Tecrîda li ser Abdullah Ocalan, kete roja 393an, gelê Kurd jî, li dijî tecrîdê, di her qada jiyanê de şer dike.----
Dema ku min xwekuştina Cemal Kavak bihîst, bayekî sar bizivî, hest û hewnê min tevlîhev bûn, zimanê min di şikefta devê min de hişk bû û gotin ji min çênebû: Piştre piştre min di hişê xwe de, gotina: “Di cîhana modern de, teknîk pêşdikeve, lê mirov û mirovahî paşdikeve. Ev jî gunehkariya statukoperêstên lutherîst e.” bibir û anî, lê nebû bersiva hesten min.
Balkêş e, ev gunhkariya li hemberî mirovahiyê bi destê dewletên lutherîst pêk tê û kanunên zincîran jî çêdikin. Bi vî rengî dixwazin, wek kurd dibêjin; “kurtan” li ser pişta mirovan dideynin û mirovan bi qoş bikin. Kanunên zincîran jî, dikine bingeha meşuriyeta kiryarên xwe. Herçiqasî vijdanê şiyar, kiryarên li dijî gelan wek sucê mirovahiyê binavbike û car caran dijberiya xwe nîşan bide jî, kelih û bircikên lutherîstan derfetan nadin. Ev jî tê wateya têkbirina nirxên Nietzsche yên “mirovê maqul” û şîroveyên Stendhal yên li ser “kultura serdest”.
Cemal Kavak, nirxên Nietsche teva di kesayetiya xwe de kom kiribûn û wek neynika mirovê têgihiştî yên Stendhal bû.
Jiyana Cemal Kavak, neynika têkoşîna azadiyê û temam kirina şoreşa kurdî bû. Jiyana wî jî, li dijî kember û rekiha polayî ya dewleta dagirker cenga destanî bû.
Bi vê mebestê, Cemal Kavak weke lehengekî edebiyatê, weke peykerekî mîtolojîk, bi enerjiya xwe di her çalekiya demokratîk de, di sefê herî pêş yên çalekiyên demokratîk de xuya dikir. Porîka wî ya bi ser çavên wî de dirijiya heybetek didayê û wek mirovekî ku xwe disipline kiribe derdikete pêş. Di her çalekiya demokratîk de, wek “dengeya edaletê” dengê xwe bilind dikir. Her gotina wî jî, dibû bombeyek û li hemberî kember û rekiha polayî ya dîlgirtina gelê Kurd diteqiya.
Lewma Ergin Dogru, Cemal Kavak wek “mirovê têkoşîna jiyanê” bi nav dike.
Guman dikim ku, ev gotin têra naskirin û enerjiya têgihiştina disipline-kirina beden û mêjiyê Cemal Kavak nakin. Erê, jiyana Cemal Kavak, di ceng û têkoşîna li dijî dijminê dagirker de derbas bû; lê ne ev bi tenê bû.
Nietzsce mirovan wek pira ji bo “mirovên maqul û serdest” bi nav bike jî, şoreşên cîhanê, ev dîtina liberalî pûç kirine. Lewma em gotinên Nietzsche, di çarçoveya civakê de û ji bo jiyaneke bi rûmet qebûl dikin û ji bo Cemal Kavak jî bikartînin. Ji ber ku wî, di têkoşîna şoreşa Kurdî de, mutewazîtî, biryardarî û degelî bi hev re dimeşand. Têkoşîna li dijî lele û zincîrên statukoparêzan, li dijî dewletên lutherîst, karûxebata kollektîf şertê sereke didît û heta roja dawi jî, di wê xetê de meşiya.
Bi vê mebestê Cemal Kavak neynika trajediya tewratî ya gelê kurd e. Girtin, êşkence, zindan, sergom… Dîsa jî, her bûyerê têgihiştinek dayê û li dijî gotina “jiyana xwe bi xwe têk dibe” alternatîf afirandin. Cemal Kavak li her cihûwarê kû diçûyê, weke meydana cenga li dijî dewleta lutherist dîdît û heta wê kêlîka ku dawî li jiyana xwe anî jî, yek gavê paşneket. Bi vê mebestê, me jiyana wî weke neynika şoreşa kurdî bi nav kir.
Baş tê zanîn ku barê şoreşan giran e û têkoşîna demdirêj dixwaze. Di şoreşên cîhanê de jî leheng bûne kevirê bingehîn û nifşê pey wan jî ala wan li qada herî jor balivandin. Ev navê “xwe derbaskirinê” ye û destdanê jiyana cawîdanî-berdewamî ye. Eger mirov, wek Nietschze dibêje, “mirov malê cîhanşimûlî ye”, wateya jiyana Cemal Kavak ya maqulî û têkoşîna wî ya temam kirina şoreşa Kurdî, stêrika di nava tariyê de ye û dînamîta di cîhana statukoparêziyê de ye. Armanca Cemal Kavak, ji dîtina Nietschze mezintir bû; ji ber ku ew, ne tenê mirovek bû û ne ji bo mirovekî, ji bo mirovahiyê têkoşîn dikir, ji bo jiyaneke azad ku mirovên Nietschze xeyala wan dike, yên “maqul û serdest” dikaribin xwe tê de bibînin bû.
Baş tê zanîn ku dewletên lutherist, cîhan kirine laboratuara koleyan û ha ha bi destê koleyan kurtan’an, zincîr û leleyan çêdikin û mirovan ji mirovantiyê derdixin. Ev laboratuar, lîberalên wek “mîro”wan çêdikin û di kulmîrowan de bicihdikin.
Şoreşa Kurdî, li dijî van laboratuarên helandin û tûnekirina mirovan, wek nirx û pîroziyên mirovahiyê şer û têkoşîn e. Têkoşerên weke Cemal Kavak jî, leheng û pêşengên vê têkoşîna bi rûmet û watedar in. Civak ne bingeha mirovê serdest û maqul e, çavkaniya jiyaneke bi rûmet û karûxebatên kollektîf, hevkariya biratî û dostûyariyê ye. Makîne amûr e, lê mirov ew nirxê ku wê amûrê ji bo jiyana bi rûmet, di çarçoveyake watedar û berhemdariya ji bo giştî bikarbînê ye. Bi vê mebestê dewletên statukoparêz yên lutherîst, di qoanaxa îro ya modernîteya kapîtalîst de, komediya mirovahiyê dijîn.
Jiyana Cemal Kavak mînak e û îspata wê ye ku, mirov ne tenê jiyaneke biyolojîk e û ne amurek xwezayî, di rêzê de ye. Ew berhemê şoreşa Kurdî bû, wek pêşeng û lehengê jiyana bi rûmet ya bi nirxên mirovahiyê dagirtî derkete pêş. Ji xwe, lehengî û pêşengîtiya wî ya edebî û mîtolojîk ji vir tê. Evîndariya wî jî gelê wî bû, cografya wî bû. Bi vê evîndariyê, ji xwe û wêdetir dixwest, bi hasreta azadî û serketinê dikeliya, difûriya. Di maquliya hiş û ramanê şoreşgerî de, wek neferekî kar kir û giha “mukemmeliyet”ê.
Cemal Kavak, xwedî taybetmendiyek wiha bû û gazin nedikirin, lê pirsa “ya baş kîjan e em wê bikin” dikir. Ji şaşî, xeletî û nebaşiyê ditirsiya, lê di başî, qencî û rastiyê de mêrxasekî cengawer bû. Ev evîna têkoşîna şoreşê ye û bîrdoza Zerdesht ya “kesên ku derdikevine riya dirêj û ji bo afirgerî û nirxên pîroz têkoşînê dikin pîroz in” dişopand. Lewma gotina Ocalan ku dibêje, “şerekî baş, mirov digihîne armancê” û “şoreş, guhertina mirov û jiyanê ye.” Di kesayetiya xwe de kom kiribû. Enerjî, aqil û rûmet û kesayetiya disîplînekirî ya Cemal Kavak, formuleya mirovê şoreşa kurdî bû.
Cemal Kavak û têkoşîna wî, ne dawiya wî, armanca wî ya pîroz û ji bo mirovê Kurd mînak û destanekî dîrokî bû.
Neynika mirovê xas Cemal Kavak, di şoreşa kurdî de, destanekî ne nivîsî ye.
Medeni FERHO
- Ayrıntılar
----------Tecrûda li Serê Birêz Ocalan bi dijwarî berdewam dike. Şerê li dijî tecrîdê jî berdewam dike.--------
Pengava 15ê Tebaxê, navê destpêka romana jiyan azad e. Gelê Kurd vê pêvajoyê dijî.
Balzac, weke neştervanê pirsgirêkên sosyolojîk di romanê de, wek bavê romanê di dîrokê de cih girt. Ahmedê Xanî wek pêşengê helbesta epîk, Meleyê Cizîrî jî wek pêşengê romantîzmê navê xwe di dîrokê de nivîsîn.
Louis Aragon jî, adaptorekî Meleyê Cizîrî ye.
Têkoşîna gelê Kurd ya sed salî; di encama şerê dibin pêşengiya Ihsan Nurî Paşa de li Agirî, di gora betonî de hate “meftun” kirin. Mixabin kesî helbesta “meftun-bûna gelê kurd” û romana “meftun-kirina gelê kurd” jî ne nivîsî. Nikarîbû binivîsin, ji ber ku bi “meftûn-kirina di gora betonî de”, rewşenbîriya kurd, entelektueliya kurd jî “meftun” kirin. Berî wê jî, di parçekirina xaka Kurdistanê de, beden û mêjiyê rewşenbîriya Kurd hate parçekirin. Ev dihate wateya valahiyên kûr û fereh yên dîrokê. Parçebûna xaka Kurdistanê destîniyek nû ya bextreşiyê bû. Destîniya bextreş ya bi cografya ve girêdayî bandorek parçebûyî li beden û mêjiyê gel û rewşenbîriya kurd jî kir.
Parçebûne beden û mêjî, di hest û hişmendiya mirov de tevlîheviyan derdixe holê û mirov ji rastiya mirov dûr dike. Hingî derfetên ku mirov dikaribe sirr û razên di fulyona pişta neynika jiyanê de bibîne namînin.
15ê Tebaxê neştera li vê rastiyê ye.
Çalekiya dîrokî li Zindana Amedê, parçekirina gora betonî bû. Pengava 15ê Tebaxê jî, destanê bican-kirina bedena di gora betonî de ye. Destan bingeha dîrokê ne û 30 sal in, ku cengawerên Kurd li dijî dagirkeriya di rengê “faşîzma reş” de li Kurdistanê ala mirinê û tûnekirina bibalivîne, destanan dinivîsîn.
Baş tê zanîn ku her destan agirekî volqanî ne û wek afûrek ezmanî diteqin. Ev heq-kirina di “masnû cephe-î dîrokê” de ye. Lewma min di destpêkê de behsa romana 15ê Tebaxê kir. 30 sal, nifşekî nû ye û di şerê azadiyê de nifşê duyemîn ala têkoşînê dibalivîne. Ev tê wateya guhertina civakî û rastiya neştervaniya Balzac.
