Ş. Kemal CIZÎR
Îro salvegera komkujiya Helepçe û Qamişlo ye. Di dîroka gelê Kurd rojekî reş e. Rojekî bi lanet e. Ti carî nayê ji bîr kirin e.
Bi boneya vê rojê hemû şehîdên komkujiya Helepçe û Qamişlo yê bibîrtînim û bejna xwe li himberî wan ditewînim. Her wisa hemû kiryarên van komkujiyan bi kîn û hêrsa dilê xwe lanet dikim.
Dema mirov li nav rûpelên dîrokê dinêre, ev ne bûyerekî ku di rojekî de biryara wê hatiye dayîn e. Dîrokekî vê heye. Dema ku mirov li dîroka wê dinêre, mirov dikare bi hezaran salan dûr biçe. Ku mirov wê bikaribe baştir fêm bike vê bûyerê. Çawa rojhilata navîn ji bo mirovahiyê derketiye, gelê Kurd jî afirandina destpêka vê mirovahiyê de ne. Dema ku dîrok diherike, civak tê binxistin, desthilatdarî derdikeve, gelê Kurd vê ti carî ji xwe re napejirîne.
Gelê Kurd çawa di afirandina mirovahiyê de rola xwe leyîstine? Ji bo parastina nirxên xwe, parastina mirovahiyê, ti caran ji bedeldayînê xwe paş de nedane. Ewqasî girêdayî nirxên xwe ne. Di kesayetê îro de jî, mirov dibîne.
Dema mirov li dîrokê meyze dike, wekî konfederasyona Med ê, mirov dikare jiyana Kurdan baş analîz bike ku baş binirxîne. Çawa ti carî desthilatdarî ji xwe re qebul nekirin, bi ruxmê bûn xwedî hêz jî, lê desthilatdariyê li ser mirovahiyê ne meşandine. Di roja îro û di dîrokê de jî tê dîtin. Ev komkujiya 16’ê Adara 88’an, ne ya destpêkê ye. Ev wê ne ya dawiyê jî be. Dibe ku ji Sadam bi hezaran komkujiyan destpê kiribe.
Helepçe taybetmendiyên xwe cuda ye. Helepçe roja şiyarbûna gelê Kurd e. Roja zanistiya wê ye. Roj û demê xwe birêxistin kirina wê ye. Desthilatdaran bi vê derketin û tevkujiya Helepçe re xwestin, gelê Kurd tine bikin û vê şerma xwe ya mirovahiyê li tevahiyê cîhanê belav bikin. Xwestin li ser xwîna gelê Kurd desthilatdariya xwe bimeşînin. Lê rojhilata naverast ji wan re hertimî asteng bû.
Bi sekna xwe, bi nirxên xwe, bi şêwazê jiyana xwe hertimî gelê Kurd ji wana re asteng bû. Dema mirov bi vî rengî meyze dike, mirov dibîne ku di kesayetê gelê Kurd de, rojhilata navîn di komkujiyê re derbaz bûye. Lê cardin di dîrokê de gelê Kurd, ji ti komkujiyên xwe re bê bersiv nemane.
Di sala 88’an de bi ruxmê komkujiya Helepçe jî qewimî jî, bi pêşengiya RÊBER APO, PKK xwe bi hêztir kir. Beriya wê du salan kongreya xwe ya sêyemîn damezrandibû.
Destpê kirina şoreşa PKK û gelê Kurd ji bo desthilatdaran astengiyekî mezin bû. Ji ber wê ti carî nehêle ew zihniyeta xwe ya gemar têxin axên qedîm yên Mezrabotan. Xwestin rê li ber vê şoreşê bigrin, lê nekarîn û wê nikaribin jî. Ew çiqasî bi ser gelê Kurd de hatin, gelê Kurd di qirkirinê re derbaz kirin, gelê Kurd ewqasî jî bi hêz bû. Di roja me ya îro de ev jî bi awayekî zelal derdikeve holê.
Wexta nekarîn bi komkujiya Helepçeyê encam bigrin, vê carê jî li Qamişlo gel di komkujiyê re derbaz kirin. Li sînema Amudê zarokên Kurd bi awayekî zindî şewitandin. Heya roja îro jî bêyî navber polîtîkayên bişavtin û helandinê li ser gelê Kurd tê meşandin. Ji her çar hêlên cîhanê de bêyî nav ber evan xakên qedîm dibin gulebarana dagirkeran de maye. Dixwestin vê bihuştê têxin bin desthilatdariya xwe, gelekî kevnar yê mîna Kurd jî, ji dîrokê bide jê birin. Gelê Kurd mirovahî xwedî kiriye, dayîktî jêre kiriye û mirovahî bi ziman û çav kiriye. Îro jî bi heman erkê xwe ve radibe.
Em jî weke şervanên fedayî yên RÊBER APO, weke mirovekî Kurd û weke şervanên azadiyê soz didin ku ev bûyera ku di dîroka me de hatî jiyan kirin, em ji vê re bê bersiv nemînin. Em ti carî vê winda nakin. Bi boneya salvegera komkujiya Helepçe û Qamişlo, tevahî şehîdên wan bi bîrtînim û bejna xwe li himberî wan ditewîmim. Soza me wê pêkanîna xeyalên we be.
- Ayrıntılar
Ew nêrînên wekî tîr kevanên hemû astengiyan derbaz dike û xwe digihîne nava dilê min, bi êşa heskirina van nêrînên we yên bi wate dixwazim bibim av û biherikim cihê dilê min lêdixe. Dixwazim bibim bahozek ku ji hemû çavên li benda rêwîne, bibim stran. Dixwazim bibim bilorek hemû çûk û zarokan li derdora xwe bicivînim. Dixwazim bibim jinek xwe li dilê we hîs bikim. Dixwazim bibim ciwanek xwe li nava kenê Evrîm Demîr, Mistefa Malçuk, Mislim Dogan veşêrim. Dixwazim bibim demsalek û azadiya we lê binexşînim. Dixwazim bibim tava heyva ku min tê de penaberiya xwe lê nas kirî. Dixwazim bibim lorîna dayîkek dil şewat. Dixwazim bibim çiyayek şervanên azadî ku xeyal û hêviyên xwe lê dixemilîne.
Dixwazim bibim şervanek heyfa we ji hemû bêbextiya hilînim. Dixwazim bibim lêhiyek berbi we ve biherikim. Dixwazim bibim findek li nava şevên tarî yên li derdora we. Dixwazim bibim sernivîs û şahid ji hemû kêliyên we yên bi wate re. Dixwazim bibim pênûsek ji dilopên pênûsên we. Dixwazim bibim xwedî kesayet ku di dadgeha mirovahiyê de ji mirovê azad re şahidiyê bikim, bi heyecan û coş têbikoşim. Dixwazim bibim agir û hemû gemariyan bi şewitînim. Dixwazim bibim qêrînek hemû bêdengiyan biçirînim. Dixwazim bibim kenê li ser rûyê rojê. Yên ji bo rûmeta xwe jiyana xwe nafiroşin. Dixwazim bibim întîqama 35 ciwanên rêwîtiya wan di nivî de mayî. Ew mexdurê polîtîkayên birçîmayînê bûn, ji bo bîdonek mazot û çend paketê çixare jiyana xwe ji dest dane.
Jiyana li ser sînoran bi zor û zehmetiyan tijî ye. Yanî jiyanek bi tirsa mirinê tê strandin. Belê hemû stran, çîrok û serpêhatiyên Kurdan, jiyan û berxwedaniya wan li hemberî împaratoriya zilmê îfade dike. Di dîrokê de Kurd hertim ji paş de hatine lêxistin. Vê carê ew xencer li Roboskî li dilê Kurdan ket. Îro dîsa mirovahî û dîrok ji komkujîyên din re bû şahid. Ew hîn ciwan bûn û mirinek bi vî rengî heq nekiribûn. Ew di bihara temenê xwe debûn.
Her yek ji wan çîrokek xwe hebû. Ji bo şevên tarî ronî bikin, mazot dibirin ku di tarîtiyê de hêviyên azadiyê şitil bidin. Ji bo ken û keyfxxweşî diyariyê dayîk, bav, xwişk û birayên xwe bikin, berê xwe didin zorahiyên sinirê Iraq û Tirka. Ma gelo, ne ji bo yên li benda alîkariyek û yên li benda hêviyê bûn ku dikarî berê xwe bide zor û zehmetiyên sînorên ku bi bûyerên ne diyar tijene. Belê, ma gelo ji bo kesên dibêjin em mirovên xwedî pîvan in, ne şerme ku li himberî komkujiyekî bi vî rengî bêdeng dimînin? Gotinek bav û kalan heye dibêje, ‘‘dinya bi dorê ye, ne bi zorê ye….’’
