêlim. Ew zarokên ku jê dêvla sobê bi hilma xwe, destên xwe yen biçûk germ dikin. Li çiya jî ev demsala zivistanê pir dijwar derbas dibe. Gerîla di vê demsalê de ji ber ku bihar nêz dibe, amadekariyan dike. Tevî hemû dijwariya hewayê, berfê û sermayê… Her çiqas çiyayên Kurdistanê bi xemilandina berfê dîmeneke xweş derdixîne holê jî di hişê xwe de ew zarokên dicemidin difikire. Ger imkanên wan ên xwe gihandina wan zarokan hebûna, wê wan bi germahiya rojê hemêz bikirana û maçî bikirina. Jixwe ji bo wê keliyê, gerîla têdikoşe û bawerbikin zarokno, gerîla ew germahiya xwe ji bo wê demê diveşêre. Demsala biharê, demsaleke ku tê de dengên çûkan, xumexuma avan, şînahiya xwezayê û biriqandina Rojê.. Ev demsal di nava xwe de helecanek dihewîne… Zarok di vê demsalê de li kuçeyan bi hevalbendên xwe dilîzin, ne wekî zivistan û payîzê be jî kulîlk û bişkuvandina darên fêkî, xwezayê xweş nîşan didin. Dayîk jî di vê demsalê de, li kolanan reng vedidin, bi kincên xwe yên gelerî û dirûşmên ji bo Rêber Apo li kolanan olan didin.
Di vê demsalê de rengek tarî xwe nîşan dide; ew jî polês û tîmên taybet ku di destê wan de jop hene û li hemberî daxwazan bê tehamûl tevdigerin. Yek ji xweşikahiya vê demsalê jî Newroz e. Meha nîsan û gulanê jî, meha şehîdan e. Gerîla di vê demsalê de bi çek û rextên xwe, bi coş û helecanê, Rêber Apo silav dikin. Berê xwe didin Dêrsim, Botan, Cudî û gelek herêman. Me got ya zarokno! Gerîla ji bo wê demê têdikoşe. Ber bi demsala havînê ve êdî roj bi tevahî germahiya xwe, xwe nîşan dide. Hûn li bajaran di nava wan çar dîwaran de ji germê aciz dibin. Gerîla jî di wê germahiyê de bi roj xwe davêje bin darekê û rojên azad difikire. Di vê demsalê de zarok êdî dibistanên xwe bi dawî dikin. Bêedaletî dîsa di vê demsalê de jî, xwe nîşan dide. Ew zarokên ku ji ber şerê qirêj ên artêşa tirk ku li cih û warên wan dimeşîne û koç kirine, her çiqas zimanên wan hatibe qedexekirin jî bi zimanê xwe li kuçeyan benîşt û destmalan difiroşin, di temenê xwe yê biçûk de. Li kolanan rastî neheqiyan tên û têne qetilkirin. Belê generalên biçûk ên Rêber Apo û pêşerojên me, ew xwînxwarên ku nikarin gerîla têk bibin, li gorî rêzik û qeydeyan şer bikin, berê xwe didin we. Ji ber ku hûn pêşeroj in û naxwazin pêşeroj bijî. Loma ji wan dirûşmên we yên aştiyane ditirsin. Sebir bikin zarokno! Sebir bikin, em ji van pêkanînen çar demsalan rizgar dibin. Êdî demsaleke nû xwe nîşan dide. Demsala 5’emîn Îmralî…..Di wê demsalê de zivistan ji xwe fedî dike, ji ber ku ew bedenên we yen narîn dicemidîne, payîz hêstên çavan diherikîne ji ber barandina barana dijwar. Bihar û havîn jî ji ber di demsala wan de bêedaletî, komkujî û îşkence hê li pêş e li hemberî dîrokê bi şerm e. Êdî dor dora demsala 5’emîn e. Di vê demsalê de zarok bi xeyalên xwe yen zarokatiyê dijîn. Dayik ji koledariya 5 hezar salan rizgarkirî, bi aweyekî azad bang dike û gerîla di vê demsalê de, li kolanan bi ew destên we yên biçûk û narîn digire û govendê dilîze. Ew xeyalên xwe yên ku we hemêz bike pêk tîne. We hemêz dike û maçî dike. Zilan, Nûcan, Sema, Sezai, Mazlum, Kemal Pîr, General Ugur Kaymaz, Yıldız, Viyan û tevahî şehîd wekî stêrkan dibiriqin û Rêber Apo silav dikin.
Egîd Pîr
- Ayrıntılar
Viyan Kendal : Di serîde ez Newroz’a Serokê me, gelê me û tevahî mirovên aşîtî xwaz pîroz dikim. Newroz ji bo gelê Kurd wateya xwe yê pir girink heye. Di dîroka gelê Kurd de pêngavên pir nû avetin. Di vê pêngavê de, gel şiyar bû û çavên xwe ji rastiyê re vegirin. Kawa’yê Hêsinkar pêşengtî ji gel re kir û gelê Kurd berbi rojên azad ve birin. Pêşengtîya Newrozân her bi lehenga kir. Ji Kawayê Hesinkar heyanî kawayê hemdem Mazlum Doxan wek kevneşopekî xwe da berdewamkir. Wan pêşenga gelê Kurd bi vîn kirin, bi rexistin kirin û kirin xwedî hêz. Gelê Kurd li pey pêşengê xwe ket legera heqîqêtê û jiyanekê nûye. Ji ber ku Newroz di hundirê xwe de nûbûyîna di hewîne. Newrozâ 2013’yan jî wê misoger bibe Newroza azadiya gelê me û rebertiya me. Hemu hêvî me jî ewe ku, gelê me Newroz’a vê salê pir bi coş û bi hêztir pîroz bikin. Baweriya me ewe ku, di vê Newroz’ê de wê gelê me peyamên pir xurt bidin hemu neyarên me. Em jî wek şervanên azadiyê bi taybet jî wek jin, soz didin ku emê tu carî rê nedin ku agirê azadiyê were tefandin.
Dorşîn Garzan : Newroz roja vejînêye. Agir jî, ji bo gelê Kurd pir pîroze. Newroz roja berxwedaniya Kawa’yê Hêsinkar li hember Dehaqane. Bêguman vê berxwedaniyê xwe ji nude avkirin û xwe ji koletiyê derxistin da avakirin. Agir jî, ji bo tarîtiyê bû ronahî. Ev ronahî bû çurusk kete nava dilê mirovên azad de. Ev çurusk her çû mezin bû û bu rihê rêheval Mazlum Doxan, Rehşan, Zekiye, Bêrîvan, Ronahî hwd. ev rêhevalane bûn şopdarên Kawa’yê hêsin kar. Ji bo rumeta xwe, yê gelê xwe, ji bo jiyanek nû ne helan agirê azadiyê bi tefe. Dema tê gotin Newroz xweşik bûyîn, azadî, wek hevî, hestên mirovahîyê, afirandina jiyana nû û xwe naskirin dikeve bîramin de. Ji bo wê pêwîste em hemu xwedî li vê rojê der bikevin. Wekê hêzên YJA Star emê her tim xwe dî li dîroka xwe derbikevin, emê jî bibin şopdarên van hevalên pîroz. Wek milîtanên Rêber APO jî, em soz didin ku emê van nirxên xwe yê pîroz her tim bi parêzin. Emê her tim, di xeta jiyana rast de bimeşin û serkeftina bi dest bêxin. Ji bo em xwe bigihîjînîn ronahî û azadiya agir pêwîste em xwedî li Rêberê xwe û rêhevalên xwe yê Şehîd derbikevin û azadiya Rêberê xwe misoger bikin. Em ji bîr ne kin ku Rêberê me, em ji xewa mirinê şiyar kir. Ji bo vê yêkê di serîde ez vê roja pîroz li Rêberê me û tevahî gelê me pîroz dikim.
Ekin Devrim : Ez beriya her tiştê vê rojê di serîde li Serok APO û tevahî gelê me pîroz dikim. Newroz vegotina jiyana nû û xweşik bûyînê ye. Ji bo gelê Kurd bi taybet derketina tevgera PKK’ê Newroz bû nîşna berxwedanî, azadî, wek hêvî û serî rakirina li hember pergalên desthilatdarî, koletî û mêtingerî. Ji bo vê yê kê, di nava gelê Kurd de Newroz pir bi coş tê pîroz kirin. Çawa ku xweza dinava xwede li hember nû bûyîna derî vedike û di hûndirê xwe de nû bûyîna di hewîne, ji bo me jî azadiya xwe ji nûde afirandine. Çawa ku berxwedaniya Kawa’yê Hêsinkar, bû berxwedaniya Kawa’yê hemdem Mazlum Doxan, Zekiye Alkan, Rehşan vê çanda berxwedaniyê dan berdewam kirin, rêheval Sara, Ronahî û Rojbîn jî berdewamiya wê dan meşandin. Bêguman, ev berxwedanî bi birdozî û felsefeya Rêber APO li hember jiyana nû û azadî dayî pêşxistin de ji nû de şîn bû. Ya rastî jî, ji bo gelê Kurd her roj bu roja berxwedanî û Newroz’e. Em bi vê awayî wate didin Newroz’ê. Weke jin jî, ev roj ji bo jin jî ji nû de avakirina çanda xudawantiyê, cîvak bûyînê û li nirxên xwe xwedî derketine ye. Weke jin di van çiyayên azad de Newroz pîroz kirin di be sedema ji nû de zivrandina cewhera xwe. Wekê jinekê gerîlla, em di bêjin ku emê hemu rojên xwe bi rih û rengê Newrozê derbasbikin. Eme li wî rihê berxwedaniyê û çanda wê xwedî derbikevin û di xwe de jî bidin avakirin. Hêvî û baweriyên me ewe ku em dilê xwe her tim bi coşa azadiyê û renge Newrozê tijî bikin.