Guhertinên civakî, di hestan de, di hiş û raman de jî guhertinan pêktînin. Yanî guhertina civakî, yanî guhertina beden û hiş û hewnê mirov. Yanî afirandina mirovekî nû… Yanî afirandina civakek nû… Yanî şoreş!... Li Kurdistanê şoreşek heye û herka çemê jiyana guhertina ku bi navê “şoreş”ê tê binavkirin berdewam dike.
Baş tê zanîn ku, bingeha gora betonî û “meftûn” kirina gelê Kurd di vê gorê de, di şerê yekemîn yê cîhanê de û ji aliyê hêzên cîhanşimûlî ve hate amade kirin. Ev rekiha hesinî bû. Piştre hêzên dagirkerên xaka Kurdistanê jî, gelê Kurd di vê rekihê de zincîr û lele kirin. Di nava demê de, ev rekiha ku bi kanunên zincîran hate zexim kirin, li Agirî bû “gora betonî” û gelê Kurd hate “meftûn” kirin.
Lê îro, piştî şerê 30 salî û nivîsandina destanên dîrokî; dema wê hatiye ku rewşenbîriya Kurd jî, bi “mayî pîroz” romana cengaweriya ciwanên kurd binivîsîn.
Rastiyek din: Mîna şerê yekemîn yê cîhanê, şerê sêyemîn yê cîhanê di rengekî din de û car din li Rojhilata Navîn dest pê kiriye. Şerê cîhanê yê sêyemîn, di 11ê Êlûna 2011an de, bi êrîşa El Qaîde, li dijî blokên dubirak li Emerîka dest pê kir. Lê Emerîka û Ewropa, şer dûrî welatê xwe kirin û navenda şer bû Rojhilata Navîn. Ev hiş û ramanê klasîk yê dem û heyama Şerê Xaçparêziyê ye, îro jî, di şexsê Suriye de pergalekî din dijî. Di komploya navneteweyî de, (1999) wek ku Mehmed Akîf Ersoy dibêje, car din li dijî gelê kurd “heft klîmatên cîhanê li dijî me” jiyan kirin tara bêjingê û “mahşerek tofanî” li ser serê gelê kurd rakirin. Lê cengaweriya ciwanên Kurd, dilsozî û canfedatiya gelê kurd, “mehşera tofanî” têk birin û qonaxa îro ya serketî bidestxistin.
Bûyerên ku li Kurdistanê diqewimin, ne tiştên klasîk û drametîk in û menendê wan di Tewratê de jî nînin. Gelek caran me bûyerên li Kurdistanê wek “bûyerên Tewratê” binavkirin, lê dijwartir in. Ji ber ku “dewşirmeyên Tirk”, ji Frawunên Misirê dijwartir û xedartir in. Yanî zalimtir in.
Tenê bi navkirina “li Kurdistanê sucê mirovahiyê tê kirin” têra kiryarên li Kurdistanê nake. Ji ber ku ne tenê gelê Kurd tê qirkirin û bûyerên weke Roboskî, Geliyê Tiyarê, Gerzanê û Qendîlê derdikevine holê. Ne tenê li balkonan zarokên 18 mehî, li devê deriyê malan zarokên kurd têne kuştin. Hest, îrade, hiş û hewnê gelê Kurd tê kuştin. Cografya Kurdistanê tê kuştin. Erd û ezmanê Kurdistanê, xewn û xeyalên, hewa, şev û roj, stêrikên li ezman û çûk û çivîkên li xaka Kurdistanê têne kuştin. Ne tenê gelê Kurd tê tunekirin, gelê Ermenî, Suryanî-Asurî û Keldanî têne qirkirin.
Ev bûyerên îkonîk in û rengê kiryarên “Roma” li dijî Xiristiyanan nîşan didin. Ev bûyerên îkonî jî, bi gotinên hêsa, bi hevokên ironik, bi biwêjên harmonik, bi hunandinek arzan nayên nivîsandin. Pêdivî bi vegotina hunerî, guhertinek reng, ronahî, form, ziman, folklorîk, cografîk, sosyolojîk, polîtîk û felesefîk heye. Ji bo van teva jî, temsiliya teatro, awaza dengebêjî, rîtma folklorîk, dilşewêtiya dilojarê, hewngîrî û hişmendiya rastiya civaka Kurd, zanebûna dîrok û kultura kurd lazim e. Yanî, têkiliya organik ya di navbera gotin û îkonên gunehkariyê de pêwist e. Eger qutbûna gotin û îkonên gunehkariyê çêbibe, hingî wek mînakên çend roman-nivîsên Kurd, wê lingê wan li hewa bimîne. Hingî wê stîleke bêsîtliyê derbikevê holê û rexnegîr jî, wê bi hastên klasîk yên “klîkên siyasî” rexnegiriyê bikin.
Ji xwe krîzek rewşenbîrî heye. Ev krîz di hest û mêjî de, di bawerî û hewngiriya rewşenbîriya Kurd de, birînên kûr vedike. Xwedê giravî ji siyasetê dûr in, lê di derya siyasetê de avjeniyê dikin û bêyî ku zanibin, bêyî ku bixwazin, dibine tewaşê li ser nanê dijmin.
Divê em jibîr nekin, roja ku gelê kurd di rekiha hesînî de bi zincîr û leleyan hate dîlgirtin rewşenbîriya Kurd jî dîl hate girtin. Roja ku gelê Kurd li Agirî di gora betonî de hate meftun kirin, rewşenbiriya Kurd jî hate “meftûn” kirin. Lewma şerê li Kurdistanê tê dayin, şerê rewşenbîrên kurd e jî. Rewşenbiriya Kurd nikare ji şerê azadiya li Kurdistanê, bi hincetên “bêalîtî. Îdeolojîk û hwd” bireve û dibin navên cûda de serawa ji xwe derbixe.
Gelê Kurd ezberê xwe xera kiriye û ne tenê li rûdêna neynika jiyanê dinêre, li sirr û razên di fulyana pişta neynikê de jî dinêre.
Pengava 15ê Tebaxê, navê destpêka romana jiyan azad e û nexştera li rewşenbîrî û entelektueliya Kurd e jî.
Medeni FERHO
- Ayrıntılar
Jinên şerker, lêgerînvanên rastî û heqîqetê ne. Weke jinên Kurd, bi asîbûn û heskirina xwe di axên xwe de haveyn dibin. Gelek ji wan hîn di temenê xwe yê zarokatiyê debûn, şervanên di çiyan de şer dikin bihîstibûn. Hinek ji wan jî, bi mezin bûn û herikîna kêliyên jiyana tevgera azadiyê re, gerîlla nas kirin.
Ger mijar dibe pirsa çima jin berê xwe didin çiya, gelek caran ji vê pirsê re bersivekî bê eman û bêyî kêmanî hatiye dayîn. Ji lewra ne pêwîst e ku mirov dubare qala wateya wê bike. Lê, ger ev rastî di taybetiya qadan de xwe bi hebun bike, bi qasî zehmetiya bersivdana vê pirsê, di heman demê de bersivekî wê ya hêsanî jî heye.
Bi nimûne, qada Zagrosê… Yek ji qadên gerîlla ya herî zehmet û asê ye. Hem di mercên xwe û hem jî di eraziyê xwe de zehmetiyekî wê ya gelek mezin heye. Kes zû bi zû nikare jiyan kirina di wê qadê de bi serbixîne. Îskenderê Mezin wan xakan derbaz nekir, dagirkerên roja me ya îro de van axan nekarîn têxin dibin venêrîna xwe. Lê, îro şervanên azadiya gelê Kurd bi taybetî jî jinên Kurd, vê teoriyê binpê kirine û di quntarên Zagros’an de tekoşînekî bi çi rengî wê were meşandin û wê bi çi rengî mercên jiyanê ava bike, bi hemû bedewiya xwe dane nîşandan. Lê, li himberî zehmetiya vê qadê mirov dikare pirsekî bi vî rengî jî bike.
Çima Zagros mirovên ku li ser xaka xwe mezin dike, bi xwe ve dide girêdan? Çima heskirina gelek keç û jinên leheng, li efsaneyên xwe yên dîrokî zêde dike? Çima jinan evîndarê xwe dike?
Bersiva vê pirsê jî, bi qasî kûrbûna xwe hêjayî bilêv kirinê ye.
Ji ber ku Zagros di guşiyên Çarçêlla de, dibe têlên pora jinên dilê wan xwe bi bedewiyê hunandine. Li serê lûtkeyên Cîlo dibe taca ku di quntarên Keviya Pîr de mezin bûye. Ji lewra li himberî vê rastiyê Zagros her demî bi betrana xwe dikeve silavê û berbi jinên dilê xwe asîne ve dirêj dibe.
Di bedewiya dilê jinên Zagrosî de, Avaşîn weke dilê jinekî kûr, nazik, narîn û bi tûjiya asîbûna xwe diherike. Bi kerba hêrsa dilê jinên ku di qelîştekên Zagros’an de bi hesreta kenekî azad mane, êşên jinan di kurahiya xwe de mezin dike. Êş dixe heskirin, heskirinê dixe pevçûn. Basya jî weke bêrî kirina jinekî ku di nêvî de maye, bêdeng û bi nepenî diherike. Govendê dibe agirê azadiya keçên leheng, dibe meskenê jinên gernas yên Zagrosî.
Ji lewra Zagros wêneyê jina ye. Di koka wê de bereketa xwedawendan, ked û mezinbûna jinan heye. Rayên axê yên jînê ye ku di her quntarekî wê de bi wate dibe. Ev watebûn dibe navê hezaran şehîdên ku di asîbûn û kûrbûna Zagrosê de gihane lûtkeyê. Sewdayekî ku ji dilekî berbi dilekî de diherike. Weke îsyana lehiyekî di dilê jinên leheng de, Zagros dibe navê agir.
Ji lewra gelek jinên leheng bi tekoşîn û tevlîbûna xwe bûn keçên vê xakê û mezin bûn. Jiyan kirin û şer kirin. Weke sozekî tolhildanê, di her mercî de binaseya girêdanên xwe yên ji kêliyên jiyana azad re şanî mirovan dan.
Ji ber vê çendê ye wexta ku berê xwe didin Zagrosê jî, hestên bi qasî Payîzê reng û reng jiyan dikin.
Demsala Payîzê jî, bi qasî demsala Biharê dewlemendiya rengan di xwe de kom dike.
Weke, rengê giriyê pelçimên ji çiqlên daran diweşin. Weke guşiyên tirî, yên ku pelên xwe bi bêrî kirina rengê sorxwunavî re winda kiriye. Li pişt barana wê ya diherike, herikîna kêliyên jiyanê. Bîranîna kêliyên zarokatiyê. Weke lêkirina barana ku bêhna axê dixe hundirê mirovan.
Belê, bi taybetî jî di van demên derbazbûyî de, gelek jinên leheng henaseyên bi rengê Payîzê di xakên Zagros’an de kişandin. Jinên bi lehengî li Geliyê Tiyarê li ber xwe dan tevlî karwanên nemiran bûn, jinên li Ştanzayê bi gernasiyên xwe hemû hêviyên neyaran şkandin, jinên şerker yên li Şemzînan’ê bi rojan di tevgera harekata şoreşger de bi ruhî Apoyî tola Rozerîn’an rakirin, jinên li Çelê yên xwe xistin narincok û di dilê dagirkeran de teqandin, hemû jî li ser xakên Kurdistan û bi taybetî jî li qadên Zap û Zagros’an mezin bûn. Bi têkoşerî û lehengiyên xwe, tevlî bêhna xaka welat bûn.