Em di sedsala 21. an de bin jî, mirovên bê tewan bi çekên kimyewî tenê kuştin û şerma herî mezin jî wek ku ev bûyer ji rêzê û xwezayî be didin nîşan kirin. Ji ber ku wan ciwanan wekî bav û kalên xwe neketin pey jiyaneke bêrûmet, neketin nava pergala cerdevaniyê, tenezul nekirin ku xwe li ser keda hinekê din bidin jiyan kirin, berbi mirinê de hatin terikandin. Dijminê me ji derveyî mirinê ti mafê din ji mere nade.
Wan ciwanan, pîvana dilekê dewlemend û jiyanek bi rûmet ji bo xwe esas digirtin. Malê dinyayê ji wan re nexem bû. Gotinek ya bav û kalan heye dibêje, ‘‘malê dinê, gemara desta ye. Her ku destê xwe dişû, ew jê diçe…’’ Ew ne di ferqa biryara mirina xwe de bûn. Bi biryar berbi xeyalên xwe de, ber bi bêdawî bûnê ve diçûn. Neyaran ji zû de bi plansaziyeke gemar fermana ku stêrkên wan ji asîmana şîn bi şemitînin dabûn. Wan ewrên reş kom dikirin û li ser xewn û xeyalên bi rengê berfa spî barandin. Li ser hêviyên wan reşandin.
Qêrîna wan ciwanan asîmana kun dikirin ku hewara xwe bigihînin xwedawenda dayîkê. Lê, lêxistina firokan dengê wan di bêdengiyê de hiştin. Ma gelo, ew qêrîn qet tevûzek nexistin hestiyê xudayên desthilatdaran? Sedsala em tê de jiyan dikin, sedsalek ku xwe bi demokrasî, maf û azadî pênase dike. Lê belê, em dikarin bêjin dibe ku jî ev sedsal sedsalekî herî zêde mirovahî û bi taybetî jî gelê Kurd ji mafê wan têne merhum hiştin û koletî li ser wan têne ferz kirin. Bila dijminê faşîst baş bizanibe wê yek ferdê Kurd ti caran bêrumetî ji bo xwe qebul neke. Ev tekoşîna hebûnê ye ku îro gelê Kurd ji bo wê canê xwe didin. Ev berxwedanî tirs û xofê dixe dilê wan dijminan. Dijmin nekarî ew sirê hebûnê qebul bikin. Fêrî Kurdê berê bûne ku xulamiya wan bikin.
Kenê zarokên vî welatî dibe kabusên xewnên wan. Ji bo vê ye xudayên ji zarokan ditirsin, fermana wan zarokan didin dixwazin neviyên Iştaran dibin siha şurê xwe re derbaz bikin. Ev şer ne tenê şerek, ev şer îfadeya şerê xwedawendan li himberî zilm û zordestî xudayên rûpûşa wan ketine îfade dike. Em dixwazin careke din dest nîşan bikin ku wê ti zor û zehmetî beden me ji tekoşîna azadiyê durnexe. Her êrîşek li ser bingeha tinebûnê, me ji herdemî xurttir dike. Em carek din sonda xwe ya xwedî li xewn û xeyalên wan derbikevin didin.
Axîn CUDÎ
- Ayrıntılar
Serokatî pir mijaran ji bo biharê tîne li ser ziman.
Meha Adarê, ji bo me hem di wateya dîrokî, hem di wateya berxwedanî û hem jî di wateya azadiya jin de, xwedî hunandinekî berxwedaniyê ye. Di dîroka PKK û dîroka gelê Kurd de, her meh û her rojek di nava tekoşînekî bi vî rengî giran de, xwedî wateyekî mezin e. Di nava tekoşîna me ya çil salî de her rojekî ku di vê tekoşînê de hatî meşandin ji ber ku bi berxwedanî hatiye hunandin, xwedî wateyekî ye. Mirov dikare ji bo meha Adarê bi vî rengî berdewam bike.
Ev meh, xwedî taybetiyekî bi wî rengî ye ku mirov dikare îfadeya hemû rojên tekoşîna me têde bibîne. Weke Hefteya Qehremanî, Newroz, 8’ê Adarê. Evan kevneşopiyan çawa bi berxwedaniya gelê me re bû yek, dibe fermî îfadeyekî wî. Meha Adarê bi vê xwe îfade dike.
RÊBER APO ji bo azadiya jinê got; ‘‘weke berfînên ku berfa zivistanê diqelişin û dibin mizginiya biharê ne…’’
Adar ji bo me, di kesayeta rêhevala Sema de ji 8’ê Adarê heya 21’ê Adarê bûna pira azadiya jin e. Di kesayetê hevalê mazlum Doxan de 21’ê Adarê heya 28’ê Adarê bûne wek pira berxwedaniya netewî û qehremaniyê. Ango Hefteya Qehremaniyê.
Di pir mijaran de jî dema
Min vê mehê û bi taybetî jî roja 21’ê Adarê pîroz nekir. Sedemê vê jî, ji ber em di qonaxekî bi wî rengî re derbaz dibin ku, pîrozbahiyekî tenê bi azad jiyan kirinê qebul dike. Ji wir û wêdetir jî, ti riyên din yên me nîn e. Pîrozbahiyekî me hebe, em bilêv jî pîroz bikin, hewce dike ku eva di jiyanê de îfadeya xwe bibîne û bibe nexşandina azadiyê.
Ji ber sedemê ku em di pêvajoyekî girîng de derbaz dibin, Hefteya Qehremaniyê ji bo me wateyekî xwe ya cuda heye. Weke hêzên HPG û YJA STAR, em niha dibin fermandariya rêheval Egîd, di berxwedaniya rêheval Mazlum Doxan û di xeta azadiya Sema Yûce de di mehekî gelek girîng de derbaz dibin. Hem mehekî wateya xwe pir heye û hem jî pêvajoya ku em têre derbaz dibin, rastiya berxwedanî û hebûnê bihevbihayê hevre, di yek rastiyê de dimeşe.
Dema em di roja îro de jî dinirxînin, bi qasî tiştên bi wate ev roj dide ava kirin, kesayetên wan rojan in. Lê bes, di roja îro de dema em vê rojê pêşwazî dikin, Hefteya Qehremanî pêşwazî dikin, em 21’ê Adarê pêşwazî dikin, di kesayetê rêheval mazlum de berxwedaniya wî em pêşwazî dikin.
Ji 8’ê Adarê heya 21’ê Adarê, di kesayeta rêhevala Sema Yûce de mirov bi çi rengî dikare kesayetê xwe paqij bike, ji Mazlum an re bibe rêheval..? Di kesayetê rêheval Mazlum de mirov çawa dikare bi berxwedaniyê ji Egîd an re bibe hêz?
Di kesayetê rêheval Egîd de jî, dibin fermadariya gerîlla de ku em dibêjin qonaxa çaremîn a stratejîk wê li ser milê gerîlla bimeşe, hem weke HPG û di asta jin de jî weke hêzên YJA STAR bersiveke ji bo kesayetên me. Bersivekî pir girîng û jiyanî ye.
Di hundirê vê mehê de, qirkirina gelê me jî têde hatiye jiyan kirin. Hem komkujiya Helepçe, hem komkujiya Qamişlo û hem jî berê demekî kin weke berdewamiya van tevkujiyan, komkujiya ku li Roboskî hate jiyan kirin. Ev ya bi Helepçe destpê kir. Di dîroka gelê me de, bû lekeyekî reş di çavê dijminê me de. Em jî weke tekoşînvanên vî gelî, dema em li vê mehê û vê pêvajoyê dimeyzînin, di hêla Hefteya Qehremaniyê de ji bo hunandina kesayetên xwe, ava kirina nirxên xwe îfadeya xwe di vê mehê de dibîne. Weke destpê kirinekî xûrt û azad, ava kirinekî ji bo hunandina vê mehê, îfadeya vê mehê îfadeya herî rast e. Ji ber ku di kesayetê Egîd de fermandarî, di kesayetê rêheval Mazlum de berxwedanî, di kesayetê rêhevala Sema de xwe paqij kirin, di vê mehê de wateya xwe a herî mezin digre.
Di vê mehê de gelek şahadetên me çêbûn. Berxwedaniya gelê me pir çêbû. Vana yek bi yek anîna ziman zêdetir, îfadeya xwe bi van her sê berxwedaniyan dibîne. Weke milîtanekî jin, pêwîst dike ku em vana ji bo xwe esas bigrin.
Îro dijmin şerê pîskolojîk li ser me dide meşandin. Hevalê Mazlum îfadeya herî mezin ya li himberî xwesteka şkandina dijmin e. Sekna milîtanên PAJK û PKK di vê çawa be, îfadeya wê ya herî şênber (somut) e. Dema em lê bimeyzînin, di vê weke kesayet em vê wateyê jê derxin.
