“Ji Bo Ku Em Hevalê Xwe Xelas Bikin, Hevalên Me Ji Şeş Ciyan Êrîş Dikirin, Êrîşên Dijmin Dibersivandin”

Sal 1999 bû, meha 9’an bû. Pevajoyeke pir giran bû. Serokatî hatibû girtin, hemû hêz derketibûn pratîkê. Diviya tola komplogeriyê ku li hemberî Serokatî hatiye li darxistin bihata girtin. Salekî di her aliyê de giran bû. Nakokiyên hundirî û ya derve ser hev de hatibûn. Ev pêvajo di hundirê herkesî de hêrsekî pir dijwar jî bi xwe re dabû çêkirin.

Em derketibûn milê Hecî Umran. Em li milê Berdenazê disekiniyan. Berdenazê tev de zozan e û gelek sar bû. Wê çalakî li ser Koto bihata çêkirin. Pêşmerge li wir bûn. Li beramberî gira Koto jî Berdezerê heye. Li wir doçka hebû. Dora çil-pênce pêşmerge hebûn. Girê ku dijmin lê bû, milekî ve direjî ber bi Çomanê ve, li mile din jî dirêjî milî Hecîumran dibû. Li binya girê jî riya seyare hebû. Ew rê dikete navbera Çoman û Heciumran. Girê ku pêşmerge lê bûn wê riyê diparast. Li mile paş de jî Berdesorê hebû. Ew der jî gundên Çoman diparast. Li ser girê Berdesorê jî girê herî mezin ya Başûr, Girê Helgurt hebû. Li wî aliyê jî heval hebûn lê ev meqera ku dijmin li ser e, navbera me qut dikir. Meyê him riya di navbera xwe de rakiriba him jî wê bibaya çalekiyeke tolhildanê. Hejmara me dora sî kesî bû. Di wê çalekiyê de cara yekem ez weke bijîşk neçûm. Ez him fermandar bûm him jî bi bijişkiyê re mijûl dibûm. Loma jî ez diçûm hemû çalekiyan.

Hevalan gotin:

 “Bila vê carê Hevala Erşem bêhna xwe veke, bila Hevalê Dr. Mahîr biçe.”

Plansaziya çalekî hate dînandin. Piştî wê weke sê mil, ji sê aliyan, her yek ji sê kesan êrîşî ser girê kirin. Her qolek jî taqwiyekê wê hebû. Kordîne li ser girekî biçûk ku her der te dikarîbû xistiba bin çavnêriya xwe, li wir sekinîbû. Dikete beramberî girê dijmin. Li ser qolekî Hevalê Sason, li ser yekî Hevalê Hakî Riha, yek jî hevalê Rojhat bû. Di her qolê de hevalên keç jî tê de ciyê xwe girtibûn. Riya ku diçû ser girê dijmin, zîqzaq, hinek ciyan de şikêr û hinek ciyan de jî ewrazeke rût bû. Çalekî êvarî saet di navbera yek- dido destpêkir. Qolê Hevalê Sason di navînê de bû. Li cem wan çend heval birîndar ketin. Girê dijmin heval nedikarîn bidest bixin, ji ber ku doçka li hemberî hevalan pir dişûxilî û mecal nedida ku heval bigêjin ser girê. Û dijmin xwe zû bi rêxistin kiribû. Ji ber ku milekî girê ket lê mile din di wextê xwe de neket û dijmin xwe komî ser hev kir. Heta wê demê jî taqwiye ji bo wan hatin. Vê carê êrîşên dijber destpêkir. Êrîş zivirî şerekî dijberê hev. Sê-çar hevalên me birîndar bûn, du heval sivik bûn lê di nav de ya herî giran Hevalê Sason bû. Şer heta saet pêncê sibê berdewam kir.

Di dawiyê de ji bo ku bikaribin xwe paş de bikşînin, diviya alîkarî bihata şandin. Hevalê Sason di ciyê çalekiyê de birîndar bibû. Saet sisiya sibê, gazî min kirin û gotin:

“Zû were, divê tu derbasî ciyê êrîşê bibî, heval li wir birîndarin.”

Ez bê rawestan çûm ciyê çalekiyê û saet çar û nîvê gihaştim cem hevalan. Êdî dinya ronî dibû, ji girên dijmin her der xweş xuya dikir. Heta wê gave jî gir nîv ketiye û nîv neketiye. Hevalî Mahîr Serhet bi min re hatibû. Bengî Mêrdîn bi min re hatibû. Em her sê bi hev re, li ser zik heta wir çûn. Ne PDK ne jî em bi serneketibûn. Dijmin me pir rihet didît. Wan pê hesiyan ku hevalekî me birîndar e û giran e. Em ji bo wî tên. Wan jî xwe bi tevger kirin ku êrîşî li ser me bikin.

Em gihaştin ciyê ku Hevalê Sason lê bû. Gule li zikê wî ketibû û roviyên wî hemû li derve bû. Destê wî jî gule lê ketiye, hestî û goşt bi hev re hûr bibû. Ji zendê jêr ve dest birîndar bibû. Milê rastê dest tenê bi çermekî zirav pê ve mabû. Destpêkê min xwest derziyeke xwîn sekinandinê lê bidim. Min berê xwe da ku derzî derînim û lê bidim, lê min yek car dît ku du pêşmerge ji cem me re serê xwe rakirin. Ji ser me re tarama kirin. Di wê gave de xwestibana me bikujin, dikarîbûn lê nedixwastin me bikujin, dixwastin me bi saxî bi dest bigrin. Armanc radestiyê me bû. Kordîne her digot:

“ Erşem gihîştiye cem Sason an na?”

Hevalên me yên xort careke din ketin êrîşê. Ew du pêşmerge reviyan. Me hevalê Sason rakir û bi qasî bîst mîtro me şun ve kişand. Ji bo em bikaribin wî xilas bikin, diviya em rihet û aram wî derman bikin. Heta me Hevalê Sason rakir û jêr ve bir, hevalên din careke din ketin êrîşê de. Lê ji aliyeke din ve hevalî birîndar pir xwîn wenda dikir. Me heval dîna erdê, ku ez destê wî girêbidim. Gava min ji çentê lastîk derxist ku ez milê wî girêdim, min meyzand ji du aliyan ve car dî pêşmerge êrîş anîn ser me. Bi qasî bîst mîtro nêzî me bibûn.

Hevalan ji şeş qolan parastina me dikirin ku em hevalê xwe xilas bikin. Êrîş birin ser wan. Yek ji wan hate kuştin. Me Heval Sason careke din hinek bir jêrtir. Di vê navberê de saet bibû şeşê sibê. Hemû pêşmergeyên ku êrîşî me dikirin reviyan. Dora deh cih, ku her yek sê heval lê bûn, dora me hevalan çemberek çêkirin. Hemû hêzên me di parastina me de bûn. Me Hevalê Sason hinek din bir ciyeke guncawtir. Lê di  vê navberê de Hevalê Sason  pir xwîn wenda kiribû. Min yek car dît ku çavê wî çûn. Min rasterast serûm pê ve kir. Hemû canê wî de min derzî ceriband lê yekser canê wî derzî nedigirt. Nabiz û lêdana dil nedihat bîstin. Tenê hinaseyên dawî di qirik de mabû. Bedena wî hêdî hêdî sar dibû. Lingên wî cemidîbû.

Di hundirê min de tenê dengek hebû, “divê tu vî hevalî xilas bikî.” Min nedikarî tişteke din bifikrim. Her çavê wî li ser min e. Çavê wî rasterast li dilê min dimeyzand. Hêviya wî yê dawî ezbûm.

Çavên wî, umrê wî bi min da fikrandin. Ji bo xilaskirina wî, canê xwe dandin jî ne bes bû. Jiyaneke ku niha di çavan de kom bûye, li min dinêre.  Ew awirên ku bi giştî jiyanekê ve dagirtî, dilê min cirufand. Temenek bi xeyalên pêşêrojê, di hundirê du çavan de li min dimeyzand.

Bi xwe, yekî zêde bejindirêj nebû, porên wî dûz û reş bû. Sason bi xwe ji Silêmanî bû. 1997’ê tev lî me bibû. Di jiyanê de pir zindî bû. Weke pezkuviyan bû. Herkes jê hez dikir. Gava gotibûn Hevalî Sason birîndar ketiye, herkes pir bê moral bûn. Hevalekî bêdeng bû lê bi tevlîbûna xwe ya jiyanê, pir bi lebat bû. Hevalekî esmer û zirav bû.

Him umrê wî gelek cîwan e, him jî hemû heval gelek ji wî hez dikirin. Destê wî, ji dervê ve me dirand û damarê wî derxiste derve û wisa me hewl da ku em  serûm bidinê. Derzî neçû damar lê me damar anî ber derzî. Min hêdî hêdî serûm dida damar û bi masaj rê dikir. Piştî deh deqe min meyzand serûm çû damar. Dema çariyek çêbû, min meyzand nabzê wî jî lê da. Her deh û bîst saniye carekê dilopek serûm derbasî damar dibû. Hêdî hêdî hêza damar ku bikaribe serûm bigre çêdibû. Car dî jî ez ne ewle bûm, loma jî min ji hevalan re di wê kêliyê de negot. Piştî bîst deqe, êdî damar bi xwe dikaribû serûm bigre, wê gavê bê hemdê xwe min qîrek da û got:

“Hevaaal! Heval şehîd nakeve!”

Min dît hevalê Sason çavê xwe vekir û keniya. Wê gavê min êdî ji bîr kir ku em di nava çemberê dijmin de ne. Tenê ez û wî hebûn. Ew hêza daxwaziya xilaskirina wî, te di go qey bûye hêzekî jiyanî ji bo wî. Di çavên wî de, vê carê jiyan li min dimeyzand û dikeniya. Di çavên wî de vê carê hêz û daxwaziya jiyanê li min dimeyzand. Li wir careke din ez vegeriyabûm jiyanê. Di çavên herkesî de şewqa serkeftina çalekiyeke mezin hebû. Te di go qey îro ji bo vê bûyerê em li vir bûn û em bi serketibûn.

Destê wî, min girêda. Ciyê ku rovî lê derketibû, dora heft-heşt santîm diriyabû. Roviyên wî car dî, bi destên xwe min xiste ciyê berê. Ciyê diriyayî jî bi paçê dermankirî min dagirt û girt. Lê belê hê jî xeteriyê jiyanê hebû. Rewşa wî giran bû. Saet bibû heft. Diviya me wî, ji wir jî rakiriba ciyekî guncawtir ku em bikaribin pansumaneke baştir bikin. Piştî ku min goştê şewutî jê ve kir û pêça, me hewl da ku em wî bigînin ciyê hevalan. Darbest ji aliyê hevalan ve çawa hate amadekirin ez pê nehesiyam, ji ber ku hemû bala min li ser wî bû. Yekcar min meyzand darbest amade ye. Hemû heval tilîlî kişandin, dor bi dor jê re stran digotin. Gava em bi rê ketin, ciyê ku doçkayê dijmin lê bû, em dîtin. Lib libî guleyên doçka davêtin me. Ez nizanim em çawa hatin lê heta em gihaştin ciyê xwe, tiştek bi kesî nehat. Her ku em pêş de dihatin, ew  deh ciyan de, hevalên ku parastina me dikirin gav bi gav xwe paş de kişandin.

 Em gihaştin Berdenazê, lê berî em bigêjin, di rê de Hevalê Sason ji min pir av dixwest. Gava ku mirovek birîndar dibe û pir xwîn wenda dike pir dilê wî diçe avê. Her carê digot:

“ Ez baş im, avê bidine min”

Carek min got:

“Em nadin”

Cara diduya wî got:

“ Ger tu nedî ez ê xwe ji ser darbestê bavêjim.”

Min meyzand ji min re got:

“ Ka were, ezê tiştek ji te re bêjim”

Gava ez çûm cem wî, min dî yekcar ji pora min girt û got:

“Yan tu dê avê bidî min, yanê ez pora te bernadim.”

Min jî got:

“ Bila be, tişt nabe, bila pora min li cem te be”

Ez pê re jî dikeniyam. Fermandarê yekîneyê Hevalê Haşîm jê re digot:

“ Şerm e,ew doktora te ye, berde”

 Lê wî her digot:

“ Naaa! Bila avê bide min, ezê berdim”

Hevalê Haqî hebû, fermandarê taximê bû. Hate cem wî û got:

“ Qey tu şerm nakî, tu ne zilamî te pora jinekê girtiye û tu ji bo avê bernadî?!”

Wê demê hinek ber xwe ket û pora min berda. Lê li min zivirî û got:

“Neyse, emê hesabê xwe li noqtê bidine hev”

Min jî her digot:

“Em biçin ciyê xwe, ne tenê av, tu çi bixwazî ezê bidime te, hema bila daxwaziya te xwarin û vexwarin be.”

Du saet û nîv de em gihaştin cem hevalan.

Di noqtê de min destê wî pansuman kir, hemû hestiyên şkestî jê derxist, paqij kir, ciyên ku dihatin dirûtin me dirût. Yên ku nedihatin dirûtin me pêça. Bi textên zirav ve me destê wî asê kir. Roviyê wî dora deh santîm kun kunî bibû. Ew ciyê ku wisa lê hatibû, min qut kir. Her du milên roviyê, car dî min bi hev re girêda. Bes min birîna wî yê li ser zik vekirî hîşt. Ji bo ku dema biçe nexweşxanê, bikaribin ameliyat bikin. Êvarî milîsekî Îranî hat û me wî radestî wî kir û li ser darbestê riya heşt saetan heval ketin rê. Ez jî pê re çûm. Serûmek jî me pê ve kiribû. Her saetê carek, min wî kontrol dikir. Di sînora Pîranşerê ez paş de vegeriyam.

Ez vegeriyam lê hişê min li ser wî bû. Gelo me dest avêtibû birînê, lê çiqes rast bû, gelo kemasiyên wî hebûn an na?