Ew xak…. Herî zêde jî bêhna welat e hestên ewqasî bedew, berxwedêriyekî mezin di mirovan de dide ava kirin.
Mirin gelek caran mîna mêhvanekî mirov ne li bendê ye. Di roja me ya îro de jî gelek mêhvanên din yên em ne li benda çûna wan bûn, dilê me bixwîn kirin di dilê şînbûna xwezaya Kurdistanê de.
Lê, ger ku mirin tinebûn be, li cem me nav û cihê wê tine ye. Rastiya şahadetê li cem me rastiyekî bi wî rengî ye ku, bi şînbûna şitlan re mirinê dimirîne. Ji lewra li himberî her şahadetekî em bi hêz dibin, tekoşîna me bi gavên dîrokî re mezin dibe. Bi rakirina tola wan re, pêngavên dîrokî tên avêtin, haraketa şoreşgerî tê destpê kirin.
Ji ber vê çendê, ew jinên çeleng yên bi jiyan û tevlîbûna xwe navê xwe li dilê rêheval û welatê xwe kolan, wê her weke nav û gernasiya xwe di dilê me de cî bigirin. Ewana wê hem bi jiyan û hem jî bi çûna xwe di dilê me de bibin jiyan.
Hewaya li dura Golên avê, hêdî û kûr diherikin. Di germahiya Tebaxê de, wê ew jinên leheng her demî ji mere baya li dora Gola bin. Di baxçê gulîstana Gola de, wê bibin kulîlkên bedew yên li ti deverên cîhanê nehatî dîtin. Wê her di dilê me de şîn bimînin. Kêliyên jiyana wan, wê binaseya me ya xwe gihandina azadiyê be, pêkanîna xeyalên wan be.
Hindistan PENABER
- Ayrıntılar
‘Fermandar Egîd Mînaka Hevaltiyê bû’
Di 15’ê Tebaxa 1984’an de di bin fermandariya Mahsum Korkmazê bi navê kod Egîd de çalakiya Erûhê ya mohra xwe li tevahiya dîroka gelê Kurd bixe hate li darxistin. Di ser çalakiya Eruhê re 27 sal derbas bûn. Çalakiya Eruhê ya ku ji aliyê dîrokzan û siyasetmedaran ve weke çalakiya ku çarenûsa Kurdan berovajî kir tê nirxandin, îro ji aliyê gelê Kurd ve weke cejnekê, weke cejna vejînê tê pîroz kirin. Milîsên ku bi fermandarê çalakiya Eruhê Egîd re mane û pê re jiya ne, der barê kesayet û jiyan, şêwaz û tekoşîna Mahsum Korkmaz ê bi navê kod Egîd de ji ajansa me ANF’ê re axivîn:
‘Egîd fermandarekî pir bi disîplîn bû:
Mehmed Kara’yê di sala 1985’an de piştî leşkerên dewleta Tirk davêje ser mala wan tevlî nava refên gerîlayan dibe, diyar kir ku piştî tevlî bû derbasî qada Besta’yê dibe. Mehmed Kara anî ziman ku piştî fermandar Mahsum Kormaz’ê bi navê kod Egîd di bihara sala 1985’an de ji Başûr tê Botanê, dikeve yekîneya bingehîn a Fermandar Egîd û dibe şervanê wî. Kara derbirî ku ew 3-4 mehan di yekîneya fermandar Egîd de dimîne û axaftina xwe wiha domand; “Heval Egîd mirovekî di aliyê disîplîna leşkerî de heta dawî xurt bû. Di nava hemû gerîlayan de gerîlayekî bi qasî heval Egîd bi disîplîn tunebû” û der barê disîplîna leşkerî de bîranînek xwe bi fermandar Egîd re wiha tîne ziman; “Em ji çalakiyekê vedigeriyan. Çiyayê em vedigeriyanê zozan bû, li vir ne dar, ne ber tiştek tunebû, çiyeyekî rût û pir bilind bû. Em roj gihîştin wir, êdî me nekarî biçin tu deverên din. Diviyabû em heta êvarî li wir xwe veşêrin. Geliyekî biçûk hebû, li wir hin pincar û qîvar hebû, me cihê xwe li wir çêkir û em kom kom tê de rûniştin, em li wir razan. Me nobeta xwe jî di nav wan qîvar û pincaran de li ser teniştê digirt. Kes nedikarî tevbigere. Dema roj hat ber nîvro me dît ku ew der cihê pez e û pez û erebe hatin wir. Me jî heta êvarî bi awayek disîplîn li wir di nava wan qîvaran de xwe veşart, pez, şivan û bêrî heta êvarî li derdora me geriyan, ji bo me xwe baş veşartibû me nedîtin. Heval Egîd di xala disîplînê de pir baldar bû û însanên derdora xwe jî dikşand disîplînê.”
‘Egîd ji ber ku bi plan, dîsîplîn û rêkûpêk bû, di ti çalakiyan de têkneçû’
Mehmed Kara destnîşan kir ku fermandar Egîd xwedî kesayetek zana, bi dîsîplîn, bi plan û bi bername bû û ji lewre di çalakiya 15’ê Tebaxê de bi serket û weha pêde çû; “Heval Egîd însanekî pir bi plan û rêkûpêk bû. Ev taybetmendiya heval Egîd bandora xwe li ser çalakiya 15’ê Tebaxê ya Eruhê jî kir. Heval Egîd dema wê kar û xebatek bidaya meşandin, wê çawa kar pêk were, hemû rê û rêbazên kar û li ser hemû hûrdekarî û kitekitên kar radiwestiya. Her tim li ser van dihizirî. Di karê xwe de cidî bû û cidî li ser karê xwe radiwestiya. Beriya em biçin çalakiyekê, wê kî li kî derê raweste, wê çawa biçe şer û wê çawa paşve vegere, li ser hemû hûrdekarî û kitekitan ew bi xwe radiwestiya. Karê keşf û çalakiyan bi tenê li hêviya hin hevalan nedihîşt, ew bi xwe jî diket nav, piştî keşfê gelek caran ew bi xwe jî diçû ew der keşf dikir. Tevî wê demê em di şêwazê şer de ne xurtbûn, çek û teknîka di destê me de lawaz bû û di aliyê ezmûnê de jî kêm û kurtiyên me pir bûn, lê ji ber ev baldarî û plansaziya Heval Egîd tu çalakiyên heval Egîd binketî nebûn û tekneçû. Hemû çalakiyên wî serkeftî derbas bûn.”
‘Têkiliyên Fermandar Egîd ê bi gel re dida qezenckirin’
Kara balkişand ser danûstandina fermandar Egîd a bi gel re, nêzîkbûn û helwestên Heval Egîd ên gel qezenc dike û wiha domand; “Nêzîkatî û helwestên xwe yên bi hevalan û gel re li ser mirovan bandor dikir. Em zêde nediçûn nava gel, danûstandinên me bi gel re pir kêm bûn. Carna em diçûn gund û zoman, heval Egîd di nava gel de civîn li dardixist. Her weha car caran hin milîs û gel dihatin serdana me. Di van deman de min didît ku heval Egîd pir zêde ji gel hez dike, dixwaze her dem bi gel re di nava danûstandinan dabe û Heval Egîd bi sekn û nêzîkatiyên xwe li ser gel jî bandor dikir.”
‘Bi gel bawerbû’
Mehmed Kara yek ji bîranînên xwe yên bi fermandar Egîd re weha bilêv dike; “Dema ez nû tevlî partiyê bûm, min nedizanî disîplîn çiye, divê mirov çawa tevbigere? Wê demê zomên gundiyan nêzîkî me bûn. Gelek pêdiviyên me çêdibûn. Em ji bo pêşwazîkirina wan pêdiviyên xwe diçûn zoman, lê beriya em biçin zomê hemû kes digotin; ‘Turîst hatine’ (wê demê nizanîbûn bêjin ‘terorîst’) û her kes xwe vedişart, bişev agirê xwe vedimirandin, diketin zomên xwe û xwe bêdeng dikirin. Me gazî wan dikir bersiva me nedidan, em diçûn zêdetirî 200 zoman lê me nikarîbû xwarina 20-30 hevalan kom bikin, her tim sibehê piştî em ji zoman vedigeriyan Heval Egîd rewşa gel ji me pirsiyar dikir, gel çawa nêzîkî hevalan dibe, çawa nêzîkî tevgerê dibe, ev yek pir mereq dikir, ji ber nêzîkbûnên gelê zoman hîngî wê şevê ez acizbûbûm min ji hevalê Egîd re got; ‘guneh e, mirov xwe di ber van însanan de bide kuştin, ji lewre ne mêvanperwer in, xwe ji me vedişêrin, xwarina 20 hevalan nedan me.’ Heval Egîd piştî vê gotina min aciz bû, gazî hemû hevalan kir û li wir civînek der barê gelê Kurd çawa hatiye kolekirin, nêzîkbûnên dijmin, dijmin çawa ji nasnama, welatparêzî û ji hemû nirxên wî dûrxistiye û divê em çawa nêzîkî gel bibin bi saetan axivî. Heval Egîd piştî civînê jî ji min re got, baweriya gel di çavê gel de ye, ger em kar û xebatek baş bidin meşandin wê ev gel qedr û qîmetek mezin nîşanî me bide. Piştî vê bûyerê bi hefteyekê em çûn çalakiyê, çalakiya me serkeftî derbas bû, xeta me ya paşve kişandinê di ber wan zoman de bû, dema em hatin ber zoman, me temaşe kir gel ne weke ewil e, li ber me rabûn, qedr û qîmetek mezin nîşanî me dan, me dawet kirin. Piştî wê Heval Egîd ji min re got ‘Heval Mehmed te dît, min gotibû baweriya gel di çavê gel de ye, piştî pratîka me dîtin, gel çawa nêzîkî me bû. Ger tu kar bike wê gel xwedî li te derkeve, lê ger tu kar neke, gel xwarinê jî nade te.’ Di wir de bi rastî jî gotina Heval Egîd rast derket.”
‘Egîd mînaka hevaltiyê bû’
Mehmed Kara diyar kir ku fermandar Egîd mînaka hevaltiyê bû û wî bi xwe gelek caran dîtiye ku şevên sar Egîd kefiya xwe avêtiye ser hevalên dicemidin û gotina xwe wiha domand; “Carna dema şev sar dibû, heval dicemidîn, heval Egîd di van deman de ji bo ew heval necemidin, an qapûtê xwe yan jî kefiya xwe davêt ser wan hevalan, fermandarekî weha bû ku li hemû şervan û hevalên xwe dihizirî.”