Di kesayetê rêheval Egîd de, di pêşengtî û fermandariya gerîlla de qonaxekî nû dana destpê kirin e. Her wisa, ji bo me jî erkekî girîng e ku em bikin mizginiya azadiya gelê xwe. Em bikaribin azadiya gelê xwe biafirînin. Li ser hîmê vê, ew kesayetên xwe kirin berdêlên azadiya gelê Kurd, berdêlên azadiya jina Kurd, her wiha berdêlên qehremaniya gelê Kurd, wateya xwe di meha Adarê de dibîne û bi taybetî jî wateya xwe di Hefteya Qehremaniyê de dibîne.
Ji bo vê jî, ev meh ji bo me girîng e. Xwedî taybetiyekî cuda ye. Weke bersiva ku em lê digerin, meha Adarê îfadeya wê ya şênber e. Dibêjin, ger hun dixwazin vê tekoşînê bi awayekî serkeftî bidin meşandin, pêwîst dike ku hun îfadeya Sema yan, Egîd an û Mazlum an di kesayetên xwe de bidin ava kirin. Vêna jiyanî bikin û vegerînin hêzên ku hem newroza gelê me bikare îfadeya xwe bibîne ku Newroz ji bo me bibe weke Amargî.
Serokatî di parêznameyên xwe dibêje; ‘‘Amargî li dayîkê zivirandin, li cewher zivirandine.’’ Amargiya welatê me jî, di kesayetê pêşengên me de, li cewherê azadiyê zivirandin û di kesayetê xwe de îfade kirin e, di hersê pêşengên me yên tekoşînê de xweş tê diyar kirin.
Azadî di cewher û di kesayet de, tê ava kirin, îfadeya xwe didin tekoşînê. Tişa ku em ji bo xwe fêm bikin ev e. Yên em di xwe de bidin ava kirin jî ev e. Evan hevalan bûne pira azadiyê. Her wisa, ji destpêka meha Adarê heya dawiya Adarê, di îfadeya azadiyê de pirekî hatiye çêkirin. Ya girîng, em jî vê pirê berbi rojên azad, siberojên azad de bibin. Erkên ku dikeve li ser milê me ev e.
Bi vê wesîleyê di kesayetê rêheval Mazlum, Egîd û Sema de, em soza xwe li himberî şehîdên tekoşînê nû dikin. Ji şehîdên destpêkê heya yên dawiyê, biryara xwe ya li himberî vê tekoşîna şehîdan nû dikin û em bikaribin bi wê qehremantî û berxwedaniya xwe pak kirinê, bi zivirînin pêşeroja gelê xwe. Wê soza me, hevaltiya me û her wisa watedayîna me jî, wê bibe îfadeya sekna vê ku em bikarin vê Newrozê bi gihijandina Hefteya Qehremaniyê bikin mizginiya bihara gelê xwe. Di kesayetê rêheval Egîd de, em pêşengtiya vê bikin. Bi vê wesîleyê ez bejna xwe li himberî hemû şehîdên Kurdistanê ditewînim.
Medya EGÎD
- Ayrıntılar
Bi rast hatina 13. salvegera bêbextiya qomploya navnetewî, vê rojê bi kîna dilê xwe hemû hêzên di vê bêbextiyê de cihê xwe girtine lanet dikim.
Bi esareta Serokatî ku di 15’ê Reşemeha 1999’an de hate jiyan kirin, dijmin di wê fikrê debû ku wê bi esareta Serokatî tevgera azadiyê ji holê rabike. PKK wê tasfiye bibe. Lê bi pêkhatina esareta Serokatî re PKK bi dawî nebû. Berovajiyê wê hîn bêhtir potansiyela gelê Kurd û tevgera wê ya azadiyê derkete holê. Li himberî gotinên pûç yên mîna wê PKK bi esareta Serokatî tasfiye bibe, çalekiyên gel gûr bû. Dewlet û hezên desthilatdar carekê de xwe li himberî berxwedana gelê Kurd dîtin. Çalekiyên gel û gerîlla bi esareta Serokatî re bû narincok di destê hêzên desthilatdar û di dilê wan de teqiya.
Gerîlla û gel çiqasî bi Serokatiya xwe re girêdayî ye, bi vê rastiyê derket holê. Bi awayekê vekirî derket holê ku, ev qomplo wê ti carî negihe mirazê xwe.
Di roja me ya îro de, li Rêbertî qomplo bi rêbazên cuda yên mîna tecrîd û izolasyona giran tê meşandin. Lê belê, Serokatî bi helwesta xwe, bi sekna xwe, bi zanista xwe vê bêbextiyê vala derxist.
Digotin, gava Serokatî bê girtin, gerîlla wê tasfiye bibe, belav bibe ku karibin bi her awayî êdî gerîlla bigrin dibin venêrîna xwe û hegomonya xwe li ser rojhilata navîn bidin meşandin. Lê ev ya nîşanda ku hêza Serokatî, dijmin vala derxist. Ev hemû bi sekna Serokatî a berxwedêr û radîkal çêbû. Bi zanista xwe zanista xwe, şêwazê xwe, felsefeya xwe, bîrdozî û raman xwe Serokatî dijmin vala derxist.
15’ê Reşemehê di dîroka gelê Kurd de weke rojekê reş tê binav kirin û her sal tê şermezar û lanet kirin. Roja şînê ye ji bo gelê Kurd. Ji ber ku Serokatî ji bo vî gelî, ji bo hemû cîhanê, bi taybet jî ji bo Kurdan cihekê xwe yê taybet heye. Ji ber kedeke mezin a RÊBER APO di hişyara vî gelî de çêbûye. Dîroka Kurdan, dîroka Mezopotamya yê, dîroka rojhilata navîn, Serokatî bi lêkolînên xwe hemû rastiyên wê derxistiye holê. Dîrok derketiye li ser rûyê erdê. Rastî derketiye holê. Agirê dîrokê êdî geş bûye ku dijmin nikare êdî vî gelî binbixîne. Ji ber ku Serokatî xwedî felsefe, bîrdozî û ramanekê pir bi hêz e. Ti hêzên desthilatdar nikare xwe li himberî ramanên RÊBER APO li berxwe bide. Gel bi xwîna hezaran şehîdên xwe zindî bû. Gelekê ji nû de şîn bûye û şitil daye. Êdî gelê Kurd xwedî wê hêzêne ku rê li ber hemû bageran bigre. Zarokên vî gelî îro ji bo Serokatî û azadiya gelê xwe çek girtiye destê xwe û bêyî navber di çiyayên Kurdistanê de tekoşîna serfiraziyê dide. Li cihê ku pêwîst jî bike, wê canê xwe jî di ber de bide.
Piştî van berxwedanî û hêza Rêbertî, gelê Kurd û gerîllayên tevgera azadiyê, êdî dijmin jî dizane ku wê bi qirkirina fizikî nikare vî gelî bixîne û tine bike. Dîrok êdî weke darekê şîn dibe, pelçimên xwe vedike, kulîlk vedike. Çiqasî bixwazin bişkînin û serde biçin jî, êdî dîrok derketiye li ser rûyê erdê û şîn bûye. Zanist û bîrdoziya RÊBER APO ewqasî bi hêze ku, mêtîngerî li himberî wê serê xwe diçemîne û li binkeftina xwe mikûr tê. Gelê Kurd êdî gelekî zana ye, xwedî Serokatiyeke bihêz e, xwedî tevgereke azadiyê ye.
Bêyî Serokatî, bêyî tevgera azadî gel dizane ku êdî jiyan nabe. Bi şoreşa zihnî ya RÊBER APO re rabûn û mezin bûn. Xwestin vê mezinbûnê di 15’ê Reşemeha 1999’an de bin ax bikin, lê nekarîn.
Weke gerîllayekê bi berpirsyara pêvajoya li pêşiya me, bi ruhê ku sala 2012’an bixin sala azadiya RÊBER APO, em vê roja reş pêşwazî dikin. Di her mercî de em bi doza Serok û gelê xwe rene. Ji herdemî zêdetir em ê tekoşîn û berxwedaniyekê mezin bidin nîşandan. Ji bo vê jî, her kesê ku dibêje ez xwedî rûmet im, di vê li Serokatiya xwe xwedî derbikeve. Xwedî şehîdên xwe yên bi xwîna xwe dîroka rast nivîsî derbikeve. Di vê bi awayekê herî rast di xeta azadiyê asta tekoşîn û berxwedanê bê bilind kirin.
Bahoz Hêvî
- Ayrıntılar
Roja 15’ê Reşemehê ji bo gelê Kurd rojeke reş e. Bi boneya salvegera bêbextiya 15’ê Reşemehê ez vê rojê bi tundî lanet dikim.
RÊBER APO ji bo gelê Kurd ronahî bû. Şewq bû. Rêber bû ji bo hemû mirovatiya bindest. Lê dewletên dagirker yên mîna İngiltere, Emerîka û Îsraîl nekirîn vê ronahiyê tehemul bike. Ji bo ku ronahiya gelê Kurd tarî bikin, RÊBER APO hedef dan nîşandan.