- Ayrıntılar
Wê şevê hinek gotinên ku min nizanîbû emê giran hesabê wê bidin, hatin guhê min. Mîna ku mirovek şeqamekê li riwê min bide û ji min re bibêje ji xew rabe, li derûdora te diniya xerab dibe û haya te jê nîne, ez matmayî mabûm. Tirseke ku ticarî min nizanîbû ez nav lê bikim, min hîskir. Xemgîniyeke ku ez ticarî nebibûm şahidê wê, dilê min dorpêçkir. Firmêsk ji çavên min dihatin xwarê, lê min wateya wan nizanîbû. Ew roja serhildanê û tolrakirine ye, roja xwe lêpirsîn kirin û li dijî xwe şerkirin e. Çima û çawa Rêber APO hatiye girtin, di serê min de diçû û dihat. Ez gelekî biyaniyê wan dîmenên ku destê Rêbertî kelepçekirîbûn û devê wî girtibûn. Herdem ez fêrbibûm ku Rêbertî serbest bibînim, di televizyonê de baxive û perspektîfan dide gelê Kurd. Nedihat texmîn kirin û bawer kirin ku rojekê mirovekî mîna Rêbertî têkeve destê dijmin de û ji me dûrbikeve. Min ji xwe re digot gelo kesek nikare Rêbertî ji destê wan zaliman rizgarbike. Mîna ku min tiştekî xwe yê herî bi nirx wendakirî, ez dîn û har bibûm. Di wî temenê biçûk de min ev hest jiyandikirin, ji ber ez fêrbibûm ku Rêbertî ticarî nabe esîrê dijminê ku her roj xwîna gelê me dirijîne.
Wê rojê ez derketim kolanê û bêhna xemgîniyekî ji rêkan dihat. Çavê mirovan melûl bibû, dilê wan tejî kîn û hêrs bibû. Herkesî xwe bi dîlgirtina Rêbertî re tewambar didît, difikirîn ku ji derveyî berê xwe dayîna çiyan, ti çare nemaye.
Ew riwên ku bi dîlgirtina Rêbertî dilşad bibûn, ticarî jibîra min naçin, dilê min wê rojê birîn kiribûn, hevoka ku “ Rêberê we jî hate girtin hûnê çibikin? mejiyê min xwaribû. Wexta min xwe li hemberî wan riwan û peyvan bê çare dît û min bersiv neda wan, gelekî li zora min çûbû. Nizanim dibe ku ew bêşermiya wan jî ji bo min dersek bû. Çima ez vê yekê dibêjim? Bi dîlgirtina Rêbertî re herkesî mafê xwe didît zimanê xwe dirêj bikin, û mîna ku ji min re bibêjin ciyê we di vê dinyayê de nîne û biçin, bi min dane hîskirin. Tişta ku destpêke hate bîra min ev bû, ger PKK ê ji holê were rakirin, wê dijmin me saxî têxe mezarê de. Wê rojê çavên ku nikarîbûn bi kîn li me binêrin, firset dîtin û kîna xwe pekandin riwê me.
Îro roja 15 ê Sibatê ye û divê dilê te qewîm be, heyanî ku tu bibêje Rêbertî îro hatiye girtin û kete sala çardemîn de li Îmralî ye. Lê ya girîng ewe ku roja 15 ê Sibatê netenê dîlgirtina Rêbertî were bîra mirov, bûyerên piştî 15 ê Sibatê yên qewimîne yek bi yek têne bîra mirov. firmêsk û janên ku gelê Kurd jiyankirine têne bîra mirov. Canên di nava agir de bi merdî şewitîne, têne berçavê te. Têhna wî agirî, dilê te jî bi xwe re dişewitîne. Kînekî mezin dilê te dorpêçdike, daxwaza pergala deshilatdar ya gelê Kurd bê pêşeng û bê Rêber hiştin, tê bîra te. Ez çiqasî bidim dûv hevdû, hestên ku mirov jiyandike bi dawî nabin.
Birastî rojekî girane û em meha Sibatê bi vê yekê tewambar nakin, destên lewitî ev meh bi rengê xwe yê qirêj boyaxkirin. Lê belê ya girîng ew bû ku dewletên destê wan di dîlgirtina Rêber APO de heye, hesab nekiribûn ku wê PKK ê ewqasî xurtbibe, gelê Kurd wê hîn zêdetir berxwedaniya xwe gurtir bike û ewqas keç û xortên Kurd berê xwe bidin çiyan. Ma qey dîlgirtina Rêberê ku bi sedan mirovan canê xwe ji boyî wî dane û dîtina wî di dilê wan de hesret ma, hesan e. Ewê rojekê giran hesabê vê yekê bidin û bi hedarî ez li benda vê rojê me.
Dûnya Cemîl
- Ayrıntılar
Ez niha rojnivîsên hevalên şehîd dixwînim. Ger wêneyek bane, ji dilê min dihat ku ez wî wêneyî bi we hemûyan re parvebikim û hûn hemû eserên qeşeng bibînin. Ev gotinên ku ez dixwînim, ji dilê dikele, bi meraqe û li benda bîranînên ku derkevin pêşiya wan hatine nivîsandin. Piştî ku sînor tê qutkirin, heyecan jidil dipekê û dixwazê bi lênûsê re parvebike. Çawa digihîjin bakur xaka zêrîn ya ku dibin siya dijmin de ye, bi wan re dibe heval û li benda wana ku pêre parvebikin û sebra wê bînin. Xaka pîroz bê ku baxive dilê xwe ji wan re vedike û wan pêşwazî dike. Dilê gerilayên hêja vê yekê hîsdike û bê şerm wê hesreta di dilê xwe de parvedikin. Hevalên şehîd her bosteke ku li bakur avêtine parvekirine, mîna ku hîsdikirin wê gelek mirovên mîna min van peyvan bixwînin û ji bo wan bibe moral.
Di zor û zehmetiyan de, di êş û xweşiyê de hatiye bîra wan ku pênûsa xwe bigirin destê xwe û behsa jiyana bakur bikin. Dizanin çûyîna bakur hesreta dilê gelek kesane, dizanin gelek kes li benda wan kêliyane ku mîna wan sînor derbas bikin û lingê xwe bavêjin xaka pîroz. Di dîtina bedewbûna welêt de tenê namînin, xwezaya Kurdistanê mîna çîçekê digirin destê xwe û bêhin dikin, dibin şahidê heyecana gelê kurd yê ku bi sala êş kişandiy e. Hezkirina gel ji gerila re dibînin û biheşta ku ji bo wan xeyale di wan kêliyan de dijîn. Gelekî zore ku mirov lênûsên hevalên şehîd bixwîne, her peyveke ku nivîsîne, ji bo te mîna deryayekê kûr û bi wate ye. Di ku mirov her tiştê jibîrbike, lê hevaltiya ku li asoyên çiyan nefes girtiye, di zorî û zehmetiyan de pijiyaye, ticarî nayê jibîr kirin. Xwendina hinek hevalan kême, lê dîsa jî bi hestên xwe yên sade hezkirina xwe ya gerilayetî anîne ziman. Dizanin wê ew peyv bibin eserekî dîrokî. Li gor min ew peyv netenê eserekî dîrokî ne, roja îro ronîdikin û nirxê jiyanê bi te didin hîskirin.