Kara di dawiyê de diyar kir ku dema di 28’ê Adara 1986’an de fermandar Egîd jiyana xwe ji dest dide hem gelê Botanê û hem jî gerîlayan pir pê bandor bûne û axaftina xwe wisa domand; “Dema Heval Egîd şehîd ket ew li Gabarê, ez jî li Besta bûm. Min ji radyoyê bihîst ku Heval Egîd şehît ketiye, wê gavê weke ku dunya bi ser serê min de xerab bibe, ez pê bandor bûm. Ji aliyê moral û manewî de bandorek pir mezin li ser me hemû hevalan kir, em hemû şehîd ketibûna em ewqas pê bandor nedibûn.”
‘Ewqas dilnizm û mutewazî bû, mirov pê dernedixist fermandar e’
Osman Kara jî diyar dike ku di sala 1985’an de fermandar Egîd û yekîneya xwe, ava Hêzil derbas dikin û tên gel zoma wan. Kara anî ziman ku fermandar Egîd mirovekî pir dilnizm û mûtewazî bû û axaftina xwe weha domand; “Dema min pêre danûstandin dikir, min ferq kir ku însanekî pir dilnizm û mûtewazî ye, mirov qet ferq nedikir ku Heval Egîd fermandarê artêşekê ye, rêxistinekê ye, weke şervanekî tevdigeriya. Ji gotûbêjên wî mirov têr nedibû, mirovekî zana û biaqil bû. Her tim li ser bûyer û rûdawan dihizirî û plan û projeyên nû derdixist holê, afrîner bû, her weha Heval Egîd weke navê xwe egîd û pehlewan bû, wêrek bû.”
Kara nêzîkatî û danûstandinên gel yên bi fermandar Egîd re weha bilêv dike; “Heval Egîd ferq nedixist nava gel, weke rêzekî weke yek nêzîkî hemû kesî dibû. Gel hemû digirt hin nedigirt û hin jî berne dida, ji ber vê yekê gelê Botanê zûbizû bi Heval Egîd û PKK’ê re hate girêdan û tevlî nava refê tekoşînê bû. Her wiha şêwazê Heval Egîd pîrûpak û temîz bû, şêwazê wî li dijî şêwazê xiyanetê bû.”
‘Ji bo yekîneyek serkeftî, tekoşer û pêşeng, divê fermandar pêşeng be’
Yusuf Kara diyar kir ku di sala 1983’an de ew destpêkê ne alîgirê APO’yiyan bûye û gotina xwe weha domand; “Ez destpêkê ne PKK’yî bûm, di sala 1983’an de hevalê Egîd hate cem me, hinekî bi min re nîqaş kir, der barê hin mijaran de nakokiyên min hebûn, heval Egîd min îkna kir û ez ji wê rojê heta îro bi PKK’ê re dimeşim.”
Kara anî ziman ku wî piştî cara yekê di sala 1983’an de fermandar Egîd dîtiye, 3-4 carên din Egîd dîtiye û bîranînek xwe bi Egîd re wiha dibêje; “Di meşê de her tim tevî ku pêşengek li pêşiya me hebû jî lê heval Egîd diket pêş, ez jî li pişt heval Egîd dimeşiyam, carekê min wî da sekinandin û min jê re got, ‘Heval Egîd tu ji bo çi dikevî pêş, tu fermandar û rêberê me yî, divê tu li paş bî, bila pêşengê me biçe pêş, rê kontrol bike’. Heval Egîd ev bersiv da min; ‘Ger fermandarê leşkerî li paş bimîne, ev grup qels û lawaz e. Ji bo yekîneyek baş, jîr û zîrek be, serkeftî, tekoşer û çalakvan be divê fermandarê wê grubê her dem li pêş be, pêşengiyê ji yekîneya xwere bike.’ Nêzîkbûnên Heval Egîd ji fermandariya leşkerî re wiha bû, jixwe bi qasî min dît û min pê re jiya, heval Egîd her tim bi vê felsefeyê dijiya.”
Heval Egîd digot ‘Ez şervanê Mazlum im’
Yusuf Kara diyar kir ku fermandar Egîd gelek caran di nîqaş û gotubêjên xwe de diyar kiriye ku ew şervanê Mazlûm e û wiha pêde çû; “Heval Egîd bi fedakarî, cesaret û qahremaniya xwe tê naskirin. Her carê di nava nîqaşan de ji mere digot, Ez şervanê Heval Mazlum im. Digot Heval Mazlum çawa bi berxwedanî, fedakarî, cesaret û qahremanî tekoşîn meşand divê ez jî wiha bim û bi rastî jî Heval Egîd wiha bû.”
- Ayrıntılar
Tecrîda li ser Birêz Abdullah Ocalan kete sala duyemîn.
---------
“Êdî ev alî û ew aliyê sînor bûne çîrok”
Ev gotinên serokê Konseya Rêvebir a KCKê Birêz Murat Karayilan in. Ev destpêk û dawiya dîroka dagirkeriya çend sed salan e. Encama şerê 30 salî ye. Rengê gihiştina qonaxa îro ye. Destîniya çar parçeyên Kurdistanê ye. Yekemîn car, min Murat Karayilan wek generalekî destanî li hemberî artêşa dagirker a Tirk û di edebiyata devkî ya gelê Kurd de bihîst û nas kir. Piştre em hatin cem hev û min beşûşiya wek ronahiya paşerojan di rûdêna wî de dît. Cara yekemîn, min ji devê wî bingeha destanên di edebiyata devkî de hatibûn avakirin bihîstin. Êdî gotina “lehengê destanên paşerojan” rastiyek bû.
Edebiyata devkî, dîroka gelê kurd e û encama wê jî efsaneyên kozmîk in. Rastiya jiyana qedîm ya gelê kurd e. Li gorî Heredot, destan bûne bingeha dîroka mirovahiyê. Du stûnên dîroka Heredot hene; yek destan e, yek jî serpêhatî û çîrok in.
Di dîroka Kurdîstanê de, destan jî hene serpêhatî û çîrok jî.
Ji 23ê Temmuzê û heta îro, li Şemzînanê, gerilayên Kurd destanên nû dinîvîsîn. Berî du rojan, serpêhatiya Gerila Helo Mihabad, wek pakêtekê di Radyoya Dengê Mezoptamya, bernameya Rojane de hate weşandin. Helo Mihabad û 2 hevalên xwe, wargehê stratejîk “Girê Şehîd Rehîme” diparêzin. Berî hingî ew gir, di destê hêzên dijminên dagirker de bû û ji aliyê gerila ve hatibû azad kirin. Helo Mihabad û 2 hevalên xwe jî, ji bo parastina wî wargehê stratejîk li wir dimînin.
Hêzên dijminên dagirker jî, ji bo bidestxistina Girê Şehîd Rehîme, bi hejmarek zêde û gelek caran êrîş dikin; 3 gerila bi berxwedaneke destanî şer dikin û wir diparêzin. Îro jî, ew cihê stratejîk di destê gerila de ye. Destanê ku 3 gerîlayên dibin fermandariya Helo Mihabad de, tenê yek parçe, yek xeleka cengaweriya gerilayên Kurd e.
Gerila Helo Mihabad dibêje; “Di navbera min wan (eskerê dijmin) de 8-9 metre hebûn. Min, hedef girt û gule li wan reşand. (…) Eskerên dijmin şelîşîn, şaş bûn, reviyan, hineka ji wan jî qîr didan û direviyan. Min reva wan û tirsa ku li wan peyda bû, şaşbûna wan dişopand.” Ev gotin mina destanê şerê TRUVA ne û gotinên çîrokbejiya destanî û jiyana di nava derya mirovahiyê de ne.
Gotinên Gerila Helo Mihabad ne metafîzîk in, ne fantazî ne. Rastiya jiyana ku sê gerilayên kurd, bi xwedawendên mîtolojîk re, li wargehê Kawayê Hesinker û Promethause, wek şopdarê gerilayê efsanewî Agîd, li wargehên pîroz û çavkaniya destpêka jiyana mirovahiyê ne, nirxên mirovahiyê diparêzin e.
Dema ku mirov di vê çarçovê de, li gotinên Murad Karayilan dinêre, wate û giringiya wan gotinan baştir tê dîtin û fêmkirin.
Lewma gotina herî baş ku ez dikarim bêjim; Aliyekî dilê min Qamişlo ye, aliyek jî Şemzînan e. Her çiqasî gotinên pîroz bi pêşî gotinê dest pê bikin jî, wateya gotinê, di "mythos", "epos", û "logos" de, xwe didine diyar kirin. Ev teva têne wateya çîrok, darbimesel û efsaneyan. Sê gotin bingeha dîrokê ne û zanista civakî û fîlozofî diafirînin. Wateya gotinên gerila Helo Mihabad, ji aliyekî ve destanan û metafîzîka ku bi Promethause û Kawayê Hesinker dest pê kir, bi Agîd, bu navê sedsalê û bi cengaweriya gerilayên Kurd bû dîroka gelê kurd e. Eger, weke ku Murad Karayilan rastiya encama şerê 30 salî aniye ziman; delaliyek EPOSê derketibe holê, bandore MYTHOSê jî xuya bike û serkatina LOGOSê jî hebe, wateya “operasyona gerilayên Kurd li Şemzînanê” baştir tê fêm kirin. Ev jî pêvajoya dîroka nû ye û berhemderiya destanî ye, ku bandorê li tevahiya herêmê, piştre li mirovahiyê dike ye. Ev bingeha jiyana bi rûmet û ezel-ebed e. Bi gotina zanistên Ionya’yi, têgihiştin û fêrbûna "physiologoi", yani rastiya mirov û mirovahiyê ye. Ev rastî bi gotin û pratîkê de, li Şemzînanê “bi beden û can” dibe. Beden û can, kanunên xwezahî ne… Bi mirovahiyê re û di jiyana rastî û nirxên xwezahî de; wek maf, nirx û pîrozî pişkivinîne. Îro jî bi hişmendiya Ocalan wek sîstemekê ava dibe.
Êdî ne tank û topên roma reş, ku li tixubê Rojavayê Kurdistanê rêz kirine û ne top, helicopter û balafirên şer, ku di ser Qendîlê re dirêsin û li Roboskî komkujiyan dikin, dikarin rastiyê ji holê rakin, herka çemê dîrokê bidin rawestandin.
Lewma gotina xwe dubare dikim; Aliyekî dilê min Qamişlo ye, aliyek jî Şemzînan e. Êdî di pencereya rastiya gelê kurd de, rastiya gelên herêmê tê dîtin. Ne bextreşiya dijminên dagirker û ne nankoriya kesên hevsarkirî dikare vê herka çemê dîrokê biguhere.
Medeni FERHO
- Ayrıntılar
Tecrîda Imralî salek temam kir. 12 meh, 52 hefte û 366 roj, 8.784 saet; bi hendesyariya matemetîkî jî ev tîrenda “faşîzma reş” ku bandroeke çaw ali mêjî û bednea mirov dike nikare hesab bike. Ji ber ku hesbaê vê kiryarê tenê bi rojan, bi satena û şev û rojê nayê hesab kirin. Her kêlî û dema vê kiryarê qonaxek cûda ya êşkencê ye. Ev êşkenceya psîkolojîk, di hewayê de, pêjna dewsên potînên esker de, di dengê muzîkê de, di vekirin û darana derî û penceran de, di stranan de, di awira mirovan de, xwe cûda nîşan dide.