Di dîroka gelê Kurd ev ne qomploya yekê ye û wê ne ya dawiyê jî be. Gelê Kurd hertimî bi bêbextiyên bi vî rengî re rû bi rû maye. Lê di encama rêhevaltiya kêm û dostên sexte de, qomplo di 15’ê Reşemeha 1999’an de bi tevlîbûna hêz û dewletên emperyalîst bi esareta Serokatî bi encam bû. Ji ber ku hebûna Serokatî ya di rojhilata navîn de, ji wan re tirsekê mezin bû. Dizanîbûn bi hebûna raman û bîrdoziya Serokatî, pergala kapîtalîst nikare bi awayekê hêsan di rojhilata navîn de xwe bicih bike. Bi esareta Rêbertî xwestin, hemû gelên rojhilat navîn û bi taybetî jî gelê Kurd têxin dibin venêrîna xwe.
Qomplo di 9’ê Cotmeha 1998’ab de destpê dike û di 15’ê Reşemeha 1999’an de bi encam dibe. Xwestin bi vê qomployê dîroka Kurdan bidin dubare kirin ku hespê xwe xweş di rojhilata navîn de bidin ajotin. Lê îro gelê Kurd, xwedî hêzekê bi wî rengiye ku dikare xwedî li ked û xuhdana xwe derbikeve. Gelekê bi Rêbertiya xwe re bûye yek.
Di 15’ê Reşemeha 2011’an de Rêbertî bi rêya hevdîtinên xwe mizgînî dabû ku qomplo bi berxwedanî û pêşdîtina ramanên xwe vala derxistiye. Bi hatina parêznameyên Serokatî ya di sala nû de, bi awayekê rihet dide nîşandan ku qomplo vala derketiye û hêzên dagirker negihiştine armanca xwe. Li kêleka vê jî hêzên desthilatdar di wê hêviyê dene ku, wê gerîlla çek berde. Ne çekberdan, lê di vê were zanîn ku şerekê bê eman wê were meşandin û gelek ciwanên din bi çek bibin.
Dibin navê aştî, agirbestan her demî xwestin dem qezenç bikin ku şerekê dijwar neyê meşandin û tekoşîna me gav di pêş de neavêje. Xwestin gerîlla jî fêrî vê bikin. Lê ev hemû siyaseta wan vala derket.
Serokatî jiyana me ye. Bê Serokatî jiyan ji mere heram e. Hebûna me ya li çiya, ji bo azadiya Serokatî û gelê Kurd e. Ger jiyana bêyî Serokatî li me heram bikin, em ê jî jiyan li wan bixin jehr. Di sala 2012’an de bi vî ruhî em ê roja 15’ê Reşemehê pêşwazî bikin. Heya dawiyê sebra me heye. Lê saeta ku sebir çû, ji bo jiyan û azadiya Serokatî çi pêwîst be em ê bikin. Bêyî gumanekê jiyan bikin, em ê bi ser vê wezîfeya xwe ya pîroz de biçin. Ji bo şerekê herî mezin jî em amedene.
Ne tenê dewleta Tirk, bila hemû hêzên desthilatdar bizanin ku ji şermezar kirinê zêdetir, weke gerîllayekî HPG di şêwaza felsefeya RÊBER APO de, çi sekin û helwest pêwîst dike, em ê raber bikin û ger dema wê jî hat, em ê canê xwe jî di ber azadiya RÊBER APO de feda bikin.
Cesur Zemyan
- Ayrıntılar
Ez ne biyaniya girêvên birçîbûnê me.
Piştî du-sê rojên gerava birçîbûnê, arandina serî û cênîkên mirov jî baş nas dikim. Êş û azara hevpar ya girtîgehan û wateya wê ya giranbiha jî baş dizanim. Ji ber ku dek û dolabên statukoparêziya dewleta Tirk, ku bi “felzeke”yên polîsên namerd, dibine cezayê zerzemînên bê binî û hawara kesên weke Mamî Silêman, piştî bîstûşeş salan jî ji mêjiyê min derneketiye. Hîna xewa min dikujin, hestên min xerab dikin. Piştî hewqas sal, hîna birînên hêviyên min ne hatine derman kirin.
Sal 1983, em li girtîgeha Metrîs baskê Sibirya bûn, rojekê esra teng deriyê qoxûşê bi zimmênî hate vekirin û mirovek dafî hundir kirin. Mirovekî navser bû û mîna jibin ferşên gorê hatibe derxistin, renge-zer, westiyayî û di nava hêviyên şikestî de bi çavên vala li me nêrî. Hevalê bi navê Feraî, bi dengekî dilşewêt, got; “mamîîîî, mamîîîî!...” Û dengê xwe qut kir. Navê wî Silêman bû, pişî banga Feraî, navê wî bû Mamî Silêman.
Mamî Silêman ji sucê trafîkê girtibûn binçavan, lê ji sedema li dijî polîsan dijberiyek tund nîşan da, bi dosyayek pirr nepixandî anîne Metrîsê. Ji kuştina mêran bigirin heta bi ataxiya endamên rêxistinê lê bar kiribûn. Mamî Silêman 3 sal û nîvan di navbera Metrîs û dadgehan de çû hat. Balkêş bû, wî mirovî, wek ayînê li grevên birçîbûnê dinêrî... Piştî em ji Metrîsê sergomî Sultanahmed kirin, em û Mamî Silêman ji hev hatin qut kirin.
Piştî Sultanahmed, em sergomî Sagmalcilar kirin û em li Sagmalcilar bûne çavdêrê şehadeta 4 lewendên greva birçîbûna mirinê. Ez wan lewend û cengawerên Zindana Amedê, bi dilsoziyek şahlewendî bibîrtînim. Dewleta ku xwe wek exlaqê civaka mirovan bi nav dike, di bingeha xwe de kujer e. Wampîr e.
Her dewlet sucekî mirovahiyê ye. Nexwazim dewleta Tirk, di het heyam û deman de sucê mirovahiyê kiriye û roj wê werê ku di gunehên mirovahiyê de bifetise.
Îro, 10 rojên greva birçîbûna li zindanên Tirkiyê û Kurdistanê xelas bûn.
Parlamenterên BDPê Selma Irmak û Faysal Sarıyıldız jî, Adnan Tîtîz jî di nav de, tevahiya girtiyan qurbanên dewleta Tirk in. Dewletek ku bi xwînê hatiye avakirin û bi xwîne hebûna xwe diaparêzê ye. Hemberî ku lehenga romana min ya dawî, Pîrejina Hefsedê dibêje; “ew xerab dikin, em ava dikin, ew dikujin em zêde dibin” jî, dive em êdî hesabên matemetîkî li ser jiyana xwe nekin û stikura xwe ji ber xencera xiyanetê û ji ber kêra qurbantiya kêra desthilatdaran xelas bikin.
Girtiyên di greva birçîbûnê de her roj bêhtirîn ber bi êşa hevpar ya kulîmok û movikên hestiyên bedena xwe diçin. Qolincên di movik û kulîmokên hestiyên wan de wê dest pê bikin. Lê dewleta Tirk û desthilatdariya AKPê di nava xemsariyek bextreş de, hîna plansaziyên dek û dolaban û siyaseta gemarî dike.
Serokwezîrê Tirkiyê Receb Tayyip Erdogan û wezîrên wî, mîna xoceyên gundan ku, bi rotên dirêj dersên Qur’anê didine zarokan, dersên siyaset û demokrasî didine muxalefetê, didine dewletên cîran û bi demagojî, derew û telaqreşiyan komên xelkê û raya giştî dixapînin. Rewşenbîr û demokratên wek qelemşor derdikevine holê jî, edebiyata hamasetê dikin û êşa hevpar ya girtîgehan nayînin bîra xwe. Pirraniya wan rewşenbîr û qelemşoran di zindanên statukoparêziya dewleta Tirkiyê de mane û nasîbên xwe bi zedayî ji êşa hevpar standine. Dîse jî, siyaset û edebiyata “felzekê” dikin.
Êdî eşkere bûye ku, kanunên Tirkiyê, kanunên zincîran e û girtiyên di zindanên Tirkiyê û Kurdistanê de bi zincîr û leleyên kanunên faşîzan dîlgirtî ne. Ne ku suc kirine, ne ku gunehkar in. Ew girtiyên kanunên zincîran e...
Balkêş e, darbeya faşîst ya 12ê Êlûnê, kanun çêkirin, desthilatdariya AKPê, ku wek hêviya komên xelkê û demokrasî hate ser desthilatdariyê, di 9 salên rêvebiriya xwe de, ji bedêla guhertina wan kanunan: Yek Kanuna Têkoşîna li Dijî Terorê derxist... Du, Biryarnameyên taybet derxistin... Sê, Kanunên taybet yên şexsan derxistin û derdixe.... Çar, kanuna taybet ya polîsan derxist... Pênc; erka xesp-kirina desthilatdarî û îdeolojiya fermî ya faşîzan ku parlamenteriya nûnerê Kurdan ji destê wan stand... Şeş, ne nasîna îradeya gel û girtina parlamenteran di girtîgehê de... Heft, tecrîda keyfî û tolhildanî...