 Heşt meh derbas bibû. Em li Dola Eyşê bûn. Piştî demeke dirêj, rojek min meyzand ji min re pênûsek hatiye. Ji min re gotin:

“Vê pênûsê ji te re Hevalê Sason rêkiriye”

Min rewşa wî pirsî, gotin doktorên Îranê gotine “destavêtina birînên wî, di cî de û rast hatiye kirin”. Guleyê ku li zikê wî ketî û roviyê wî derxistibû derve, bi jahr bûye. Ger we qut nekiribaya dibêtiyê xilasnebûyînê jî hebûye. Ew deh santîmê ku me ji roviyê qut kiriye, jiyana wî xilas kiriye.

Belê, di derfetên wisan de him weke jinek, him jî weke hevalek, jiyana hevalê xwe xilaskirin coşeke mezin bû ji bo min. Dibe ku ew heval careke din bi jiyanê ve hatibû girêdan, lê ji bo min hêzeke mezin ji bo parvekirina jiyanê bû. Li gorî min, jiyan herî zêde mafê gelê kurd û Şervanên azadiyê bû. Ez ne bijîşkeke xwedî derfet û merc bûm ku her tim jiyana hevalên xwe xilas bikim. Lê ez li vir tenê ne bijîşk im, him heval im, him jî şervan im. Tu pê dihesî ku tu her tiştî hevalên xwe yî. Min di parastina vê mafê mirovaniyê de roleke erênî leyîstibû, ma çi ji vê xweştir?!!.

Li vir tu ji kuderê hatiyî, tu xwedî malbateke çawanî, nav û dengê te çawa ye û gelek pirsên bi vî rengî bê wate ye. Herkes heval e. Tiştê herî xweş hevalê xwe parastin û hêza jiyanê dayîna wî ye. Daxwazî û hêza jiyanê di kesayeta me, zarokên Kurdan de, di Kurdistanê de careke din şîn dibû. Dilê xwe de van hestan rakirin wateya herî mezin e ji bo min.

Ayrıntılar

Yayınlandı: 08 Mart 2012

Dixwazim ji tere vebêjim, hestên xwe yên ne bi hevok û ne jî bi rûpelan werin gotin. Dibe kêm be îfade, lê weke berpirsyariya xwe ya rêhevaltî dixwazim hestên xwe bi tere parve bikim rêhevalê, ku ji hemû xwestek û xeyalên were bibim bersiv.

Ez ê dest pê bikim, daku bi qasî dema kişandina pîma narincokê, bihêlî ji mere hesret. Dibe ya li pişt wê bê, giran be. Pişt re têkeve rê wek hemû rêwiyên din. Ji bo ku tu baweriya xwe bi hêlî ji mere, piştre evîna xwe. Heta hêrsa xwe ya ku di bijankan de maye. Ew silava te ya nayê gotin û ew xatirxwaziya ku ti carî neyê jiyan kirin bihêle ji mere. Bikeve rê, rêhevalê.

Nazlicana delal, tu ya ku ketî suruşta bêrî kirinan. Ya ketî suruşta yên ji veqetînan hesdikin, veqetînan dizanin. Li serê bijankên xwe ew toza çiyayî û ew şiliya çavên xwe yên di nirxê atomê de ji mere bihêle. Ma yê nekeve suruşta veqetînan, wê çawa bizanibe hîsê germahiya destên germ û birewa yên piştî rêwîtiyekê dirêj an jî kurt. Ji lewra dixwazim bi wate bikim demê me yê bi hevre derbaz kirî.

Belê rêhevalê, tolhildana me, soza bidestxistina azadiyê ye. Weke wekoka kulîlkên herî xweşik yên di zinarên hişk de şîn dibin. Weke suruşta bagerekê hişk ku ji deştê berbi çiyayan bilind dibe. An jî weke bedewiya te. Tu weke xwezaya welatê min xweşik bû. Tu jî dizanî yên dişibin welatê xwe xweşik in. Tu ew çend bedew bû. Ji lewra tu bi hestên xwe yên zelal, bûyî nîgar di tevna mejiyê me de. Bi vê nîgariyê di hemû kêliyan de şev bangî hîvê dikir ku bi ahenga xwendina helbestên xwe re bibe awaza lêdana bilûra te ya dilbiêş. Çiqasî xweşbû, lêdana te ya li bilurê. Çiqasî li bergên te yên gerîllayî dihat ew deng û livîna tiliyên te yên li ser darê bilurê. Çiqasî rûgeş dibû heyva bedew bi vê dîmenê, wexta rûyê te li şewqa wê, awaza te li biriqîna stêrkan. Ji lewra heyvê van dîmenan bi xwere dinivand di sayîbûna asîmana ku tenê ji stêrkan re maye. Vaye bi viziniya bayekê hênik, vedibêjî peyvên xwe ji heyva bedew re. Çiqasî evîndar bi soz in, ne wisa rêhevalê. Evîndarên weke te, di her şevê de xwediyê soza xwe ne. Ji lewra di himêza asîmanan de, bi rêhevaltiya xwe ya bi stêrkan re hun bûn sozdarê welat û yê azadiyê. Ji lewra gengaz bû ji çavên te fêrî hêviyê bibim, ji dilê te yê bi aram, heskirin û tolhildanê bixwînim.

 Belê rêhevalê ji bo îfade kirinê ti gotin têre nake. Ji ber em hîn jî bi tere kevir bi kevir, şîve rê bi şîve rê, li ser bedewiya xaka welat digerin. Bi vê gerê, di şarazeya mezina a rojê de hêviyên we pêkanîn, soza me ya şoreşê ye. Mîmarê mezin û gerîllaya dil mezin Nazlican. Tu bi heqîqeta xwe, di suruşa şoreşa dilê me de weke neqşekê rengîn bi cih bûyî.  Ew wêneyê te, li ser dîwarê dilê min neqiş kiriye û hemû rêwiyên weke te, wê timî daliqandîbe tê de, heya dawiya temenê me û pêkanîna xeyalên we.