Di şevên tarî de bedewbûna tîrêjin rojê, bi te re parvedikin, di êşên mezin de bi te re hevalbendin û di seqema dijwar de ji bo te dibin pêt, dilê te germ dikin û wê heyecana te gurdikin. Dibe ku tu gelek hevalên şehîd nasnake, lê wexta tu nivîsên wan dixwîne, mîna ku te bi salan bi wana re jiyankiriye. Tu meraq dike wan hevalan çawa jiyankirine, çi êş û xweşî dîtine. Xeyalê wan çibû û bi kîjan hestî çavê xwe li dinê girtine. Zehmete ku tu xwe bide qenaet kirin ku tu nema dikare wan hevalan bibîne, lê tê bîra te, tu çiqasî vê jiyanê biparêze û nirx bide hevalên xwe tu ewqasî wan ji nêzve hîsdike. Bi sedan ciwanên Kurd hene şehîdketine, lê belê li pey xwe yek nivîs jî nehiştine. Ruhê xwe bi ava welêt hûnandibûn, canê xwe bi xaka xwe re parvekirin û bê xof ser dijmin de çûne. Jiyan û bîranînên wan gelek rastiyan bi te didin naskirin. Destûr nadin ku dilê te qeşa bigire, yan jî tu bê wijdan bijî. Heyanî ku girêdana xwe ya bi vê jiyanê ve dane îfadekirin nekêm zorî kişandine. Wexta ku tu nivîseke wan dixwîne, yan jî li jiyana wan guhdardike bê ku tu hîsbike, tu heyrana wan dibe. Hinek caran jî tenê wêneyekî wan yê çeka wan li milê wane, gora xwe rakirine ser şalê xwe, kefiya wan di sukra wan de ye û bi heybet sekinîne, bese ku tu li xwe vegerê û ji xwe bipirsê gelo ez jî mîna wan bi heybetim? Dibin mêvanê dilê te û tu dikare gelek hevokên veşartî ji çavê wan hîsbike. Hevalên Şehîd hîskirin rêgezê vê jiyanê ye û di her kêliyekê de bi te re dijîn, wexta ku tu serkeftinan bidestdixe kêfxweşdibin û gava ku tu kêmasî dike, te lêpirsîn dikin, ji ber ew perçek ji vê jiyanê ne.
Dûnya Cemîl
- Ayrıntılar
Tecrîd, bûye şerê giştî û li Rojavayê Kurdistanê, li Serêkaniyê, li Bakur Kurdistanê bi dijwarî berdewam dike. Dewleta AKPê jî, gotinên xwe qurpandin. BDPe qîran dide û dixwaze di çarçoveya hevdîtinên li Imralî de, bi Birêz Ocalan re hevdîtinê bike. Tayyip Erdogan xwe kerr kiriye. Lê lal nemaye, ha ha diaxive.
Êdî eşkere bûye ku li Serêkaniyê, hêzên YPGê bi Tirkiyê re şer dike. Hêzên çete û paramilîter li Serêkaniyê xuya bikin jî, dewleta AKPê ye. Koordinekirina şerê li Serêkaniya Binxetê, ji Serêkaniya Serxetê û ji aliyê, fermandarên hêzên artêşa tirk ve tê kirin.
Niştecihên Serêkaniya Binxet û Serxetê dibêjin: Piştî nîvê şevê, ji qereqolên artêşa Tirk, ji ser tixub, Serêkaniyê topbaran dikin. Di encamê de sifîl jî têne kuştin. Saziyên sifîl jî rêvebiriya AKPê ya Serêkaniya serxetê şiyar kirin û serî li qeymeqamê navçê jî dan û nerazîbûna xwe naîne ziman. Serokê BDPa Serêkaniya Serxetê Heznî Kiliç jî destnîşan kir ku, gelê navçê li ber teqinek volqanî ye. Ji xwe ciwanên kurd nerazîbûn nîşan dan.
Lê guman dikim ku di vê mijarê de, BDPe jî, ciwanên kurd jî dereng mane.
Jinên Kurd, li Nisêbînê bi meş û mitingê dijberiyek tund nîşan dan. Pêwiste ev pêla dijberiyê biçe Serêkaniyê jî.
Tahammula gelê kurd ji dubare kirina dîrokê re nîne.
Tahammula gelê kurd ji dubare kirina komkujiyan re nîne.
Ji ber ku di “konsepta entegrasyonê” de, slogana dewleta AKPê, “di vê zivistanê de xelas kirin e”. Plan û projeyên serokwezîr Tayyip Erdogan, serokkomar Abdullah Gul û serfermandar Org. Nejdet Ozelê kimyewî, li gorî vê konsept û sloganê hatine amade kirin. Di vê konsept û sloganê de, “qutkirina serî ji gewde” heye, yan jî “jêkirina çeng û ling, ji gewde ye”. Di her halûkarî de, li hemberî têkçûn û binketina sala 2012an serketina di sala 2013an de ye.
Lewma dewleta AKPê, ji bo leheng û serkêşên Haraketa Azadiya Kurd, milyon xelata peran danîne. Dixwazin serê lîderên Haraketa Azadiya Kurd, bi serê rimên xwe ve bikin û li kolanan bigerînin. Yan jî serê wan bi dergehê qesra serfermandariya artêşê ve daleqînin. Mirovê ku aştiyê bixwaze, li rê û davikên xiyanetê nagere?
“Hacz-nameya” ku weke “engizisyona edaletê” di parlamento de hate erê kirin jî, komploya Adem Uzun jî, komkujiya li Parîsê jî bi vê konseptê ve girêdayî ye. Her çiqasî şaredarê Batmanê Nejdet Atalay parastina xwe bi zimanê kurdî kiribe jî, dewleta AKPê, bi vê ”hacz-namê”, cezayekî nû kire pratîkê. Ji ber ku di “hacz-namê” de, gotina kurdî derbas nabe, dibêjin “zimanê ku herî baş tu dikare xwe pê îfade bike”, yanî ne zimanê dayikê, zimanê perwerdehiyê.
Ji xwe berê kurdên ku bi zimanê tirkî nizanibûn, bi riya tercumanên ku pereyê wê dewletê dida, xwe diparastin. Pirranî jî mubaşir tercuman bûn. Niha, ew maf ji ser milê dewletê hate rakirin, li ser milê kesê kurd hate danîn. Di zimanê huquqî de, navê vê kiryarê “hedaî-hadîa” ye û tê wateya, lîstik, derew, xapandinê. Hinekî zora ku di wateya “hadaîd-hesin”, yanî amurên kujerî. Ev hacz-name, rengekî “huquq-î siyasiye-droît polîtîque” ye û rêvebiriya dewletî ye. Ne mafê civakî û gel e, mafê dewletê ye.
Dîsa di vê pêvajoyê de, di navbera dewleta Belçîka û Tirkiyê de 2 peyman hatin imze kirin. Peymanek di navbera wezîrên karê hundir; peymanek jî di navbera wezîrên karên edaletê, yên her du dewletan hatin imze kirin. Van peymanan, bi zedeyî bala kurdan ne kişandin. Lê çapemeniya Belçîka, bi balkêşî li ser her du peymanan rawestiya û navê hinek ji siyastemedarên kurd ku Tirk li ser wan radiwestin jî eşkere kirin.
Wezîrê karê Zanist û Karsaziyê Nîhat Ergun jî dinava bêşermiyekêd e dibêje; Bila çek werin bêdeng kirin, her kes biaxive, çi diaxive bila biaxive.” Gelo ev wezîrê dewleta AKPê, xwe şareza, her kesî ehmeq dibîne? Lê hewqasî ehmeq e ku 10 hezar siyasetmedarên ku di jiyana xwe de çek nedîtine girtine û bêyî dadgeh bikin, di zindanan dirizînin.
Dewleta Tirkiyê, bi riya interpolê her dem, dewletên Ewropa dikire bin zext û zorê û li dijî siyasetmedarên kurd dikirin nava tevgerê. Li Espanya, Italya, Elmanya mînakên vê hatin dîtin. Bi van peymanan jî riya duyemîn û kanunî dike pratîkê. Rewşek metirsînî ye!...
Benjamîn Barber, ji bo dewlet û desthilatdariyên bi vî rengî, gotina “HEDONÎST” bikar tîne. Yanî; êrîşkerên hov, gurî, xespkar, derewin in. B. Barber, mînaka C.B. Macpherson jî dide û dibêje: “Xwe çiqasî pêşverû, lîberal, demokrat û azadîxwaz nîşan bidin jî, bazirgan in. Bazirganiya wan jî, di eniya siyasî, huquqî, civakî, aborî û leşkerî de derdikeve pêş. Ne di aliyê exlakî de, ne jî di aliyê civakî de!... Ne nirxan qebûl dikin û ne pîroziyan erê dikin. Ji bilî xwe kesî qebûl nakin, otorîterên dibin perdeya demokrasî de ne. Demokrasiya wan tenê gotin e û di aliyê propagendê de pirr hoste ne. Vê jî, di xwedî derketina li her cûre azadiyan de nîşan didin.”
Gelo ev ne dîmenê dewleta AKPê ye?
Benjamîn Barber, wiha jî dibêje: Hêza otorîter, her dem îddîa mulkiyetê dike. Ji ber ku hêzê maf dibîne û wek xwedîbûnê jî derdixe pêş.
Dema ku Erdogan, siyaseta yek-an dike pratîkê û vekirî û zelal dibêje “yan koletiyê bike, yan jî terk bike”, gelo nayê heman wateyê?