Niha ketiya nava hewldanan (bi dana meaşên parlamenteran) ku vê eyba xwe, vê antî huquqiya xwe, vê xespa xwe ya gunehkariya dîrokî ji holê rake. Gelo, dana meaşên parlamenteran, wê têrî rakirina hewqas gunehkariyan bike?
Desthilatdarî mîna nexweşiyek nayê dermankirin e û desthilatdariya AKPê, bi cemaeta Fetul-munkîr re bi vê nexweşiyê ketiye. Ev nexweşî zû bi zûr nayê dermankirin. Dermanê vê nexwşiyê xwîn e... Di devê gûr de jî, siyasetmedarên Kurd, Rêberê Haraketa Azadiya Kurd, girtiyên azadiyê hene.
Dîwarên girtgîgehên Tirkiyê û Kurdistanê, bi xwîna mirovan, bi êş û azarên hevpar hatine seyandin. Mamî Silêman, navê wan dîwaran kiribû “qijnik û zîro”wên ku xwîna mirovan dimerêsin... Guman dikim ku nirxandin û binavkirina Mamî Silêman kêm e; Ew dîwar, laboratuwara ku dermanê êşa desthilatdaran diafirînê ye. Komkujiyên bi çekên kimyewî û parçekirina bedena gerilayên Kurd, komkujiya li gundê Roboskî teva, tedawî kirina nexweşiya dirêj ya desthiladariya AKPê pêk neanî. Ji xwîna nexweşên ku di zindanan de dikujê têr nebû, vê carê dixwaze, xwîna girtiyên azadiyê bike dermanê desthilatdariya xwe.
Di heyamên cûda de, xwîna taze ya mirovan lazim e...
Destanên Kurdan, efsaneyên Kurdan wek Dehak û marên dis erê wî de û mêjiyê ciwanan, belaş ne hatien afirandin.
Lê Erdogan nizane ku di dîrokê de mucîze çênabin û desthilatdariya wî jî, ji aqûbeta yên berî xwe xelas nabin. Xwîne Kurdan ji tu desthilatdaran nebûye derman, ji desthilatdariya Erdogan re jî nabe derman. Ji ber ku desthilatdariya AKPê jî mîna desthilatdariyên berî xwe, reçeteya exlak û ademiyetê winda kiriye.
Ez bi tirsim, ji ber ku nexweşiya desthilatdariya AKPê, ji ya desthilatdariyên xwe jî dijwartir û demdirêjtir e. Lewma ewê xwînê bêhtirîn birijîne. Binêrin, cografya Kurdistanê ji sedema zivistana dijwar û berfa zêde ketiye kebîs û rêbûwaran nade, lê desthilatdariya AKPê ji hewayê mirinê dibarîne. Gelê Kurd her dem çiya parastine. Çiya jî gelê Kurd parastiye. Niha jî ev parastina du alî di rojevê de ye. Lê parastina vê carê, bi eniyak taybet dest pê dike. Girtîgeh û girtiyên Azadiyê!..
Çekê girtiyan jî bi tenê bedena wan û awaza wan ya slogana ye.
Ev enî, her ferdekî ji vê eniyê bi dehsalan hatiye xwedî kirin û bi keda dehsalan hatiye mezin kirin, bi berdêlên giranbiha hatine perwerde kirin. Ew enî, bi her mirovê xwe ve lehengek ji hêrivandina şikefta dîlgirtinê ye.
Pêwiste Kurd, demokrat, nivîskar û rewşenbîrên xwedî vijdan bikevin nava hewldanan û xewna raya giştî ya cîhanê jî, ya Tirkiyê jî birevînin.
Medeni Ferho
- Ayrıntılar
Her şoreşeke ku destpêdike, şehadetê û îxanetê jî dide ber çavê xwe. Bêguman şehadet tiştekî neşerme û mirov nikare bibêje wê şoreşê wendakir. Şehadet kîjan nifşî li pey xwe dide avakirin mirov pêwîste vê yekê ji xwe bipirs e.
Em werin mijara xwe ya esas. Berî çend rojan çapemeniya dewleta Tirk di spotên xwe de dinivisîne 15 gerila hatine kuştin, lê belê ez bawerim dikim ku jibîrdikin di temamkirine spotên xwe de binivisînin, wê çend ciwanên Kurd çeka van gerilayên şehîd rakin. Gava ku jibîr dikin hevoka xwe tamambikin, ev yek diyardike ku rastiya gelê Kurd nizanin. Çek di çanda gelê Kurd de namûse û nemumkine ew çek li erdê bimîn e. Gel û gerila dizanin heyanî ku Rêber APO û gelê Kurd azad nebe, wê şehadet çêbibe, herkesî ev yek daye berçavê xwe. Em jibîrnekin her şehadetek kîn û intîqameke mezin bi xwe re tîne. Tevlîbûnên vê dawiyê ji tevgera azadiya Kurd re çêdibin, hemû bi şehadeta hevalan bandor dibin. Ciwanên Kurd beşdarî nava refên gerila dibin û navê wan hevalên şehîd li xwe dikin.
Mijara girîngtir jî yek jê eve; eger ku dewleta Tirk dibêje ez dewletekî musilmanim, pêwîste rastiya lehengên mîna Omer Muxtar jibîrneke. Eger yek Omer Muxtarê Ereban hebe, yên Kurdan bi hezaran hene. Ango tişta di dawiya vê hevokê de ez dixwazim îfadebikim, şehadet netiştekî şerme û newendahiye, yan jî nebinkeftin e. Gelê Kurd û gerila dema biryara berxwedaniyê dan, şehadeta xwe jî dane berçavên xwe. Gerilayên Kurdistane gava ku berê xwe didin çiyan, nehatine seyranê, têkoşîn û şehadet jî dane berçavên xwe, ji ber ku dizanin dijminekî wan yê hov heye. Ma qey tenê xwîn di canê te de biherike, navê wê jiyan e? Eger exlaq û wijdan bi min re hebe, dema ku li kêleka min polîsên AKP ê destên xwe tavêjin zarok, ixtiyar û hemû mirovên Kurd, eger li berçavê min mirov ji birçîbûnan re dimirin, hingî ez sed carî di ruh de tême kuştin, wê demê fêzîkê min saxbe jî, çi wateya xwe heye. Van hevalên şehîd bi xwîna xwe tovên PKK ê avdidin û nifşên nû dafirînin.
Dema ez dibihîzim heval şehîdketine ez dibêjim “xwezî ew şens ketibane destê min de, ez jî bi wana re bûbame heval û ew şehadeta xwe ya pîroz bi min re jî parvekiribane.” Şehadet jî yek ji zagonê xwezayê ye. Eger ku welatê te bindestbe, gelê te were perçiqandin, xweza jî ji te re napejirîne û mirine te wê bê wate be. Lê belê li gorî zagonên xwezayê û mirovahiyê meşandin, namûs û şerfeke bi rûmet e. Nizanim; dibe ku dewleta ji komkujiya gelê Kurd û gelê Ermeniyan têr nebûye, van zagonên xwezayê nizane û şehadetê wendahî dibîne. Eger dayîkên Kurd bi wan desmalên xwe yên spî, bi tilîlî û bi coş destê zarokên xwe hina dikin û şehîdên xwe pêşwazî dikin, wê vê carê jî pêşwazî bikin û xwedî li wan derbikevin, li gorî nêrîna min ew kêlî ji bona dewleta Tirk mirinekî herî mezin e.
Dunya Cemîl
- Ayrıntılar
Pêşî gotin hebû. ev destpêka mirovahiyê ye.
Mirovahî tenê ne navê mirov e; nirx, pîrozî û kultura û bi dema hezar salan û keda nifşan hatine bidestxistin e. Lewma wek kultur, wek nasnameya mirov derketine pêş.
Gelê Kurd 30 sal in, bi germiyeke dijwar dozekê dimeşîne, têkoşînê dike û ji detspêkê heta îro, dibêje “em biaxivin”. Wateya “em biaxivin”, destpêka pirtûkên pîroz e, ku dibêjin “pêşî gotin hebû.” Gotin, axaftin nirxê herî pîroz yê mirovbûnê ye. Bê gotin û axaftinê mirov nabe mirov. Bê gotin û axaftinê mirov nagihê encamekê dinavbera mirovan de, di navbera civak û gelan de, lihevhatin, lihevkirin, dostanî, jiyana hevreyî û çareseriya pirsgirêkên navber çênabe.
Cihê ku gotin lê hebe, mirovahî heye, axaftin heye û çareserî heye.