Lewma tecrîda li Imralî, xwedî teybetmendiyek cûda ye û di dîroka mirovahiyê de menendê wê nine. Ne faşîzma reş ya sedsala navîn, ne êşkenceya gîyotîna di xeşîmên qesr û qonaxên Frensa de, ne qazoxên Roma, têra vegotina êşkenceya tecrîdê dikin. Tecrîd îzolekirin e, ji jiyanê qutkirin e, bê par hiştin e, rizandin, pûç kirin û mirina li demê bela kirin a sîstematîk e.
Salek derbas bû û rewşa Birêz Abdullah Ocalan, tenduristiya wî ji aliyê kesî ve nayê zanîn. Berê jî nexweşiyên çav, herka bêhvilê, êşa serî hebû. Gelo ev nexweşî pêşketine yan na. Hovîtiya dewleta Tirk û AKPê, eger salekê tecrîdê, di vî rengî de bidomîne, guhên xwe ji her cûre bang û dijberiyan re bigire, huquq, exlak, ademiyetê neyîne bîra xwe, mirov bendeyî wan û tiştekî baş jî namîne. Ji ber ku ji nirxên ademî û exlak bê par in, êdî mirov bendeyî wan û tiştekî erênî namîne.
Desthilatdariya Erdogan, weke bergîlê şemûs e, mirov li pêşiyê bimeşe wê gezan bide, mirov li pey bimeşe wê pihînan bide. Mînaka Rojavayê Kurdistanê li ber çavan e. Çend roj in bûne xwê û ketina agir.
Tecrîda bi vî rengî demdirêj, rewşa dijminê mirov û kîndariya tolhildanê destnîşan dike. Kesên ku tecrîda bi vî rengî dikine pratîkê, ne normal mirov in û di çarçoveya patalojiya psîkolojîk de têne nirxandin. Desthilatdariya AKPê û Erdogan jî, di rewşeke patalojiya psîkolojîk de ne. Patalojiya psîkolojîk nexweşiyek şîzofrenî ye û tedawî kirina wê jî zor e. Ev nexweşiyet reşbînî ye û ji bilî xwe kesî qebûl nake; her cure haraket û hewldanann li dijî xwe dibîne û erênî neyînî red dike. Axaftinên dawî ya Erdogan ku êrîşî Kurdên Rojavayê Kurdistanê kir jî nîşaniya vê nexweşiya şîzofrenîk bû. Ji bilî helwesta AKPê ya nexweşiya kronîk ya li dijî PKKê, li dijî Ocalan, li dijî Kurdên Rojavayê Kurdistanê; rewşa wezîrê karên hundir Îdrîs Naim Şahîn bi tenê jî, nîşaniya vê nexweşiyê ye.
Erdogan û wezîrê karên edaletê, mikur hatin ku, tecrîd biryara wan e û ew desturê nadin ku parêzer û malbata Ocalan kubiçin Imralî. Mirovên feodal, mirovên kîndarê tolhildana bendûberberiya gund û eşîran dikarin helwesteke wiha nîşan bidin. Dema ku, mijar dibe huquq, dibe edalet, dibe karên dewletê; Erdogan jî, wezîrên wî jî, di tifikê de xweliyê nahêlin; her gotina wan dibe piffek tofanî û toz û dûmanê li peyx we dihêlin. Geh modela herêmê ne, geh dewleta herî pêşketî ya cîhanê ye, geh li hemberî heft duwelan berxwedanê dikin. Lê, di tecrîda li ser Ocalan de, eşkere dibe ku ne dewlet, ne jî desthilatdaryek hemdemî ne, li derî sedsalê ne… Ne huquq nas dikin, ne edaleteke ademî bela dikin.
Rewşa Dewleta Tirkiyê û desthilatdariya AKPê ev e û gotina Erdogan kanun e. Li dewleteke wiha, huquq di gotinê de dimîne, edalet li gorî desthilatdariyê tê bela kirin. Dewlet jî, rayedarên dewletê jî nexweş in.
Kîna tolhildanê, kujerî ye û dewleta Tirk vê kujeriya tolhildanî dike bingeha siyaseta xwe. Ev jî suc e. Erdogan û desthilatdariya AKPê suc dikin.
Wezîrê karên hundir Îdrîs Naîm Şahîn, weke mirov û zihniyet şaşiyek e, ne normal mirov e. Cihê mirovên wisa îzolekirina ji civakê ye, lê ew wezîrê dewletê ye û gelên li Tirkiyê rêve dibe; fermanan dide, kiryaran erê û na dike. Erdogan ev mirovê şaş û xelet, aniye ser kar û kiryarên wî jî dibîne, erê dike; bi dehan kesî û medya Tirk, Erdogan şiyar kirin û gotin “vî mixloqatê ne normal ji kar dûr bike”, dîsa jî li ser kar dihêle. Ya duyemîn: Erdogan heta îro bersiveke rast nedaye komkujiya li Roboskî. Wajî vê, malbatên kesên di komkujiya Roboskî de jiyana xwe ji dest dane tehdîd kirin, girtin, di jiyana rojane de şepirze kirin.
Di encamê de mirov dikare bêje ku, Erdogan û desthilatdariya AKPê bi nexweşiya Ocalan û PKKê ketine. Ev nexweşiya ku berî niha “li ku herema cîhanê be, li serê kijan çiyayê Efrîka be, çadireke kurdan were vedan jî em qebûl nakin”, îro weke nexweşiya Ocalan û PKKê veketiye. Ev jî dide xuya kirin ku, têkoşîna 40 salan ya Ocalan û PKKê, kurd gihandin qonaxeke ku dijmin mecbur ma kurdan qebûl bike. Ocalan jî PKK jî, xwe feda kirin.
Ev xwe fedakirin, çil sal e didome. Ocalan û PKKê, çil sal in, bi fedekariyek destanî ji bo azadiya gelê kurd têkoşînê dikin. Dîroka ku bi destanên cengaweriya ciwanên PKKyî hate nivîsandin, dibin pêşengî û serokatiya Ocalan de giha vê qonaxê. Di encamê de sîstemek, civakek rêxistinkirî, îradeyek siyasî, civakî û eskerî derxiste holê.
Gelê Kurd nasnameya xwe bi mohra PKKê û Ocalan nas dike û bi vê mohrê jî, têkoşîna xwe ya şoreşgerî didomîne.
Eger em bi çavên Erdogan û AKPê, bi çavên bazirganiya siyasî li pirgirêka kurd nenêrin; bi çavên mêjiyekî têgihiştî û dilsozî li qonaxên têkoşîna gelê Kurd û merhaleyên hatine derbas kirin binêrin; eger em ji Zindana Amedê û heta weke îro, ji 15ê Tebaxê û heta weke îro, ji Zapê û heta weke îro, ji Komploya Navneteweyî û heta weke îro, ji hilbijartinên 29ê Hezîranê û heta weke îro, ji tecrîda Imralî û heta weke îro li destketiyên gelê Kurd û gihiştina qonaxa îro binêrin, hingî emê rastiya têkoşîna demdirêj, ku îro weke şoreşeke herêmî derketiye holê û herka çemê dîroka gelan bi coşûxuroş diherikîne bibînin û fêm bikin.
Dewleta Tirk û desthilatdariya AKPê, her çiqasî nexweşên şîzofrenîk bin jî, yek hedef dane ber xwe; tefsiye kirina Ocalan û PKKê. Tê zanîn; nexweşên şîzofrenîk, bi berçavikên bergîlan li cîhanê û pêşketinên civakî dinêrin; ji bilî rastiya wan rastî nine û hedefa xwe jî xelasiya mirovahiyê dibînin.
AKPê, dewleta Tirk û alîgirên wan, di demên dawî de Ocalan û PKKe kirine hedefa xwe û heta ji wan tê, gotina “PKKe cûda, Ocalan cûda pirgsirêka kurdan cûda”. Lê di esasê xwe de hedefa wan wiha ye: “Eger Ocalan û PKKê tesfiye bibin, emê kurdên cîhanê teva, car din di gora betonî de meftûn bikin.” Pirsgirêka nexweşiya şîzofrenîk jî ev e: Ji ber ku ew nabînin, fêm nakin ku bi sedan Apo derketine holê û PKKe jî ne tenê li Bakurê Kurdistanê, ne tenê li Qendîlê, ne tenê li Ewropa, ne tenê li Rojavayê Kurdistanê, li her cihê ku kurd lê dijîn heye. PKKe, mohreke jiyana azad ya rastiya gelê kurd e. Ne dewleta nexweş, ne Erdoganê şîzofrenîk û ne nexweşên kronîk dikarin vê mohrê ji nasnameya gelê kurd xerab bikin.
Ev ne çîrok e, ne darbimesel e; destanekî ku ji demûdewranên, ji heyam û çeqûberka felekê bi veravtina dilopên xwîna ciwanên çar parçeyên Kurdistanê hatiye nivîsandin e û di hevokên Ehmedê Xanî de, di pênûsa Heredot de, di rûpelên Şahnameya Firdewsî de cih girti ye.
Aliyekê wê Kawa ye, aliyekî wê Rustemê Zalê ye… Aliyek jî rastiya gelê kurd û qonaxa îro ya zindîbûna îradî ye.
Ev her du alî, li dijî tecrîda Îmralî tekoşînê dikin. Îsal, yanî sala 2012an sala finalê ye. Fînal, “azadiya Ocalan û xweseriya Kurdistanê” ye.
Cîhan ji xweşên şîzofrenîk re nabûye mêrga helezî û nabe jî.
Medeni FERHO
- Ayrıntılar
Li Kurdistanê şerekî dijwar û di çarçoveya faşîzma reş de tê meşandin.
Di vî şerê dijwar de, du rê derketin holê: Riya rastî û riya hêsa... (Gotina hêsa hinekî nermkirina mijarê ye.) Riyeke sêyemîn nîne. Riya sêyemîn, şivîleyeke riya duyemîn e. Di şerê li Kurdistanê de, riya duyemîn alîgîriya hêzên dagirker û desthailatdariya AKPê ye. AKPê jî, faşîzm daxistiya kolanan.
Riya rast, dikare heta bi “Çarmixa Îsa” biçe. Riya hêsa jî, diyar e, ligel AKPê cih girtin e û jiyana di “xêra Xweda” de ye. Aliyek dîrok e, aliyê din tenê di kêla gorê de navek e. Li Kurdistanê, rê ji hev cûda bûne, êdî faşîzma reş û gelê Kurd şer dikin.
Faşîzm, bi çi rengî dibe bila bibe dema dakete kolanan reş dibe. Li Kurdistanê û metropolên Tirkiyê faşîzma li dijî gelê Kurd daketiya kolanan. Li xaka Kurdistanê jî, ev faşîzm bi çekên kimyewî û agirê ji erdê difûre, ji ezmanan dibarê berdewam dike.
Em heyama teknolojiya pêşketî dijîn û derfetên ragihandin û bihîstinê bi hêza brûskî çêdibe.