Medeni FERHO
- Ayrıntılar
Tecrîd, her roj rûpelekî ji agir e. Ev rûpelê ji agir, êdî di bedena kurdan de diteqe. Pêwiste gelê kurd jî, bêhtirîn li dora Ocalan kom bibe.
Bêguman tecrîd ne qederek îlahî ye. Lê hêzên bazirgan bi zimanê ayingehan û bi gotinên pîroz, rûpelên ji agir dinivîsin. Van rûpelên ji agir dikine yaftayê kuştinê. Kuştina li welatê parçekirî ne bes bû, dijminên bêbext û namerd destên xwe dirêjî Ewropa jî kirin.
Bi vê pêvanê komkujiya li Parîsê, “yaftayek”e destîniya rûpelên ji agir e. Ji 9ê Cotemhê û vir ve ezmanê xaka Kurdistanê ne mîna berê ye. Gelê Kurdistanê jî ne mîna berê ye. Ev guhertin li Serêkaniyê li dijî tanqên ku ji Tirkiyê derbasî Binyaxetê dibin û di destên hêzên çete û paramilîter de dibine volqan û di xaniyê Kurdistaniyan de diteqin, bi destê cengawerên ciwanên kurd yek bi yek têne ruxandin.
Serokwezîrê Tirkiyê Tayip Erdogan, vê carê hostatiya xwe ya nivîsandina rûpelên ji agir, li Dilokê nivîsîn û fermanên komkujiyan dan. Êdî, konsepta nû ya li dijî gelê kurd diyar e. Di çarçoveya tecrîda li dijî Birêz Ocalan de, komkujiya li demê û li cîhanê belakirî ye. Li Ewropa, li Rusya, li Qendîlê, li Serêkaniyê û hwd. Ev siyaseta fuzeyên patroîtan e. Her gava erênî ya ji bo daxwazên NATO, rûpelekî ji agir e û navê konsepteke nû ya li dijî Haraketa Azadiya Kurd e.
Navê vê konseptê “stratejiya entegrê ye” û bombardumana berdewamî li dijî Qendîlê ye. Helbet di vê konseptê de, entegreya BDPê heye û tunekirina gerila, yan jî minîmîze kirina Haraketa Kurd heye.
Bêguman, armancek ji ya dewleta AKPê, têkbirina serketina gelê kurd ya sala 2012an e. Ji ber ku Haraketa Azadiya kurd, di sala 2012an de, di aliyê eskerî, civakî, rêxistinî, dîplomatîk û psîkolojîk de serketineke mezin bidestxist.
Di destpêka sala 2013an de, yanî di dest pêkirina demsala zivistanî de, dewleta AKPê operasyonên eskerî zêde kirin, êrîşên hewayî zêde kirin û ya herî giring jî, komkujiya li Parîsê kire pratîkê.
Dewleta AKPê di destpêka komkujiya Parîsê de kete nava tirseke mezin. Piştî ku Serokkomarê Frensa hate bêdeng kirin, tirsa AKPê ji holê hilat. Ev jî navê xeleke zincîra komploya navneteweyî û “siyaseta patroît”an e.
Binêrin, encama hevdîtina li Imralî jî hîna veşartî ye. Ji ber ku tecrîd berdewam dike û rêvebirên BDPe wê biçin Imralî, naçin ne diyar e. Birêz Abdullah Ocalan, di hevdîtina bi birayê xwe Mehmet Ocalan re, destnîşan kir ku ewê nirxandina pêvajoyê, ji heyeta BDPê re bike. Got, “eger werin!..”
Dewleta AKPê, ji bo ku inîsiyatîfa pêvajoyê bike destên xwe, di her alî de şer dijwar dike. Bi komkujiya li Parîsê, dilê gelê kurd dax da. Hîna jî êşa daxkirina di serdilkê gelê kurd de neçûye. Dîsa jî gelê kurd bi “aqîlane” haraket kir û nekete nava şoqa tolhildanê. Deng nekir, lê jibîr jî nekir. Ev rûpelê ji agir, di sînema gelê kurd de dişewite. Ji ber ku hedef girtina 3 siyasetmedarên jinên kurd di dîroka mirovahiyê de manîdar bû. Yek ji van jinên ku hedef hate girtin Sakîne Cansiz bû. Yek ji 5an, yanî stêrika ezmanê jiyana nû ya gelê kurd bû. Wek navekî mîtolojîk Îştar derketibû holê û tifa li rûdêna reş ya faşîzmê bû. Lewma hedef girtina Sakina Cansiz û hevalên wê Fîdan Dogan û Leyla Şaylemez, xwedî wate û stratejiyek taybet e.
Belkî, xewn û xeyalên kesên komkujiya Parîsê pêkanîn, ji sedema “haraket kirina aqîlane” ya gelê kurd ne hatin cih. Lê ev nayê wateya ku, hêzên reş wê êrîşên xwe bidin rawestandin. Komkujiya li Parîsê planekî demdirêj e û alternatîfên wê jî hene. Ev alternatîf her dem û li her cihûwarî dikarin bikevin pratîkê.
Helbet gelê kurd wek hêzêke siyasî, disîplînekirî derketiye holê. Li hemberî her êrîşa kujerî û psîkolojîk vê rewşa xwe ya têgihiştî destnîşan bike. Lê şerê pir-alî yê pîskolojîk û çikandina îradî bi dijwarî berdewam dike.
Yek rê li pêşiya gelê kurd heye: Divê inîsîyatîfa ku di xwedî derketina li cenazeyên 3 jinên şoreşgerên gelê kurd de, li Amed, Dêrsim, Mereş û Mersînê kire destên xwe, ji destên xwe bernadê. Riya vê jî, li dora Ocalan kombûn e, li çar parçeyên Kurdistanê dilsoziya yekîtiya neteweyî ye. Li dora Ocalan kombûn, têkbirina “siyaseta entegrê ye”, dilsoziya yekîtiya gel jî, qetandina rûpelên ji agir û şikandina zincîra komploya navneteweyî ye.
Medeni FERHO
- Ayrıntılar
Tecrîd, berdewam dike. Tecrîd navê şerê li dijî edebiyat, lîteratur, ferheng, siyaset, kultur û tevahiya nirxên gelê kurd e. Di şerê li dijî tecrîdê de, bêalîtî, bêdengî xizmeta dijmin e.
Ez edebiyatê derî siyasetê, siyasetê jî derî felsefê nabînim.
Xala duyemîn: Baweriya min ew e ku, nivîskarê çavdêriya dema xwe neke, ji berpirsiyariya dema xwe jî dûr dikeve. Bêguman nivîskarên ku romanên dîrokî dinivîsin pirr hene. Lê yek ji wan nivîskaran nikare, rol û mîsyona xwe ya civakî, yanî sosyolojîk bilîze. Çima? Zimanê wan, hunandina pirtûkên wan ji “vakayinuvis.” dûr bin jî, nikarin xwe ji davika “edebiyata felzekê” xelas bikin.
Di van rojên ku li herêmê dîrok ji nû de tê nivîsandin; hêzên herêmê li ser dengeyên nû têne rûnandin de; destîniya gelê kurd jî diyar dibe. Her pengav giring e. Ji ber ku her gotin, her hevok, her gav, her pêkanîn, bi xwîna civanekî, zarokekî, qîrêna dayikekê tê neqiş kirin. Lewma dengê nivîskaran, çavdêriya wan giring e.
Bêguman neynika nivîskar, berhemên wî ne; hêza wî jî gotinên wî ne.
Edebiyat gotinek erebî ye û ji “edeb”ê tê. Lê “edeb”, ketiye qonaxa “edeb-î kelam”, “edeb-î huner”, yan jî “edeb-î amûz” û rola xwe dilîze. Wateya van gotinan teva, mamostatî û fêrkirin e. Yanî edebiyat, di wateya zanista “asaletî, zerafetî, nezaketî, zekewî-hişmendî” yê. Ne tenê ziman, mêjî û bedena mirov jî “edeb” dike. Edebî huner, edebî amûz ev e. Bi vê mebestê edeb, weke çavkaniya “xislet û nirxên pîroz” tê binavkirin.
Dema ku, ev xislet û pîrozî gihiştin mirovan, gihiştin civakê; mirov û civakê têgihiştî, zana, demokrat, dilsoz, xwedî taybetmendî dike. Van xisltena jî di hunerê “xwedî derketin û parvekirina adîlane de” derdixe holê. Edebiyata ku rola xwe bilîze, civakê bi nirxên “efrûzî” sazkar dike.