Çima gotin, çima mirovahî, çima axaftin û çina çareserî? Ev 4 pirs, bingeha çareseriya pirsgirêkên civakî ne. Li Tirkiyê 30 sal in, dozeke civakî heye û îro, bûye pirsgirêka mirovahiyê. Ev doza civakî, zêdetir ji sed salî ye, wek birîna mumarî ye û li bendeyî mirovahiyê û çareseriyê ye. Helbet ev pirsgirêk bi destê hêzên ku wek nûnerên mirovahiyê derdikevin pêş, derkete holê û mixabin îro jî bi destê mîratzadeyên wan hêzan, dîse berdewam dike.
15ê Sibatê Komploya Navneteweyî, ku di şexsê Birêz Abdullah Ocalan de, li dijî gelê Kurd hate lidarxistin, encama siyaseta van hêzan e. Komplo, mîna ji navê wê jî tê fêm kirin, di encama terora navneteweyî, di rengê korsanî û sergerdeyiyek bi plan û program hate pêkanîn. Encama wê jî diyar e. Serokê Haraketa Azadiya Kurd hate dîlgirtin û li Girava Imralî hate zincîr û lelekirin.
Ev kiryara ku Kurd, navê “komplo” lêdikin û bixetreşî binavdikin, rûreşiya mirovahiyê ye; di dîroka mirovahiyê de damxeyek reş e. Ji ber ku, komploya 15ê Sibatê, ji komployên dîroka mirovahiyê pirr cuda ye. Wateya wê jî cûda ye. Komplo, di şexsê mirovekî de, li dijî destîniya gelên Kurdistanê teva hate lidarxistin. Ji ber ku Kurdistan, destîniya pirr gelan dinava xwe de diparêzê û kesayetiya ku bû hedefa komplokeran jî, pêşengiya guhertina wê destîniya “pirr-gelan” dikir. Ew kesayetî, di pêşengiya têkoşîna azadiya gelê Kurd de, têkoşîna azadiya gelên Kurdistanê û gelên herêmê teva dikir. Êdî nemabû kesekî weke pêşeng û lîder bi tenê. Yanî Abdullah Ocalan ne kesek, ne lîderek bi tenê bû. Hêdî hêdî wek sîstemekê, wek guhertineke civakî derdikete pêş. Mîna salên 1848an (manîfestoya komunîst), ku li Ewropa nûqaeşek da dest pê kirin û heta bi salên 1913an, berî şerê yekemîn yê cîhanê berdewam kir, wek hişmendiyeke nû derkete pêş.
Baş tê zanîn ku piştî manîfestoya komunîst, nîqaşên feylesof, rewşenbîr, zanist, siyasetemdarên wê demê; wek Bebel, grubê Reîscstag, Wollmar, Eduard Bernstein, weke Marx, Engels, Lassell, Fichte, Hegel û hwd. li ser rengê dewlet û sîsteman dest pê kir. Pirsgirêkên weke, “teoriya sosyalîzmê”, “pirsgirêkên sosyalîzmê”, “sosyal demokrasî”, “dewlemendiya civakê”, “dewlemendiya çînayetî”, “netew-dewlet”, “dewleta gel”, “dewleta proleter” û hwd. dihatin nîqaş kirin. Piştî şerê yekemîn yê cîhanê, hendesyarên “netew-dewletê” bi rewîzyoneke ji îdeala mirovahiyê dûr û li ser bingeha termê utopya bextewariya jiyana hevreyî ya gelan, cîhan parvekirin û encama îro derxistin holê. Mîratzadeyên rewizyonîstên ku îdeal û utopya mirovahiyê kuştin, bûne hendesyarê komploya 15ê Sibatê û careke din xencer li kezaba mirovahiyê dan.
Gelê Kurd, îro 13. salvegera komploya 15ê Sibatê, mîna roja destpêkê, bi dijwarî û kiryarên cûda himbêz dike û dijberiya xwe jî bi çalekiyên cûda destnîşan dike.
Yek ji van çalekiyan jî Meşa Dirêj ya Kurdistaniyên li Ewropa bû û di atlasa dilê Ewropa de pêk hat. Meşa Dirêj ya Kurdistaniyan, da xuya kirin ku, her pirsgirêka mirovahiyê hevbeş e û tevahiya cîhanê alaqadar dike. Tu hêz, hêzên komploker jî di nav de, nikarin ji vê pirsgirêkê birevin û xwe ji berpirsiyarî û gunehkariyên li Kurdistanê diqewimin, xwe xelas bikin.
Di pêvajoya Meşa Dirêj ya Kurdistaniyan de, herî kem 650 siyasetmedarên Kurd li Tirkiyê hatin binçavkirin û girtin, herî kêm 20 ciwanên Kurd jî hatin kuştin û înfaz kirin. Tecrîda li ser Ocalan jî, kete meha 7an.
Berî destpêka Meşa Dirêj ya Kurdistaniyan, bi demekê, dîse li Kurdistanê 2 komkujiyên sucê mirovahiyê pêk hatin. Yek li Geliyê Tiyarê, ya din jî li gundê Roboskî. Li Geliyê Tiyarê li dijî gerila çekên kimyewî hatin bikaranîn, li gundê Robsokî jî, gundî bi komî hatin kuştin.
Yanî li Kurdistanê, bi gotina Tolstoy “wek heywanekî hov ku ji zincîrên xwe xelas bûbe” û çi werê ber kafûkûn bike; dewleta Tirk û desthilatdariya AKPê jî, bi desteka hêzên komploker, di çar demsalên salê de, çi ber dikeve kafûkûn dike. Vijdanê cîhanê, ku li hemberî “gamasî”yekî radibe ser lingan, li hemberî sucên mirovahiyê ku li Kurdistanê pêktên bêdeng e.
Meşa Dirêj, di 13. salvegera komploya navneteweyî de, li dijî vê anormaliyê şiyariyek dîrokî ye. Anormaliya ku huquqê gerdûnî, peymanên navneteweyî, nirxên mirovahiyê dikuje, datîne ber çavên raya giştî ya Ewropa. Di vê şiyariyê de, helwesta antî-faşîstên Alman ku ciwanên Kurd destek dikin heye. Di vê şiyariyê de cihgirtina parlamenterên Ewropî di civînên Kurdan ya çapemeniyê de heye. Piştî Meşa Dirêj û mitînga Starsbourgê, li Ewropa jî, wê sibe ne weke îro be. Ji ber ku, gelê Kurd, careke din da xuya kirin ku, pirsgirêka Kurd, pirsgirêka mirovahiyê ye û Ewropa nikare xwe ji vê pirgsirêkê xalî bike, bêrî bike û xwe bidê aliyekî.
Meşa Dirêj, parçeyek ji têkoşîna gelê Kurd e û ji diyalektîka dîrokê ne qut e. Em jî mecbur in, bûyerên dîrokî di çaçroveya diyalektîkê de binirxînin û şîrove bikin. Li kû, kengî û çawa? Meşa Dirêj, li Ewropa, di 13. salvegera Komploya 15ê Sibatê de û ji Cenewe heta bi Strasbourgê.
Cenewe doha Kurdan bû, Strasbourg îroja Kurdan e.
Medeni FERHO
- Ayrıntılar
Bêdengî, gelek tiştan li pey xwe vedişêre.
Kurdan, di têkoşîna li dijî faşîzma kesk de, xwe tu caran bêdeng nekiriye. Êşa xwe diqîrin û bang li vijdanê raya giştî ya cîhanê dikin..
Êşa Kurdan ne tenê bedenî ye. Saziyên civaka Kurdan jî diêşînin. Yek ji van saziyan ROJ TV û Radyoya Dengê Mezopotamya ye. Ji sala 1995an û vir ve, dema MED-TV hate damezrandin û heta îro, êrîşên li ser telewizyonên Kurd ne hatine rawestandin. Telewizyon amûrê herî bi hêz yê medya ye. Dewleta Tirk, ji hêza medya kurd ditirse. Tirsa dewleta Tirk û desthilatdariya wê demê, bû sedema êrîşên dijwar û bi desteka hêzên navneteweyî MED TV hate girtin.
Kurdan MEDYA TV vekir. Êrîşên dagirker û hevkarên wan bi dawî ne hatin. Navenda, hevparên ku karên telewizyonên Kurd dikin jî li Belçîka ne. Dewleta Belçîka jî, di nava hevkariya li dijî Kurdan de cih digire. Polîsên Belçîka êrîşên ku bi navê “supîtnîk” di bîra gelê Kurd de hatiye neqiş kirin lidarexistin.