Di şeran de, gelek caran hewayên bi mijûmoran derdikevin holê. Li Kurdistanê ev hewa mijûmoranî hilatiye û her tişt eşkere bûye. Hinek caran tevlîhevî çêdibin, lê heta îro hatiye xuya kirin ku, kes û derdorên riya duyemîn ya “hêsa” bijartinê, bi zanebûn û li gorî îdeolojiya fermî vê mijûmoranê derdixin holê. Bi alîkariya medya û teknolojiya pêşketî, derewan difûrînin, ji nişka ve hewayê dikine nava tevlîheviyekê.
Îro pêşeng û Xewadayê “faşîzma reş” desthilatdariya AKPê ye. AKPe îro ne tenê desthilatdar e, di nava dewletê de bûye dewlet. Dewleta AKPê, pirr hêlî kar dike û bi her cûra amûrên dagirkeriyê êrîşî Kurdan dike, dixwaze Kurdistanê ji nû de dagir bike.
Ev helwesta AKPê, di tevahiya zivistanî de, hemberî ku berf û serma dijwar hebû, rêbûwar girtîbûn, ji hewa û erdê bi amûrên cûda “faşîzma reş” neda rawestandin. Tu kes nikare kiryarên AKPê, bi tu rengî meşrû nîşan bide. Dema ku rewş bû ev gelê kurd jî, Haraketa Azadiya Kurd jî mecbur e xwe biparêze û çalekiyên gerila jî, weke darbeya li aştiyê binirxîne. Berî komkujiya Roboskî, çend komên gerila bi amûrên cûda ku hîna guman li ser wan heye hatin kuştin. Ji komkujiya Roboskî û vir ve jî, siyaseta du alî ya germ û sar, di rengê qirkirina li dijî gleê Kurd de tê meşandin. Her û her siyaseta tunekirinê di pratîkê de ye. Siyaseta “tunekirin” û kiryarên “qirkirinê”; ev du gotinên sucê mirovahiyê ne û divê bi arzanî neyên nirxandin û şîrove kirin.
Lê ew kes û derdorên ku riya duyemîn bijartine, ligel êrîşên AKPê, karên xwe yên di çarçoveya şerê psîkolojîk de dimonînin. Bêguman ev rewşeke exlaqê cotstandardî ye û tevahiya demokrat û entelektuelên ligel AKPê vê cotstandardiyê dijîn.
Binêrin: Di dema desthilatdariya AKPê de, 45 girtîgehên nû hatine çêkirin, çêkirina 14 girtîgehan û 13 avaniyên bi girtîgehan ve zêde bikin jî berdewam dikin. Li gorî statîstîkên dewletê; di sala 2002an de, 59 hezar û 429 girtî hebûn, di sala 2011an, dawiya meha Nîsanê de hejmara girtiyan 124 hezar û 74 in. Ji du qatan zêdetir e…
Ji aliyekî ve şerê kujerî û faşîzma li kolanan, ji aliyê din ve hewqas girtîgeh û hejmara zêde ya girtiyan. Ev gotina exlaqê cotstandardî, li vir weke reflekseke nexweşiya pîskolojîk derdikevê pêşberî me. Yanî dewlet jî desthilatdariya AKPê jî nexweşên psîkolojîk in. Entellektuel û rewşenbîrên ligel AKPê, wek doktorên psîkolojîk haraket dikin û dixwazin dewlet û desthilatdariya nexweş tedawî bikin. Riya vê jî, bi destê stratejisyenên nexweş ve hatiye destnîşan kirin.
Nexweşiya stratejisyenan cûda ye û aliyekî wê rant e, aliyê din dewşîrmetî ye. Ji ber ku rant, li gorî bagaja siyasî û îdeolojîk tê bidestxistin. Aliyekî wê jî pere ne, aliyê din jî kursî ye; her du alî jî di “îdeolojiya kina nijadî” de digihine hev. Lê di nava 30 salî de, derkete holê ku çemê jiyanê ne li gorî bagaja siyasî û îdeolojiya stratejisyenan diherike. Çemê jiyanê, li gorî afirgerî û hilberîna xwe diherike û her kesî di nava xwe de, li gorî giranî û hebûna wan diragire. Yanî exlaqê realiteya jiyanê, ne li gorî nirxandinên siyasî û bagaja mirovan, li gorî tevgera gelan û daxwazê gelan derdikevê holê.
Baş tê zanîn ku, li welatekî teşhîseke “faşîzma reş” werê danîn, êdî bagaja siyasî ya stratejisyanan çi dibe bila bibe, “mulga dibe” û ne riyên tunekirin, qirkirinan, riyên aştî, çareserî û demokrasiyê derdikevin pêş.
Bêguman wê derbarê şerê ku di rengê faşîzma reş de li Kurdistanê tê meşandin, wê axaftin çêbibin, nîqaş çêbibin, riyên çareseriyê werin pêşniyaz kirin. Ji her kesî bêhtir jî wê entelektuel û rewşenbîr gotina xwe bêjin û nîqaşan bikin. Lê, di demeke wiha de, rewşenbîr û entelektuelên ku ber bayê şerê psîkolojîk ketine, di pêvajoya çêkirina Destura Bingehîn ya nû de, mixbain bayekî demokratîk nabizivînin û kampanya, “Destura Bingehîn ya Demokratîk ku mafê her gelî, her baweriyê bike bin misogeriyê” nadin destpêkirin. Aktorên aştîxaziyê, pêwiste ne yek alî haraket bikin, pirhêlî û li gorî herka jiyanê, bi misyona ji nû de “çêkirina dîrokê” haraket bikin. Binêrin, dîroka Tirkiyê bi desthilatdariya AKPê re, tenê cil û bergên îdeolojiya Îttîhad û Terakî guhertin, heman dijwarî û hilşkîtiya yek-yekan berdewam dike.
Binêrin: Îdeolojiya faşîzma spî, tecrîda salekê li Imralî ne kire pratîkê. Hemberî ku êrîşên fizîkî, jehrdayin jî kirin pratîkê, tecrîda di rengê “mirina reş” de ne kire pratîkê, zilma engizisyon û di qabo û xeşîman da ceza kirina Hîtler nekirin pratîkê. Lê AKPê kir. Entelektuel û rewşenbîrên ku newêrin navê Ocalan, di çarçoveya “heqqê Sezar” de bikar bînin, dengê xwe dernayêxin. Binêrin; bi Îmralî re, li her gund, tax, bajar, kolan û çiyan tecrîda kujerî berdewam dike.
Ew entelektuel û rewşenbîrên ku newerin, rawestandina operasyonên eskerî û vekişandina esker û tîmên taybet ji Kurdistanê bînin ziman, gelo wê çawa diyalektîka jiyanê biparêzin? Eger rast dibêjin û aştîxwaizn, bila pêşniyaza me li jor anî ziman “çareseriya Destura Bingehîn ya Demokratîk” bikin pratîkê.
Gelo bîr nabin ku banga “çekberdanê”, her çiqasî bayekî hînik bibizivîne, dengekî şêrîn û xweş di guhên mirov de biçingênîne jî, ji bilî spekûlasyonan bikêrî tiştekî naye? Ew gotina “kerhen û hamasî” ya jiyana hevreyî, ku dibêjin hezar sal in berdewam dike; 150 sal in ku têk çûye û îdeolojiya Îttîhad û Terakî ev exlaqê insanî kuştiye. Vê îdeolojiya ku di dema desthilatdariya AKPê de reng, cil û bergên xwe guhertine, bi kiryarên “faşîzma reş” li dijî gelê Kurd dimeşîne. Desthilatdariya AKPê, ne tenê li cografya me, li tevahiya Rojhilata Navîn di nava bez, lez, qîr û teşqeleyên tevlîheviyê de ye. Lewma pêvajoyeke metirsînî û hassas dest pê kiriye.
Helbet, pêdviya me teva bi biratî û aştiyê heye, lê ez vekirî dibêjim, dibin desthilatdariya AKPê de ev biratî û aştî çênabe. AKPê, alifê rantxwazan tejî êm kiriye, ciherê stratejisyenên îdeolojiya dewşirmetî û nijadperestiya Tirkîtiyê dagirtiye, medya hevsar kiriye, burokrasî dagir kiriye, arêna siyasî bi gladyatorên birakuj dagirtiye, gelo di rewşeke wiha de, em aştiyeke çawa biqîrin?
Helbet, aştî li hemberî şer xezîneya herî mezin ya mirovahiyê ye, pîroz e, lê dive ku ev xezîneya mezin, ne li ser koletî û dîlgirtina gelekî, ne li ser zihniyeta inkar û tunekirinê werê sazkar kirin. Dive ku di ev xezîneya herî mezin ya mirovahiyê, bi jiyana bi rûmet, hevreyiya wekhevî û demokratîk, îradeya siyasî û birêziya li hemberî nasnameya hev û xweseriya demokratîk were dewlemend kirin ku em dikaribin, ahaaa vê carê, diyalektîka şer û aştiyê rast danîne meydanê.
Medeni Ferho
- Ayrıntılar
Faşîzma reş, di 14ê Temmuzê de careke din, li kolanên Amedê agirê zilmê barand.
Faşîzm hêrs e, kîn e, buxz e, bêbextî ye, kuştin, dagirkerî, wêranî, talanî, derew û telaqreşî ye. Li Amedê jî, polîsên AKPê bi van hest û hişmendiyê, mizgeft jî di nav de êrîşî her kesî û her tiştî kirin. Mudurê polîsan jî, ji sibehî heta êvarî fermanên provakatorî, kuştin, birîndar kirin û qirkirinê dan.
30 sal in, dewleta Tirk li tevahiya Kurdistanê agirê zilmê dibarîne. 30 sal nifşek e. Nifşê pêşî gelê kurd ji gora betonî derxist, dibin pêşengiya lehengên destpêkê de, têba hate kuştin û gelê Kurd xwe ji xweliya xwe afirand. Îro, li dijî “faşîzma reş” nifşê duyemîn şer dike. Piştî 30 salî, gelê Kurd jî, li dijî faşîzma reş li ser lingan e, li meydan û kolanan têkoşînê dike.
Derxistina gelê kurd ji gora betonî, îradeyek siyasî afirand, 40 parlamenter, 100 şaredar bi hezaran siyasetmedar, bi sedan nivîskar û rojnamevan derxistin holê. Sazî û dezgehên civakî, pişeyî, meclîsên gel û sîstemek derxiste holê. Sîstema Xweseriya Demokratîk... Berî çendekî, li payîtexta YE Brukselê, bi siyasetmedarekî Belçîkî re, em li ser sîstemên herêmî axivîn. Piştî min cûdatiya Xweseriya Demokratîk û ya Belçîka bi xetên qalind û sernavan anî ziman, siyasetmedarê Belçîkî got; “me dest avêtiye vê mijarê, niha em dixwazin rêvebiriyên herêmî bi hêz bikin, bandor û otorîteya navendî kêm bikin.” Lê di mijara kontrola gel, huquq û bazarê de, em ne weke hev difikirîn. Ew ligel kontrola saziyên civakî, kulturî bû, ez ligel kontola gel bûm. Dawî got: “Wisa xuya dike ku Kurdan li dijî huquqê dewletê merhaleyek giring bidestxistiye, hêdî hêdî huquqê xwe diafirîne.”