Eger civak ji giyanê afirgeriya felsefîk dûr bikevê, hingî ji arêna dîrokê jî dûr dikeve. Edebiyat sênca afirgeriya felsefîk e. Lewma barekî giran li ser milê nivîskar û rewşenbîrên kurd e. Her nivîskar û rewşenbîrên kurd, mecbur e ku xwe wek gerilayekî, wek milîtanekî qelemê bibîne. Luksa pêvajoyê, ji hewldana bêalîtî û bêterefiya revok re nîne. Sosyolog dibêjin: Bêalîtî, felcbûn e
Mînak: Li Parîsê dilê gelê kurd hate kuştin. Kuştina 3 jinên kurd, li bajarê ronahiyê Ville Lumièr, tê wateya kuştina Şoreşe Frensa; tê wateya edaleta engizisyonê, tê wateya faşîzmê. Di vê heyamê de, engizisyon jî, faşîzm jî hatiye mahkum kirin. Ev yek.
Mînak: Di nava 4 salan de li Kurdistanê û tevahiya Tirkiyê, li dijî gelê Kurd qirkirinek siyasî tê meşandin. Ev qirkirin, skandalên huquqî û haqareta li gelê kurd, li kultur, ziman û rûmeta kurd e. Ev du.
Mînak: Her operasyona leşkerî kuştina cografya Kurdistanê ye. Kuştina xaka mirov, hewa mirov, ciwan û dahatuya mirov e. Di van operasyonan de, çekên kimyewî têne bikaranîn û komkujî pêk tên. Ev sê.
Mînak: Roboskê, Helebçeya duyemîn e!... Ev çar.
Mînak: Çar hezar gundên kurdan hatin şewitandin, bi milyonan mirov hatin koçber kirin. Ev pênc:
Mînak: Erdnîgariya Kurdistanê bûye nexşeya gorên komî. Ev şeş.
Li hemberî van mînakan, ne Sholohov, ne Victor Hugo, ne Dostoyewskî, ne Balzac, ne Pîcaso, ne Gogol, ne Gunter Gras, ne jî Sartre bêdeng maye. Pirtûkên wan, neynika vê rastiyê ye. Bûne berdevkê dema xwe û qelema xwe wek şûr bikaranîne. Divê kes xwe bi lîberaltiyê nexapîne.
Lîberalîzm, destpêka kuştina kolektivîzmê ye. Dibin navê “xweser”iyê de, bazara mirovên otorîter sazkar dike. Otorîte, bawerî, ol, pîrozî û nirxan nasnake, lê bi îddîa gerdûnî derdikeve holê û di her karûxebata xwe de dirutiyê dike. Vê dirûtiya xwe jî, ji hêza otorîter distînin. Ev navê AKPê ye.
Dema ku kanun bû gotinên di nava du lêvan de, detshiilatdarî dest pê dike. Bi vê mebestê nivîskar û rewşenbîrên Kurd, mecbur in dema xwe bixwînin û bibin bersiva demê.
Gelê kurd, bi destê AKPê tê kuştin. Serokwezîr Erdogan jî, bi edebiyata maxduriyetê dest bi siyasetê kir; lê wek mîratzadeyên 12ê Êlûnê û emperetoriya tirsê derkete holê. Eger, nivîskarên kurd îro, qelemşoriya xwe ya di hêza “edeb-î amûz”, ya “edeb-î huner” de bikar neyînin û weke pêşengê civaka “efrûzî” dernekevin holê. Hingî gunehkariyê dikin. Siyaset zanist e û hunerê pêşengiya civakî ye, eger nivîskar û rewşenbîrên kurd ji vê hêzê dûr bin, paşeroj waweylê ye.
Medeni FERHO
- Ayrıntılar
Berxwedana giştî ku rêber APO’ dest pêkiriye, mîna pêlên deryayê îro hem li girtîgehan hem li çiyan bilind dibe û belav dibe. Ev berxwedana bi rûmet ku ev sed salî jêre şehdetî dike, em bawerin ku mînakên wê a nîne an jî gelek kême. wê neşaş be ku mirov bêje bi qas ku ev berxwedanî ji bo nasname û rûmeta netewa Kurde,ewqas jî bi navê nirx û rûmetên tevahî mirovatî vîneke bê hempa tê nîşandan. Ji ber ku ev berxwedan çavkaniya xwe ji tevahî nirxên ku di dîroka mirovatî hatine perçiqandin û bi ber tunekirinê ve çûne di gire, lewam jî ne ser tewandinê ne jî binketinê na pejrîne û ji bo xwe bi ghîne jiyanekî azad, bi hemû hêza xwe li ser lingaye. Kokê jiyana komînal,wekhev û azad ku xwe di vê axê de bi cîkiriye,tevî hemû êrîşên dewlet perestî, Nejat perestî,desthilat perstî û zayin perestî pûç ne bû û nerizya. İro jî bi tevgera azadiya Kurdistanê re cara yêkê piştî bihezaran sal şensê jiyanê bi dest dixe. Şoreşa heqîqetê ku rêber APO’ di hemû waran de pêşxist, hişt ku ev nirx careke din serê xwe hildin û vîna jiyankirinê bi afirînin. Lewma jî şerê ku di navenda İmralî de dest pêbûye netnê di navbera rêber APO’ û dewleta Tirk deye, ev şer di navbera nirxên modernîta demoqratîk û modernîta kapîtalîst deye. Mezin bûn û firehbûna vî şerî bê guman bi vê rastiyê ve girêdayiye. Ger îro cihan li hember pergala İmralî a bilenet bê deng dimîne û wekî tirbên miriyan sar û kere, çavkaniya xwe ji vê rastiyê digre. Çawa ku berê di navberî xwedayên başî û xerabiyê de şerên mezin çêdibûn û di binketin û serketinên van hêzan de mirovatî an lenet dibû, an jî pêşketinên mezin avadikir.İro jî dîrok û mirovatî li beranberî rewşekî wehaye. Ji ber ku berpirsyarî gelek mezin û dijware. Lewma jî berxwedaniya rêber APO’, şervanên azadiyê li çiya û girtîgehan, sekna gelê Kurd jî di asta ku her kesî matmayî bihêle xwedan zanestiyeke dîrokî,felsefîk, gerdonî û vîneke bê sînor e.
Di 2012 de hêzên mêtinkar bi her awahî bi hêvî bûn ku tevgeran azadiya Kurdistan teslîm wergirin û serkeftina xwe ilan bikin. Her weha bi konsebtekî hev beş tevgeriyan û ji bo tesfiya kirina tevgera me hemû rengên şerê taybet xistin meriyetê. Tecrîda giran li ser rêber APO, êrîşên ser gêrîla, komkujiyên siyasî û leşkerî ser gelê Kurd, çapemeniya azad a Kurdî qedexe kirin û dana girtin wekî rêbazên bingehîn ên vê planê ketin pratîkê. Dîsa û wekî her car yek ji polîtkayên wan ên serke jî Kurdê xwe,Kurdê xwe firotî û Kurdê sipî xistina dewrê bû. Bi vî rengî xwestin hêviyê serketin di civaka Kurd de vemirînin û mîna sed saliya 20’ an Kurdan bê statû û bê nasname bihêlin. Her weha hewladan ew bû ku dîsa Kurdan bikin qurban û ji bo netewên din bi serbestî bijîn Kurdan bişewtînin. Netenê veya, ermanc ew bû ku bi tesfiya kirina xeta modernîta demoqratîk ku tevgera me jêre pêşengtî dike, wê hêzên emperyalîst bikarin destwerdaneke nû ji hermê re pêşbixin. Lê belê wekî tê gotin “ hesabê malê û ê sûkê li hev derneket”. Dev jê berde têkçûn û binketina tevgera me. Bervajî ne palnên Amerîka di herême de bi cî hatin ne jî ên hukumeta AKP’ ê. Helwesta ku Rêber APO’ pêşxist,berxwedana gêrîla û bilindkirina pêla şerê gel ê şoerşgerî, dîsa berxwedana dawî a ku di girtîgehan de pêşket, şoreşa başûrê roja ava ,hukumeta AKP’ û piştgiryên wê xistiye nava qeyeranekî mezin de û xiste rewşekî weha ku êdî nikare birêve bibe. Şûna ku tevgera azadî têxe nava koşegiriyê de. Bervajî veya Hukumeta Erdoğan bi piraniya hêzên herêmê re ketiye nava pevçûnê û koşegiriyeke diplomasî dijî. kongeriya AKP’ ê a dawî ku xwestin xwe bi her awahî xurt bidin nîşandan, rewşa heyî biawayekî baş danî holê. Dervî PDK, Hemas,partiya İxwan El muslumîn a Misrê kes li derdorwî nemaye. Her çiqas Erdoğan xwest xwe mîna Fatîh Sultan bi de nîşan dan,lê di rastiyê de rewşa dewleta Tirkî a heyî, teşbîhî rewşa dewleta Osmanî a di dawiya sedsaliya 19 da dibe. Yanî çawa jêre di hat gotin “zilamê nexweş “ her weha heman rewş ji bo hukumeta Erdoğan jî tê jiyin. Lewma jî bi derwan, bi gefan, bi kûrkirina nejatperestiyê û bi riya şerê taybet dixwazin binketina xwe veşêrin û raya giştî bi xapînin.