Piştre, berî ku Dadgeha Danimarka biryarê eşkere bike, Polîsên Belçîka, li dijî studyoyên ROJ TV û Radyoya Dengê Mezopotamya, êrîşeke dijwar lidarxist in. Di navbera gel û polîsan de şer derket. Di encamê de Dadgeha Danimarka biryara girtinê neda, lê cezayê peran da û tewanbariyek ne en cihê wê de kir. Ev zordestiya li hemberî huquqê navneteweyî û mafên gelê kurd bû. Li ser vê tewanbariya antî exlaqî û antî huquqî, hevpara Fransî Eutelsatê, bi biryarek yek alî weşena ROJ TV qut kir. Ev biryar, ne di çarçoveya rastiya bazirganiyê de bû, dîse binpêkirina huquqê Fransa û navneteweyî bû. Doh jî (02. 02. 2012) rûniştina Dadgeha Îdarî ya Fransa ku li ser dijberiya parêzerên ROJ TV pêk hat bû. Eşkere kirina biryarê hişte 10 Sibatê. Di huquqê bazirganiyê de, rojek, danek jî giring e, ji ber ku huquqê bazirganî, mafê bidestxistina kar, bêhtir ji mafên mirovan diparêze. Lê Dadgeha Îdarî, biqasî hevpara Fransî Eutalsatê, niheqî kir, 8 rojan weşana ROJ TV qutkirî hişt. Ev tê wateya ku ew hevparên produksiyonê ku ligel ROJ TV kar dikin, bi sedhezaran euro ziyanê bikin.
Lê ya balkêş, zordestiya piştî biryara yek alî ya hevpara Eutelsatê bû. Ji ber ku rêvebirên ROJ TV, ji bo weşanê bidomînin bi hevpara Intelsatê re peyman çêkirin û weşana ROJ TV li Rojhilata Navîn domandin. Hevkarên, ku di komkujiyên siyasî, kulturî, eskerî û sifîlan de, di karanîna çekên kimyewî de Tirkiyê destek dikin, zext û zor li Yewnanîstanê kirin û weşana ROJ TV ya diser Întelsatê re jî, qut kirin.
Bêguman ec zordestiyeke mezin e û li hemberî gelê Kurd jî ev zordestî di rengekî bê exlaqî eğ tê kirin. Lê dive ku Kurd zanibin, ew hêzên ku dibin hevparê Tirkiyê yên sucê mirovahiyê, di bin pê kirina kanunên bazirganî û mafên ragihandin û ramanê azad de, gelekî heyirî namînin.
Balkêş e, ku di van kiryarên li ser ROJ TV de, Tirkiye bêdeng e. Ev encama şîretên birayê mezin Emerîka ye. Helbet Kurd jî di nava xwe de dikelin û hêrsa li dijî vê zordestiyê di nav xwe de kom dikin. Helwet wê roj werê ku ev hêrsa di nava kela dijwar de, li dijî, niheqî û zordestiyê biteqe.
Helbet niheqî û antî-huquqiya li dijî gelê Kurd ne tenê girtina ROJ TV ye.
Siyaseta taybet ya li Imralî û di şexsê Birêz Ocalan de tê meşandin, gihaye asta komkujiyan û dergûş û çavkaniya (!) demokrasî û mafê mirovan Ewropa jî bêdezg e. Emerîka jî vekirî komkujiyên li dijî gelê kurd û siyasetên taybet yê di mer’iyetê de destek dike. Gelo raya giştî ya cîhanê wê heta kengî li hemberî van kiryarên komkujiyê bêdezg bimîne û pêl vijdanê xwe bike?
Kurdên li Ewropa, ji 1ê Sibatê û vir ve di Meşa Dirêj de ne û ber bi Strasbourgê dimeşin. Meşa Dirêj, wê di nava 18 rojan de, 400 kilometreyî bimeşin û di atlasê mêjiyê Ewropiyan de, nexşeyeke balkêş çêbike. Ji ber ku meşa Kurdan, bi kal, jin û ciwanên kurd, bi siyasetmedar, hunermend, nivîskar û gel, dibin serma tofanî de, wê biqasî dijwariya seqemê bandorê li bende û mêjiyê Ewropiyan bikin. Wê bibînin ku, bi hezaran Kurdên di riyan de, li destîniya xwe digerin û li dijî rekiha hêzên global, ku gelê Kurd, dûçarî qirkirinan dike dimeşin.
Ew hêzên global ku Rêberê Haraketa Azadiya Kurd, dîl girt û li Girava Imalî zincîr û lele kir; geh bi êşkenceya psîkolojîk, geh bi êşkenceya êrîşên bedenî, geh bi tecrîda 6 meh û nîvan mirina reş kirine pratîkê; siyaseta xiyaneta kurdan û kuştina kurdan bi kurdan kirine mer’iyetê, dixwazin destîniya destpêka sedsala bîstan bînin serê Kurdan.
Her çiqasî dinavbera hêzên Kurdan de, yekîtiyek çênebûbe jî, gel li çar parçeyên Kurdistanê bûye yek, di her firsetê de û li dijî her bûyerê mesajê didin ku gelê Kurd ne yê berê ye, di hestên neteweyî de bûye yek û di nava xwe de dikele. Li dijî zordestî û niheqiyên li ser gelê Kurd û saziyên Kurd, dijberiyên tund nîşan dide.
Kurd ne ji zordestî û êrîşên dewleta Tirk û desthilatdariya AKPê bêzar û neçar dibin; ji hevkarî û desteka hêzên navneteweyî, ji dîplomasiya navneteweyî û ji siyaseta navneteweyî, ku bi zulumkariyek derî însanî mafên gelê Kurd yê jiyanê binpê dikin bêzar û cigerbixwîn in.
Dive bê zanîn ku gelê Kurd bê telewizyon be jî, wê pirsgirêka xwe, di her qada jiyanê, siyasî, aborî, civakî, huquqî, seyran û geşta rojane de bike rojeva tevahiya Ewropa. Hêzên global û dîplomasî û siyaseta cîhanê nikare xwe ji sucê mirovahiya di şexsê Kurdan de pêk tîne xelas bike. Hêzên Global, îro ketine dewsa hêzên Mogolan.
Rewşa îro ya hêzên global ku ligel dewleta Tirkiyê, di her kiryara qirkirin û komkujiyên li dijî Kurdan de, mîna hêzên Mogolan kar dikin. Talanê dikin û qirkirinê dikin. Bê çawa Mogolan li seranserî cîhanê talangerî û kujerî dikirin, îro hêzên global, li Kurdistanê, ligel Tirkiyê, qikirina gelê Kurd dikin. Mogolan ji seriyan mînare çêdikirin; Tirkiye û hevkarî û desteka hêzên global, ji serê kuştiyên Kurd jî şikêran çêdikin.
Li geliyê Tiyarê 36 gerila bi çekên kimyewî hatin kuştin, ev şikêrek... Li gundê Roboskî, 34 gundî bi bombardumana balafirên şer yên artêşa Tirk hatin kuştin, ev şikêra duyemîn.. Li Amedê navenda JÎTEMê 26 qoqên seriyê mirovan hatin dîtin, ev şikêra sêyemîn... Mirov dikare van hejmaran zêde bike, ji ber ku her gora komî, şikêrek ji seriyê mirovên Kurd e.
Tê zanîn ku cografya Kurdistanê jî, bu gorên komî hatiye xemilandin.
Lê dîse jî ew nikaren destanên cengaweriya ciwanên Kurd, bidin rawestandin û têk bibin.
Medeni FERHO
- Ayrıntılar
Em dikevin sala çardehemîn a komploya navneteweyî ya ku li hember Rêberê gelê Kurd Abdullah Ocalan wek êrîşeke bi plan hatiye pêşxistin. Bi lêkolîneke zêde û berxwedaneke berfireh a sêzdeh salan rastiya komployê bi hemû aliyên xwe bi giranî hatiye ronîkirin. Tê fêmkirin ku di sala çardehemîn de jî wê ev hewldan berdewam bikin û ji bo sîstema Îraliyê bi tevahî tune bikin berxwedana gelê Kurd wê bi awayekî hîn bi hêz û berfireh bi pêş bikeve.
Niha, di ketina saleke nû ya komployê û têkoşîna bi komplo yê re de em hin zanînên bingehîn teze bikin wê bi feyde be. Wekî tê zanîn, komploya navneteweyî, roja 9’ê cotmeha 1998’an Rêberê gelê Kurd Abdullah Ocalan ji Sûriyeyê derxistibûn dest pê kiribû û 15’ê sibata 1999’an ji Kenyayê revandibûn û biribûn Îmraliyê bûye wek sîstemek.
Mebesta êrîşa komploya navneteweyî Rêberê gelê Kurd Abdullah Ocalan e. Armanca komployê fizîkî an jî ji aliyê îdeolojîk û siyasî ve Rêber Abdullah Ocalan tasfiyekirin e. Ji 9’ê cotmeha 1998’an heta 15’ê sibata 1999’an bi kê lêdaye neyê zanîn tunekirina fizîkî esas hatiye girtin, ku ev bi ser neket ji 15’ê sibata 1999’an hata 11’ê rêbendana 2000’î bi rêbaza dardakirinê tunekirin hatiye pêşdîtin, ku ev jî bi ser neket ji 11’ê rêbendana 2000’an heta dawiya 2002’yan di bin sîstema îşkenceyê ya Îmraliyê de bi polîtîkaya rizandinê ya ku li demê belav kirine xwestine tunekirina îdeolojîk û siyasî pêk bînin. Dema ku ji wê jî encam nehat girtin bi tasfiyekariya hundirîn a di salên 2003 û 2004’an de hat ferzkirin xwestine rêxistinê belav bikin û tunekirina îdeolojîk û siyasî bi ser bixin. Piştî ku ev hemû hewldan encama tasfiyekirina Rêber Abdullah Ocalan dernexistin ji 23’yê tebaxa 2005’an û vir ve jî êrîşa bi tevahî tunekirin û tasfiyeyê tê meşandin.