Bêguman gotinên siyasetmedarê Belçîkî rastiyek dianî ziman. Huquqê dewleta tirk li ser bingeha inkar û tunekirinê hatiye avakirin, kanun jî ji bo pratîzê kirina vê inkar û tunekirinê hatine amade kirin. Edalet jî dibin wesayetê de tê bela kirin. Lewma huquq û kanunên Tirkiyê li derî demê têne binavkirin. Gelê kurd jî bi têkoşîna xwe “kanunên jiyana bi rûmet” derxistin holê, yan jî derdixe holê. Yek, xwedî derketina li nirx û pîroziyan e… Du, xwedî derketina li Serokatiya Haraketa xwe ye… Sê, xwedî derketina li gerilayên xwe ye… Çar, xwedî derketina li îrade û nasnameya xwe ye. Vê jî, mina li dadgehên taybet û mekanîzma giyotînê xuya dike, dibin her cure hoy û mercên giran de dike. Li gelek cihan, ev huquq ketiye pratîkê. Mînaka wê Şaredariya Surê ye, herêmên Botanê ne. Herçiqasî, dibin navê dozger û dadgehên taybet de, dewleta Tirk afirgeriya hemdemî dike bin perçiqandin û parçekirinê jî, gelê kurd di vê pêkanîn û kiryarên xwe de bi biryar e. Şerê di navbera faşîzma reş û gelê Kurd de ev rastî ye.
Bê çawa 21ê Adara 1982an, Mazlum Dogan bi sê darikên kufrîtê agirê Kawayê hemdem pêxist; bê çawa di 18ê Gulanê de, Ferhat Kurtay, Eşref Anyık, Mahmut Zengin û Necmi Oner bedena xwe kirin ronahiya riya têkoşîna azadiyê; bê çawa 14ê Temmuza 1982an, bi çalekiya destanî Hayri Durmuş, Kemal Pir, Ali Çiçek û Akif Yılmaz, rê li ber pengava 15ê Tebaxa 1984an vekirin, 14ê Temmuzê 2012an jî, piştî “faşîzma reş” li kolanên Amedê, wê şerê li Kurdistanê bike qonaxeke din. Rol û misyon, taktîk wê werin guhertin. Pirranî jî stratejî û taktîkên Haraketa Azadiya Kurd wê werin guhertin.
Çima, ji ber ku faşîzma reş li kolanên Amedê demokrasî, huquq, maf û îradeya gel nas nekir, hêviyên aştiyê kuştin. Vê kiryara faşîzan jî, meşrûiyeta dewlet û detshilatdariya AKPê têk bir.
Ez baweriya xwe car din dûbare bikim; ev desthilatdarî, ev muxalefet, ev zihniyeta dewletê, ev huquq, ev kanun pirsgirêka kurd çareser nakin. Nikarin çareser bikin. Ji ber ku îdeolojiya fermî ya dewletê, faşîzmê diafirîne, doh rengê wê spî bû, îro kesk bûye, her du reng jî dema dadikevine kolanan “reş” dibin. Faşîzm, reş be spî be, li hundir be, li kolanan be, ne huquq, ne edalet, ne heq, ne maf, ne jî ademiyetê nas dike. Bikenê jî, “kenekî kûbariya alametî ferîqe ye.” Dêhnê xwe bidin Erdogan, di her tewr û rewşê de, dema dikene “kûbariya alametî ferîqe” nîşan dide. Fidel Castro, “dibêje; eger kujerek, dagirkerek, li komarekê bibe serokwezîr, cihê mirovên bi namus û durust yan gorîstan e, yan jî girtîgeh e.”
Bi vê mebestê dibêjim, piştî êrîşên faşîzan li Amedê, şerê gelê kurd wê bikevê qonaxek nû. Stratejî, têkoşîna şoreşger e, lê taktîk wê werin guhertin, fereh û giştî bibe. Ji ber ku şer ne tenê taktîk e: Dema ku taktîk bi stratejî, ideolojî, siyasî hate xurt kirin û li ser bingeha felsefîk hate rûnandin, wê xwe li gorî demê biguhere serketinê bidestbixe. Her guhertin pêdiviya pesrpektîfên nû jî derdixe hole. Bêguman, helwesta dijmin jî, bandore li taktîk û perspektîfên mirov dike.
Lê di vê qonaxê de pêdiviya gel bi çeper û kozikên nû, bi dagirtina cihê valahiyan û kontrolek berfireh heye. Bê çawa dîrok valahiyan qebûl nake, şerên neteweyî jî, belabûn û valahiya çeper û kozikan qebul nake. Piştî faşîzma reş li kolanên Amedê, Haraketa Azadiya Kurd jî, wê divê hêlê de taktîkên xwe biguhere û li ser riyeke cûda kilîd bibe. Di şerên neteweyî de, çavkaniya haraketên azadiyê, her dem bûne gel, lehengê wê jî bûne ciwan. Haraketa Azadiya Kurd jî, ji destpêkê û heta îro, çavkaniya xwe gel dîtiye û ciwanan lehengîtî û pêşengîtiya wê kirine. Êdî wê ne tenê çiya, bajar û navçe jî, gund û kolan jî wê bibin parastina lehengên Haraketa Azadiya kurd. Hingî wê kolanên bajarên weke Amedê, ji bo hêzên faşîst bibin labîrentên tirsê, wê her sih û temtelek reş, her xişpên û pêjna dengekî wê bibê têba dagirkerên Kurdistanê.
Mitinga 14ê Temmuzê, berxwedana gelê Kurd, faşîzma reş ya dewleta AKPê li kolanên Amedê, wê qonaxek nû bi xwe re bîne.
- Ayrıntılar
Tecrida li dijî Birêz Abdullah Ocalan, ber bi 12 mehan diçe. 14ê Temmuzê jî, Kurd wê li Amedê dibin slogana “ji bo Ocalan azadî” kom bibin û mitingekê lidarbixin. Pêwist e her Kurd, di mitinga dîrokî de cihê xwe bigire.
-----------------
14ê Temmuzê navê destanekî ye û biqasî destanê Troya navdar e.
Di paşerojên mirovahiyê de, wê wek qanaxeke dîrokî ya sedsala bîstan û bîstûyekê, di dîrok û ansiklopediyan de cih bigire û di dersên dîrokî de, di anfiyên zanîngehan de werê nîqaş kirin. Ji ber ku senfoniya şaristaniyên di himbêza cografya Kurdistanê teva diqîre û nasnameya qedîm ya mirovahiyê diparêze.
14ê Temmuzê li dijî zihniyeta îttîhadî destpêka berxwedanê ye û pêxistina agirê Kawa li dijî Dehaqên hemdemî ye. Zihniyeta îttîhadî ne tenê li Tirkiyê, li tevahiya Rojhilata Navîn bûye bingeha nijadperestiya faşîzan. Ev faşîzm bûye xeleka fetisandin û dardekirina gelê Kurd û gelên din teva. Lewma destpêka şerê li dijî kelih û bircikên vê zihniyeta “yek-yekan” giring e, dîrokî ye û destpêka destanekî nû û hemdemî ye. Ji ber ku, da xuya kirin ku mirin û kuştin, talan û dagirkerî ne destînî ye.
Zihniyeta îttîhadî, nirx û pîroziyên mirovahiyê red dike, talan dike, qirr dike. Bi vê sedemê 14ê Temmuzê navê destanekî nû û hemdemî ye. Ji ber ku, li dijî hovîtiyê, dengê hawara aştî û parastina jiyanê ye. Îro jî wek senfoniya qedîm kulturên Mezopotamya, wek nasnameya têkiliya mirov û dîrokê, girêdana mirov û axê derketiye holê.
Her destan, bi rengên taybet tê hunandin û aliyê xwe yê civakî, aborî, cografî û huquqî heye. Gerdûniya wna ji vê tê… 14ê Temmuzê jî, di van aliyan de xwedî nirxên pîroz e û roleke gerdûnî dilîze. Bi vê mebestê em dikarin pirsa “destpêka felsefê” di bûyera 14ê Temmuzê de bînin ziman… Çima ev buyer pêk hat? Gotina “çima” bersiva tevger û guhertina bûyerê ye. Çima; ji ber ku bûyera 14ê Temmuzê xwedî giraniyek tevger û guhertinî ye. Bandora wê jî, mina şerê Qerteca û Truwa bandor li herêmê teva kir.
14ê Temmuzê xwedî aliyekî mistîkî ye; Promethuse bi agir ve girêdayî ye, Kawa bi agir ve girêdayî ye, 14ê Temmuzê jî bi agir ve girêdayî ye. Agir guhertin e û şoreşa herî mezin ya mirovahiyê ye, bûye bingeha diyalektîkê û bi mirovahiyê re dijî.
Diyalektîk, li dijî metafîzîkê rastî ye. Rastiya civaka Kurd jî 14ê Temmuzê ye. Dagirkerî û zihniyeta îttîhadî jî bi erênî-neyînî navê vê diyalektîkê ye. Çalekiya 14ê Temmuzê jî sirr û razên li pişta neynikê û di nava fulyonê de veşartî eşkere kirin. Xeta navbera zilm û zordestiyê, dagirkerî û azadiyê, xeta navbera jiyan û berxwedanê, xeta di navbera demokrasî û faşîzmê, di navbera reş û spî de, di navbera dîrok û mirov de, di navbera ademî û hovîtiyê de eşkere kir.
Di qonaxa îro de, 14ê Temmuzê bi zelalî û di wateya xwe ya diyalektîkî de hatiye zanîn, hatiye dîtin û fêmkirin. Çima; ji ber ku darmêwe, kulîlk mezin bû û mêwe dide. 14ê Temmuzê bû çavkaniya çemê dîrokê û di vê herka çemê dîrokê de, pêşketin û guhertineke civakî derkete holê.
Mixabin hîna romana vê bûyera destanî ne hatiye nivîsandin. Roman, neynika dema xwe ye û zimanê gel e. Rengê dahatuya civaka xwe ye, lê bi têrahî ne hatiye nivîsandin. Beltikên magazîna edebiyata Kurdî, di vê babetê de hîna vala ye. Dabaşek dîrokî ye lê ne hatiye nivîsandin, dabaşek desînî ye û ev destînî bi cografya Kurdistanê ve girdayî ye, lê ne hatiye nivîsandin. Hejmara tiştên hatine nivîsandin, gelo çend beltikan dadigirin û çiqasî dabaşên dîrokî anîne ziman?
Erê “kurdên îttîhadî” hene û wek kurmê di birîna mûmarî de kar jî dikin.
Dîsa jî pêwiste romana vê cenagaweriya destanî û gelek bûyerên din werin nivîsandin. Nivîskarên Kurd, di her demûdewran û heyaman de, dibin her cure hoy û mercên giran de, li dijî zihniyeta îttîhadiyan, li dijî kurdên îttîhadî ligel gelê xwe cih girtine û şer kirine.
Elîşer û Zarîfe, mînaka vê dîroka bextewar û serbilind e. Îro jî bi hezaran Elîşêr û Zarîfe li serê çiyan, li kolanan, li girtîgehan mînaka vê dîroka bextawer û serbilind hene. Ji girtîgehan hindik bin jî, berhemên mezin derdiekvin.