Di sala 2012 de şerê gel ê şoreşgerî kete pêvejoyekî nû, ji dest pêka buharê heta nuha, Kurdistan û Tirkî bû qada şerekî dijwar. Careke din hate diyar kirin ku, ger em li gor pêdviyê startijiya 4. Tevbigerin û dervî tektîkên gerîla dernekevin, tevî hemû teknîkê,artêşa Tirkan nikare li berxwe bi de. Ev saleke ku artêşa Tirk dibin agirê gerîladeye. Çalakiya Şitazin – Oremar, dorpêşkirina Şemzînan, Bêşebabê û her weha gelek çalakiyên din dewleta Tirk neçar hişt. Bi vê gavê re girêdayî, rojiya birçîbûnê a bê dem û dorveger,rêk li pêşiya pêvejoya berxwedana giştî vekir,ku ev jî pêvejoya herî bilind a şerê gel ê şoreşgeriye. Di pêşengtiya Rêber APO’ de hemû kadroyên tevgera azadî û Kurdên bi rûmet,helwesta xwe li hember dîrokê danîne. Û dan nîşan dan ku tu êrîş nikare me teslîm wergire û me ji ermancê me qut bike.
Yek ji seknên ku demga li vê pêvjoyê jî da tekoşîn û helwesta azadî a jinên Kurd bû. Di hemû pêvejoyên şoreşa azadî de, jinên Kurd pêşengtî kirine û seknên qehremantî pêşxistine. Rêheval Berîvan Agal, Berîtan,Zilan, Sema, Rojbîn,Şilan, Viyan û bi hezaran şopdarên wan, bûne xeta berxwedana radîkal li hember êrîşên dujimin ên derve û hundur. Di jiyan û çalakiya xwe de, bûne pîvan û pirensîb ji bo her milîtanekî heqîqetê. Îro jî di çarçova startijiya şerê gel ê şoreşgerî de jinên Kurd bi heman ruhî û bi heman cesaretê vê kevneşopiyê berdewam dikin. Ji bo azadiya rêber APO’ û parastina nirxên netewî,di heman demê de li hember zihinyeta bavik salarî , jinên Kurd di 2012 de jî bi her awahî li ser lingabûn. Di şer de heta dawî ruhê êrîşê,cesaret, di fermandariyê de berpirsyarî, di taktîk de kûrahî û di plan de ziravî, wekî taybetmendiyên bingehîn ê ku xwe di tevlêbûna hevalên jin de dane pêş di pratîka 2012 de. Wekî hêzên YJA-STAR tiştê herî balkêş jî, bilind bûna di hejmarên çalakiyên xweser de bû. Bi xwe bawerî,di ermanc de zelalî, di zanestiya rêxistinî û bîrdozî de kûrahî,hiştiye ku di çalakiyê de jî xuluqkarî û dewlemendî derkeve holê. her weha di dema derbasbûyî de hevlên jin tenê beşdarî çalakiyan dibûn, lê nuha hem di warê tektîk de hem jî di plan û pêkanînê de xwedan rolekî aktîf û serkene. Netenê di qada gerîla da, heman demê di qada siyasî û civakî de jî jinên Kurd ji bo azadiya rêber APO’ û parastina rûmetên netewî hem di rojiyan de, hem jî di serhiladana her dem pêşengbûn. Mirov veya bi awayekî eşkere di rojiya bê dem û dorvger a ku buharî li Ewrupa dest pêkir û a ku nuha li girtîgehan û di qada legal de berdewam dike baş bibîne. Ji keçên biçûk bigre heta daykên 80 salî îro li ber devê girtîgehan nobeta azadiyê digirin û di nava çalakiyê de ne. Tekoşîna jinên Kurd li ser civakê jî bandorekî mezin avakiriye. Cesaret, fedekarî, israr di jiyana azad de ku daykên Kurd didin nîşandan, dihêle ku çanda berxwedanê di civaka Kurd bibe kevneşopî û bibe şêwazekî jiyanê a xwezayî. Ji ber civaka ku jinên wê serhildêrbin tu hêz nikare vê civakê esîr wergire û kole bike. Bi vê rastiyê ve girêdayî sala 2012 jî şehdetî ji qeremantiyê destanî re kir. Li hember hemû tang, top û firokên dijmun, gerîlayên jin û daykên Kurd li berxwedan û heta nefesa xwe a dawî şerkirin. Berxwedana rêheval Arjîn û 14 hevalên wê,wê di dîroka gelê Kurd û dîroka jinê de, herdem mîna mûmekê geş be û riya me ronî bike. 15 jinên ku li hember xiyanet, nûkertî, koletî û hemû çekên wê serî ne tewandin û heta fîşeka xwe a dawî li berxwedan. Wan di helwesata xwe de nûnertiya herî bi rûmet ji hemû berxwedanvên vê axê kirin. Şervantiyê heqîqetê çawa tê pêkanîn wan bi xwîna xwe li zinar û kevirên Gerzanê nivîsîn. Xiyanet û qehremantî li ser vê xakê herdem di nava şer de ne, lê vê carê ne Enkî ne jî Mardok bi serketin. tovê 15 jinên Kurd li ser vê axê belav bû, ev tovên berxwedanê her roj di dil û mejiyê gelê Kurd de dibin zeviyê bedewbûn û azadiyê. Cûdî jî şehdetî ji berxwedaniya jinan re kir. Rêheval Binefiş, Zilan, şîlan û rêhevalên wan li ser Cûdiya Mirada pîrozbahiyekî nû zêdekirin. Li kêleka evsana nebî Nûh û lawikê Xerîb, evsana keçên Cûdî wê herdem bibe ciyê ziyaret û pîrozbahiyê. Çawa ku Nûh hewlda mirovatî ji felaketa xwezayê rizgarbike û sefîna xwe bir navsera Cûdî. Jinên Kurd jî ji bo ku mirovatî ji çanda destdirêjkirinê, ji koletiyî û bê exlaqiyê rizgarbikin xwe ji serê tayê porê xwe heta tilyên lingên xwe nedirî azadiyê dikin . Yek ji qehremanên 2012 de jî rêhval Rojîn Gewda bû, rêheval rojîn ji roja yekê heta roja şehadetê, yek ji wan hevalên ku bi awayekî herî aktîf tevî şerî gel ê şoreşgerî bûye û di artêşbûna jin de bi rolekî pêşengtî rabûye. Ewê di kesayeta xwe de senteza cewhera civaka dayiktî û çanda azadî a PKK’ afirandibû. Lewma jî bi tevlêbûna xwe a ji dil, dil nizim,fedekar, bi coş û moral ewê hîlîna xwe di dilê her mîlîtanekî azadiyê de çêkiribû. Divê ku wê rêber APO’ bi awayekî fîzîkî nedîtibû, lê wê bi dilê xwe ê paqij û hizra xwe a zelal şopdarekî xwezayî a rêbertiyê bû. Ew di jiyana xwe a şoreşgerî de her dem mîna zozanên feraşînê bedew, mîna cîloyan asî û mîna Çarçelan serbilind bû. Divê ku neçûbe dibistanên dijmun, lê ew şagirtekî serkeftî bû di akadimiyên jiyana azad de. Tevî ku gelek caran bîrîndar bû, lê ewê herdem di cephên herî pêş de cîgirt û bê hesab tevlî tekoşînê bû. Ew yek ji wan kesên ku fikir,zikir û çalakiya xwe kiriye yek bû. Ew evîndara lûtkên çiyayan bû, lewma jî herdem mîna teyrê baz li Herekol û Sunbulan di firya. Ew rêhevala rêhevalan bû,ewê herdem li ser bingeha heqîqetê rêhevaltî dikir. Rêheval Rêvan jî ji pêşengên serdema 4. Bû. wê di kesayeta xwe de herdem nirxên civaka komînal parast û ji bo wan jî,di ast herî bilind de ked û fedekarî dida nîşan dan. Di tekoşîna azadiya jin de her dem xwedan israr û di xwe de her roj exlaqê jiyana azad di afirand. Lewma jî di hemû pêvejoyên zor de ew milîtana demên tengbû. Her weha rêheval Canda, Zîn û bi dehan hevalên wekî wan, di helmeta 2012 di warê fermandarî de, di hevaltî û ruhê mîltantî de destanên lehengtiyê avakirin.