Hindistan Penaber

Ayrıntılar

Yayınlandı: 03 Mart 2012

Li Ser Bîranîna Rêheval Şehîd Rustem 
Ji min re gotin tu divê şehîdan binivîsî. Lê dema ku dor hat nivîsandina ez li yê yekemîn geriyam. Bi fikara ka wê çawa te binivîsin. Min gotinek bihîstibû ku şehîdan bi fikar dinivîsin. Lê ez berevajiyê viya fikirîm. Bi ya min em ên ku dijîn bi fikar dinivîsin. Jiyaneke ku peyvan bi dawî dike, jiyaneke ku di xeta asoyê de digere, tiştên bi têkbirina peyvan li dû wan diçin, di nivîsandina wan de her çima be ez zehmetî nakişînim, asê nabim. Lê kesekî pir bi guman  im. Piştî her nivîsa ku dinivîsim kûr û dûr paşerojê bibîr tînim û dinihêrim ka nivîs min çiqas ber bi wan deman ve dikişîne. Tekane teknîka min jiyana ku hatiye jiyankirin bixwe ye. Hewl didim ku ne tiştekî zêde lê zêde bikim ne jî kêm bihêlim. Bi bişîrîn, dixwazim heqîqetê vebêjim. Dibêjin peyv û wateyên xweş sînerjiyê çêdikin û gelek kes ji viya îlham digirin. Çend roj in di nav lêgerîneke wisan de me ku rast li peyvekê jî ji peyvên ku lê digerim, dixwazim bibînim nehatim. Ji bo vê yekê her ku peyv zêde dibin wateyên di bîra min de bi cî bûne kêm dibin, ji fikra çi aliyekî dizek ê peyvan hebûye xwe nagirim. Warê her ku dizîvirim û têm digihêmê; wek bi keviran ve hatibim mohrkirin, bîranînên ku min dibin paşerojê ye.  
Ez wiha dinivîsim. Merîfet ne di nivîsandinê de ye, di nav wê jiyana bêhempa de, qet heq nekim jî cihgirtina min e. Ev vegotinên min, di kêliyeke talûkeyê ya ku ji mirinê re hema maye de, di nav dîmenên jiyanê yên ku mirin û jiyan hewl didin ji hev bidizin de çi hebin mîna wan, wek nirxên ku di jiyanê de cî û war girtine yeko yeko tên ber çavên min. Çend roj berî wan yan jî ev dîmenên ku bi wan kêliyan dest pê dikin her ku can dibînin, dibin wek avzêrê, tê wateya demên herî xweş ên jiyana min. Dişibe tiştekî mîna ku nemiribe, ji nav me veneqetiyabe. Kî dema ku dijî jî ew dem wek rûpelên pirtûkeke pîroz a destnedayî di cihê xwe de disekine û jiyana xwe berdewam dike. Ji ber ku ev jiyan aydî wan e, dema dinivîsim dizanim ku ew tên nivîsin. Li ser jiyana wan, tabîreke bi navê hestên li ber xwe didin nizanim çima pir li xweşa min tê. Di nivîsandinê de hewla avakirina diyalektîkeke wiha didim; pêbawer im ku enerjiya pozîtîf a derbarê jiyanê de ji aliyê wan ve tê afirandin. Ava heyatê ya derbarê jiyanê de, ev ava cewher a ku daf dide, bi xwe re dixijikîne an jî sînerjiyek diafirîne ber bi giştî ve herikandine û dibe awayê enerjiyek ku hatiye fedakirin. 
Helbestkarekî navdar, di helbesteke xwe ya pexşanî ya bi navê “Nameyên ji Kahîn re” de dibêje ew bixwe jî yekî din e û belkî jî bi vê rê, bi tevkariyeke dumendî gotina “Ez yekî din e” qest nedikir? Di “nameya kahînî” ya ku ji mamosteyê xwe re dinivîsand de bi gotina “ez xwe fedayî civakê dikim” jixwe dest bi fedakirina ‘ez’a xwe ji bo yê/a din kiribû jî. “Ez difikirim” bê gotin tiştekî şaş e. Divê “li min difikirin” bê gotin. Di vir de mirov dikare bibîne ku bi serê xwe ‘ez difikirim’ têr nake, ‘ez’ divê dûçarî (merûz) çalakiya hinekan bimîne, lê ez bi ‘fikirandinê’ re, xwe bike aydî dinyayê.  
Mirov bifikire, bedena ku dijî, bi hepskirina enerjiyê di têgihîştina olî de ruh digire nav lepên xwe jî dikare vê rastiyê bi awayekî cuda vebêje. Dema ku enerjî azad dibe tê maneya dema ku ruh jî ji esaretê rizgar dibe. Ji wan kesan im ku bi fikirandina vana, bi zanebûna ku ev heqîqetek e êşên me sivik dibin. Êş û azadî wek xwişk û birayên cêwî ne. Yek nebe yê din jî nabe. Tam nebûna yekî/ê yê/a din jî dikuje. Li ba me dumendiya şehîd û yên dijin nayê vê wateyê. Ez qala jiyaneke ku hatiye jiyankirin û niha hê bîranîna wî teze ye dikim. 
Dema ku jiyan di ahenga demê de nebe mirov pir êş dikişînin. Di nav êşên dinyaya ku em dîtbarî dizanin de mirov pirî caran bi êş ji jiyanê xatir xwestine. Bêyî ku ji hêza bi raz û sêhr a di pişt qalpaxa çav de bibêje merheba. Birastî jî zehmet bûye ku mirov ji ruhê xwe, ji dinyaya xeyalên xwe û ji qeweta dilê xwe hêz bigire. Hinek jê ji ber wê yekê dinyayê wek dinyaya ku tê dîtin, xuya dibe fêm kirine, hinek jê jî ji bo yê ku naxuyê bûye qatilê van demên heyî. Lê jiyan tevî hemû ketin û rabûnên xwe, bê rawestan her meşiyaye, li ser vê hevkêşeya mirovan. 
Li gel me jî her du wisa di nav hev de ne ku tu dibêjî qey cêwî ne.  Li her tiştê ku dibîne kenek, xweşiyek zêdekirin û di ruhê xwe de hêvî çandin wek ginciyên xwînê yên ku di heman demarê de diherikin nêzî hev in. Kîngê dest diwestin em kenê zarokî yên bi milyonan ji me û wêdetir e hembêz dikin. Dema dilê me teng dibe em direvin çiya, hêvî û bestiyên (filîz) nû. Cihên ku fişek jî nagihênê hene ku li gel me bêsekin hêviyan mezin dike û dilan zêde dike. Ew hêvî ku tu nikarî di tu kozika ku êrîş dikinê de bibîni, nikarî bijidînî ango nikarî dîl bigirî. Ev îdeolojî û baweriyeke wisan e, bi jiyanê ve ew qas girêdayiye ku ala hêviyê tu car li cihê lê ketiye nahêle. Û bawerî mezin dibin, mezin dibin hêvî. Û em, bi her roja ku hiltê re bênavber ev tovên hêvî û baweriyê ji nû ve di dilan de diçînin; lê pêşî di dil û hebûna xwe de. 
Ka bifikire, hêviyên te bi qasî ku lingekî te jê bibe jî tu yê hîs nekî wê mezin bin û tu yê pêl hêviyên nû bikî û biçî. Bi viya zanîn û viya di ruhê xwe de hîskirin dibe berhevkirina hêza gerdûnê di xwe de. Vaye di me de dînamîzma hêzê ya ku nayê fêmkirin û çavkaniya hêzê, hêvî û hezkirina jiyanê, azweriya wê, dilê ku fişek, tank û top nagihênê, qazan nikarin bişkênin, hêviyên dil in ên li ba me. Ji ber ku fêmkirina viya zor e, ez ne li hêviyê me ku pê re pê re bê fêmkirin, min bixwe heta gelek hêvî û bawerî fêm kirin min gelek dem derbas kirin. Min got nabe, tiştekî wiha çawa dibe kî, min digot ji mirov wêdetir e, ji ber ku min hêza mirov di wan çavên wî yên biçûk de didîtin. Min digot kîngê yê ku mirov dibîne biqede divê hêvî neqedin, piştre her ku gav bi gav bi çiyê ve çûm, her ku yên dijîn dît û min bi xwe jî hêviyên biçûk çandin wê demê min di dilê xwe de wate dayê. Min ê nezanibûya ku ez ê anora xwe di van şiverêyên bi toz de roj bi roj kom bikim û mezin bikim. Niha dema ez dixwazim binivîsim difikirîm wan hêvî û azweriyên mezin ez ê çawa li ser van rêz û risteyan bi cî bikim, paşê min fêm kir ku ez nikarim hemûyan binivîsim, lê ez difikirim ku hindik be jî divê mirov qurtek ji ava hêviyê vexwin û ji asoyên çav wêdetir biçin.  
Niha dema ez di şiverêyên Xinêrê de diçim li hêviyên ku salan nikaribûye kevn bikin û demsal nas nakin rast têm. Heta wan parve nekim ez nikarim derbas bibim, an jî bi çavên zarokan ên ku li benda hêviyê ne wê xwe bide qapaxên çavên min. Erê wiha ne meşa dildarên azadiyê. Heta niha tu birîn bi qasî birîna azadiyê kûr û bi azwerî nebûye. Xweşikahiya mezin a jiyana azad bêsekin berdêl dixwaze, bênavber ji bo her kêliya ku tu dijî berdêlên nû nû dixwaze. Vaye bi zanebûna êşa berdêla azweriyeke wiha tu baz didî. Wek azweriyeke bi raz bêrawestan te dikişîne, di dilê te û şaneyên mêjiyê te yên ku li çirûskê digerin de bi dizîka û bi korsanî mezin dibe. Di me de êdî bûye meşeke bi azwerî ya ku ji dîroka me ber bi roja me ve diherike. Ger ez ji dîrokê vebêjim kîteyên azweriya azadiya destpêkê hê jî şahidên wê pistepistan dilerizînin. Bêguman jîn ne hêsan e, hele jî tu bi jiyana xwe ji ya ku “wiha hatiye wê wiha biçe” re bibêjî “BES E”. Gelek kes vê meşa me ya bi azwerî û dildarî fêm nakin lê me van azweriyan bi êşan xurt kirin. Meşa ne mimkun e ku ji bîra me derkeve û heta rûyê zarokan rojê nebîne nesekine. Wek kes bêguman ên ku diwestin heta dikevin jî hene lê em wek hêvî, wek azwerî mezin dibin. Niha dilê çend dayikan li van çiyayan davêje nayê jimartin… Dil di deryaya axê de gihan hev, tu sînor axa me ji me veneqetand, em jî di mezinahiya axê de ji nû ve gihan hev di vê deryayê de. Ev, di raza çiyayan de meşeke wisa ye ku balafirên bi hezaran metre ji me dûr radike. Tu car bergîdana kesayetî ya keda ku hatiye dayîn nehat xwestin. Di her xebata ku hat kirin de çi bi civakê da qezençkirin, yan jî me hestan çiqas vejîn kir, me xwe û vê pirsê pevre hişt.
Û wê ev wiha berdewam bike û biçe. Di destpêka nivîsê de min kirdeyeke ‘tu’ ya veşarî bi kar anîbû. Lê birastî di hemû vê nivîsa sernivîsê de tiştê ku tê vegotin ji ‘te’ pêk tê. Hê jî dema ez dixwazim navê te binivîsim destên min dilerizin, ez hê jî dikim nakim bawerî pê naynim ku tu şehîd bûyî û ji nav me veqetiyayî. Belê, RUSTEM axirê min karî ez navê te binivîsim. Vegotina te çiqas jî zor e ey rêhevalê min!
SALÊN DESTPÊKÊ
Li cihekî nêzî qada ku em lê gerîla bûn digotin xetîbek digere. Dihat vegotin ku “Bi kê re axivîbe ew kes bûye welatparêz, dest bi xizmete şoreşê kiriye.” Bi qasî gel me jî meraq dikir. Cihên ku qala wan tê kirin qadên QOSER û XURSÊ yên eyaleta Mêrdînê bûn. Wan çaxan wisa xetîbî û ji aliyê gel ve wisa qalkirin gelek girîng bû. Qad û mintiqa li gor asta propaganda û ajîtasyona hevalên ku li wê derê ne cuda dibûn. Gerîla diçû her derî lê qadên ku gerîla diçûyê asta wan a nasîna partiyê newekhev bû. Ji aliyê mirovên qadê ve navê RUSTEM pir dihat gotin. Ji gel re nasandina partiyê û piştre desteka gel a ku bi pêş diket jiyan û tempoya hevalên ku li qadê dixebitîn jî zêde dikir. Me didît ku bi demê re bilêvkirina mirovên li wan deran dijîn diguherî, uslûbeke siyasî roj bi roj bi pêş diket. 
Min navê Rustem wê demê bihîstibû. Dezgehên me yên çapemenî û weşanê wê çaxê zêde ne pêşketî bûn. Bi rêya Serxwebûnê gihîştina gel, gel ronîkirin giran diçû. Vaye rêhevalên wiha vê valahiyê tije dikirin. Rojek ji yekîneyeke me ya li deşta Mêrdînê ya ku me lê faliyet dikir re notek hatibû. Di rêya qada me de çekên BKC, wê bigihîştina qada Xursê ya ku Rustem ew lê bûn. Sal payîza 91’an bû. Saleke bi baran bû. Ew sal baranê zû dest pê kiribû û meşên me yên li deştê pir neyênî bandor dikir. Di dema çandiniyê de ajotina axa sor ji çamûrê girên biçûk çêkiribû. Dibe ku ji ber temenê min ê biçûk be ez pir diwestiyam, meşeke ji bo gerîla ji rêzê bûya jî ji bo min wek astengiyeke derbaskirina wê pir zehmet dihat. Hînbûyîna derbaskirina astengiyan, bi cihekî pir bilind re dan ber hev, dibe ku taybetiyek ji wan deman bi min re mabe be. Keleha Mêrdînê ya ku wek astengiyeke pir mezin min dida ber xwe, di pirî nivîsên xwe de min wek dîamon girtibe dest jî, birastî tim li ber çavê min bû û min mîna  derbasoke wek dêw a pir rihet wê neyê derbaskirin lê dinihêrt. Her tiştê min li derdora wê dizîvirî an jî ber bi wê derê ve baz dida. Strana ku min ber bi xwe ve dikişand wiha bû. Leheng û stêrkên ku ez li dû wan dibeziyam divê qey hemû li pişt wê derê disekinîn, min dikişandin. Tiştên watedar ên ku diketin dinya min a têgihîştinê her ku zêde dibûn wek milên ku ji çiyayekî mîna dêw tên xarê wateya jiyana min fireh dikirin. Ez dixwazim ev wek masûmiyeteke zaroktiya min bê fêmkirin ku min heval Rustem jî li dor vê kelehê wek sîwanek dîtibû. Piştî meşeke di demeke wek ku esman qul bûbe baran dihat, li derveyî kelehê her tişt di baranê de winda bûbû, xwe veşartibû de em çûbûn gundekî deştê. Di nav ronahiyên lempeyên kuçeyê ku zor dihatin dîtin de, lempeya malê sankî di nav peşkinandina avê de bi berxwedan ronkahiya xwe belav dikir, bi zorekê nîşana jiyanê dida. Em dema dikevin hundir bi sê gerîlayên ku cilên xwe ziwa dikin re rast tên. Ew jî nû hatibûn. Her sê jî li piyan bûn. Me bêyî ku nas bikin hîs kiribû ku hevalê parkeyê leşkerî yê ku me jê re digot parkeyê akademiya Lubnanê danîbû û bi destê me girtibû Rustem bû. Dinyayeke me ya têgihîştinê ya ku em navan ji seknê, seknê ji navan pê derxin çêbûbû. 
Di nav malê de her ku nîqaş dewam dikirin ji wê rojê ve taybetiyeke ku di hişê min de mayî û min çiqas cara heval Rustem dîtibe min biriye wan deman hebû. PKK’yî nerm diaxivin, di hin derên xuya de hişkbûna wan birastî têgihîştineke ji wan deman de ji min re mayî bû. Mirov dikare vê taybetiyê gelemperî bike. Lê herî zêde ev li hevalê Rustem dihat. Peyvên wî wek şilaviyeke şematok ku di nav şimayê de hatibin şûştin diketin mêjiyê mirov. Heta bibêjî zehmet bû ku mirov li hember peyvên wî li hember xwe bide. Ez li kêm kesî rast hatime ku peyvan wek wê neşkên, ji wan tu tiştek neqetê, tek tîpekî wan jê nepekê bi qasî wî xweş bi kar bînin. Tiştekî pir balkêş e, dema ku em di sala 94’an de li hev rast hatin dîsa heman tiştê wî bala min kişandibû, min êdî wî bi vê taybetiya wî re kiribû yek. Aliyê herî xurt ê PKK’yiyan ev bû û wî cihê herî xweş qefaltibû, viya kiribû wek parçeyekî kesayeta xwe. 
Sê sal şûnde, li çoltera Nisêbînê, li cihê ku me jê re digot panava Omeryan em rastî hev tên. Eyaleta GAP’ê dihat valakirin. Hema hema her roj ji Bagokê kurye diçûn Omeryayê, komek dianîn û paşve diçûn. Nermahiya di uslûba heval Rustem de derbasî kesayeta wî bûbû û em ruhekî pir mutewazî dibînin. Di rûyê her kesî de ji bo valakirina qadê şikestinek heye. Lê di rûyê heval Rustem de wateyên hîn cuda dihatin dîtin. Wan deman berpirsiyarê mintiqayê bû. Lê berpirsiyariya ku jiyan dikir wekî ku barê hemû eyaletê li ser milên wî be, tim difikirî çima, ji ber çi û divê çawa bê kirin ku cardin bikaribin vegerin eyaletê. Yên ku wî nas nekirina wê bigotina qey ew di nav xayil de ye. Eyaleta GAP’ê ji rojavayê Mêrdînê pêk dihat. Di navbera herêma Omeryan a ku em rastî hev hatin û qada ku ew jê dihat; Xursê de ji aliyê erdnîgariyê ve cudahiyeke cidî tune bû. Li Omeryanê yekîneyên gerîla hebûn. Dikaribûn rihet hereket bikin, çalakî bikin. Di rûyê heval Rustem de îfadeyeke bi xwezî, bi dilbijîn dinihêrt hebû. Temenê gelekan jê hijdeh, nozdeh bû. 
TEMAMKEREKÎ BAŞ
Em heval Rustem di salên 95’an de li Mawayê dibînin. Piştî ku ji GAP’ê derbasî Botanê dibe demeke kin li Botanê dimîne. Hema piştre dikeve rêveberiya herêmê û derbasî Mawayê dibe. Li vir tiştê ku herî zêde derdikeve pêş; temamkerekî baş e. Di Kurdan de tiştê herî zor, valahiyê, kêmasî nîvîbûnê temamkirin e. Ev taybetî di nav tevgerê de jî pir derketiye holê, ji aliyê Rêbertiyê ve her tim bûye  mijara rexneyê. Rêbertî digot; “Dijmin serbazên herî xurt aniye ba hev û ji wan ekîbek ava kiriye.” Hemû hevalên ku di eyaletê de berpirsiyarî girtine dixwazin bi heval Rustem re bixebitin, hêvî dikirin ku di herêma xwe de bi hev re bin. Bi qasî ku tê bîra min li Mawayê ji enî û xebatên siyasî yên din ên qadê ew berpirsiyar bû. 
Pratîka herî serkeftî ya Mawayê di vê pêvajoyê de çêdibe. Gel ji wî re digotin “Xoce”. Rustemê ku min destpêkê ew nas kiribû çawa be li Mawayê jî ez wî wisa dibihîzim. Salên ku dijmin marjînalbûnê ferz dikir bûn. Sala 96’an ji bo me û dijmin saleke girîng bû. Di van salan de endamên nû li têkoşînê zêde kirin, pêwîstiyên lojîstîkê yên gerîla bi cî anîn heta bibêjî karekî zor bû. Berde pêwîstiyên qadeke din ên lojîstîkê temînkirin, pêwîstiyên qada ku tu tê de yî bi cî anîn jî mesele bû, herema ku heval Rustem lê dima hem şervan derdixist hem jî pêwîstiyên herêmên din bi cî anî. Salên herî bê pirsgirêk ên rêvebiriya herêmê bûn. Ew bû mînaka herî baş a xebata kolektîf. 
YEK JI KESAYETÊN KU HERÎ ZÛ KETE PARADÎGMAYÊ
Heval Rustem, piştî kongreya şeşemîn derbasî qada Rûsyayê dibe. Em di kongreya Sêyemîn a Kongreya Gel de rastî hev hatin. Bi fizîkî pir zeîf bûbû. Dema ku pir difikirî zeîf dibû. Me vê rewşa wî dizanibû. Taybetiyên wî yên ku bi hêjayî lêhûrbûn dike û her tim di xwe de merhaleyên nû diafirîne diyarker bûn. Her peyvê her wekî ji ava can a ku dihelîne derdixist, bi giraniyeke heta bibêjî watedar difikirî. Di awirekî de mirov dikaribû bibîne ku pir cidî difikire. Di vî warî de di her mijarî de fikra heval Rustem girtin her tim encam dida. Bi xwe re di nav şerekî cidî de bû. Dibe ku xetîbiya wî ji wir tê. Her kesî dizanibû ku xwedî fikrên piştî têkoşîneke pir dijwar hatine bidestxistin bû. Ji ber wê yekê min nedît ku ji çi axaftineke heval Rustem re îtîraz, dijderketin bi pêş ket. Bi gelemperî her kesî li wî guhdar dikir. 
Dema di dersan de diaxivî, min nedît ku kesî/ê not digirt. Hevalek digot; “ez not nagirim, ji ber ku ez not bigirim ez ê ji axaftinên wî bimînim”. Amûreke muzîkê ya ku nayê zanîn yan jî nankokiyên ku mirov di kûrahiyên mêjî de nikare îtîraf bike diqefalt, wek ku li mêjiyê mirov mesaj bike fikir rihet dikir. Hevalên di her astê de yên nû, kevn, entelektuel an jî ne entelektuel her heval ji heval Rustem bandor bûne. Hema her fikrî jî pêşî di xwe de dipîva, zelal dikir piştre digot. Fikrekî heta kîtekîta, detaya herî ziravî jî nedahûranda rihet nedibû. Nêzikatiya wî ya paradîgmayê jî wiha bû. Birastî nermbûna di têgihîştinê de ji destpêkê ve li gel heval Rustem hebû. Ji ber ku di xebatên gel de mabû, dest dabû ku awayê fikra nerm bi dest bixe. A rastî dema ku xwezaya civakê baş hat fêmkirin, qanûnên xwezayê bixwe yên navxwe xwedî fikreke civakî ya ku wiha dixebite ye. Fikra civakî xwezayî ye û ji kûrahiyên xwezayê tê. Rastiya mirov a ku perçe perçe viya temam dike dema di ronahiya vê diyalektîka xwezayî de hat xwendin, zêde zorahî nayê kişandin. Vaye hevalê me Rustem zimanê viya dizanî, bi awayekî pir baş dikaribû pratîze bike. Bi van gavan dest bi paradîgmaya nû kiribû. Di dema ji nû ve avakirinê ya tevgera me de karên, erkên herî zor girt ser milên xwe. Ji dîwana kongreyên herî krîtîk re bi dengên herî zêde hat hilbijartin. Di xebatên komîte û komîsyonên ku sîstema KCK’ê bi aliyên rêxistinî yên paradîgmaya nû û aliyên bernameyî de dihatin nîqaşkirin de tevlîbûneke herî zêde nîşan da. Bi zimanê xwe yê wek şerbet bala her kesî dikişand ser xwe. Kongreyeke bêyî heval Rustem fikirandin tiştekî heta bibêjî zor bû.
NEXWEŞÎNA ŞOREŞGERΠ
Her ku min li heval Rustem dinihêrt çima ye nizanim ev dihat bîra min. Ji bo hevalekî ku me pir jê hez dikir heval Abbas wiha gotibû; “Nexweşîna wî nexweşîna şoreşê ye. Heta esareta Rêbertî neqede başbûna vî hevalî ne mimkun e.” Sedemeke ku ji nexweşîna heval Rustem re nekaribûn teşxîs deynin jî her tim wê rastiyê tîne bîra min. Ji bo xwezaya mirov enerjiya mirin û jiyanê bi hevdu kişandinê, bandora wan a li ser şaneyan pir tê nîqaşkirin. Têkiliya di navbera aqil û dil de her çiqas mijara çand û hunerê be jî, nakokiya di navbera her duyan de ji ber rêgeza defdan û kişandinê ya jiyanê aliyekî wî yê ku şaneyan zêde û xurt dike heye. Ev tespîta zanistî ku dibêje  hunermendekî/e ku hema li amûrekî muzîkê dide aqil û hestên xwe bi heman lêhûrbûnê li ser amûrê kûr bike wê mirineke zû bîne, taybetiyeke wisa ya şoreşan jî heye. Dilekî ku dikin nav kefa dest şewqdana wî ya ji wîcdanê re dibe awayekî din ê jiyaneke şefaf. 
Hisiyata Rustemê hevalê me yê dilozan pir xurt bû û pêşbîniya hin texrîbatên ku wê di nav PKK’ê de bên jiyankirin di wî de pir zû dest pê kiribû. Cihê beredayî xerckirina nirxên şoreşê yên ku Rêbertiya me bi hezar û yek kedê afirandine, hewldana parçekirina hêvî û xeyalan mimkun bû ku mirovên ji xwe re digotin ez bi wîcdan im bandor neke? Bandor bû. A rastî nexweşînên fizîkî yên ku di bedena wî de derketibûn bi nexweşînên ku di nav tevgerê de bi pêş ketibûn dest pê kiribûn. 
Nietzsche dibêje, “tiştê ku fikir hezm nake made jî hezm nake”. Ya rast, gelek nexweşînên rodî û kolonê ji rewşên wiha bingeha xwe digirin. Ez ji wan mirovan im ku aqlê xweşik, rast, sade û di dawiyê de hînî erdemê bûye fizîka mirov jî ber bi viya ve dikişîne bawer dikim. Ew, wek hunermendekî tevlî jiyanê bû. 
DI AFIRANDINÊ DE MÎNAKEKE SERKEFTINÊ YA RÊBER APO  
    Di gelek welatên bêax de me dest vekir ji demê re. Dem jî her tim ji me dûr, di axa me de bû. Aliyê me yê binaxkirî û belkî esareta me axa me bû. Ji ber ku dîrok di axê de zîl dida. Di axê de kulîlk vedida, di axê de reng dida mirov. Ax di dil de mekaneke bi hêrs, belkî dayîkeke bi esalet. Ji ber wê yekê tov çawa digihê axê bejn davêje û av her ji axê têr dibe xwe di nav axê de dibîne. Û ji ber wê yekê dîroka me cewhera me ya ku dijî ye.
    Rêber Apo yê ku viya herî xweş îfade dike gotibû “Ez Mezopotamyayî me”. Em hewl bidin ku viya di nav rengdêra hevokekê de bijidînin ji bo vî kesayetî ji destpêkê ve wê çi bên bîra mirov: 
    Tim mirovê axa ku gihaştiye tê bîra min.
    Roja seretayî, heyverona pêşîn û axa ku ava seretayî bi bereket lê diherike, şeklê gihayê pêşîn tê bîra min. 
    Aqlê pêşîn, zarokê li ser xwe yê ku ji xwezayê derketiye û ji navikê qut bûye tê bîra min.
    Razberkirina mirovê seretayî yê ji bo mirovahiyê baş, rast û xweş difikire tê bîra min.
    Mirovê ku li hember zilmkar serî radike tê bîra min.
    Eyûb pêxemberê ku ji bo Nemrût dibêje “tu mirovan diêşînî” tê bîra min.
    Vana di kesayeta xwe de gihandina hev mirov dike Mezopotamyayî. Ha di kesayeteke wiha de afirandin tê maneya serkeftinê. Rêhevalekî me yê ku her kesî xwe di wî de didît, di xala tevlîbûn û watedayîna jiyanê de her kesî dixwest wek wî bibe bû. Di vî warî de, bi zanebûna ku ez pir kêm pênase (tarîf) dikim, hevalên me yên ku li çar perçeyên welat dimînin dizanin ku ez dixwazim ji bo Rustem çi vebêjim û ev tê çi wateyê. Em dizanin ku em ê bikaribin pir kêm wî vebêjin. Ya rastî, ew bixwe bi jiyana xwe devê me hemûyan girt, demeke dirêj em kûr kûr fikirîn ka em ê wî çawa vebêjin, peyvan ji wateya wan dawerivînin ku bi tenê jiyan bû rêheval Rustem, mirovekî pir xweşik bû. Ew dildarê hemû gelê xwe bû. 
Û EW ROJ
       Di nav jiyanê de ji rêhevalên xwe re rojên xwe da hiştin, ji nişka ve ji nav me bi awayekî ku me qebûl nekir bi bişîrîneke nermik a li rûyê melekan tê firiyayî û çûyî. Te ji me re stran hiştin û çûyî. Bi kefiyeya reş û spî ya ku te dida serê xwe, di çîmengehên zozanên Xinêrê de gav bi gav, tiştê ku tu yê bînî bîra me wê ev stran bin. Germahiya deşta Qamişloyê ya ku diqelîne tevlî deng dibe û bi newayeke bi dilşewat re wek dengvedaneke ku digihê çiyayên Biradostê tu yê dilê me germ bikî. Strana Miheme Şêxo ya “Eman dilo” û ya Koma Berxwedan a “Em ê bûka xwe siwarkin”  ên ku hemû ava heyatê diherikîne dengê xwe û her wekî dihelîne em ê tu car ji bîr nekin. Gelek dilên bi zimanê stranê ji sînoran re serî radikin û ber bi Bakur ve diçin çi wate li vê stranê bar dikin em ji heval Rustem dizanin. Belê, em strana “Em ê bûka xwe siwarkin, ji ava mezin derbaskin” êdî hîn kûr fêm dikin û dizanin ku têkoşîn di zimanê stranê de dihele. 
    Em îtîraf dikin ku me nikaribû şehadeta te hezim bikin. Şehadeta te bibe sonda me ya sekeftinê jî, jiyana ozanî ya ku şehadeta te ji me re hişt wek dengên ku te ji têlên sazê derdixistin em di dilê xwe de bikolin jî, me dîsa hezim nekir. Piştî her hevokê ez deqîqeyek disekinim, wisa dest bi hevokeke din dikim. Her hevok hisiyata ku sankî tu ji nav me veqetiyayî dide min. Her nivîs dibe xatirxwestineke şermokî gelo!
    Dibêjin li ser wî nivîs û helbest hebûn. Va pênaseya rabirdûya dilkevir, dilhişk xwe wiha dide nîşandan. Helbestkar dibezin tên alîkariyê. Ew in ev ostayên mêzînê, ew in ên ku van hevokan tînin bîra me:
    Ya ku pelên zer diweşîne ne ba ye
    Dengê vî bayî ne ji daristana mêşeyê ye
    Henase dikişîne ev dilê min ê biçûk 
    Dilerize mîna pelê payîzê
    Belê, rêhevalê min Rustem, ez vana li ser navê xwe dinivîsim. Ji ber dizanim ku, beriya xebera wê rojê te di dilê bi hezaran însanê ku tu naskirine de hin tiştan nivîsiye. Ez ji wan destan bêpar im ku viya tîp bi tîp bixwîne û ji şileavkeke xêvik biqulibîne hubra mor. Ez di terîfkirina hestên dilê dayîkên ku li Baxlera (Amed) û Serêkaniyê, ji wê derê jî gerîlayên ku li girên eniya Zapê fişeka tolhildanê berdide de zorê dikişînim. Ez ê bibêjim bila ev di nav we de bimînê û derbas bibim. Ez ê bi vê helbestê bibim hevparê tiştê ku di nav we de bimîne. 