Piştî 3- 4 rojên din salvegera vê bûyera destanî ye.
Gelê kurd, vê roja destanî 14ê Temmuzê de, li Amedê wê xelekên destanê dîrokî temam bike. Çima; ji ber ku ciwanên kurd 30 sal in xelekên vî destanê dîrokê dinivîsin û çavkaniya herka çemê jiyana gelê kurd bi pîrozî û nirxan dewlemend dikin. Gelê kurd jî, bi canfedayî van xelekên dîrokî, bask û beşên destanan hûrik hûrik di tevna jiyana dahatû de dihune. Destîniya kor û jiyan bi destê hêzên global, bi destê hêzên dagirkerên xaka Kurdistanê hatiye reş kirin. Sed sal in, çavkaniya jiyana gelê Kurd hatiye wêran kirin. Lewma xelek, û beşên destanê 14ê Temmuzê û hunandina jiyana paşerojan berdewam dike.
Ev beşên destanên dîrokî, bendeyî Homerosên Kurd, Ehmedî Xaniyên nû ne.
14ê Temmuzê li Amedê û mitinga dibin slogana “ ji bo Ocalan azadî” de giring e û xwedî rol û misyoneke dîrokî ye.
Divê Kurd, di vê roja dîrokî de, li tevna jiyana paşerojan de damistonka xwe deynin û di wê rojê de, biçin Amedê û agirê 14ê Temmuzê bi slogana “azadî” dengê xwe bilind bikin. Dive ku di 14ê Temmuza sala 2012an de, dengê gelê kurd yê “azadiyê” li çar aliyên cîhanê bela bibe û wek ala serketinê di ezmanê Rojhilata Navîn de bibalive.
Medeni FERHO
- Ayrıntılar
Tecrida li dijî Birêz Abdullah Ocalan, kete roja 343an. 343 roj in ku, vijdanê razayî yê raya giştî şiyar nebûye. Lê gelê kurd, li hundir û derve, li dijî tecrîda komplokeran., li dijî vijdanê razayî di nava têkoşînê de ye. Dive ku, civanê kurdan teva di 14ê Temmuzê de li Amedê be.
-----------------------------------
Keliha derewan, çavkaniya şiltaqî û bêbextiyan desthilatdariya AKPê, ji bo ku careke din Kurdistanê dagir bike, çar hêz kirine nava tevgerê: Romî û çete, cemaet û ol, burokrasî û dadgehên taybet û çapemenî. Her hêzek ji van, stûnek ji îdeolojiya fermî ya dewleta Tirk e û bi tevahî faşîzmeke taybet ku menendê wê li cîhanê peyde nabin e.
Berî çend rojan nûçeyeke ku zihniyet û helwesta AKPê ya li hemberî pirsgirêka Kurd datîne berçavan di çapemeniya Tirk de cih girt. Nûçe derbarê “qereqolên super” de bû. Digot: Di sala 2012an de wê li Kurdistanê 300 “qereqolên super” werin çêkirin. “Qereqolên super” yek ji xelatên AKPê ya ji bo gelê Kurd e.
Ji sedema ku xelatên AKPê, ji bo gelê kurd gelekî zêde ne, min got yek ji xelatan e!...
Dewleta Tirk balkêş e û kiryarên wê jî biqasî wê balkêş in. Di dîroka mirovahiyê de tiştên wiha balkêş kesî ne dîtine û ne bîna ne. Dikujin û dikine stuwê hemberên xwe. Yan jî li ser termê kuştiyan rondikan dibarînin. Dibêjin û mandele dikin. Dema ku derewê wan, yan jî kiryarên wan eşker dibinn, dest bi şiltaqî, şentaj û melaqiyan dikin.
Çar tiştên ku di dagirkeriya Kurdistanê de, ne hatine guhertin hene: Bac û bêş, siyaset, dadgehên taybet, burokrasî, romî, yan jî eskerên reş û cil şînik... Siyaset, reng biguhere jî her dem şêş tîr in. Eskerên reş û yên cil şinîk jî, her dem bûne kulihên bejik û êrîşî îradeya gelê Kurd kirine. Di her demê de, ji erd û ezman qotik barandine. (1) Dadgehên taybet û burokrasî jî, meşrû kirina her cure kuştin, tunekirin, inkar û kiryarên faşîzan in. Doh û pêr jî wilo bû, îro jî wilo ye!...
“Eskerên reş”, nave eskerên di qijleyan de ye. “Cil şînîk” jî cendirme ne. Ji her du basikan re “romî” tê gotin. Çi eskerên reş, ji cendirme, dema ji qijle û qereqolan derketin, weke kulihên bejik bi ser cihûwaran de digir in û her tiştî kafûkûn dikin, weke amûrên afûr û nafûra dojehî, tofana waweylê radikin!...
Gotina “ROM” jî, ji bo dewleta Tirk tê bikaranîn.
Dewlet, dema kujer be, çete be û komkujiyan pêkbîne, înkarê bike, siyaseta demagojî û şiltaqiyan, şantaj û rehîn-girtinê li hemberî hemwelatiyên xwe bikar bîne; kiryarên rûreşî weke, bêbextî, telaqreşî , hovîtî, barbarî dets pê dike. We ku ewropî dibêjin, dewlet bi xwe faşîst dibe.
Navê ROMê, tê wateya dagirkeriya metîngerî, bêbextî, çete û kontra.
Ev teva, stunên bingehîn yên faşîzma reş in. Dîrekt civakê, malbat û kesan hedef digire. Faşîzma li Kurdistanê jî, di nava demê de reng di guherê. Dîsa jî, bi yek armancê haraket dike. Bêzarî, perîşanî, xizanî û neçariyê pêktîne, bend û berberiya birakujî, paşverûtiyê, xeşîmî û bêzariyê pêşdixe.
Ev siyaseta taybet e û rezaleta ku mirov bi waqa-î sosyolojîk bi nav bikê ye.
Lê mijara me “qereqolên super” e.
Dagirkeriya faşîzan, dibin pêşengiya AKPê de bi rengekî cûda û dijwar li Kurdistanê tê meşandin. Piştî şerê 30 salên dijwar û berdêlên giranbiha, Kurdistan di aliyê zihnî, bedenî, civakî û îradî de hate rizgar kirin. Lê AKPê bi riya “eskerên reş” , “romiyên cil şîn” û “faşîzma kesk”, dixwaze car din Kurdistanê dagir bike. Ji bo vê jî, serî li her cure riyên derî exlaqî û derî insanî dide.
Li gorî ragihandina çapemeniya Tirk; Desthilatdariya AKPê, biryar daye ku, di sala 2012an de, 300 “QEREQOLÊN SUPER” ava bike. Heta îro, 60 qereqol jî hatine çêkirin.
Balkêş e ku berê, Kurdan avaniyên xwe saxlem û li hemberî topên dewletê bi hêz çêdikirin. Yek ji van gundan Mizîzexê ye. Piştî ku cara yekemîn top çû ser gund û xaniyê gundiyan (Qesrê) xerab kirin; kesên ku piştî demekê xaniyê xwe çêkirin, navbera dîwarên taqên xanî, derdora 70-80-100 cm. fereh çêkirin û “risim”a wê jî bi kils û keviran dagirtin. Banê xanî jî, bi du rêz keviran kemberî ava kirin. Cara duyemîn û ya sêyemîn ku, car din top çû ser gundê Mizizexê, xanî bi hêsanî ne hatin hêrivandin. Mînaka wê jî, hinek ji qesrên ku hîna li ser lingan mane ne. Gundiyan digot: “berê topê bandor li xaniyê (….) ne kir.”
Lê niha, yanî piştî şerê 30 salî, ne gundiyên Kurd, dewleta Roma Reş qereqolên xwe “super” çêdike. Ev jî dide xuya kirin ku faşîzma reş, şîn û kesk, li Kurdistanê têk çûye. AKPê, wargehên hêzên dagirkerên eskerên reş û romiyên cil şîn çêdike û Cemaeta Fetul-munkîr polis, burokrasî û saziyên “munkîrî” ava bike jî, xêr nake.
Balkêş e, ji roja ku Komara Tirkiyê hatiye damezrandin û heta îro, her bajarekî Kurdistanê qijleyek lê hatiye ava kirin, her navçeyek jî qereqolek. Li hinek ji navçeyan, yan jî gundan qijle lê hatine avakirin. Mînak Midyad e, gundê Nisêbînê Bawerdê ye. Pirraniya van qijleyan, di dema Osmaniyan de, cihê hêzên seyar bûn û ji bo biavêjin ser Kurdan hatibûn çêkirin. Desthilatdariya AKPê, li van qijle û qereqolan 300î din zêde dike. Heta îro 60 “qereqolên super” jî hatine çêkirin. Her qereqol tê wateya gorên komî û betonkirî.
Bajarên Kurdistanê 24 in, hejmara navçeyên Kurdistanê jî, kêm zêde 194 in.
Li gorî hejmara qijle û qereqolan, li her taxa bajarên biçûk û mezin, li her gundê Kurdistanê qereqolek dikeve.
Piştî şerê Têkoşîna Azadiya Kurd, zêdetir ji 100 hezar qorucuyan, çete û kontra jî li vê hêza qotikê hatine zêde kirin. Hejmara polîsên li Kurdistanê jî 600 hezar in. Yanî hêzên çekdar yên tirk, ku li Kurdistanê hatine cîwar kirin, ne biqasî şêniya Kurd be jî, jê ne kêmtir e. Derdorê 2 milyonan e…
Di dîroka kolonyalîzma cîhanê de; ji dema Emperetoriya Roma û Skenderê Mekedonî jî di nav de, kesî tiştekî wiha ne dîtiye.
Li gorî agahiyan dayin, dîwarê “qereqolên super” 20 cm. qalind e û li hemberî rokêtan bi hêz e. Divê were zanîn ku dîrok dûbare nabe û dem jî paş de venagere. Dem û dewran jî ne demûdewrana şerê yekêmîn yê cîhanê ye, Kurd jî ne Kurdên berê ne.
Dive em tiştekî din li 4 tiştên ku di dagirkeriya Kurdistanê de ne hatine guhertin zêde bikin. XIYANET.
Dema ku min MARÊ DI TUR DE nivîsî, êrîşî min kirin, Wilo xuya dike ku dive ez cildê duyemîn û sêyemîn yê xiyaneta Kurd binivîsim. AKPê xiyaneta Kurd jî zêde kiriye. Ew birîna mûmarî ya gelê kurd e. Ji ber ku her qereqol, her qijleya li Kurdistanê çavkaniyên xiyanetê zêde dikin, qedexe, asimilasyonê dijwartir dike û xelekek ji ya qirkirin û komkujiyên li Kurdistanê ye.
Divê werê zanîn: Ne “qereqolên super”, ne jî kes û derdorên bi hefsar û gergunk, ku li dora AKPê bûne xazûlka berjewandiyan dikarin têkçûna dewlet û desthilatdariya AKPê li Kurdistanê bidin rawestandin.
-----------------------
1. –Qotik: Weba
Medeni FERHO
- Ayrıntılar