Aliyê stratejîk a plana komploya navneteweyî wiha ye: bi tunekirina Rêber Abdullah Ocalan tasfiyekirina PKK’ê, bi tasfiyekirina PKK’ê jî qirkirina Kurd bi ser xistin! Her wiha êrîşa komploya navneteweyî ya plankirî, êrîşeke sîstema qirkirina gerdûnî ya ku înkar û tunekirina Kurd pêş dibîne ye. Tunekirina Rêberê gelê Kurd û PKK yên ku li ber serfiraziya qirkirina Kurd asteng in tê armanckirin. Naxwe komploya navneteweyî êrîşeke sîstema kapîtalîst a gerdûnî ya ku hebûna gelê Kurd û mafên wan ên demokratîk înkar dike ye.
Ji vê derê tê fêmkirin hêzên ku komployê birêxistin dikin, bi rê ve dibin û tevlî bûne kî ne. Li gorî ku komplo êrîşeke kapîtalîzma gerdûnî ye yên ku wê rêxistin dikin û bi rê ve dibin jî rêberên vê sîstemê ne. Çawa ku komployê DYE, Îngîltere û tifaqa Îsraîl rêxistin kirine û bi rê ve birine ji aliyê wan bixwe ve hatiye îtirafkirin. Tevî vana di asteke navneteweyî de, di pêkhatina komployo de tevkariya rêveberiya demê ya Elmanya û Fransayê, partiya Berlisconî ya Îtalyayê, rêveberiya Yeltsîn û Prîmakov a Rûsyayê, li Yewnanîstanê rêveberiya Sîmîtîs pir çêbûye. Li herêmê jî tevkariya rêveberiya Husnu Mubarekê fîrewnê dawî yê Misrê pir çêbûye. Tevkariya rêveberiya demê ya Komara Tirkiyeyê jî, di asta bicîanîna daxwaziyên DYE’yê û gardiyantiyê de ye. Zeîfiya wan a di pirsgirêka Kurd de fersend dîtin û komplo wek berê aşê kirin stûyê rêveberiya Tirkiyeyê. Bulent Ecevîtê Serokwezîrê demê yê ku di kêliyekê de ber di stûyê xwe de dît, heta mir jî got ku sedema vî tiştî fêm nekiriye.
Di pêkhatina komploya 15’ê sibatê de zeîfiyên rêxistinî û nebesiyên di pêkanîna xetê de jî roleke girîng leyîstiye. A din jî berpisiyarên karên derve yên Yewnanîstan, Rûsya û Ewrûpayê yên dema komployê û tasfiyekariya 2003 û 2004’an wek dûvikên hundir ên komploya navneteweyî xebitîne.
Wek ku tê dîtin, komploya navneteweyî êrîşeke bi tevahî ya pratîk û siyasî ya ku înkar û tunekirina hebûna Kurd dike armanc e. Ev êrîşa xetere, sêzdeh sal in bi têkoşîneke berxwedanê ya bi lehengî vala tê derxistin û tê binxistin. Di vê têkoşînê de divê di serî de mirov berxwedana mezin a Rêberê gelê Kurd Abdullah Ocalan û awayê berxwedana wî ya ku encam dide bibîne. Dixwazî di astengkirina komplo û dardekirinê de, dixwazî di valaderxistina sîstema îşkenceyê ya Îmraliyê de barê esasîn li ser milê Rêber Abdullah Ocalan bû û li hember komployê di berxwedanê de pêşengtiyê kir ku ev bênîqaş e. Ji vî aliyî ve divê mirov rastiya berxwedana Îmraliyê ya ku ji gencîneya berxwedanê ya mirovahiyê re tevkariyeke mezin îfade kiriye rast û bi hemû aliyên wî ve bikaribe fêm bike.
Li derve yên ku ev berxwedana bi lehengî ya Rêber Abdullah Ocalan a li hember komployê berdewam kiriye berxwedana fedaî ya bi şîara “Hûn nikarin Roja me tarî bikin” bûye. Bi sedan heta bi hezaran şehîdên leheng ên vê berxwedana ku gelê Kurd ji heft heta heftê saliya xwe tevlî bûne hene. Ev xeleka ji agir e ku ev lehengên dîrokî li dora Rêber Abdullah Ocalan çêkirine komplogeran tirsandiye û Rêberê gelê Kurd parastiye.
Vaye wiha yekîtiya berxwedana gel û Rêbertiyê ya ku di asta herî bilind de pêk hatî, bûye hêza bingehîn a ku komployê binkeftî kiriye. Li ser vî esasî wekî ku tunekirin bi rêbazên komploger vala hatiye derxistin, êrîşkariya dardekirinê jî karibûye bê şikandin. Rêber Abdullah Ocalan, van hemûyan bi nûbûna li ser bingeha guhertina paradîgmayê bi pêş xistiye û zayîna Rêberî ya sêyemîn bi ser xistiye. Bi vî awayî çawa ku demokratbûna sexte ya hikûmeta Ecevît vala derxistiye, zanibûye îslamparêzî û gelparêziya sexte ya hikûmeta AKP’ê jî vala derxe. Tasfiyekirina îxaneta hundirîn û tasfikariyê, li hember êrîşa bi tevahî ya ku AKP’ê bi pêş xistiye hêza berxwedanê ava kiriye. Îro ev berxwedan ji Îmralî heta Amedê, ji çiyê heta derveyî welat di her qadê de wek têkoşîneke bi tevahî berdewam dike.
Tu mînakeke êrîşa komploya navneteweyî ya ku li ser Rêberê gelê Kurd Abdullah Ocalan hatiye pêşxistin tune ye. Ji ber ya ku êrîşa komploger derxistiye, tu mînakeke sîstema tunekirin û înkarkirina gelê Kurd jî tune ye. Her wiha berxwedana li hember komploya Gladîo ya navneteweyî jî bêmînak e. Têkoşîna ku li ser vî esasî tê dayîn, çawa ku sêzdeh sal in li Kurdistan û Tirkiyeyê pêşketinan diyar dike, li ser şerê dinyayê yê sêyemîn ê li Rojhilata Navîn jî heta bibêjî bandorker e. Berxwedana Îmraliyê sêzdeh sal in ku dibe xewna bi tirs a gelek hêzî.
Jixwe di nav bûyereke ev qas mezin û bandorker de yek jî yên ku jê dixwin hene. Tê zanîn ku destpêka komploya 9’ê cotmeha 1998’an bi Peymana Washingtonê ya di 17’ê êlûna 1998’an de hatiye dayîn. Êrîşên komploger ên ku li ser vî esasî hatine pêşxistin û berxwedana dîrokî ya li hember viya pêş ketî, ji aliyekî ve asta zanîna azadiya gelê Kurd û rêxistina wî derxistiye hole, wek bandoreke din jî hinekan aniye cihên wisa ku wê di xewnên xwe de jî nebînin. Di vê çarçoveyê de hinek karibûne ji Bexdayê re bibin Serok jî. Ango “Prîma Apo û PKK’ê” pere kiriye.
Niha di sala sêzdehemîn û di ketina sala çardehemîn de AKP hewl dide ku komployê nû bike an jî bi planên nû bimeşîne. Ango dixwaze konsepta şerê taybet a bi tevahî bi hemû aliyan ve pêk bîne. Ev jî “Prîma Apo û PKK’ê” hîn jî mezin dike û hin teyrê beratexwer bi awayekî hîn êrîşkar dike nav liv û tevgerê. Li ser vî esasî ku hinek ji Bexdayê re bûn Serok ev îştaha hinekan jî vedike. Wiha hinek ji aliyê medya û Komisyona Meclîsa Gel a Mezin a Tirkiyeyê ve (TBMM) îtîbar dibînin dixuyê ku wê wan heta xwe wendakirinê bibe. Lê rola wan di asta piyonê şerê taybet ê psîkolojîk de ye.
Gelê Kurd çawa ku komployê ji hev de xist, di jihevdexistin û naskirina ajanên komployê de jî zehmetî nakişîne. Ya din jî hêrsa mezin a ku ev tevgerên bêoxir diafirîne, li hember komployê têkoşîna sala çardehemîn a gelê Kurd wê hîn bi hêz bi pêş bixe nîşan dide. Hem jî di bingeha “ji Rêber Abdullah Ocalan re azadî” de!...
Selahattîn ERDEM
- Ayrıntılar