SERSAXÎ
Ez dizanim, hûn wek zarokên sêwî man
Bila serê we sax be pirtûkno
Dostekî we yê ji can, dildarekî we bû yê ku winda bû û çû
Lê neçû dinyayên din kî
De zû cî vekin vedigere nav we

Bila serê we sax be çem û rûbar
Ez dizanim, hûn nikarin rondikên xwe bigirin
Ew şîn, kesk û spî
Ew rondikên we yên şor û şîrin
Lê ez mizgîniya xwe dixwazim
Ew bû rûbarek, çemek
Hem jî rûbarê rûbaran
Li rûyê erdê, gerdûnê dol bi dol, gund bi gund
Rûbara ku bi hezkirinê kef dida

Bila serê we sax be
Qulingên li asîmanan difirin
Moriya di moristangê de, stêrkno, bila serê we jî sax be!
Kanî, dol, gir, dar, şiverê, kulîlkên çolê
Dinya bila serê te sax be!

Pale OMERΠ   

çavkanî: http://www.pkkonline.net/ku/index.php?sys=article&;artID=366

Ayrıntılar

Yayınlandı: 03 Mart 2012

Sal 2003 bû. Ez li qada Xakurkê, di taburekê de bûm. Dora çûndina tepe hatibû yekîneyên hevalên jin, ji bo wê jî em ê bi tîmekê çûbûna tepe. Di plansaziya taburê de pir kar dihate meşandin. Lê, dixwazim rojek ji rojên çûndina me ya tepe bibîrbînim. Di hundirê sê rojan de bûyerên ku li tepe qewimiye dixwazim bi were parve bikim.

Tabur hêjmara xwe pir bû. Ji ber vê çendê dora tepe di wextekî pir dereng de dihate me. Tabura me ji dû yekîneyan pêkdihat, yekîneyek hevalên jin û yekîneyeke hevalên xort. Ji bo vê jî, hem hevalên xort diçûn wî tepî û hem jî hevalên jin.

Demsal berbi payîzê diçû. Pelçimên daran xwe li ba dikirin û bi zerbûnê re yeko yeko diweşiyan li ser şîverê yên di himêza daristanan de. Demsaleke pir reng bû. Dar, pelçim û kulîlkên wê rengo reng bûn. Ne di destê mirovan debû ku mirov evîndarê wê werzê (mevsim) nebana. Yek jê di wê werzê de ku li cihekê pel di weşiyan, lê hinek ciha jî bi mîsogerî şilî hebû. Bi taybet jî di cihên bilind de lepên berfê, yan jî gijlokên hûr yên baranê lê dikir. Ev jî rengeke cuda ye di vê werzê de. Di nava bedewiyekê bi vî rengî em ê biçûna tepe.

Li ser hîmê çûndina me ya tepe, me hemû amedekariyên xwe kir. Ji bo komekî hevalan çi pêwîst bû, me amede kir. Em ê sê rojan li tepe bimana û pişt re daketana.

Em ber bi tepe birê ketin. Hemû hevalên tîmê yên ku bi hatana tepe, pir keyfxweş bibûn. Coşekî gelek mezin di dilê wan de hildiavêt. Ji ber roj bi çi rengî hildihat û bi çi rengî diçû ava pir xweş dihat dîtin. Lê çi dîmenekî qeşeng bû. Ew dîmenê ku derdiket holê jî, hêjayî dîtinê bû. Bi wî dîmenî, mirov wer xwe hîs dikir ku şahidiyê ji bedewiya xwezayê re dike. Xweza xwedî dîmenekê pir bedew bû.

Hinek hevalên pênûsa xwe bi hêz û ji xwezayê sirûşt digirtin, di nava tîma me de hebûn. Bi hemû bedewiya dilê xwe dixwestin ku vê bedewiyê xêz bikin di rûpelên dîrokê de. Hestên wan gelek kûr û bihêz bûn. Bê guman, ev cihên bilind jî sirûştekî mezin ji hibra pênûsê re dida. Ev jî hestên pênûsê bihêztir dikir. 

Em şeş heval bûn. Yek ji wan jî hevala Sarya bû. Hevala Sarya ji cihên bilind pir hesdikir. Yek ji hevalên ku pênûsa xwe bi hêz, hevala Sarya bû. Bê navber li ser derketin û avabûna rojê dinivîsî.  Rojaneyên xwe her roj digirt. Ji bo ku rengên bedew li rojaneyên xwe zêde bike, di nava xêz kirina jiyana rêheval û gerîllatiya xwe de, di hem wext de cih ji gelek bedewiyên xwezayê re jî dida. Lê hal ew e ku dema digihişt cihên bilind jî, ev sirûşt hîn mezintir û bi watetir dibû. Ji ber vê çendê, di rêde lezeke wê ya mezin hebû ku xwe bigihîne lûtkeyên bilind.