Jinên Kurd ne tenê di tekoşîna netewî de heman demê li hember polîtakyên AKP’ ên cinsiyet parêz jî helwestên radîkal dan nîşan dan û di tekoşîna demoqrasî de jî pêşengtî kirin. Her weha ji qada siyasî bigre heta qada leşkerî, ji serhildanan bigre heta girtîgehan bi pêşenigiya jinan civaka nuh xebatên avakirina netewa demoqratîk pêşdixe. Mirov vê rastiyê ne tenê li bakur, li rojavayê Kurdistanê jî dibîne. Jinên Kurd di şoreş roj ava de rolên sereke dilîzin. Hem di sazîkirina pergala xweseriya demoqratîk de, hem jî di parastina gel de bûne mertalên zindî, yanî bi her hawî jinên Kurd pêvejoyekî roneansê jiyan dikin. Wê neşaş be ku mirov bêje; di vê sed saliyê de, di rojhilata navîn û cîhanê de tu jin mîna jinên Kurd xwedan zanestîya polîtîk, civakî, bîrdozî û çalak nînin. Jinên Kurd çend şoreşan behvre birêvedibin, lewma jî ev vîn, cesaret û hişmendiyekî mezin dixwaze. Li hember zayend perestî, Nejat perstî,zanesit perestî û ol perestî tekoşîna herî bi bandor îro jinên Kurd pêşdixin. Lewma jî ev tekoşîn ne tenê ji bo civaka Kurd, her weha Ji bo civakên rojhilata navîn û tevahî cîhanê perspektîfekî bihêz ava dike û ji bo jinên tekoşer û azadî xwaz, tevgera azadiya jinên Kurdistan manîfestoya vê sedsalê temsîl dikin.
Zaxo Zagros
- Ayrıntılar
Mirov li dîrokê bizîvirê û hinek rûpelên bi pênûsa deshilatdariyê hatine nivîsandin, bixwîne, dibe ku di hinek quncikên wan rûpelan de navê jinê derbas bibe. Çima ez vê yekê dibêjim? Bi felsefa dîrok jibîrkirin, dûrî paşerojê mayîn û tenê roja îro jiyankirin, mirov nikare rast bijî. Ma qey rewşa ku îro jin dijî çiqasî ji dîrokê qut e? Dîroka di bin siha zîhniyeta dewletê de hatiye nivîsandin çiqasî îrada di te de dide avakirin? Anceq mejiyê te mij û duman bike. Di kîjan malbatê de rengê jinê bi te dide naskirin, kîjan dibistan rastiya jinê di dîrokê de bi te dide fêrkirin û kîjan dewlet destûr dide ku tu wekî jin bijî? Heyanî ku ji destê dewletê tê bi keviran êş û janên jinê di dîrokê de jiyane, dinixumîne û kîjan jin li dijî vê yekê bi kêferat be, misoger riya wê dixetimînin û tîpên navê wê jî, ji holê radikin. Hevokên jin hatiye kolekirin, bê îrade maye û mejiyê wê bi qeyd û zincîran girêdane, hinek mirov bi hêsanî tînin ser ziman, lê wê rastiyê canê gelek jinan şewitandiye, dilê wan perçekiriye, jiyan li ber çavên wan reşkiriye û cûdahiyê naxin navbera mirin û jiyanê de. Heyanî ji destê mêr û mêtîngarî hatiye qurmê jinê yê jiyanê ziwakirine, perçiqandine û pûçkirine. Mînaka wê ya herî mezin, roja îro li ber çavê me ye, zilam destê xwe tavêjin jinê û dikujin, hinek jin ji tirsa xwe digirîn û têşin, lê nexema hinek jina ye, dibe ku hinek jî bibêjin mafê wê ye, çima xwe xistiye vê rewşê de.
Wexta ez li ser jinê lêkolîn dikim, ez ji demê berê ditirsim û dibêjim başe min ew dem jiyan nekiriye, û wexta ez rewşa jinê di nava pergalê de weha rezîl dibînim, mejî û dilê min ji qehra difûre û ez ji xwe re dibêjim “başe ez di nava PKK ê de me”. Dibe ku ez niha di nava PKK ê de me, lê ez jî bermahiyeke pergalê me û ruhê ku pergalê di min de daye avakirin, ji demê berê dûr nîne. Berê xwendina jinan gunehe û kîjan jin pey felsefê û zanebûne bikeve yan tê kuştin yan jî wê pîrhebok dibînin. Li gorî pirtûkên pîroz; tenê mafê jinê heye ku xizmeta zilamê xwe bike, kîjan jin jî di vê xizmeta zilam de kêmbimîne, di nava civakê de nayê pejirandin, bi roxmî vê rastiyê jî hinek jin ev yek ji bo xwe nepejirandine, bi kincên zilam, lê bi ruhê jinê tevlî artêşan bûne û pey zanebûnê ketine. Bi ol re, bi mirovan re, bi jiyan û bi xwezayê re sadîq mane. Heyanî dawiyê têkoşîn kirine û liberxwedane. Mirov wexta li ser van jinan dixwîne, ji milekî ve mirov ji rastiya xwe ya niha şermdike. Şert û mercên em niha tê de dijîn, zorin lê ne mîna berê ne. Em dikarin çarenûsa xwe diyarbikin, deriyê têkoşînê ji me re vekiriye, çima em dîsa bi zîhniyeta zilam tevdigerin û hewldayîneke mezin didin ji bo xwe bi zilam bidin begemkirin. Di vî zemanê ku dibêjin “jin azade”, her roj em dibihîsin zilam destê xwe tavêjin jinê, wan dikujin û cenazeyên keçên ciwan li kolanan û di bin erdê de dibînin, wê demê gotina jin azade, bi pênûseke xapînok hatiye nivîsandin û ji bo jinê xefkeke veşartî ye.
Berî ku ez tevlî rêxistine bibim min ji xwe dipirsî çima Rêber APO ewqasî nirx dide jinê û mafê wê yê beşdarbûna artêşê û têkoşînê didiyê? Ji bo min rewşekî drama ye, ji ber min hêza jinê ya avakirina jiyanê, nedîtibû û ez bi hestê tolrakirina Rêbertî tevlî bûm, ne bi ruhê jineke li azadiyê digere tevlîbûm. Ji ber vê yekê pêwîste her jinek nirxê xwe û nirxê hevalên xwe yên jin bizanibe.
Dûnya Cemîl
- Ayrıntılar
Şoreş, çalakiyeke mirovahiyê ya pir kevn e, belkî jî ya destpêkê be. Ji ber şoreş tê wetaya têgihîştina nû ji jiyanê re û li gorî vê têgihîştinê xwe û hawirdora xwe birêxistinkirin e. Ji bo pêkanîna şoreşê, wêrekî divê. Ji ber ku tu li hemberî hînbûyîn û kevneşopiyên ku hatine qebûlkirin, bêyî ku bikevî nava hesabên takekesî, helwest didî nîşandan. Bi têgihîştina nû li hember baweriyên kevn dikevî nava israra têkoşîna veguhertinê. Lewma ji kesên xwedî vê helwestê re, şoreşger tê gotin.
ŞOREŞ ÇAWA PÊK TÊ ?
Gelo fikra şoreş di kîjan şert û mercan de derdikeve? Li gorî agahiyên dîroka heyî mirov digihîje wê qenaetê ku şoreş di mercên xwezayî de jî pêk tê. Wekî mînak, civaka mirovatiyê beriya ku derbasî qonaxa neolîtîkê bibe, tu zextên civakî, yan pergalekî ku serdestî û bindestî ava bike tunebû, lê ruxmî wê jî guhertinên pir mezin çêkirine ku di dîrokê de wekî şoreşa neolîtîkê tê binavkirin, ev şoreşa ku bi pêşengtiya xwedawendên jin hatiye pêşxistin, ji civakê re gelek derfetên nû afirandiye.
SEKNA EXLAQÎ Û POLÎTÎK
Ev şoreş li gorî pêşketinekî xwezayî ku mirov ji hawîrdora xwe û ji rastiyên xwe yên xwezayî derketiye rê pêk hatiye. Pêdiviya sererastkirina jiyanê ku ji aliyê jinê ve hatiye hîskirin, çi di warê têkiliyan de be, çi jî di warê şêwazê tevgera civakê de, bi hewldanên demdirêj hatiye pêkanîn. Guhertinên ku bi xweza û biyolojiya jinê çêdibin, di têgihîştina zekaya hisî de xwedî bandorek e girîng e. Jin, li gorî van guhertinan civakê jî perwerde dike û dixe nava tevgerek e bi zanebûn. Sekna exlaqî û polîtîk di civakê de, bi wetedayîna ji bûyerên li derdora wê diqewime re, pîvanê têkiliyên civakê bi hev re, di heman demê de jî yên civakê bi xwezayê re dide diyarkirin.
TÊGIHÎŞTINA ŞOREŞÊ
Berê di têgihîştina me de şoreş, wekî çalakiyekî xirapkirina ya heyî, li şûna wê tişta nû avakirin bû. Lê em niha hîn baştir tê digihîjin ku ev têgihîştineke teng û înkarger e. Tu şoreş ji tunebûnê nehatiye pê. Her şoreş li ser nirxên heyî xwe ava dike û dest bi avakirineke nû dike. Ya rast şoreş li dijî feraset û şêwazên şixulandina nirxan e. Ji bo parastina nirxan, şoreş ferasetekî nû derdixîne holê.