Berê wê bi demekê, hevala Sarya li nexweşxanê perwerdeya tendirustiyê dibîne û pişt re hatina wê ya taburê çêdibe. Demekê ji jiyana taburê dûrketibû. Pir dixwest di jiyana xwe ya gerîllatiyê de li cihên bilind bigere û hemû bêrî kirina xwe ji wan ciha re bîne ziman. 

Mejiyê wê di nava pirsan de, te di got qey asê maye. Bêyî navber ji bo her cihekê nas bike, leza firîna perperîka ku xwe diavêje ronahiyê dida nîşandan û bi qasî ji dilê wê dihat pirs dikir. Pirsên mîna, ‘‘ev tepe çiqasî bilind e, em ê di çend saetan de bigihinê, hilkişandina wê rihete an jî zor e??...’’ dikir. Tepê ku em diçûnê, ne tepeyekî pir bilind bû. Di saetek û nîv de mirov dikarîbû xwe bigihîne tepe.

Em bi hemû westandin û coşa xwe re gihiştin tepe. Piştî ku me henaseyekê kûr ji vê bedewiya xwezayê kişand, êdî saetên êvarî jî nêz dibû. Roj wê edî xatir ji cîhanê bixwestaya dor bidana tarîtiyê. Êdî kêliyên tarîtiyê zûde ketibûn li ser rûyê cîhanê. Lê weke her car stêrk bi biriqîna xwe diçirûsîn.

Wê rojê berf pir kêm bariya. Lê, di tepe de berf hebû. Berfa li serê tepe jî, bi bayekê hênik sir û seqemê bi xwe re diherikand. Ji ber wê jî, wê şevê em di mangeyên xwe de rûniştibûn. Lê ji ber sedemê berfa yekem ya zivistana 2003’an bû me didît, em pir keyfxweş bûn. Herî zêde jî hevala Sarya keyfxweş bibû. Ji ber hevala Sarya, wê vê rojê bi wêjeya dengê bedewiya xwezayê binivîsanda.

Hevala Sarya bi vê kelecana xwe rabû û li derdora tepe gerî. Di gera xwe ya li derdora tepe de hinek pincar dibîne û kom dike. Bi vê kelecanê hevala Sarya ket hundir û got; ‘‘roja me ya yekê ye em li tepe, em bi pincar xwarinê dest bi meşa xwe ya li tepe bikin ku ez vê rojê jî li gel barîna berfê di rojnivîsa xwe de binivîsim..’’

Ji derveyî xwezayê jî hevala Sarya gelekî pirs dikirin, ‘‘dema ku dijmin were em ê li kuderê bi cih bibin, kozikên ku em têde xwe biparêzin wê kîjana bin??..’’

Qada Xakurkê di sêguşeyekê deye. Milek yê wê dikeve Iraq ê, milek dikeve Îran ê û milê din jî dikeve Tirkiyê. Em jî di vê sêguşeyê de bicih bibûn. Ji aliyê kîjan hêzan de êrîşekê pêkbihata, me yê jî li gorî wê pozîsyona xwe ya pevçûnê bigirta.

Hevala Sarya jî digot, ‘‘ger amedekariyên me hebe, em ji niha de li sengerekê BKC û li yekê jî çeka Qernasê daynin..’’

Em hemû hevalên tîmê nûbûn. Ji bo fêrbûna bersiva van pirsan jî, fermandarê me çi bigotaya ew bû. Em ê ji wê  fêrî bersiva van pirsan bibûna. Li ser gelek mijarên bi vî rengî hevpeyvîn û sohbetên me li gel hev çêdibûn. Lê li himberî bûyerên ku ji aliyê xwezayê de derbikevin, em ê bi çi rengî bergira xwe bigrin di hişê yek ji me de jî derbaz nedibû. Ji bo wê jî, dema mirov li himberî serweriya xwezayê tê, mirov bi bûyerên xwezayî re rû bi rû dimîne, bê çare dibe, yan jî çi bêjim, mirov matmayî dimîne. Bûyera ku li wî tepî jî derket, bûyerekê ku qet di bala mirovan de derbaz nedibû û heta ku mirov jê bawer nedikir jî. Ji ber me hîn ne dizanî em xwe li himberî bûyerên xwezayî biparêzin.

Hevala Sarya got; ‘‘ez ê herim tepe û tepe di venêrînekê de derbaz bikim.’’.

Li ser hîmê vê hevokê ji fermandara tîma me re pêşniyar dike ku her tepe. Piştî ku ev pêşniyar ji aliyê fermandara me de hate pejirandin got; ‘‘temam serê sibê yek jê hevala Sarya û hevaleke din bila bi hevre biçin hem derdor kifş bikin û hem jî weke dewriye bigerin di tepe de..’’

Min jî xwe pêşniyar kir ku ez bi hevala Sarya re herim. Ez û hevala  Sarya di saetên di berbanga sibehê de me dûrbîna xwe girt û em birêketin. Yeko yek senger me di venêrînê re derbaz kir û li her cihê tepe geriyan.

Lê ji ber sedemê cara yekemîn bû em dihatin wî tepî, me zêde tepe nas nedikir û em pê şareze nebibûn. Ez û hevala Sarya, her yek ji me em çûn sengerekê cuda. Min ji hevala Sarya re got; ‘‘dema ku te derdor di venêrînê de derbaz kir deng bike, em bi hevre dakevin…’’ Wê jî bersivand ‘‘temam heval.’’

Du şîverê diçû sengerê. Ez û hevala Sarya her yek ji me di aliyek cuda de çû sengerê. Tepe hemû zinar û latên asê bû û yek jî xwezaya xwe pir hişk bû. Hevalan jî di cihekê bi vî rengî de du şîverê vekiribûn. Ji ber sedemê lêkirina berf û baranê, hemû teht şil û şemitok bibûn. Ger mirov bi baldarî li ser neçûya, ew gengaz bû ku di latê de werbibûna. Tepe xwedî zehmetiyekî wiha bû.

Pêwîst dikir ku em bi hevre gihiştibana sengerê. Lê hevala Sarya di pêşiya min de gihiştibû. Min serê xwe rakir û min xwest li hevala Sarya bimeyzînim. Lê min çiqasî hewl da min hevala Sarya di sengerê de nedidît. Ji bo wê jî min gazî kir. Hevala Sarya piştî ku bersiv da min dizanîbû ku hevala Sarya bi têkûz gihiştiye sengerê û rûniştiye.

Min jêre got, ‘‘mane diviya bû tu li benda min bisekiniya û em bi hevre çûbana sengerê.’’ Hevala Sarya jî bersiva min da û got; ‘‘ji ber min dixwest ez derketina rojê bibînim, ez li benda te nesekinîm.’’

Cîhan ewr bû, lê roj car bi caran dikarîbû di nava ewran de serê xwe rabike. Ev jî ji bo hevala Sarya îlhamekê cuda dida. Min jî jêre got; ‘‘hevala Sarya îro roj xweş derneket, lê sibe dibe ku roj xweştir derbikeve’’. Wê jî got; ‘‘ez di wê baweriyê deme ku wê baran lê bike..’’

Hîn em bi vî rengî diaxivîn, hêdî hêdî ewrên reş kombûn û baranê lêkir. Hevala Sarya jî got, ‘‘em hinekê din li derdor binêrin û pişt re herin.’’ Min jî got; ‘‘temam, berê ku lêkirina baranê zêde bibe em herin..’’ Min jî got, ‘‘cihê ku tu lêyî hemû latên asê ne, dema ku tu daketî bi baldarî dakeve.’’  Wê jî heman hişyariyê li min kir. Di navbera me latekê asê hebû. Min jî jêre got, ‘‘tu hêdî hêdî dabikeve ez ê piştî te dabikevim…’’ 

Dema min hewlda ku ez li hevala Sarya meyze bikim ka bê daket an na, min dît ku dengekê weke dengê guleya Qernasê hat guhê min. Laşê min hemû tevizî û ez di cihê xwe de veciniqîm. Weke ku elektirîk min bigre, ez di cihê xwe de hejiyam. Min li himberî xwe meyze kir, min dît ku hevala Sarya qulipî aliyê din yê latê.

Dibêjin ya, rewşekî ku çavê min lê zîq bû. Ji ber min nedizanî çi bûyer qewimî? Min digot, gelo Qernas teqiya? Ji derveyî vî dengî ti dengên cuda nedihate bala min. Ji ber berê wî qet dengê bruskan tine bû. Lê hal ew bû ku, ew dengê bruskê bû. Ew bruska yekê bû. Lê ji vê bûyerê ez ecêbmayî mam, çawa dibe ku bruska yekê bedena hevala Sarya îsabet bike. Min nedixwest ku tiştekê bi vî rengî ne di hişê xwe de û ne jî di ber çavên xwe re derbaz bikim. Tesadufekê bi vî rengî mirovan diêşîne, ne gengaze ku di yek carê de pêkbê.

Ku ez hîn li ser hevala Sarya difikirîm, ew ji zûde li pêş çavê min ketibû erdê. Ez di cihê xwe hişk mabûm, li himberî vê bûyerê bêçarebûm û min nedizanî bi çi rengî tevbigerim.  Min pir qîr kir, lê ji ber ku heval di hundir de bûn, dengê min nedibihîstin. Min jî biryar da ku ez guleyekê biteqînim ku heval bi rewşê agahdar bibin.

Bûyerekê cara yekê li pêşiya min çêdibû, ji ber wê jî dest û lingê min li nav hevketibûn, hatibûn girêdan. Ji bo ku em xwe biparêzin me geleke bergirên xwe girtibûn û lêhûrbûnên li ser gelek plansaziyan hebûn. Lê belê, em bi qewimîna  bûyerên xwezayî yên bêyî vîna me pêktên, qet nefikirîbûn.

Min gule teqand, heval derketin. Pirs kirin ka bê çibûye? Hemû heval hatin û min ji wana re got; ‘‘hevala Sarya ketiye…’’ Wana jî digot, dibe ku li ser hişê xwe çûbe.

Min jî got, ‘‘lez bikin xwe bigihînin hevala Sarya!!..’’ Hevalên tîmê pirs dikin ka bê çi li hevala Sarya hatiye, lê zimanê min nagre ku ji wana re bibêjim. Dema ku heval diçin li ser hevala Sarya, dibînin ku di aliyê din yê latê de hevala Sarya li erdê ye. Fermandara me got, em herin heval rakin û bi wî rengî agahî bidin hevalên taburê.

Hevala Sarya ji serê xwe darbeyekî giran xwaribû. Canê wê perçe perçe bibû. Hevalan hevala Sarya ji cihê latê derxistin. Lê, ji ber darbeyekê giran xwaribû, bi ruxmê hemû mudexeleyan jî nekarîn rizgar bikin. Heya ku hevalên taburê gihiştin gel me, hevala Sarya çavê xwe li xeweke giran girtibû û êdî berê xwe dabû cîhana nemiran.

Belê ew kêlî, ew kêliya ku heyam lê sekinîn, demsala payîzê di bedewiya xwe de ruxî. Belê, êdî ew kêliyên hest û giyanê me berbi kareseta bablîsokan de dibir bû. Hîn ji zûde destpê kiribû kêliya ku çav di çerçoveya zîqbûnê de eliqî mabû û dîmenên bedew di xêz kirina lênûskê de. Wê kêliya ku hemû qeyd û bendên me lê bistîn, weke ku tufaneke sar bi ser canê min de were.

Lê ev jî heye, her veqetîn nîşaneya hevdîtineke dine. Bendewar be bi vê hevdîtinê rêheval Sarya. Ji ber hun naçin û nemirin. Di rayên dilê me de hun bicih bûne. Me di dilê xwe de cih ji were daye. Ji lewra soza min wê pêkanîna xeyalên we û meş li ser hîmê doza serkeftina gelê Kurd be.

 Hemrîn EFRÎN

Ayrıntılar

Yayınlandı: 03 Mart 2012

“Tu car zarokên rojê tîrêjên ku ji axê re dibûn çavkaniya behremê,  ji bîr nedikirin. Jibîrkirin di qanûna şoreşgertiyê de tune ye.”  

Jiyan careke din di bihara 91 an de vedijiya. Bihara gul û kulîlka jiyanê ye, bihara ku senfoniya sulav û lîlava ye, bi ahenga meşa gerîla ve bibû yek can û rih… Çûk û bilbil bi dengê xwe yê bêhempa re ji gerîla re dibû xelata heviyê… Welatê minê xweşik û bêhempa bi wateyeke cuda ve pêşwaziya gerîla dibû. Bi ew xwezaya xwe ya tije raz û nepenî re rê ji jiyana azad re vedikir.

Ew bedewa nazik û zirav ji ber zordarên dil hesin tim û tim dinalî, niha bi rûkenî dilên xwe yê şikestî bi stêrkên azadiyê re şa dike. Çav şil, dil honik bibû. Ew şilî şiliya heviya ku sed hezaran salan binax bibû tê. Bi zarokên rojê re keziyên rojên azad dihat hûnandin. Her diçû kezî zêde dibûn. Her hûnandina gisûyek, dibû kêliyek dîrokî..Her tayek porê axa nazik bi êş bû, lewra hûnandina wê jî ewqas bi jan dibû. Lê, ew rûken û dilşa bû. Zarokên rojê, li derûdora wê kombûne û bi baldarî hêdî hêdî keziyên wê şeh dikin û dihûnandin. Bi hatina biharê re xweşikbûna axa şêrîn, hîn bi zelalî dixuya. Çiyayên wê yê bilind û asê bi keskayî ve dixemiliya…Di dengê çem û sulava de awaza dengê hezîn ya dîroka birîndar dihat. Bilbil dengê xwe yê ku stranên dîroka wenda digot, li ser asîmanan dixist. Stêrkên şewqdar bi hemû delalî û xweşikbûna xwe re mirov cezb dikirin.

Erê, bihara welatê min a bi navê xwe yê şêrîn Kurdistan, weke keskesoreke reng bi reng û di her rengê xwe de jî wetaya hemû hebûnan vedişart. Comerd û dilnizme xwezaya welatê min. Raza wê ji bêdawîbûna wê tê. Gerîla hevkarê vê xwezaya bêpênase ye. Ew ji deng û awaza wê re heval in. Ew çavên wê yê tarî re çirûskên jiyanê ne. Êş, jan, şadî û coşî ya wan wekhev in. Her yek gerîla bibû parçeyek vê axê. Dilê wan ê fireh li her derê vê axê diavêt. Ew zeman û cih derbas dikirin. Jixwe di nav vê xweşikbûnê de, ne mimkûne ku dil teng, hebûn bi sînor be.

Ez di wê di dema vejîna bihara nû de, li Bestayê bûm û li meskenê mîr û began dibûm şahîdê zayîna jiyaneke nû. Kela axa şêrîn bi coşa zarokên rojê re bilind bibû. Kela germa rojê bandor li zarokên xwe, zarok li axên xwe, ax jî roj û zarokan re dikir. Şerê hêvî û azadiyê gihiştibû asta herî bilind. Hestên serkeftinê divejiya, pêlên şoreşê li her derî welat belav bibû. Botan û eyaletên din tola hezar salan hildidan. Bi zanebûna rastiya dîrokê ve û bi dahûrandina tiştên paşverû re ku hiştine her tim binkeftin bibe para Kurdan, tevgerek û xebatekî mezin û nû roj bi roj li herderî welat wekî lehiyekî diherikî.

Zarokên rojê bi baldarî kom bibûn û bi pênûsên xwe yê bijarte re rûpelên dîrokê dinivisandin. Biryarên girîng û zehmet digirtin. Xweydana ku ji bedenên wan diherikî, ji pênûsên wan re dibû murekeb. Kombûyînekî giran û girîng, civînekî dîrokî dest pê kiribû. Kongreya çara ya gerîla, pêkdihat. Biryarên dîrokî û jiyanî dihatin girtin. Ji bo vejîna jiyana Kurd û rizgariya axa bedew, pêwîst bû ku li her derê welat şer hîn bi xurtir û berfirehtir bidomiya. Herêmên ku naskirina gerîla zêde pêknehatibûn, diviya ku bihata nasîn û li wan herêman jî gerîla bi cih bibûya. Herêmên stratejîk bi lez û bez pêwîst bû ku bihata girtin. Kêlî bi kêlî gerîla keziyên jiyanê dihonand. Kêlî tu car kêm û kurtiyan nediperjirand. Ji ber vê yekê jî her gavek ku dihate avêtin, gelek hessas bû. Heyecana vê berpirsiyartiya dîrokî dilê hemû hevalan hildipekand. Dengê dilên ku bi coş û peroşmendiyekî mezin diavêt, li her derî welat wekî senfoniya rizgariyê deng dida.

Edî, kêliyê tevgerdariyê hatibû. Gerîla li hemû hereman belav dibû. Herêmên stratejîk, diviya ku di destpêk de werin girtin. Herêma Garzanê jî yek ji van herêmên stratejîk bû. Herêm, di navbera eyaleta Botan û Amedê de ye û milekî wî jî digihije Serhedê. Partî ji bo ketina vê herêmê hîn di sala 1985 an de biryar girtibû. Qerargeh li Sasonê wê bihata avakirin. Ji ber ku Garzan wekî me diyar kir, cihekî stratejîk û di nav herêmên din de reya derbasbûyînê ye. Ew, wekî dilê Bakur e. Rê divê sêkujê de digihijin hev. Ew hem niqta dîdariya rêyan hem jî niqta dîdariya rêya dirokê ye jî. Girîngiya Garzanê di dîrokê de jî gelek mihîm e. Ew, dergûştî ji raperînên dîrokî re jî kiriye. Gelek qehremanên veşartî di bin axa Garzanê de bi hêviya tolhildana dîrokî jan dikşînin. Rewşa wî ya stratejîk hiştiye ku dijmin jî vê herêmê bi lez nasbike û siyaseta xwe ya qirêj pêkbîne. Gelê Garzanê ji ber raperînên dîrokî hem welatparêz e û hem jî ji ber ku dijmin jî girîngiya vê herêmê di wextê xwe de fêmkiriye, pê re leyîstiye û li hember hest û nêzikatiyên welatparêzî, ajantî û koricitî pêşxistiye. Yanê di aliyekî de ajantî û koricitî, di aliyekî de jî welatparêzî li vê herêmê bi cih bûye. Ji ber vê yekê jî li herêmê cihbûyîna gerîla, gelek caran li gorî ku dihat xwestin pêknehati bû. Gelek caran gerîla hewildaye ku bikeve vê herêmê, lê hem ji erdnigariya herêmê re biyanî bûn û hem jî ji gelê herêmê re biyanî bûn hiştiye ku gerîla vê herêmê baş nasneke. Bi jiyaneke eşirtî jiyankirin hişt ku, ger cihekî gerîla nas bike, gelê wê cihê jî tev de gerîla nas bikin û alîkarbin, ger ciheke ku gerîla nasneke, gelê wê cihê jî tev de gerîla nasnekin û bibin alîgirê dijmin.

Eşirê Xerzî li vê heremê jiyan dikin û herêm navê xwe ji navê vê eşirê girtiye. Dîsa ev sêkuj bûye şahîdê raperînê wekî Eliyê Yunus. Kela Yunusa (Kelenûs)ku navê xwe ji rewşa xwe yê dişibe kalê girtiye, di herêmê de hîn jî di navbera sêkuja Baykan-Motkî-Kozluk de girekî stratejîk e. Wekî dîroka xwe asê û tenê têketanekê wî heye. Bi vî awayî jî wekî kalekî sirûştî ye. Di derdorê vê de eşirê Xerzî jiyan dikin. Gerîla belkî ji vê herêmê re biyanî bû, belkî li gorî dihat xwestin bi awayekî berfireh li vê derê cih negirtibû, lê hêviya rizgariyê, girêdayiya axê û hestên ponijîn, li hember gelek wendabûn û şehîdbûnan re dîsa jî têkoşîna gerîla ku li vê herêma zor û zehmet bi cih bibe, berdewam kir. Li hember hemû astengî û keleman, têkoşîn domandin û heviya xwe tu car neşikênandin pîvanekî gerîla û şoreşgeriyê bû.

 Erê gerîla bi biryarên xwe yê dîrokî re dîsa berê xwe dabû “an serkeftin an serkeftinê.” Dirûşma jiyana gerîla serkeftin û tolhildan bû. Bi dawîbûna kongra çaremîn û bi amadekirina yekîneyên ku wê biçûyana Xerzanê heyameke nû vedibû. Tola heval Numan û hevalên din ku deşta Bismilê bi îxaneta rûreş re hatin şehîd kirin wê bi hata hilanîn. Tu car zarokên rojê tîrêjên ku ji axê re dibûn çavkaniya berhemê, jibîr nedikirin. Jibîrkirin di qanuna şoreşgertiyê de tune ye. Mereto çiqas bi înat û asê be, gerîla jî ewqas wekî xeta asoyekî xwedî sebr û heviyekî bêdawî bû. Wekî Şêx Cuma ya ku di geliyekî kûr de bêsekin diherikî û bi herîkîna xwe yê nazdar ve çawa bi Ava Sason, pişt re Ava Botan û pişt re jî delaliya malê Ava Dîcle re yek dibû, gerîla jî dixwest ku xwîna ku li ser van axan hatiye rijandin bike yek av. Perçebûyîna hezar salan kom bike û nirxên belabûyî bîne cem hev. Ji çemên bêdeng, çiyayên bêaso re bibe deng û aso.

Gerîla, heviya çêmên nazdar, gelî û deştên bêberhem re toxima jiyanê, niha berê xwe dide Xerzana dilşewat û jê re wê bibe dermana hezar salan. Xayîntî û îxaneta ku di nav xwe de wekî “kurmên daran” vedişêre jibîrnake û li hember çembera îxanetê, çembereke ji ronahî û çirûskên agirê çêdikî û baweriya xwe bi vê çembera ronak tînî. Du yekîne, du yekîneyê xwedî çembera ronak, derdiketin rê. Yekîneyekî di bin fermandariya heval Mervan, yekîneyekî jî di bin fermandariya heval Xeyrî û Mizgîn hatibû amadekirin. Her hevalekî ku di nav van yekîneyan de cih digirt, bijarte bûn. Ji ber peywireke ku dabûn ser milê van yekîneyan, peywireke dîrokî bû. Edî tu asteng û kelem li hember neketina û nebicihbûyîna vê herêmê re nedikarî bibe pêwîstek. Heyama nû û biryarên ku hatibûn girtin, tu pêwîstek nedipejirand.

Di nav vê mêşa dîrokî de, cih girtina min, şensekî girîng bû. Ew şensa ku derfeta naskirina gelek hevalên nemir dabû min, di jiyana min de jî cihekî cuda digire û wekî şervanekî di yekîneya heval Mervan de cihê xwe digirtim.

Di nav çavên her hevalekî de wateyeke gelek cuda dihat dîtin. Di çirûskên çavan de dîmena dibey qey her hevalekî ketiye nav xebata neqişkirina bingeha rizgariyê, diyar dibû. Di meşa me de astenga yekem ku derket pêşiya me, derbaskirina çema ku bi ava baranê re gur bûye û diherike bû. Lê belê derbasbûyîna li ser vê avê, me gelek dida fikrandin. Emê çawa bikin, ji ku derê bi çi rengî derbas bibin?.. Av gelek gûr bû, ne mimkun bû ku em bi destê hev girtin an jî bi ben girtinê re derbas bibin. Diviya ku em di ser pirê de derbas bibin. Lê belê pira heyî jî, ji aliyê dijmin ve hatibû girtin. Derbasbûyîna me li ser pirê îhtîmala dîmendayînê mezin dikir. Lewra ji ber ku me herêm naz nedikir, vebirjarka me yê em di reyeke cûda de meşa xwe berdewam bikin jî tunebû. Bi zor û zehmetî, bi wendabûn û rîskan re emê herêm nasbikiran. Ji vê yekê jî derdorê naskirin, cihê ku careke ji wir derbasbûn wir baş naskirin û keşif kirin ji bo me gelek girîng bû. Heval hemû bi baldarî li derûdorên xwe dinêriyan. Pişt re me biryara, ji ser pirê derbas bin girt. Me bi baldarî û bi rîskên mezin re hedî hêdî bi mesafe mesafe dest bi derbasbûnê kir. Heval Mervan bi werektiyeke û bi berpirsiyartiyeke girîng, yek bi yek me ji ser pirê derbas kir. Destê me li ser tetîkê, çavên me li derdorê bû. Heyecaneke mezin û bi vê heyecanê re jî cîddiyeteke mezin me jiyan dikir. Dema ku me li hev dinêriya hiskirin û hevalbendî ya di navbera me de weke behrek e kûr û bêdawî di çavên me de dixuya. Di encam de me ew kêliyên bi ponijîn, bi alîkariya heval Mervan re derbas kirin û meş berdewam kir. Lê belê, nenaskirina herêmê, meşê hêdî dikir. Li rastê çi werin, wê çi were jiyandin nediyar bû. Çav hişyar, rih di nava heviyê de bû. Hema di her kêliyê de wê çi biba nedihat zanîn.

 Mereto, Kurîs-Kember-Sîser, Zoveser bêdeng, hatina me temaşe dikirin. Di bey qey ew jî, nexwestina me yê beriya ku em li herêmê bi cih bibin rastî dijmin werin û ketina me yê herêmê dijmin bihese, fêmdikirin û bêdeng diman. Rêzeçiyayên Kurîs-Kember-Sîser, bi tecrûbeyên xwe yê bedelgiran re dixwestin raman û hêza gerîla re bibin ronak. Ew jî hêviya dilê xwe di nav bêdengiya bi raz de vedişartin. Sîser  –ku ji birû heta erçena xwe rûyê wî di şerê navbera wî û xwişka wî Kember de, bi kêr lêxistina Kember ve hatiye birîndar kirin, bûye geliyekî û rê ji bendava Sîser re vedike- ji zarokên rojê re ji bo ku bibe war û cî di nav hêviyekî de bû. Kember  -ku sitûyê wê ji hêla Sîser ve piştî ku Kember rûyê wî bi kêrê diqelişîne sîrkut li serê wê dixe û sitûyê wê dikeve nav bedena wê- wekî rêzeçiyayekî bêsitû hatina gerîla silav dikir. Kurîs jî –ku birayê navîn e, di şerê navbera Kember û Sîser êdî nema şerê xwişk û birayê xwe re tehamûl dike û dikeve navbera wan. Lê belê piştî ku bi nifrînên diya xwe re ku hemû di cih de dibin çiya -bi ciwanbûn û xweşikbûna xwe re bala gêrîla dikşîne. Sîser di aliyê başûr de bi ew geliyê ku ji bendavê wî heta jêrê cihê kêra Kember nîşan dide, bilind dibe. Di aliyê bakur de Kember bêstû ku nîşaneya cihê sîrkûta Sîser e, xuya dibe. Di navîn de jî Kurîs hildikşe asîmanan. Erê, bakur, başûr û di navîna Xerzanê de ev hersê çiya dîmenekî cuda dide vê herêmê.

Meşa me di aliyê Şêrwanê de berdewam dikir. Bi rastî jî ev der cihekî gelek dîrokî û stratejîk bû. Dema ku me, Çiyayê Mêrgelo ya ku dikeve başurê rêhevrîşmê, dît, em gihiştin wê qeneatê ku, tu gotin û peyv nikare xweşikayiya vir pênase bike. Bi daristana xwe yê mezin û bi kaniyên xwe yê bêhempa re çiyayekî gelek xweşik bû. Me ji van xweşikayiyan hezeke mezin digirt. Coş û heyecana me her diçû zêde dibû. Lê belê ji ber ku dijmin tedbîrê xwe bigre beriya me ketibû herêmê û di gelek cihan de jehra xwe vala kiribû û gelek gelê vê herêmê xistibû bin bandora xwe. Ji ber vê yekê jî em di tevgereke gelek bi xeternak de bûn.