Ger em vê rastiyê ji bo civaka xwezayî jî bi dest bigirin, em ê bigihîjin heman encamê. Ji ber di gerdûn û rastiya xwezayê de tu tiştekî ku em ji nû ve ava bikin tune ye.
Tenê ji tiştên heyî re em fêr dibin ku çawa bi kar bînin û têgihîştinên me diguherin. Hemû hebûnên ku di derdora me de ne, xwe di têgihîştina me de çawa bi cih dikin, bi qasî têgihîştina rastiyan, di mirov de hêza watedayînê jî pêş dixîne.
Ger em ji civaka xwezayî jî mînakan werbigirin, bi tevahî tiştên ku wekî mirov, agir, şînkahî, rêbazên xweparastinê û hwd. yanî jixwe her tişt di xwezayê de heye. Lê dîtin û têgihîştin di mirov de, ji bo şêwazê bikaranîna wê, bûye amrazekî girîng. Jixwe ji ber ku zextekî civakî nebû, pêşketin hîn bi lez diqewimîn.
Mereqa ji xwezayê, ji xwe û ji hev re, li gel mirovatî ewqas li pêş bû ku şoreş di nava şoreşê de pêk dihat. Jixwe dema mirov şoreşa neolîtîkê lêkolîn dike, berhemên ku civaka xwezayî li derdora jinê derxistine holê, bi serê xwe wekî mijarekê hêjayî vekolandinê ye.
ROLA JIN Û CIWANAN
Rola jinê di pêşxistina şoreşê de wekî ku di roja me ya îro de girîng e, di civaka xwezayî de jî ya ku ev rol ji ber xwe ve dilîst jin bû. Gelek peykerên jinan ên Beriya Zayînê bi hezaran sal, di roja îro de jî li gelek cihan têne dîtin, her wiha bermahiyên wê demê ku bi riya xebatên arkeolojîk derdikevin roniyê, ji me re gelek tiştan dibêjin. Çêkirina şoreşê bi xwe hunerek e jinê ye ku pir bi ziravî, hostayî hatiye kirin.
Ger mirov bêje şoreş di destpêkê de karê jinê bûye, dibe ne şaş be. Jixwe pergala mêr a ku xwe dispêre serdestiyê, li hember pergala dayikê, wekî şoreşekî dijber xwe ava kiriye, êdî di dîroka mirovatiyê de qonaxekî nû daye destpêkirin. Pêdiviya derketina şoreşê jî li ser ferasetekî dijberiya mirov a li hember zilma mirov hatiye dîtin.
MÎNAKÊN ŞOREŞAN
Piştî ku pergala desthilatdar xwe geh bi navê xwedayên qiral, geh jî bi navê nijadperestî, herî dawî jî bi navê modernîteya kapîtalîzmê li ser civakan ferz kir, êdî şoreşên ku hatin lidarxistin û hîn jî têne lidarxistin, li hemberî desthilatdariyê wekî çalakiya gelan naveroka xwe girt. Ev pergal her carê civakê bi maskeyên cuda dixapîne. Lê dema ku ev maske ji hêla şoreşgeran ve tê analîzkirin, şoreşger bi wijdanek e hişyar, dikevin nava hewldana rêxistina derdora xwe li gorî têgihîştineke nû û êdî şoreşgerî dibe tevgera gel bi xwe.
Mînakên vê di dîroka mirovatiyê de gelek in, ji vana hin mînakên herî berbiçav helwesta Hz. Îbrahîm a li hemberî serdestiya Nemrûdê ku wekî nûnerê pergala xwedêqralan bû, ya Hz. Muhamed li hemberî hişmendiya Qureyşiyan a putperest, a Hz. Îsa li hemberî zilma Romayê, her wiha di serdema Kapîtalîzmê de jî gelek şoreşgerên wekî Che, Denîz Gezmîş û Rêber APO derketine.
ŞOREŞA JINÊ Û GELAN
Berî ku Rêber APO derbikeve, mirov dibîne ku hemû şoreşgerên heya wê demê jî xwedî kesayetên mezin bûne, lê tiştekî kêm ku mirov di wan de dibîne çiye? Dîsa jî şoreşên ku pêş xistine, wekî mirovên seqet ji bo gihîştina armancên xwe li ser lingekî meşiyan e. Ji ber di van şoreşan de zêde pirsgirêkên gelan ên civakî bi kûrahî nehatiye bidestgirtin, ya herî girîng jî bêguman pirsgirêka jinê ye. Ji ber wê şoreşa ku Rêber APO daye destpêkirin her ku diçe bi hêztir dibe.
Sedema vê jî diyar e, Rêber APO pirsgirêk û diyardeyên civakî tenê wekî pirsgirêka netewekê yan jî herêmekê nagire dest. Wekî pirsgirêka cîhanî dibîne. Lewma jî pergala desthilatdariyê bi awayeke pir bingehîn şîrove dike. Jixwe êrîşa pergala desthilatdariyê ya cîhanî ne ji ber xwe ve ye, ji ber ku Rêber APO hemû sirên wan ên veşartî aşkere kir û hemû lîstokên wan dide nasîn.
Lewma şoreşa ku bi pêşengtiya Tevgera Azadiyê tev digere gelek şoreşan di nav xwe de dihewîne. Ya herî girîng jî şoreşa jinê û şoreşa gelan bi hev re pêş dixe. Ji pirsgirêka jinê re wekî pirsgirêkekî ku piştre were çareserkirin û ji demê re were hiştin, nêzîk nabe. Feraseta Rêber APO, berovajiyê ferasetên tevgerên şoreşgerî ku pirsgirêka jinê wekî pirsgirêkekî civakî ya bingehîn bi dest negirtin, li navenda têkoşîna azadiyê mijara azadiya jinê daye bicihkirin.
PÊNASEKIRINA ŞOREŞÊ
Şoreşger kesek e ku di destpêkê de pirsgirêkan di kesayeta xwe de çareser dike û modela serdema heyî di xwe de têk dibe, wê dizivirîne modêleke nû. Wîjdanê wê/wî bi zanebûna rastiyê re hatiye strandin. Jixwe Rêber APO di şêwazê jiyana xwe de feraseta şoreşgertiyê wekî rêgezekî jêneveger pênase dike û dijî.Di rastiya rêber APO de, em hîn baştir têdigihîjin ku şoreşgertî seknekî pîroz e, helwesta mirovên bi rûmetin ku ji rastiya heyî re serî natewînin. Kesên ku ji bo azadî û jiyaneke rast, di hemû şert û mercan de xwedî biryar in. Jixwe îro gelê kurd bi xwe jî li her derê dibe xwedî seknek e şoreşgerî.
SEKNEKE ŞOREŞGERÎ
Dema ku zanebûna azadiyê di gelan de pêş dikeve, êdî tehemula wan ji koletî û bindestiyê re namîne. Tişta ku vê enerjiyê di gel de pêş dixe û wî dike xwedî helwest, ev zanebûn bi xwe ye. Jin û gel du neteweyên ku çarenûsa wan bi hev re girêdayî ye. Ji ber pergala desthilatdar, bi xistina jinê re, dest bi perçiqandina gelan kir. Herî zêde jî li ser van herduyan êrîş û çewisandin pêk tînin. Îro herî zêde di serdema Modernîteya Kapîtalîzmê de, komkujiya gel û di heman demê de ya jinê tê kirin.
Ev serdema ku herî zêde dixwaze xwe di çavên mirovatiyê de şayîk bide nîşandan, bi helwesta gelan û jinan, êdî ber bi îflasê ve diçe. Her ku hêzdariya van her- duyan dibîne, êrîşên hovane zêdetir dike. Îro ev pergal tevahî saziyên xwe dixe nava liv û tevgerê ji ber vê asîmîlasyona çandî, siyasî, bîrdozî li ser gelan, bi riya jinê bide kirin. Siyaseta ‘bi yek kevirî kuştina du çûkan’ dide meşandin, bi vê siyasetê re, çanda madî derdixe pêş û çanda manewî pûç dike.
Bi rastî jî em bala xwe bidinê, pir siyasetekî zirav tê meşandin, jin wekî amûrek e meta bi kar tîne. Herî zêde jî li ser gelan vê amûrê diceribîne. Li hin deran bi texrîbkirina ferasetên feodal ên ku jinê namûs dibîne, gelan dixe nava fikirandinek e teng.
Li cihekî din jî bi navê azadî û hem demiyê, bi ajoyên mirovan dilîze û wan hînî jiyanek e seranser û rojane dike.Îro li her derê xwepêşandanên gelan û yên jinan ku pêş dikevin, ji pergalê re dibêjin ku “Ev siyaset êdî bi kêr nayê!” Dibe ku ev çalakî di aliyê sekn de belav bin, biçûk bin, perçebûyî bin, lê di encamê de îro pergalê tengav dike û wî mecbûrî veguhertinekî bi lez dike.
ZINARÎN AMUDÊ
Ev Nivîs Ji Rojnama Azadiya Welat hatiye girtin.
- Ayrıntılar