Koricitî di sala 1985 an de ewil di Şêrwan û Mutkê de bi awayekî veşartî dest pê kiribû. 1987 an de bi awayekî fermî ev leystoka dijmin li herêmê cih girt. Dijmin li herêmê zêdetir dest avêtiye qelhên ku bi eşirtî jiyan dikin û çiyayî ne. Gelek qelh piştî raperînên ku li herêmê çêbûne û hatine perçixandin, xwe ji bajêr û tekiliyên derûdor qut kirine û bêhayê cihanê jiyan dikirine. Sala 1985 an de grubek hevalên me dikevin vê herêmê, lê belê ji ber ku bi gelê herêmê re bi awayekî germ û kûr nakevin têkiliyê û baş xwe nadin nasîn, hin qelh ji me ditirsin û di wê demê de dijminê ku dixwest li wir bi cih bibe vê derfetê ji xwe re weke firsendekî dibîne û dide şixulandin. Li vê herêmê di aliyekî de qelhekî bi vî rengî heye, di aliyekî de jî qelhekî ku bi awayekî hestên waletparêzî re bi me re ketine têkiliyê û alîgirên me ne jî hene. Zêdetir koçer di vê herêmê de piştgirên me yê herî girîng bûn. Gelê vir, hem ji ber raperînan û ji ber şerê navbera eşîran, bi awayekî şerker mezin bûne û şerker in. Lê belê bandorên xisusiyetên eşîrtî ku kî bi hêz be û kî bi bandor be dibin alîgirê wî, di aliyê şerê netewî de  astengbûyîna xwe li vê herêmê jî bi vî rengî diyar dikir.

Encax nezanîna li vê herêmê kî-kî ye û çawa ye, dihişt ku em bi xeternak û şayîş bin. Dijmin ketina me yê herêmê hesiya bû û ji tirsa gerîla li vê herêmê bi cih bibe re ketibû nav tevgerê. Agahî bi çi şêweyê dihişt dijmin kêm-zêde hêdî hêdî me naskiribû. Lê hîn jî pirsgirekê me yê hînbûyîn û naskirina herêmê hebû. Kî koriciye, kî welatparêz û alîgir e, me hêdî hêdî dinasî. Her ku roj derbas dibû, me  di herêmê de cihên nû keşif dikir. Mergelo di aliyê cihgirtina me yê Şêrwanê de cihê me yê destpêkê bû. Ew kaniyên wî yê bêpênase hîn jî di hiş û bîra min de ye. Kaniya Mara ku navê xwe ji rastiya xwe girtibû, wekî efsaneyê ku li ser dihat gotin nepenî bû. Li gorî ku dihat gotin; mar di dema cotbûna xwe de tên ser vê kaniyê û piştî cotbûnê, xwe li ser vê kaniyê dişon. Bi rastî jî, li ser vê kaniyê gelek mar hebûn û mirov digot qey ev der cih û warê wan e. Dîsa ew kaniya wê ya bi navê Birgê, li gorî gotinan ev kanî ku ji latekî derdikeve -bi lexistina birûskekî re diderize û ji vê derizandinê av havînan wekî cemedê sar, zivistanan jî şiregermê tê- mirov efsûn dikir, nayê jibîr kirin. Ger erdnîgariya vê herêmê were bilêv kirin û teswîr kirin ne pênûs û ne jî hêza milan têrê dike.

Erê, em li vê herêma efsûnî roj bi roj hîn bi kûrtir diketin bin bindora hem xweşikayiya wê, hem jî zor û zehmetiya wê. Bi tecrûbeyan re me herêm nas dikir. Her diçû xebatê me pêşdiket. Dijmin bi agahiyên ku li ser xebatên me digirt zêdetir tirs û xof jiyan dikir û ew jî li herêmê xebatê xwe bi kûrtir dikir. Tirsa wî yê li hember gerîla dihişt ku bi lez û bez xebatên dijber bidomîne. Armanca me jî ew bû ku li hember hemû tiştên neyînî û dijber, bi îradeyekî bêhempa re hedefên xwe pêkanîn û rastiya Apocitî dayîna naskirinê bû. Hêviyekî bêsînor di nav me de hebû. Parvekirina me ji hev re, rêz û hiskirina di navbera hemû hevalan de nîşaneya ew biryarên dîrokî û rihê Apocitîyê bû.

Heval Mervan bi berpirsiyartiya ew biryarên girîng tevger dikir û yek bi yek bi hevalan re nîqaş dikir, fikr û nirxandina me yê li ser bûyeran digirt û bi vî rengî dixwest bigihije biryara herî baş. Yekîne ya me demêk bû ku li herêma Şîrwanê bû. Heval Mizgîn û heval Xeyrî hatin gel me. Ew wê biçûyana herêma Tatwanê. Lê heval Mizgîn, demêke li gel me ma. Di wê demê de bi pêşengtiya heval Mizgîn, moralekî hat çêkirin. Moral pir bi coş û şabûnê re derbas bû. Heval Mizgîn bi ew dengê xwe yê ku gûl û kulîlk, çiya û ber, av û lîlav, çûk û bilbilên xwezayê re dibû çavkaniya senfoniya giyanê û rengekî cûda da moralê. Careke din bi dengê heval Mizgîn re, di rih û ramana me de şewqa serkeftinê bi awayekî bêemsal beriqî. Ew deng dengê hemû xwezayê di nav xwe de kom kiribû. Ew deng dengê serkeftinê û azadiyê bû. Xwîna ku di damarên me de derbas dibûn, bi dengê heval Mizgîn re gûr bibû, kelagerma dilê me, pola û hesinan diheland. Ev germahî û hêza me yê bêpênase tu asteng û keleman nas nedikir. Ev herêma ku ji aliyê me ve hîn jî temamî nehatibû nasîn de çavên me yê bêtirs, dilê me yê wekî agir ji me re dibû rêber. Roj û dem derbas dibûn, pêwîst bû ku êdî em bikevin nav amadekariya çalakiyekî xurt. Lewra jî di vê herêma ku pevçûn û nakokiya di navbera me û dijmin re dibû şahîd, pêwîstiya vê pevçûn û nakokiya bêdeng, bideng xistin xwe bi girîngî diyar dikir.

Hevalên rêvebir demekî bû ku ketibûn nav nîqaşa çalakî wê çawa, li kû derê û bi çi rengî pêkwere?.. Di encam de grubekî ji bo çalakiyê hate amade kirin. Ev çalakî ji ber ku li herêmê wê bibûya çalakiya me yê yekem, gelek girîng bû. Hemû heval bi baldarî û heyecanekî mezin re kêlî bi kêlî amadekariyên çalakiyê takîp dikirin. Ji bo me ev çalakî di bey qey wê bibûya nîşaneya me yê hebûn û nebûnê!....

Wateya vê çalakiyê hem di warê siyasî û hem jî di warê leşkerî de gelek girîng bû. Ger ev çalakî di aliyê me de serbiketa wê înîsiyatîf herêmê biketa destê me, lê ger ev çalakî vala derbiketa û binbiketa ji bo dijmin wê biba avantaj. Ji ber van hesasiyetan hemû heval ketibûn nav lekolîn û amadekariyê. Gruba çalakiyê bi fermandahiya heval Seîd hatibû amadekirin. Heval Seîd, hevalekî şerker, wêrek û di şerê xwe de bi mantik û xwînsar bû. Cihê çalakiyê jî piştî gelek nîqaş û nirxandinan “Şîrvan” hat pejirandin. Her biryarek ji bo çalakiyê girîng bû. Lê belê her çendî di aliyê fedekarî, coşî û tevlêbûn û şerkeriya hevalan de tu pirsgirekên me tûnebûn jî, di aliyê hakîmbûna erdnîgariya herêmê de, dîsa naskirina gelê herêmê û sazkirina binesaziyan de gelek kêm û lewaziyên me hebûn.

 Wê çalakî çawa bihata çêkirin, kijan noktê sexlemtir bû ku bihata şixulandin, dijmin kîjan aliyan de cih girtiye û kî an jî kê alîgirên dijmin bûn?.. Ji aliyên me ve baş nedihat nasîn. Lê, li hember van dezavantajan me dîsa bi hêviya serkeftinê re dest bi amadekariyên çalakiyê kiribû. Belam, ji aliyê cehş û dijmin ve hesandina cihê çalakiya me re ev çalakî guncaw nehat dîtin û em vegeriyan cihê xwe. Em hemû hîn behtir hêrs bibûn û serkeftin hîn behtir ji bo me bibû wekî azweriyekî.

Heval Mervan civînekî çêkir û pêwîstiya pêkanîna çalakiyê nirxand û careke din ji bo çalakiya Şîrwanê grubek nû hat li dar xistin. Ji ber ku çalakî û hevalên ku vê çalakiyê pêk bînin ji aliyê dijmin ve hatibû nasîn, diviya ku guhertin bihata çêkirin. Cihê çalakiyê dîsa Şîrwan bû….

Belam dijmin koricitî destpêkî li Şîrwanê pêşxistibû. Eşirtî û jiyana eşirtî li vir gelek bi cih bû. Dijmin ji bo ku ev jiyana eşirtiyê ku bi gewşînê xwe dijî cewherê Apocitî ye biparêze, destpekî serokê eşîran parast û eşîr tev de bi xwe ve girê da bû. Her wiha ji aliyê me jî ji ber ku ev çalakî bibûya çalakiya me yê yekem, divê ku cihê çalakiyê hem ji aliyê bîrdoziyê ve, hem jî ji aliyê stratejiya erdnîgariyê jî Şîrwan cihê herî baş û watedar bû. Bi lexistina Şîrwanê bersiva jiyana paşverû, hevkariyê û her wiha di herêmê de bi awayekî balkêş, me hebûn û hêza xwe nîşanê dijmin û hêzên hevkar re bidan. Ji ber  van sedeman, Şîrwan careke din bû cihê me yê çalakiyê. Gruba çalakiyê bi hesastir hat amade kirin. Fermandahiya grubê, heval Zeydîn û heval Mustafa bûn. Her du heval jî ji aliyên hevalan ve gelek dihatin heskirin û bi giranbûna xwe, zanebûn û gihiştandina xwe  mînak bûn.

Heval dîsa ketibûn nav tevgerekî bêaman. Coş û atîkbûna wan re tu gotin tunebû. Lê belê, di kûrahiya dilê me de şayîşekî hebû ku nedihat pênase kirin. Lewra jî bersiva vê hebû, nenaskirina erdnîgariya herêmê û nenaskirina koricî û sîxuran!…

Erê, plana çalakiyê amade bû… Li hember hemû metirsiyan û astengan, me dîsa jî vê çalakiya bixeternak dixwestin bixin nav pratîgê. Ewr û asîman, dar û berê ku şahîdên gelek gavên dîrokî û metirsiyanê careke din dil bicoş, çav bihêvîdar li vê amadekarî û nîqaşan temaşe dikir. Di her lebitandinê me de çavê me li ew asoya bêsînor ve dieliqî. Bihar tenê ne a xwezaya bêhempa bû, bihar, bihara dilê me û armanca me bû jî. Dilê me bi vê pratîgbûyîna çalakiyê, wê bihara xwe hîn bi giyanber bijiya. Em, êdî bi vê dilbiharî ve ketibûn rê. Di rê de di bey qey em nedimeşiyan, piyê me ne li ser erdê bû, ewqas coşî û peroşmendî me jiyan dikir ku tu westandin an jî zorayî em nedihesiyan. Tu metirsî, me nedida seknandin. Metirsiya nenaskirina erdnîgarî û gelê derdorê ne xem bû…Careke me biryar girtibû û ev ji bo me biryarekî dîrokî bû…Di xeyal û ramana me teva de serkeftina vê çalakiyê hebû. Bi van xeyal û ramanan em sê roj bûn dimeşiyan. Her gavekî me bi gelek hesab û hesasiyetan dihat avêtin. Bi hişyarî û baldarî li derdorê xwe dinêriyan û her tiştê vê xwezayê me dixwest ku di ramana xwe de xêz bikin. Em, hem ber bi cihê çalakiyê ve dimeşiyan, hem jî derdorê xwe bi vî awayî dinasiyan. Her du bi hev re pêk dihat. Lê em baş dizanibûn ku ev rewş ji bo me çiqas metirsiyekî û dezavantajekî girîng e. Dîsa jî me her tişt girtibû ber çavê xwe, sê roj bi vî awayî em meşiyan û gihiştin nêzê cihê çalakiyê. Ji bo çalakiyê her tişt hem di aliyê zindîbûna rih, hem jî di aliyê plan û amadekariyên çalakiyê de hazir bûn.

 Heval hemû ji bilî nobedaran piştî ewqas meş û westandinê dema nîvro ketin xeweke şîrîn. Xewna biharê û germahiya nîvro, xewneke di bey qey li ser purtên kevoka xew dikî, ewqas mirov dikşîne nav xwe… Heval hemû bi xeyalên çalakiyê xew kiribûn. Piştî demekî kurt, ez jî bi xeyal û heyecanê çalakiyê ketibûm bin bandora xewna şêrîn.

Bi bangkirina hevalên me yê nobedaran ji nişka ve em ji xew hilpekiyan. Dijmin me xistibû çemberê, derdora me hatibû girtin. Paşverûtiya hevkaran û îxanetê careke din bi hemû talbûna xwe ve derketibû pêşiya me. Meşa me ji destpêkê ve heta vê dema me yê îstirehetê ji aliyê qelhên koricî û hevkaran ve hatibû dîtin. Şayîşa me yê di vê warî de bi awayekî berbiçav li ber me disekiniya. Koricî rêya me şopandibûn û agahî dabûn dijmin. Dijmin bi vê agahiyê dikeve nav tevgerê û bi hêzeke xurt re kêlî bi kêlî firseta “me bixin dest” sekiniye. Ew di vê xalê de ji me bêhtir bi avantaj bûn. Lewra pêşengên wan, qelhên ku erdnîgariya Şîrwanê û çiyayên vê herêmê baş dinasîn bûn.

Em hemû di kêliyekî de gelek tişt fikirîn û hema ketin nav tevgerê ku dest bi şer bikin. Hêrs û kîna me bibû wek volqanekî teqiyayî, diviya ku em bi vê lawên xwe dijmin û îxanetê bihelînin û bişewitînin. Armanca me qelişandina çemberê bû. Bersiva me ji dijmin re teqandina guleyan û heta dawî berxwedan bû. Di her helî de çavên hemû hevalan de werektî û fedakariyekî bêdawî dixuya. Di her aliyan de avantaj ya dijmin bû. Lê tenê tiştekî wan tunebû ku ew ji bo wan darbeyê mirinê bû, ew jî fedekarî û  netirsiya mirinê bû. Lewra Apocitî mirinê kiribû jiyan…Her xwînekî şehîdan bi vê rihê bibû giyana hezar û mîlyonan. Bi vê rihê mirovên nemir hatibûn afirandin. Em 16 heval ji ber vê yekê bi bêtirs û werekiyekî bêemsal ve hêviya xwe neşikênand û me biryar da ku girê li ber me -ku cihekî stratejîk bû- destbixin û çemberê bi vî awayî biqelişînin. Bi fermana heval Zeydîn ku ew dengê wî yê ji xwe bawer tu car ji bîra min naçe, em bi pevçûn û bin barana guleyan de ber bi girê ve şerê xwe didomand û diçûn. Leşker, koricî û sîxuran li ser rêya me wekî xweliyê bûn. Di bin her latekî û tehtekî de tije bibûn. Her yekî me li ber hevalên xwe, xwe dikir sîper. Nedîtina şehadeta hev û ji bo hev xwe fedakirin di her tevgerekî hevalan de diyar dibû.

Şer ewqas xurt bibû ku her hevalekî ketibûn bin bandora hêrs û tolhildanê. Gelek heval ji hev qut bibûn. Bang li hev kirina me gelek caran bêbersiv dima. Dengê heval Mustafa jî nema dihat…Ew dengê wî yê ku berpirsiyartiya şoreşgerî û germahiya hevaltî ve hatibû pijandin nema digihişt guhên min. Heval Mustafa ku di dema seha Serokatî de ji aliyên Serok ve bi werektî û dirûstbûna xwe, mînak dihat nîşan dan, niha bi ew werektiya xwe re di kîjan stêrkên asîmanan de nîşanê bû û dirijiya, tenê ew dilên ku pêre diavêtin dizanibû.

 Di wê heyecan, toz û duman dîsa di bin baranê fişekan de ez û heval Zekî nêzê hev bûn. Hebûna heval Zekî ji bo min dibû hêzekî bêpênase û di hebûna wî de hevalan hevalên ku niha ji wan bêagahî bibûm didîtim. Lewra jî ez û heval Zekî bi hev re bêhn û hewaya Botanê girtibûn. Li Botanê jî em bi hev re mabûn. Şerkeriya wî kena wî ya ji dil di wê pevçûna ku asîman jî ji me nedihat xuya li ber çavên min bû. Lê ew guleyên îxanet û paşverûtiyê heval Zekî jî ket. Di wê kêliyê de hemû jiyana min û hestên minê ku di nav şoreşê de di dil û rihê min de cih girtibûn, carekî de gûr bûn, di aliyekî de li ser dijmin guleyên xwe yê tolhildanê dirijandim, di aliyekî de jî min hewil dida xwe ku bigihijim heval Zekî. Bi gelek metirsiyan re xwe gihandim cem heval Zekî. Lê belê heval Zekî bi giranî birîndar bibû û tenê dixwest ku ez xwe xilas bikim. Lê kîjan dil di wê kêliyê de dixwest dest ji hevalê xwe berde. Kîjan dilê şoreşger wê vê xwestekê pêkbiniya. Tu hêz û kuweta heval Zekî nemabû û nikaribû xwe bilebitîne. Cara dawî bi awayekî hişk    li min nihêrî û got; “Daxwaziya min ewe ku biçî û bigihijî hevalên din. Ez êdî nema dikarim” Fermanekî hişk û pêwîstekekî şoreşgerî da pêşiya min. Bi dil şikestî û bi êşên bêpênase, çanta û çeka heval Zekî girt û beziyam cem hevalên din. Em heft heval mabûn. Derbaskirina çemberê gelek kêm mabû. Lê belê em, li ku derê ne, erdnîgariya vir bi çi rengiye nizanibûn. Lê hîn jî em di nav şer de bûn. Carna ji hev vediqetiyan û careke din dihatin cem hev. Ez û hîn hevalên din derketibûn devreyê çemberê.

Dawiya pevçûnê 11 hevalên me bi qehremanî şehîd ketin. Ew roj di asîmana bêdawî de 11 stêrk rijiyan. 11 stêrk êdî bibûn tîrêjê rojê û şewqa xwe di germahiya roja bêhempa de digihijandin me. Heval Mustafa Gulo, Salîh Keçî, Resûl Şirnax, Rêzan (ji başûrê biçûk bû), Bişar Didêrê, Ferhad Dîdêrê, heval Adîfe û Sîdar dîsa du hevalên ji ber ku em zêde gel hevûdu nemabûn navê wan nizanim, di vê pevçûnê de tevî karwanê şehîdan bûn. Ew bibûn efsaneyê qehremanî û fedekariyê. Her ji van stêrkan yek efsaneyekî bi serê xwe ye. Ew ji bo min û hemû hevalên me, her tim dibin çavkaniya hêvî, bawerî, fedekarî û berxwedaniyê. Ew bi rihê Apocitî, di rih û ramanên xwe de bûne yek. Pîvanekî me yê xwe ji ber çavan derbas kirinê û xwe paqij kirinê jî ew in. 11 hevalên nemir ku di di ronahiyê rojê de giyanber bûn, di herêmê de ji bo me bûn bingehê serkeftin û herêm bixin bin bandora xwe. Çawa ku em bi qehremanî û şerkeriya hevalan bandor bûn, ewqas gelê vê herêmê jî li hember vê berxwedanê bi zindî rihê Apocitî û rastiya gerîla naskir. Belkî di kêliyê pevçûnê de avantaj ê dijmin bû, lê belê di aliyê serkeftin û qehremantî avantaj ya me bû. Piştî van qehremantiyan gelê herêmê bi rêztir û germtir nêzê me bûn, koricî û hevkar jî êdî bitirs bibûn. Gelek pîvanên şoreşgertî bi berbiçavî di vê herêmê de xwe dide xuya kirin. Ewê ji me re her tim bibin pîvana jiyan û mirinê.

Ayrıntılar

Yayınlandı: 25 Şubat 2012

Dema min despêkê Fermandarê xwe dît, li beramber spehîtayî ya wî matmayî mabûm. Rihek reş û hemiz dêmê wî yê gewr û girover zû de nixwimandi bû. Cilên gabardîn çiqas xweşik li bejna wî ya bi ser navîn re kêmek dirêj û narîn dihatin. Hêlwesta wî ya bibiryar, xîtaba wî ya kişandvan, dêmê wîyê her tim bixende di dilê her hevrêyên wî de textê hes kirinê ava kiri bû. Û ew bi her tişên xwe ve viyane ji pola, milîtanek yeman, fermandarek jêhatî, mêhrîdarê gel û çiya yê xwe û tîrojek dijwar yê Roja xwe bû.

Sal 1994 bû. Dawiya meha bûk ya biharê bû.  Li Gorengeha Xanê xanan li Şaxa Hevlêr govendek mezin dizivirî. Ser û binê dîlana şervanên azadiyê diheja. Dengê ji şervanan bilind dibû dengê robarê Nêrdoş di dewisand û xwe di bedena Birca belek de vedida. Hevalek bejna wî kêmek ser navîn re dirêj, rihek reş dêmê wîyê gewr û girover nixwimandî bi hemû hunera xwe serê govendê dihejand. Cara ewil bû, wî hevalî dibînim û navê wî jî min nizanî. Wekû kes ez ne reqasvanek baş bûm û girêdayî vê min pir ji reqsê jî hes ne dikir. Lê, kişandvantiya sergovendî ya wî  bê hemd ez kişandim û çûm destê wî. Lê, li hember hunera wî ya pêşketî ya reqsê kêmzanîna min û bejna wî ya narîn qama min ya qut ez zû şermezar kiri bûm. Piştî kêmekî raman bûm ku qunsentra wî jî xira dikim û bi şermokî min govend berda bû. Piştî wê kêmekî ji hevalan fêr bûm kû Berpirsê Qada Gabar Hevalê Xebatê Merkezî ye.

Cara ewil li Bîra Askê, li Xala Fermandarê Fermandaran Hevalê Egîd, lê biryara serhildanê dayî bifermandarê xwe re hevnas bibûm. Dîsa heman wekî îro, Roma Reş bi hemû derfet û karîna xwe êrîş dikir. Dîsa nevîçîçirkên Hûlago tirkîtiya xwe dikirin. Jixwe li gundan kevir li ser kevir ne hişti bûn, Kurd’an gundan terikandi bûn û herêm ji xwecihan vale kiri bûn. Vê carê wekû pêwîstiya dagirkeriya xwe, dora gêrîla bû. Her kevirek yê Çirav’ê bi dehan gule û her girikek yê wê bi dehan top û qazan dihingavtin. Di dilê xwe de yê wekî bapîrê xwe kiri bûna û her kesê kû ji zulm û zordariya wan re stû xahr ne kirî qetlê wî wacip bû. Aha di vê demê de min fermandartiya  Hevalê Xebat- Xebatê navendî, an jî bi navê xwe din Xebatê Dêrikî nas kir.

 Kit mitên tayin spî ketibûn serê wî. Cilên gabardîn li ser bejna wî ya narîn, zirav û ji dirêja tê hijmartin dilerizîn. Baweriya wî ya ji pola, wekû coş û kelecan vedida dêmê wiyê gewr. Li gel hemû êrîş, tengayî û bê derfetiyan, ew jêdera coş, moral û ruhê serkeftinê yê hevrêyên xwe bû. Di şer de fermandarek bê eman, di jiyanê de hevalek dil fireh û di rêwîtiyê de pêçvanek rehwal bû. Erk û peyaya wî çi dibe bila bibe her tim li pêş bû. Di çepera pêş de şer dikir, di rêwitiyê de pêşîvan bû. Wisa fêrî jiyanê bibû û wisa jî xatir xwestin.

 Dema min cara dawî li Xinêre dîtî, serê wî nîv bnîv spî bibû, rih û simbêlên xwe qusandibûn lê, ji spehitayî, rû kentî û ji pêşîvantiya xwe tiştek winda ne kiri bû. Hesûdî bûm! Min di dilê xwe de goti bû; “yêkbûyîna bi baweriya xwe re û çiyan mirov ciwan dihêlin”.  Û wisa jî bû. Ew nîşeneya têkoşertî, berxwedan û  viyana pola ya bîst û çar sala bû. Her xetek ya rûyê wî, her mûyek spî ya di pora wî de şahidê boyerek destanî ya deşt, çiyan û baniyên Kurdistan’ê bû. Kehniye ya Kurdistan’ê nema bû ku jê av ne vexwarî, çiyayek ne mabû bidehan berxwedanên destanî li ser jiyan ne bûyî. Bost bibost,  gav bigav pîvabûn ev çiya û banî ruhê wîyê rehwal.

Fermandarê min; şîrovevanê rastiya rûyê reş ya Welatê Stêran yê herî mezin Mîrê Murada ye û hevrêyê wiyê herî nêzîk jî tuyî. Li ber ronahiya Mirê Muradan li dijî vê toqa naletê têkoşîna herî yeman û dijwar te da. Xiyaneta hê ji Enkîdo destpê kirî tu carî pêsîra dildarên azadiyê bernedan, têkoşertî ya te û te jî bê merîstiya wê baş nas dikir. Em tim hizirî bûn ku ev toqa naletê li Kurdistan’ê êrsiye û em wisa ji rastiya me dûr xistibûn. Lê, we bi têkoşertî, berxwedan û lehengtiya xwe ev berevajî kir. Êdî xiyanet, li welatê Rojê diperpite û li ber sekeratêye. Ji xwe jêdera vê bê mehwertiya xiyanet û afrenêrên wê eve.

Bê goman bi destê van rureşan, xwilam û xerbendeyên dagirkeran çûyîna bihezaran mêrxas û dawiya wan êşek bê pîvane. Diyare ev dêwê bê merîs, ev toqa naletê, ev rûreşiya mirovatiyê, ev xencera bê bext li ber sekitînê jî xetere.

Memostayê min; bêjim hêstên min ne kelîn, dilê min tijî xwîn ne bûye ne raste lê, ne girîm. Ji bû, ne girîm dîsa min Mîrê Muradan û awrên we yên bibiryar anî ber çavên xwe. Lê, mêhr (mêhla)a te li min dide û mêhrîdarê teme. Wekû Gelê Kurdistan, herî zêde me ji destê van bê bextan kişand. Hê ji Enkîdo, Herpagos heya  bi Abdulah Bedro xirabî û bê bextiya ne kirîn nema.

Qedab lê bibare, sed carî qedab.

Min ristek ya li ser Helpçe hatî nivîsandin de xwendi bû. Ristvan, di hevokek ya xwe de goti bû; “ Kes nîne jêke destê vî dêwî”. Di rastiyê de di bin ronahîya Mîrê Muradan de û bi berxwedan û têkoşîna we dest û lingên wî hatine qut kirin û ruhê wî yê bê merîs jî li ber mirinê ye û yê bimre.

Bi ked û berxwedana we, bi evîn û mêhrîdariya we; li welatê Stêran Xwidawend, li welatê Mîrê Muradan muradxwaz, li warê nan kedkar û li welatê mêhrîdaran evîndar bila şadbin.

Evîndarê azadiyê, mêhrîdarê Rojê, dildarê gel û çiya yên xwe, fermandarê hevrêyên xwe here, ûxira te ya xêrê be!

Lê, mêhra te dikim, mêhra bêhna te ya li Botan, Amed û Xerzan li min dide!  

Hewar GABAR

Ayrıntılar

Yayınlandı: 19 Şubat 2012